„Kangoeroes hebben
geen valse tanden"
SCHUDEL's CITROEN
Tati, als schutterige postbode,
in ,'tls feest vandaag'.
Films van deze
week in Leiden
beter een CANON in de hand
Canon
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 15 mei 1964
Zesde blad do. 31261
NV. DE CONDOR DISTILLEERDERIJ - LEIDEN
Begin februari 1964 over
leed te Bowral in Nieuw-
Zuid-Wales op ruim zeven
tigjarige leeftijd Australië's
befaamde schrijver van de-
tectieve-verhalen Arthur
Upfield. Hij was de schep
per van de „wildernisrecher
cheur" Napoleon Bonaparte,
kortweg „Inspecteur Bony"
genoemd. Upfield's boeken
worden nog steeds veel in
Europa gelezen en bereikten
een oplage van meer dan
drie miljoen exemplaren.
Zijn leven was bijzonder
avontuurlijk. Het avontuur,
waar hij het liefst over sprak
vertellen wij hier. Zelden zal
het gebeuren, dat een auteur
en een „volmaakte" moor
denaar kameraadschappelijk
met. elkaar omgaan. Maar
Upfield en Snowy Rowles
kenden elkaar en waren vrij
vaak gezellig samen.
De politie zette het onderzoek
voort. Tenslotte waren er sterke
aanwijzingen tegen Rowles. Een
boer was naar Narndee gereden om
met Ryan te praten. Hij had Row
les daar aangetroffen bij enige
brandende vuren. Rowles had ge
zegd, dat Ryan en Llovd de wilder-
nis waren ingetrokken en dat hij
het kamp opbrak vóór zij gedrieën
naar elders zouden gaan. Zij had-1
den namelijk hun werkzaamheden
op die plaats voltooid en gingen op J
zoek naar een ander karwei.
Kort nadien had Wachtmeester
Manning (van de West-Austra
lische politie) zich begeven naar
Hill View Station, waar Rowles
toen werkte. Hij wilde de verdachte
zelf ondervragen. Zodra hij „Row
les" zag, herkende hij hem.
„Jij bent John Thomas Smith en
je aanhouding is verzocht wegens I
diefstal en uitbreken uit de gevan-
genis", zei de wachtmeester en hij i
voegde er meteen aantoe: „Smith,
je bent mijn arrestant!"
Smith, alias Rowles. belandde in
de gevangenis wegens diefstal en
uitbraak. Wachtmeester Manning
bleef zich bezighouden met de ver
missing van Carron, Ryan en
Lloyd. Hij wist zeker, dat hij een
of meer moorden tot klaarheid
moest brengen, maar evenmin als
Upfield's inspecteur „Bony" kon
hij de resten der slachtoffers vin
den, dus bewezen, dat er werkelijk
moord.
STUDIO Het is een merk
waardig verschijnsel, dat de zeer
bijzondere humor van de Franse
cineast Jacques Tati niet zó alge
meen gewaardeerd wordt als die
van bijv. Chaplin. Waarschijnlijk
moet dat toegeschreven worden
i het feit, dat de critici oorde
len op grond van wat bij op de
tv hebben gezien. Een bewijs te
meer, dat bepaalde films, die het
Wernink 10% dividend
Maatschappij N.V. hebben besloten
aan de op 26 mei te houden jaar
lijkse algemene vergadering van aan
deelhouders voor te stellen over het
boekjaar 1963 een dividend uit te ke
ren van 10% in contanten (vorig jaar
eveneens 10%) dan wel ter keuze van
aandeelhouders een be las tings vrije
uitkering van 10% in aandelen ten
laste van de agioreserve.
in een theater voortreffelijk
Zodra de as afgekoeld was, zou
ik deze zorgvuldig zeven om
de resten van botten en me
talen voorwerpen als knopen en
laarzespijkers er uit te halen. Het
metaal zou ik oplossen in zwavel
zuur dat vindt men hier op de
meeste boerderijen en de resten
van je botten zou ik verpulveren
en dan laten verwaaien. Kijk, Ar
thur, dan zou er helemaal niets
van jou terug te vinden zijn!"
„Alles goed en wel", zei Upfield,
„maar als nu komt vast te staan,
dat er op de plek, waar je mij ver
brandde, vlees is verbrand? Te
genwoordig. met die wetenschap
pelijke manier van recherchewerk".
„Dat is helemaal geen probleem",
antwoordde Ritchie, „je verbrandt
eenvoudig ook een paar kangoeroe-
karkassen. Dat gebeurt heel vaak.
zoals je weet, om de vliegen af te
houden van een kampplaats, Zo'n
karkas verbranden heeft bovendien
het nut, dat je een antwoord hebt,
als de politie zou vragen, waarom
daar een vuurtje gestookt werd!"
Voorspel en hoofdfiguur
Upfield worstelde met het pro
bleem, hoe hij zijn hoofdfi
guur Inspecteur Napoleon Bo
naparte (kortweg „Bony") van de
Criminele Recherche de „volmaak
te" moordenaar, (in zijn nieuwe
boek) moest laten ontmaskeren.
Ergens moest de moordenaar een
foutje maken. Hij besprak dit
vraagstuk herhaaldelijk met vrien
den en kennissen in de hoop, dat
zij hem de onfeilbare ontdekking
van de volmaakte misdaad zouden
kunnen suggereren.
Op een stormachtige winteravond
zat hij bij een knappend vuur met
enige kameraden, toen een joviale
figuur Snowy Rowles heette hij
zich bij het gezelschap voegde
en aandachtig luisterde naar de ge
sprekken over Upfield's probleem.
Het was inderdaad een zeer ge
schikte puzzel voor zo'n koude,
stormachtige avond!
Na enige tijd veranderde Rowles
bet gesprek en ging hij verhalen
vertellen over zijn ervaringen met
paarden. Terwijl hij zijn verhalen
deed en Ritchie was een uitste
kend verteller! vroeg Upfield
zich af, waar hij Rowles toch eer
der had ontmoet. Het was niet de
eerste keer, dat hij zich die vraag
stelde. Een vage herinnering, zeker,
maar waar en hoe?
Toen de mannen uit elkaar gin
gen, vertrok Rowles in gezelschap
Vao Ryan en Lloyd. Ryan, een ta-
Volmaakte misdaad' juist nog
niet helemaal volmaakt
AUTEUR EN MOORDENAAR
KONDEN BEST OPSCHIETEN
j (Bijzonder medewerking)
f „NIETS is eenvoudiger dan een moord te plegen en niet ont
dekt te worden. Als je je verstand maar gebruikt. Probeer het
maar eens!"
Dit kreeg de bekende schrijver Arthur Upfield te horen, toen
hij een ruwe klant, een echte "bushman", vroeg hem voor een van
zijn boeken een methode aan de hand te doen om een menselijk
lichaam spoorloos te laten verdwijnen.
„Laat ons aannemen, dat ik je wilde vermoorden", vernam Up
field, „kijk, dan zou ik je onder een of ander voorwendsel vragen
om met mij de wildernis in te trekken en als we dan op een plek
kwamen, waar veel droog hout te vinden was, zou ik je dood
schieten en je lichaam verbranden!"
Upfield hij was toen baas op een kameelfarm (kamelen wa
ren toen nog in gebruik in West-Australië) en druk bezig met
een nieuw boek te schrijven kwam niet onder de indruk van
deze woorden. Hij spitste echter de oren. toen George Ritchie
(zo heette zijn kameraad) in details afdaalde.
gevecht hadden en die maat kwam
daarbij om het leven en als Rowles
dan het lijk liet verdwijnen volgens
het recept van George Ritchie,
dan zou er geen spoor van bewijs,
geen enkel stuk van overtuiging
meer te vinden zijn!"
„Drommels, dat zou erg interes
sant wezen", merkte Coleman op.
„maar als ik jou was, zou ik toch
heus maar voorzichtig zijn!"
Upfield voltooide zijn boek. Hij
gaf het de titel „The sands of Win
dee". Hij liet zijn misdadiger hande
len volgens 't recept van Ritchie.
Het enige voorwerp, dat (de boek-
rechercheur) Napoleon Bonaparte
ontdekte, was een spijker van een
laars. Het openbaar ministerie
weigerde die spijker als bewijs voor
de stelling te aanvaarden, dat er
een lijk tegelijk met de kangoeroe-
karkassen verbrand was. Inspec-
teur „Bony" vond de moordenaar
toch dank zij aanwijzingen van
derden. Waren deze niet gekomen,
dan zou de moordenaar in „The
Sands of Windee" inderdaad onge
straft zijn gebleven.
Een arrestatie
Enige weken later ontmoette Up
field inspecteur Coleman opnieuw.
De politieman was zeer ernstig.
Ook Ryan en Lloyd waren spoor
loos verdwenen, vernam Upfield.
De politie had het terrein in
buurt van Narndee afgespeurd. De
as van een aantal grote vuren
gevonden .in de omgeving v
Ryan's kamp. Die as was men bezig
zeer nauwgezet te onderzoeken.
..Ritchie zei, dat Snowy die
avond samen met Ryan en Lloyd
bij je wegging", zei de inspecteur,
„en ik neem aan, dat hij de we
heid sprak".
„Ja", antwoordde Upfield. „dat
is zo, maar West-Australië is een
groot land. Er komen mensen
je en die gaan dan weer weg.
Maanden ja, jaren achtereen hoor
je niets van ze en dan staan
plotseling weer voor je neus. V
wonen niet in een stad!"
De bekende Australische
schrijver Arthur Upfield.
nige ex-zeeman en een zware drin
ker. had Lloyd een nieuweling
in de „bush", een goed harmonica
speler, maar beslist geen drinke
broer gevraagd om hem te hel
pen bij een karweitje in de buurt
van Narndee. Rowles had gehoopt,
dat Ryan hem zou hebben ge
vraagd en toonde duidelijk ergernis
over het feit, dat de keuze op Lloyd
was gevallen.
Wat hier ook verder van zij
drie mannen gingen gezamenlijk
naar Mount Magnet. Ryan hield
daar drinkgelagen. Hij vond het
prettig om dronkemansliedjes te
zingen op de muziek van Lloyd's
harmonica. De volgende medede
ling, die Upfield over het drietal
bereikte was, dat Ryan geen cent
meer had en naar het noorden was
getrokken, omdat het daar gemak
kelijker was om geld te verdienen.
In het zuiden zag niemand Ryan
of Lloyd ooit weer.
Politie
Op zekere dag ontving Upfield
bezoek van inspecteur Coleman,
die hem vertelde, dat Rowles in
moeilijkheden zat. Louis Carron,
'n Nieuw-Zeelander met wie Row
les zo nu en dan samenwerkte, was
spoorloos verdwenen. Rowles was
opgedoken in Paynes Find en had
daar inkopen gedaan, die hij be
taalde met een chèque-aan-toonder
van Carron. Upfield wist, dat Row
les een van die wilde figuren was,
die gemakkelijk in moeilijkheden
komen. Maar dat Rowles een
moordenaar was, neen, dat wilde
er bij Upfield beslist niet in!
„De jongens zullen in de wilder
nis een feest gehouden hebben en
dat zal Carron's dood wel gewor
den zijn, vrees ik", opperde hij.
„Best mogelijk", zei Coleman,
i ieder geval zal ik binnen-
teur opnieuw bij Upfield. De poli
tiemannen waren zeer actief ge
weest. Zij hadden de gehele streek
afgezocht en op 'n bepaalde plaats
de resten van een aantal grote vu
ren gevonden.
„Ik heb zo het gevoel, dat Row
les dat verhaal van jou tot werke
lijkheid heeft willen maken",
merkte Coleman terloops op.
„Als dat zo is, kan niemand ooit
iets bewijzen", antwoordde Upfield,
„want als Rowles en zijn maat een
enthousiasten kunnen thans hun
hart ophalen aan een nieuwe ver
sie van zijn eerste film, „Jour de
fête", vertaald als ,,'t Is feest van
daag.'", waarin hij de vermaarde
rol speelt van de schutterige post
bode, die door iedereen in het
dorp in de maling wordt geno
men, maar desondanks telkens
klaar staat om een handje te hel
pen als men een beroep op hem
doet.
Kort na de oorlog is Tati (eigenlijk
Tatischeff. kleinzoon
Frankrijk gevluchte Russische gene
raal) zelf met regisseren begonnen
eerst met een klein werkstuk L'Ecole
des facteurs, en een jaar later, h
1947. met zijn „Jour de fête". Eigen
lijk had hij er een kleurenfilm var
willen maken, maar door gebreken
in het procédé werd het zwart-wit.
Persoonlijk hebben wij dat destijds
bij de vertoning van de eerste versie
niet als een gemis gevoeld, maar Tati
dacht er anders over. En toen hij
de zwart-witte „Vacances de
monsieur Hulot" (uit 1952), in 1957
de fraaie kleurenfilm .Jvfon oncle"
had voltooid, rustte hij niet eerder
voordat ook zijn eersteling hier
is nu dus de tweede versie die thans
in het theater aan de Steenstraat
draait.
Wat ons betreft had Tati die kleu -
tjes gerust kunnen weglaten. Het is
relyks een verbetering. Maar dat
:n bijkomstigheid, die toch niet
storend mag heten. Hoofdzaak is de
kostelijke, door hem zelf gespeelde fi
guur van de lange, slungelige, op on
navolgbare wijze met zyn tas slin
gerende postbode Francois, een waar
lijk unieke en daardoor onvergete
lijke figuur. Als er feest in het dorp
is, laat hij zich eerst wat teveel in
schenken door zijn plagerige dorps
genoten om vervolgens vol stomme
bewondering clandestien een filmpje
het Amerikaanse postwezen
gade te slaan. En het Amerikaanse
PTT-motto „rapidity" brengt hy,
aangevuurd door de goedmoedige
spot van zijn omgeving, de volgende
dag met Franse „rapidité" in prak
tijk: als een wervelwind suist hij op
zijn fiets door het dorp, neemt de
van een groep verbaasde weg
ers en belandt ten leste in de
dorpsbeek.
Het aantrekkelijke van Tati's
oeuvre en in het bijzonder van deze
film is, 'dat het „prettig" blijft: geen
bijtende ironie tegen sociale misstan
den'maar de vrolijke, onbezorgde le
vensstijl van het Franse platteland.
Een nouveauté van deze nieuwe ver
sie is het ontbreken van ondertitels,
die Tati. en terecht verafschuwt al
zijn ze vaak onmisbaar. Hij vond een
prachtige oplossing door een Neder
landse schilder, de in Parijs woon
achtige Alexander Wirtz, als toe
schouwer te laten optreden en die
hardop te laten denken wat de bio
scoopbezoeker op het doek ziet. Dit
medium heeft hij echter spaarzaam
commentaar laten geven, alleen daar
'dat noodzakelijk is, zodat men
nooit denkt: man, ga weg, ik zie het
zelf wel. Deze vondst mag een verbe
tering ten opzichte van de eerste
versie heten. Tati heeft zelf terdege
begrepen, dat zijn wonderlijke post
bode, die zo kinderlijk onbezonnen
door het dorp vliegt, nauwelijks toe
lichting behoeft. Tati-enthousiasten
zullen deze gelegenheid om hun held
in een van zijn voortreffelijkste crea
ties te bewonderen zeker niet voorbij
laten gaan!
Irma la douce"
Weer geprolongeerd
TRIANON Irma la douce trekt
op vele plaatsen volle zalen. Ook in
Leiden. Dat mag men tenminste wel
afleiden uit het feit, dat deze film,
van Billy Wilder met de kostelijke
Shirley MacLaine in de titelrol al
weer verlengd is in het theater aan
de Breestraat.
„Codewoord Poes"
Gewild
REX De Amerikaanse film „Co
dewoord Poes" heeft een verhaaltje
als basis, dat humor en spanning
combineert. Werkelijk spannende mo
menten zijn er echter niet zo vaak,
en de humor doet soms een beetje
gewild aan. De Amerikaanse diplo-
matendochter speelt heel aardig. Het
Chinese meisje zegt echter zin voor
~".n na. wat haar is voorgezegd.
De film heeft als uitgangspunt een
school voor diplomatendochters in
Engeland. Een Amerikaans meisje is,
als zij met vakantie thuis is, zo on
der de indruk van een Amerikaanse
spion, dat zij het spelletje mee wil
spelen. Zij kan bij alle ambassades
vrij binnenlopen onder het mom,
haar vriendinnen te bezoeken. Zij
weet inderdaad belangrijke gegevens
te pakken te krijgen, maar wordt
toch ontdekt. De Chinezen willen
haar uit de weg ruimen, maar zij
wordt op het laatste moment gered.
Deze film draait slechts tot en met
zaterdag. Van zondag tot en met
„De verdoemden"
Meesterwerk van
De Sica nog een
week in Leiden
CAMERA De prolongatie van
„De verdoemden van Altona" be
hoeft geen verwondering te wekken.
Deze film, van de meesterregisseur
Vittorio de Sica, geeft een indringend
beeld van de naoorlogse situatie in
bepaalde Duitse kringen. Kringen,
waarin men ten koste van alles naar
de macht streeft. Kringen ook,
waarin men deze macht dankt aan
het nationaal-socialistische verleden.
Op weergaloze wyze heeft De Sica
het verhaal van de door een onge
neeslijke ziekte ten dode opgeschre-
Duitse scheepsmagnaat, die zijn
waanvoorstellingen lijdende
1 Franz, een voormalige Nazi
officier, op zijn landgoed verborgen
houdt, in beeld gebracht. Een hui
veringwekkend beeld overigens, dat
tot nadenken stemt.
JOHNNY HALLYDAY
ALS FILMSTER IN
DE CAMARQUE.
LUXOR Johnny Hallyday, het
idool van de twistende jeugd in
Frankrijk, heeft zijn eerste film ge
maakt. De Nederlandse titel ervan
luidt „Johnny, wEiar kom je van
daan?" De vraag is niet moeilijk
te beantwoorden: Johnny komt uit
Parijs, waar hij het duistere nacht
leven moest ontvluchten om niet in
handen te vallen van een bende co
ca inehandelaren. Hij keert terug
naar de stoere stierendrijvers van de
Camarque, die hun oude jeugdvriend
met open armen ontvangen. Het on
bezorgde levèn in deze woeste streek
duurt niet lang, want de snoodaards
uit Parijs zijn hem namelijk op het
spoor gekomen. Het spreekt vanzelf,
dat er dan enkele spannende momen
ten volgen met achtervolgingen te
voet, te paard en per auto. Wie
mocht denken, dat Johnny in deze
kleurenfilm het ene liedje na het
andere zingt heeft het mis. Johnny
is in deze film in de eerste plaats
filmster en dan nog niet eens
een hele slechte. Hoewel hij bijna
voortdurend met zijn gitaar op het
brede doek te zien is. brengt hij niet
meer dan vier liedjes ten gehore.
het wel moeilijk om dit Franse twist-
wonder ook al is het maar voor an
derhalf uur. als een lieve onschul
dige jongeman te moeten accepte
ren. Johnny's voormalige verloofde,
de jonge, blonde Sylvie Vartan, heeft,
gelukkig, een heel klein rolletje in
deze vrij onderhoudende film, die op
conventionele wijze door Noël Ho
ward 1s geregisseerd. De natuurop
namen zijn zonder meer schitterend
en de spannende momenten worden
afgewisseld door grappige voorval
len, zodat het in leder geval toch wel
een film is geworden niet ver bene
den de middelmaat.
nunlque, dat in Praag ls uitgegeven
„an het einde van het bezoek van drie
dagen dat president Ben Bella van
Algerije aan Tsjecho-Slowaklje heeft
gebracht, Een delegatie van het Natio
nale Bevrijdingsfront van Algerije komt
binnenkort naar Praag om de samen,
werking met de Tsjechische commu
nistische party „te consolideren".
Een nieuwe versie van Jour de fete
Blauwe brigade
Militaire western
LIDO In „De charge van de
blauwe brigade" «A distant trumpet)
moeten de Indianen het weer eens
ontgelden. Van hun grond verdre
ven, vrijheidslievende Apachen wor
den voorgesteld als wilde, wrede ele
menten die geen vrede men kan
ook zeggen: blanke overheersing) wil
len en Indiaanse collaborateurs als
de trouwe helpers van het voortref
felijke Yankee-leger. De hele film is
trouwens een verheerlijking van de
militaire discipline en het middel
punt van veel tromgeroffel en stoer
vertoon is een vastberaden luitenant
met het uiterlijk van een edelger-
maan (Troy Donahue), die er ten
slotte ln slaagt de Indianen ertoe
over te halen om „verstandig" te
zijn.
„doen", op de beeldbuis tegen
vallen. Tati heeft dat zelf begre
pen en om die reden steeds ge-
weigerd zijn werk aan de Ameri
kaanse televisie te verkopen. Hoe
dit zij, de zeer talrijke Tati-
Boek als bewijsmiddel
Bij het onderzoek van de as van
de vuren nabij Ryan's kamp had
de West-Australische politie meer
succes gehad dan Upfield's inspec
teur Napoleon Bonaparte. Behalve
metalen delen van een nieuwe har
monica vond men in die as name
lijk meer dan één spijker van een
laars en voorts genoeg om Snowy
Rowles aan de galg te brengen.
Een der bewijsstukken van het
openbaar ministerie was Upfield's j
boek „The Sands of Windee"! j
Voorts waren er een fragment van I
een mensenschedel, stukjes metaal I
van een vals gebit en een trouw
ring, die merkwaardigerwijs niet
was gesmolten tot een klompje
goud. De drie laatstgenoemde be-1
wijsstukken waren gevonden onder
de verbrande botten van kangoe
roes. De ring en de valse tanden
waren afkomstig van Carron. Row-
les had Ritchie's „perfecte moord -
recept" minder zorgvuldig in acht
genomen dan Marks, de moorde
naar in „The Sands of Windee".
Het einde
Snowy Rowles, voortreffelijk rui
ter en een bijzonder aardige, gezel
lige. joviale figuur, werd in de och
tenduren van 13 juni 1932 opge
hangen. Tot het laatste ogenblik
hield hy zijn onschuld vol. Hy be
weerde. dat hij samen met Carron
een kamp had opgeslagen. Toen
hy inkopen had gedaan en betaald
had met Carron's cheque, trof hy
bij terugkomst in het kamp een
dode Carron aan. Vermoedelijk
(betoogde Rowles) had Carron per
ongeluk vlees-met-vergif (bestemd
als aas om wilde honden te doden)
gegeten. Daar hij, gezien zijn straf
register, vreesde, dat men hem van
moord zou beschuldigen, had hij
Carron volgens Ritchie's recept ver
brand. Wat Ryan en Lloyd betreft,
deze mannen waren (zei Rowles)
noordwaarts getrokken. Hij had
hen nooit teruggezien. Volledig
heidshalve vermelden we. dat er
niemand was, die hen ooit terug
zag.
De kern van het verhaal en de
sleutel tot de ontdekking van Row
les' misdaden vatte wachtmeester
Manning samen in zjjn nog steeds
vaak geciteerde opmerking: „Kan
goeroes hebben geen valse tanden!"
Als Snowy Rowles meer had ge
daan dan te luisteren naar Rit
chie's .recept' op die koude, storm
achtige avond, dus als hy Upfield's
boek „The Sands of Windee" had
gelezen vóór hij aan het moorden
sloeg, had hy waarschijnlijk een
„volmaakte moord" kunnen ple
gen. Maar hij kon dat boek niet
tydig lezen, omdat het pas in druk
verscheen na Rowles' moord!
Norman Bartlett.
Intussen was „The Sands of Win
dee" in druk verschenen. De Crime
Book Club wees het aan als boek
van de maand. Upfield verwachtte,
dat wachtmeester Manning by hem
zou komen om hem te vragen, op
grond van welke gegevens en dank
zij welke bronnen hij dat boek had
geschreven. Maar de politieman
verscheen niet bij hem vóór de
zaak tegen Smith alias Rowles
rond was.
Toen Manning eindelijk kwam,
zei Upfield: „Ik dacht-, dat je geen
aandacht had besteed aan mijn
jongste boek
„Dat verhaal zal ik levenslang
niet vergeten", zei Manning met
een grinnik, „het is het beste boek,
dat ik ooit heb gelezen. Wil je zo
goed zijn om met mij mee te gaan
naar Perth om daar de procureur-
generaal te vertellen, hoe je er toe
gekomen bent dat boek te schrij-
voor (495,-
bledt Canon U een vol
automatische filmcame-a,
meteen ragscherpezoom-
lens yan 10 tot 25 mm
f 1.8, diafragma- aanwij
zing in de parallaxvrija
reflexzoeker, CdS belich
tingsmeter, een zeer com-
bouw. En uw fotohande
laar vertelt u gaarne nou
CINE CANONETS
en de andere Canon
camera's met wereldrepu-
talie.
voor perfekte films
