Charmante
N.S.
van
vraagbaak
*t zilver
in
Morschpoort: opbergplaats van
„vryelyk rondlopend gespuis"
^kfscheid prof. Van Groningen na
s35-jarig Leids hoogleraarschap
Helikopter vlieger in;
Katwijk hegraven
s Classicus van wereldfaam
"JJiad invloed op zeer velen
schildersverven,
ladders en
schildersgereedschappen
Leidse verfhandel „de Valk" n.v.
DRIE EEUWEN GELEDEN GEBOUWD
Chr. Lyceum
vraagt gratie
voor Soemokil
Tornado eist
elf levens
"""gericht 1 maart 1860
Zaterdag 9 mei 1964
Tweede blad no. 31256
71-
Advertentie
Het best gesorteerd int
Nl 47
zeer grote belangstelling heeft prof. dr. B. A. van Gro
igen gistermiddag in het Academiegebouw afscheid genomen als
^eic*s hoogleraar voor de Griekse taal- en letterkunde en
no Griekse oudheden. Prof. Van Groningen, die deze leerstoel
Jm 35 jaar heeft bezet, beëindigt zijn arbeid in deze functie aan
uit einde van het lopende academische jaar omdat het bereiken
rt«P de pensioengerechtigde zeventigjarige leeftijd hem daartoe
ringt.
r. De Leidse classicus van wereldnaam Van Groningen heeft het
corner erg voorzien op publiciteit. Zijn afscheid kreeg daarom de
van een afscheidscollege waarop slechts enkele sobere woor-
cin van dank voor zijn arbeid en een eenvoudige receptie volgden.
zijn tijdens deze bijeenkomsten duidelijk de gevoelens
ken dank en v.aardering gebleken, die velen bij dit afscheid be-
cerst moeten hebben.
™°Grote kracht en
chj activiteit
'a in het begin van zyn afscheids-
_:e gesproken te hebben over de
jen, waarlangs hij tot de studie
ta' klassieke letteren en tot zijn
ludse functie was gekomen, verdiep-
prof. Van Groningen zich in ver
killende aspecten van de bekoring
IJ zyn vak. In enkele woorden om-
dereef hy die bekoring als het ken-
met de Grieken en met
^Jeken, met volk en mensen dus.
.^prekend over die Grieken vroeg
0 Van Groningen allereerst de
Idacht voor hun grote activiteit,
rgö steeds bezig zyn, en hun gees-
engesteldheid waaruit de democra
ts is voortgekomen. Het recht tot
4ije meningsuiting dat zy zozeer
ere hielden, hing samen met hun
^moedigheid van denken, de kracht
i dat denken en de kracht van de
0Me. Vaak is die kracht juist ook
pr hen overschat, maar dezelfde
40iht van het logisch redeneren en
ooputcren deed hen spoedig de juis-
s. grenzen terugvinden en eerbiedi
g-
kan men voor deze tucht
geest bewondering koesteren,
le psychische gesteldheid van
u, gemiddelde Griek een gevaarlijke
>p(enstander in het geweer kon bren-
nameljjk een sterke emotionale-
zelfs een geestelijke onevenwich-
Jpeid. Maar het evenwicht werd
",I*ds weer hervonden door een even-
ns kenmerkende zelfbeheersing,
(lor die twee kanten van hunwezen
iren zij zo volkomen menselijk. Een
"jjdere kenmerkende eigenschap
vjemde prof. Van Groningen de ster-
w) neiging tot ethiek, de bestudering
etln de grondslagen van het menselijk
itdrag. De idee had de neiging, de
iterie te overheersen. De algemene
enswijze was eenvoudig: naar ma-
Iele weelde ging in het algemeen
begeerte niet uit, en technisch
de maatschappij daardoor ook
it zwak toegerust,
was nog een ander ideaal, dat
grote kracht is geweest, namelijk
lOJt ideaal van de schoonheid. Dit
»cht prof. Van Groningen op het
Nfen terrein van de literatuur, waar-
g] hij zich gedurende tientallen ja-
6'jn met liefde heeft bewogen.
.jjiSpreker ging vervolgens na, wat
I belangrijkste Griekse dichters voor
>ftn hebben betekend. Hy gaf korte
1 Irakteristieken van Homerus, Sap-
bo, Pindarus, Aeschylus, Sophocles
3fl Euripides.
"Na enkele opmerkingen over het
Ispel, dat hem over het algemeen
"ider heeft kunnen boeien, liet prof.
Groningen in het kort de voor-
i taan de figuren uit de Hellenisti-
ie periode de revue passeren, zo-
poezie- als prozaschrijvers, om te
ligen met Pkutarchus, een van
laatste grote vertegenwoordigers
het tot verdwynengedoemde hei
lom. Deze laatste term doet even
geen recht aan het verheven, eer-
Iwaardig religieus inzicht en uit-
it van de Grieken, dat velen steun
innerlijke vrede heeft geschon-
1311.
Efemeer
iaJi de ge<
Jdat de j
Prof. Den Boer (links) biedt
prof. Van Groningen het af-
scheidsgeschenk aan.
(Foto LD/Holvast)
Prof. Den Boer overhandigde als
resultaat van deze waardering een
aldus samengesteld boekwerk aan de
scheidende Leidse hoogleraar.
Na het afscheidscollege ln het
Groot Auditorium en de toespraak
van de rector magnificus namens
talloos velen vond in de ontvangst
zaal van de Academie een drukbe
zochte receptie plaats.
Met militaire eer
LAMMERMARKT 3
- LEIDEN - TELEFOON 33909—33300
Verkoop uitsluitend engros.
Onder grote belangstelling werd
gistermorgen op de roomskatholieke
begraafplaats ln Katwijk aan den
Ryn het stoffelijk overschot ter aar
de besteld van de adjudant-vlieger
Ze weten alles en vandaag hebben
ze feest.
Ze: dat zijn de informatrices van
de Nederlandse Spoorwegen.
Alles: dat is alles wat voor het pu
bliek van belang kan zijn op het ge
bied van treinverbindingen in Neder
land, om niet te zeggen in heel Euro
pa.
Peest: dat is een bijeenkomst in
Utrecht, waar ze met een paar hon
derd bij elkaar zyn en waar dus heel
wat gelachen zal worden. Want aan
gekke ervaringen hebben ze geen ge
brek.
Het begon in 1939 met een inlich
tingenbureau in Amsterdam-C.S. en
drie meisjes.
Het is nu, 25 jaar later, een om-
vangryk apparaat met in totaal 92
meisjes, verdeeld over tien stations.
De grootste groepen zitten op de
vier grootste stations: Amsterdam 30,
Rotterdam en Dan Haag elk 20,
Utrecht 15 meisjes. Honderd uur per
week kan iedereen aan deze stations
terecht om te vragen, wanneer een
doorgaande trein naar Groningen
vertrekt, maar ook om te horen wat
de vlotste treinverbinding met Istan-
boel is.
De zes andere plaatsen waar infor
matrices klaarstaan om spoorwegin
lichtingen te geven zyn Groningen,
Arnhem, Nymegen, Maastricht,
Haarlem en Leiden.
Merkwaardig
In allerlei opzichten vormen de in
formatrices een van de merkwaar
digste afdelingen van de Nederlandse
Spoorwegen. Waar by voorbeeld wordt
een chef aangesproken door de col
lega's met Mieke, Annette of Adrie?
En vooral: waar in het spoorwegbe
drijf is zo weinig personeelsgebrek?
In totaal werken er 90 tot 100
meisjes by de inlichtingenbureaus.
De „omloopsnelheid" om in spoor
wegtermen te blyven is ongeveer
vier jaar: dan gaan de meesten trou
wen. Een rekensommetje leert, dat
de Spoorwegen dus per jaar circa 25
informatrices kunnen plaatsen, maar
per jaar melden zich zo'n 200 lief
hebsters. Er kan en moet dus
grondig geselecteerd worden.
Vooropleiding op middelbaar ni
veau is vereist, de kandidaten worden
grondig getest en de overgeblevenen
krijgen een opleiding van ongeveer
een half jaar, die in september be
gint en die net op tyd is afgelopen
om in het voorjaar tegen het aan
breken van de seizoendrukte de door
huwelijk gedunde gelederen in de
inlichtingenbureaus aan te vullen.
Bezwaren
De betrekking van informatrice
heeft een heleboel aardige kanten
maar ook haar bezwaren: vakantie
in de zomer kan byvoorbeeld nooit.
En als op een regenachtige zondag
laat in de middag een verveelde stem
naar een verschrikkeiyk moeiiyke
treinverbinding door half Europa
vraagt, mag ze niet zeggen: „Vraagt
u dat nou om de tyd door te komen?",
want de klant hoort koning te bly
ven en de kans bestaat al is hy
klein naar de ervaring met regen
achtige zondagen leert dat de
vraag serieus bedoeld is. Dus: des
noods een uur snuffelen in de spoor-
boeken van zeven landen.
Ook de jubileumviering wordt vol
ledig bepaald door de eisen van het
werk: 6 juni is de eigeniyke datum,
maar geen informatrice kan dan
meer op haar post gemist worden.
Daarom is de viering vier weken ver
vroegd. vyfhonderd informatrices en
ex-informatrices zyn uitgenodigd
vandaag in het hoofdgebouw van de
N S. in Utrecht by elkaar te komen
op 'n gezellige receptie, gevolgd door
een etentje. Twee- k driehonderd
worden er verwacht. Het zal een ple
zierige byeenkomst zyn. Ook om te
zien. Want niet voor niets heeft een
Brabander eens tegen een informa
trice gezegd: ,,'t Is niet allenig da ge
myn zo'n schone trein opgeeft, mar
ge zyt er nie zo liliyk bie ok".
Zoekt U een
GERO-CASSETTE
van f40.— of f400.—.
T. d. WATER, Haarlatraat 207
heeft het. De Gero-specialist.
I KwellingEen Deense postbode,
gle ln 1962 was ontslagen wegens ge-
f>rek aan werklust, bekende gisteren
*oor de rechter dat hij ongeveer 1500
(brieven had weggegooid omdat hy zich
l^wenate te kwellen door ze te be-
Gevaren dreigen
Een leven, in gezelschap van
dezulken doorgebracht, is een rijk
leven geweest, aldus prof. Van Gro
ningen. Wanneer iemand door dit
contact niet innerlyk wordt gevormd
en vervormd ten goede, dan ligt het
aan hemzelf en niet aan het oude
Griekse volk met zyn op ideële waar
den berustende beschaving, noch aan
zyn edele vertegenwoordigers met
hun verheven boodschap.
Het aantal mensen dat althans
gedurende enige jaren van zijn le
ven, en wel in die meest ontvanke
lijke periode daarvan, nl. tussen 12
en 18 jaar, die zuivere, sterkende
lucht inademt, is in ons land nog
steeds betrekkelyk groot. Deze posi
tie wordt aangevochten. Alle goede
en waardevolle dingen moeten altyd
str'f:d voeren om zich te handhaven, I
vooral in tyden waarin het materiële
leven gemakkelijk verloopt en dus
sterk beslag op den mens legt, zoals
op het ogenblik in onze Westerse, in
onze Nederlandse wereld het geval
is. Maar zeker is, dat een opzettelijk
of onbedoeld verzwakken van de in
vloed die van het oude Griekenland
en zyn geestesbeschaving kan uit
gaan, ten nadele van onze generaties
zou zyn.
In dit opzicht heeft ook de Univer
siteit een taak, een soort apostolaat.
Ook op haar rust de plicht ervoor
te waken, dat geen kostbare cultuur
goederen teloor gaan. Moge de Leid
se Universiteit steeds aan die hoge
roeping trouw biyven.
Prof. Van Groningen besloot zyn
afscheidscollege met enkele persoon-
lyke opmerkingen, waarin hy dank
bracht voor de vele ondervonden har-
teiyke vriendschap ook in moeiiyke
uren.
Boekwerk
vertolkt dank
De rector magnificus prof. dr. W.
den Boer, zelf leerling van prof. Van
Groningin, sprak namens de univer
siteit, de collega's en vrienden, de
medewerkers en vele instanties bui
ten de universiteit woorden van grote
dank en hulde. Na 'n korte opsomming
van zyn vele activiteiten, zyn car
rière en zyn kwaliteiten als weten
schapsbeoefenaar en docent noemde
prof. Den Boer de „mens Van Gro
ningen" de sleutel van goed begrip
van zyn verdiensten als geleerde en
docent. Hy heeft steeds in hoogheid
van geest, plichtsbetrachting en zelf
tucht anderen een levenshouding
voorgeleefd. Na 1945 is hij het mid
delpunt geweest van de klassieke stu-
dieën in Leiden en zyn leerlingen
hebben het ook zo aangevoeld. De
distantie tussen hoogleraar en student
bleef, geheel in eigen styl, maar ge
heel anders dan de universitaire ver
nieuwers dan thans denken.
In de bezettingsjaren heeft prof.
Van Groningen in de frontlyn van
het verzet gestaan, nooit zwaarwich
tig, altyd vol humor en bereid, het
gewichtig doen aan de kaak te stel
len. Zelfs in het gyzelaarskamp kwa
men deze kwaliteiten tot uitdrukking.
De studenten van de scheidende
hoogleraar staan niet in groten ge
tale in de frontlinie van de weten
schap, maar wel in die der onder-
wysvernieuwing, waarby de huma
niora in het gedrang dreigen te ko
men.
Te hunner bemoediging heeft prof.
Van Groningen niet een feestbundel
als afscheidsgeschenk willen ontvan
gen, maar veel liever een samenbun
deling van verspreide opstellen, die
voor een breed publiek uiting geven
aan de essentiele waarden van de
Griekse denkwereld en literatuur.
Meer dan duizend intekenaren
hebben getoond, deze voorkeur te
i waarderen,
A. J. van Dun, die maandag om hc4
leven kwam. tóen een Agusta-Bell
helikopter van de Marine Lucht
vaartdienst by Valkenburg in de
Oude RUn storrtte. De begrafenis
had met militaire eer plaats.
Tevoren werd in de parochiekerk
een mis van requiem opgedragen.
Onder de vele belangstellenden! merk
ten wij op de commandant van het
Marine Vliegkamp Valkenburg, ka
pitein ter zee vlieger W. de Groot do
eerste officier van het vliegkamp ka
pitein-luitenant ter zee vlieger J.
Leeflang, namens de commandant
van de Marine Luchtvaartdienst Ne
derland, diens chef 6taf kapdteln-lui-
tenant ter zee, waarnemer H. Pol
derman, de commandant van het
Marine Vliegkamp „De Kooy". kapi
tein-luitenant ter zee waarnemer G.
H. Woudstra, de commandant van
het vhegtuigsquadron 7 (waartoe de
overledene behoorde) luitenant ter
zee der eerste klasee C. E. van der
Minne, afgevaardigden van het vlieg
kamp „De Kooy" en de vliegbasis
Woensdrecht en tal van collega's en
oud-collega's van de overledene. Om
tien uur kwam de auto met het
stoffeiyk overschot, voorafgegaan
door tamboers met omfloerste trom
en gevolgd door een auto,, beladen
met bloemen, by de kerk aan. In de
stoet liepen vele officieren, onder
officieren, korporaals en manschap
pen van het vliegkamp mee. De kist
was gedekt met de Nederlandse drie
kleur, waarop waren neergelegd het
zwaard, de onderscheidingen en het
hoofddeksel van de overledene De
plechtige mis van requiem werd ge
celebreerd door de hoofdaalmoezenier
der Koninkiyke Marine dr. L. A. M.
Goossens met assistentie van de
vlootaalmoezenier van het Marine
Vliegkamp Valkenburg, pater J. Mo
lenaar als diaken en pastoor F. P. M.
van de Vliet als sub-diaken. Na de
Heilige Mis had de ter aarde bestel
ling plaats, waarby de absoute werd
verricht door de hoofd-vlootaalmoe
zenier met dezelfde assistentie als
tydens de mis.
Voor en nadat de kist ln de gToeve
neerdaalde gaf een aan beide zyden
opgesteld vuurpeloton een salvo af,
waarna vele aanwezigen by de open
groeve afscheid namen van een goede
vriend en een bekwaam marineman.
Na de indrukwekkende plechtigheid,
die door zeer vele militairen en bur
gers werd bygewoond, was er in het
Parochiehuis gelegenheid de nabe
staanden te condoleren»
Door een smalle straat bijna aan
het gezicht onttrokken staat
aan de rand van het
oude stadscentrum de Morsch
poort. Een oud, duister bouw
werk, temidden van kleine
huisjes, waarhoven zich domi
nerend, de koepel verheft. Op
het eerste gezicht weinig in
drukwekkend. Een bouwwerk,
dat in tegenstelling tot vele an
dere toeristische aantrekkelijk
heden van de stad eerder plomp
en stevig dan gracieus kan ivor-
den genoemd. Onwillekeurig
welt bij lange beschouwing het
woord „potig" op. Een term, die
niet eens zo vreemd is, waneer
men bedenkt waarvoor de poor
ten gebruikt werden.
De Morschpoort ia heel byzonder al
zien de toeristen het er niet in.
Zeker in Nederland, waar vrijwel
alle steden in de vorige eeuw de
gToeibelemmerende poorten en
muren hebben afgebroken. „Geen
nut meer, dan maar tegen de
girond", zo redeneerde men, zonder
zich iets aan te trekken van histo-
rlsohe waarden.
Waarom nu net de Morschpoort be
waard is gebleven valt, buiten het
in het Gemeentearchief opgeborgen
besluit tot behoud, niet meer na te
gaan. Waarschyniyk leverde zy
geen moeilykheden op voor het
verkeer. Maar het is ook best mo
gelijk dat zy indertyd ontsnapt is
aan de aandacht van het gemeen
tebestuur. In ieder geval, haar
naam ontbreekt op de lange lijsten
van „objecten ter verkoop en
sloop". Hoe absurd het laatste ook
klinke moge, dit kan. Want niet
alleen ontbreekt de Morschpoort op
de lysten, ook is zy onvindbaar
wanneer het gaat om de aanbeste
ding van het gebouw of de goed
keuring tot de bouw van „vroed
schap en burgemeesteren". De ge-
meentearchievarissen hebben er ve
le dikke, vergeelde folianten op
nageslagen, maar in de ambtelyke
stukken wordt nergens de Morsch
poort genoemd.
De enige, die iets over de Morsah-
poort wist te vertellen was de 17de
eeuwse stedenbe^chrijver Van Mie
ris. Maar hy heeft uit ydelheid
verzwegen, waar hy zyn wysheid
uit putte. In een breedvoerig,
prachtig geïllustreerd, artikel over
de sleutelstad schryft hy dat de
poort haar ontstaan dankt aan de
stadsuitbreiding van 1610, die het
opschuiven van de wallen en mu
ren noodzakelyk maakte. Eerst wil
de het stadsbestuur het zuinig aan
doen en gaf opdracht tot de bouw
van een houten poort. Dertig jaar
later was deze echter zo bouwval
lig geworden, dat zy moest worden
vervangen door een nieuwe. Maar
weer was het stadsbestuur niet be
reid veel geld voor een deugdelijke
bescherming van haar burgers uit
te trekken en weer verrees een
houten poort. Echter niet voor
lang. Nauweiyks dertig jaar later
verkeerde de poort al weer in een
hopeloze toestand. Twee poorten ln
nog geen zestig jaar tyds was zelfs
de vroede vaderen te erg en na
naar alle waarschynlykheid ten
minste rijp beraad moest er dan
toch maar een nieuw stenen ge
bouw komen. Het stadsbestuur gaf
daarom in 1667 opdracht aan de
stadsarchitect Willem van der
Helm een stenen poortgebouw te
ontwerpen.
Waarschyniyk werd voordien weinig
aandacht aan de Morschpoort ge
schonken omdat de weg die op de
poort uitkwam, liep naar de veen
gebieden ten oosten van de stad.
Van Mieris schryft hierover: „Ver-
mids de weg naar de Hoogemarsch
(één der veengebieden) buiten deze
poort ligt heeft zy de naam van
Morschpoort ontvangen. Ook word-
ze van veelen zomtyd de Galgpoort
geheeten om dat het buitengerecht
niet verre vandaar geleegen is".
In verband hiermede was het een
bijzonder „vrlendeiyke" geste van
het stadsbestuur om raampjes ln
de koepel te laten aanbrengen. Im
mers in die jaren was het gebrui-
kelyk om de ruimten boven de
poorten te gebruiken als opberg
plaats van dobbelaars en landlo
pers, die van hieruit goed uitzicht
hadden op wat hun na hun be
rechting te wachten stond.
Dat men toen wel graag fikse maat
regelen tegen „vryelyk rondlopend
gespuis" nam, maar er liever in de
9tad niet aan herinnerd wenste te
worden biykt wel uit het slot van
Van Mieris' beschaving. Hy
schryft daarin: „Uit deeze voorbe
reidselen is de gemelde poort ge-
booren en in 't jaar 1669 voltooid
geiyk het daarop gestelde jaartal
aanwyst en op datze met geen ver-
achtlyken naam meer zoude ge
noemd worden heeft men 'er met
groote letters aan den buitenkant
doen^ voorstellen i Morachpwrt
Het Leidsch Christeiyk Lyceum
heeft namens bestuur, curatoren,
leraren, personeel en leerlingen een
telegram gezonden aan president
Soekarno, waarin op grond van de
verbeterde betrekkingen tussen Indo
nesië en Nederland een vurig beroep
wordt gedaan om gratie te verlenen
aan dr. Soemokil.
Dr. Soemokil is oudleerling van
deze school
Een byzondere militaire rechtbank
te Djakarta heeft de 58-jarige dr.
Christiaan Robert Steven Soemokil,
vroeger leider van de republiek der
Zuid-Molukken, eind april ter dood
veroordeeld wegens zyn verzet tegen
de centrale regering. Hy werd vorig
jaar december gevangen genomen
tijdens een aanval van Indonesische
troepen op zyn laatste bolwerk op
Ceram.
3000.- voor Simavi
Nu langzamerhand ook alle giro
gaven uit Leiden afkomstig op het
Simavikantoor in Haarlem zyn aan
gekomen. kunnen wy berichten, dat
de netto-opbrengst f2.923,46 bedroeg,
een aanzieniyk groter bedrag dan
vorig jaar, maar een bedrag dat nog
aanmerkeiyk groter had kunnen zyn,
als ieder die zich voor deze col
lecte had opgegeven, ook werkeiyk
gecollecteerd had. Maar onze dank
gaat uit naar de velen, die het wel
deden, vaak onder bezwaariyke om
standigheden en ook naar allen,
die bydroegen. Ik maak degenen, die
niet thuis waren of die zoals wel
voorkomt liever een ryksdaalder
gireren dan een kwartje uit hun
portemonnee offeren, opmerkzaam
op de mogeiykheid het werk van
Simavi te steunen door een gift op
postrekening 128487 van Simavi te
Haarlem. Men kan ook donateur
worden (adres Spruitenboschstraat
6, Haarlem) en u ontvangt dan het
blad, dat laat zien wat er met uw
geld gebeurt. Zo kon men lezen van
geneesmiddelen voor enkele zeer
ernstige melaatsen ln India, die op
de nu gebruikeiyke medicamenten
niet hadden gereageerd. Het is heer-
ïyk te weten, dat onze luttele gaven
kunnen worden omgezet ln hulp aan
mensen, die zo gevrywaard worden
voor een vroegtijdige dood of een
totale verminking.
Namens SIMAVI voor Lelden,
L. Oerth van Wyk-Kruyt
E. A. Franken-Duparc.
Geveilde percelen
In het Venduhuia der Notarissen
werd t..o.v. Not. W. S. Jongsma te
Lelden verkocht het woonhuis aan de
Geversstraat 33 te Oegstgeest; ge
mijnd op f 57.510,— door J. C. G. van
Alkemade q.q.
Een tornado heeft gisteravond in
het plaatsje Mount Clement ln de
Amerikaanse staat Michigan elf men,
senlevens geëist. Er waren honderd
gewonden. Volgens de politie ver*
woestte de tornado een vyfenveven*
tigtal woningen.
