Hei j ermans geeerd met Schakels
kunst
BOOT
kAleiöoscoqp
't is weer tijd voor
Boeiend door sterke
theater-techniek
Seizoen 1964
in Kurhaus
LANGDURIGE HULDE
Overtollige bezittingen uit
Huis Doorn naar Duitsland
Tienjarig jubileum van Studio
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 9 april 1964
Derde blad no. 31232
Dit doosje
protektie tegen infektia
Novelleprijzen voor
v. li. Reve-Wolkers
B. en W. van Amsterdam hebben
op advies van de jury voor de no
velleprijzen -1963 van de gemeente
Amsterdam (bestaande uit Alfred
Kossmann, B. Stroman en M. Ver
daasdonk) besloten een prijs, groot
f 2500 toe te kennen aan Gerard
Kornelis Van het Reve voor zijn
bundel novellen „tien vrolijke ver
halen", en een prijs, groot f 2500,
aan Jan Wolkers voor zijn novellen-
bundel Serpentina's Petticoat.
Een prijs, groot f 500 werd toege
kend aan M. Cohen voor zijn no
velle „Mevrouw de Valdon", ver
schenen in Tirade van juni 1962.
Residentie-Orkest
naar Duitsland
Het Residentie-orkest onder
leiding van Willem van Otter-
loo zal van 14-25 april een tour
nee maken door Duitsland. Het
orkest zal tien concerten geven
in Hannover (Stadthalle) Ham
burg (Musikhalle). Bad Hom
burg (Kurhaus), Frankfurt
Höchst (Jahrhunderthalle). Of-
fenburg. Oberrheinhalle, Nürn-
berg (Meistersingerhalle) Stutt-
gat (Liederhalle), München
Kongressaal im Deutschen
Museum), Hanau, (Stadthalle)
en Rheydt (Stadthalle).
Als solisten zullen optreden:
Stefan Askenase in Hannover,
Elly Ney in Hamburg en Nürn-
berg, Shura Cherkassky in
Frankfurt, Offenburg, Stutt
gart. München en Rheydt.
Het muziekseizoen 1964 van
het Kurhaus te Scheveningen na
afloop van de periode van het
Holland Festival begint dit jaar
op woensdag 17 juli en eindigt
op vrijdag 4 september.
In die periode concerteert het
Residentie-Orkest onder leiding
van achtereenvolgens Carl
Schuricht, Efrem Kurtz, Aram
Khatsjatoerian, Charles Münch
en Gustav König. Daarna volgt
het Radio filharmonisch Orkest
onder leiding van Jean Fournet.
Het Concertgebouworkest be
sluit bet seizoen met concerten
welke worden gedirigeerd door
Bernard Haitink en Igor Mar-
kevitch.
Tot de solisten, die zullen mede
werken tijdens bovengenoemde
woensdag- en vrijdagavondconcerten
behoren Wanda Wllkomirska (viool),
Elaine Schaf f er (fluit), Albert Mar
kov (piano), Daniel Wayenberg (pia
no), Nicole Henriot (piano). Nikita
Magaloff (piano). Ruggero Ricci
(viool) en Vladimir Ashkhenazy
(piano).
De maandagavondconcerten van
het Residentie-Orkest zullen worden
gedirigeerd door dezelfde dirigenten,
die ook de woensdag- en vrijdag
avonden voor hun rekening nemen.
Verder wordt de maandagavond
reeks aangevuld met concerten door
het Omroeporkest onder leiding van
Pulvio Vernizzi en het Promenade
orkest onder directie van Benedict
Silbermann. De solisten in deze reeks
worden nader bekend gemaakt.
Kunstsociologisch
Studiecentrum
In Amsterdam is een kunst-
sociologisch studie-centrum op
gericht. Het is genoemd naar de
oud-wethouder van Amsterdam
dr. E. Boekman die als eerste
wetenschappelijk onderzoeker
het vraagstuk overheid-kunst
bestudeerde.
De Dr. E. Boekman-stichtingdie
een subsidie van het Prins Bernhard
Fönds heeft gekregen, heeft tot doel:
de bevordering van het contact tus
sen kunstenaars enerzijds en het
maatschappelijke en culturele leven,
alsmede de overheid anderzijds, het
bestuderen van vraagstukken betref
fende de kunst, de kunstenaar, de
maatschappelijke betekenis van kunst
en kunstenaar, de verhouding van de
kunsten onderling en die van kunst
en overheid, het verrichten en doen
verrichten van onderzoekingen die
betrekking hebben op de plaats van
kunst en kunstenaar in de samen
leving. De stichting tracht dit doel
o.m. te bereiken door „het verrichten
van onderzoekingen, het bijeenbren
gen van documentatiemateriaal in
zake de maatschappelijke problema
tiek van kunst en kunstenaar, de
overheidsbemoeiing op het gebied van
de kunst, het uitgeven van publika-
ties, het houden van conferenties en
het overleggen en samenwerken met
verwante instellingen in binnen- en
buitenland", aldus de omschreven
doelstellingen van de stichting.
Ten behoeve van de stichting is een
curatorium gevormd waarin de vol
gende personen zitting hebben; prof.
dr. J. Pen (voorzitter), mevr. do*. H.
M. in 't Veld-Langeveld, W. Brusse,
mr. G. J. P. Cammelbeeck, D. Dooijes,
M. H. Flothuis, B. Groenier, mr. H.
Th. J. J. F. van Maarseveen, drs. J.
Henrick Mulder. J. W. Rengelink, mr.
A. de Roos. W. J. H. B. Sandberg,
prof. dr. J. van Smits Waesberghe 6.j.
en prof. dr. G. Stuiveling.
Uit het curatorium is een bestuur
gevormd dat bestaat uit: prof. dr. G.
Stuiveling (voorzitter), mevr. dr. H.
M. In 't VeldLangeveld en mr. G. J.
P. Cammelbeeck. De dagelijkse leiding
van de Stichting berust bij de direc
teur drs. W. Zweers.
Een scène uit Heijermans'
„Schakels"v.l.n.r. Josefine van
Gasteren (Coba Duif). Enny
Meunier Gerritje Duif), Sacco
van der Made (fan Duif) en
Piet van der Meulen (Dirk
Duif).
(Foto L.D./Holvast)
Niets geheimzinnig
De Westduitse Bondsregering
heeft ongeveer een derde van de
overtollige bezittingen van ex-
Keizer Wilhelm II uit Huis
Doorn teruggekregen. Het gaat
om meubelen, zilver, porselein,
glaswerk en linnengoed, in to
taal vier verhuiswagens vol, dat
nimmer deel heeft uitgemaakt
van het in Huis Doorn inge
richte museum. „Heus, er is
niets geheimzinnigs aan de hand
geweest".
Dit heeft de intendant van het
museum, de heer J. H. E. baron
van Nagell medegedeeld.
„Komt 11 zelf maar overtuigen:
Huis Doorn is niet leeggehaald,
had de heer Van Nagell de pers
gevraagd, want hij was een
beetje geschrokken van het ge
rucht dat er in het museum niets
zou zijn overgebleven. Uit de
zilverkamer zijn alleen zes 250
jaar oude boekenkasten van
Frederik de Grote verdwenen.
Het zilver staat nu in glazen
vitrines, waarin het volgens de
heer Van Nagell veel beter uit
komt.
De geselecteerde goederen uit het
overtollige bezit zijn voor het groot
ste deel naar de burcht Hechingen
gebracht, het stamslot van de Ho-
henzollerns, en de rest naar de Ber-
lijnse woning van Prins Louis Ferdi
nand, een kleinzoon van de ex-keizer
en hoofd van het Huis Hohenzollern.
De zes oude boekenkasten van Fre
derik de Grote staan nu weer op hun
oorspronkelijke plaats in de werk
kamer van de vorst in het slot Char-
lottenburg.
Het is overigens niet de eerste maal
dat uit de overtollige bezittingen iets
naar Duitsland is teruggegaan. In
1955 ls ook al een gedeelte terugge
geven aan Prins Louis Ferdinand en
zijn gemalin voor het inrichten van
een nieuwe woning.
In de oorlog ha4den zij alles ver
loren. „Voor ons is het een zorg min
der dat een deel van de overtollige
goederen weg is", zei baron Van Na
gell, die verduidelijkte dat de niet-
geëxposeerde bezitingen toch een ge
regeld onderhoud vergen.
Na ..De wijze kater" voor het Schouwburgabonnement, her
dacht K. en O. de 100ste geboortedag van Herman Heijermans
met de opvoering van „Schakels" door het Nieuw Rotterdams To
neel. Dat een toneelwerk, zestig jaar geleden voltooid, het heden
daags publiek nog van het begin tot het min of meer melodrama
tische slot voortdurend weet te boeien is een overduidelijk bewijs
van de ongewoon sterke theatertechniek en scherp opmerkings
vermogen van deze vertegenwoordiger van het naturalisme in Ne
derland.
In „Schakels" tekent Heijermans in
strakke lijnen de hoofdfiguur Pan-
cras Duif. Als metaalarbeider begon
nen. vestigt hij een fabriekje dat in
de loop der jaren uitgroeit tot een
bedrijf waarin meer dan 500 man
werk vinden. De omstandigheden ma
ken het hem niet gemakkelijk. Zijn
vrouw ontvalt hem kort na de ge
boorte van hun vierde kind. Door zijn
onverzettelijke wil overwint hij alle
moeilijkheden. Het gebrek aan geld
middelen, gevolg van de voortduren
de uitbreidingen en de haast onover
komelijke beslommeringen thuis.
Door zijn kinderen
geveld
Ais het doek opgaat is de strijd ge
streden, hij is een gezeten, welvarend
man geworden. Twee van zijn zonen
en zijn dochter zijn getrouwd, zijn
jongste zoon studeert (met een groot
vraagteken) in Parijs. Zijn huishou
ding wordt bestierd door een jonge
vrouw van midden dertig jaar. Zijn
zoon Henk is nu directeur van de fa
briek, hijzelf is gedelegeerd commis
saris. Nu de 57-jarige Pancras geen
zorgen meer heeft en niet meer ge
heel in beslag wordt genomen door
zijn zaken begint hij zich eenzaam te
voelen. In Marianne, die hem tijdens
een ziekte voorbeeldig heeft ver
pleegd, ziet hij de vrouw die hem in
de toekomst nog veel kan vergoeden
en vraagt haar ten huwelijk, zij wei
gert aanvankelijk en bekent hem dat
zij een buitenechtelijk kind heeft
Maar als hij haar bezwaren weg
wuift en haar er op wijst dat dit een
reden te meer is om de toekomst
van haar zoon zeker te stellen, geeft
zij toe. Pancras Duif doet zijn kin
deren schriftelijk mededeling van
zijn plannen, waarmee hij een com
plete familie-revolutie ontketent.
Zijn jongste zoon weet zich meester
te maken van de papieren die het
verleden van Marianne bloot leggen.
In een familie-raad besluiten Pan
cras kinderen hun vader, na een psy
chiatrisch onderzoek onder curatele
te doen stellen. Voor Marianne is dit
de doorslaande reden haar woord te
rug te nemen en het huis te verlaten.
De kledn-burgerljjke hebzucht heeft
gezegevierd. De strijdbare Pancras
Duif is geveld door zijn kinderen.
Knap spel
De regie berustte bij Jan Teulings
die de typische Heijermans humor,
soms mild Ironisch, zo nodig met
sarcasme, volledig tot zijn recht deed
komen. In Heijermans tijd zouden we
er aan gesmuld hebben. Thans, 40
Jaar later, nu wij gewend zijn aan
meer ingehouden spel en psychologi
sche karakterontleding, vragen we
ons af of de door Heijermans gegeven
tegenstellingen niet wat minder fel
onderstreept hadden kunnen worden.
Dit geldt voornamelijk voor Jan, de
makelaar, Pancras oudste zoon en
Dirk de man van zijn dochter.
Intussen is er door het gehele en
semble behoudens deze bedenking
knap werk geleverd. Richard Flink
gaf een levensechte uitbeelding van
de stoere werker, die na zijn succes
volle loopbaan dezelfde eenvoudige
man bleef, ongecompliceerd en recht
door zee, niet in staat de houding
van zijn kinderen te begrijpen. De in
zijn lot berustende en levenswijze
Hein Duif vond in Jan Teulings de
ideale vertolker, zich met een zekere
waardigheid verzettend tegen zijn
helleveeg van een vrouw, Gerritje,
op éclatante wijze door Enny Meu
nier weergegeven. Verder zagen wij
van Thera Verheugen een beschei
den, aantrekkelijke Marianne, van
Leo de Hartogh een in alle opzichten
aanbaardbare Henk. de directeur, niet
onsympathieker dan hij behoefde te
zijn, van Hans Culeman een perfide
Toon de student, van Josephine van
Gasteren een juist afgestemd» Coba
en van Elizabeth Versluijs een in
den treure jengelende en proteste
rende Margriet.
Het talrijke publiek toonde zijn in
genomenheid met deze voorstelling
door een langdurige hulde aan de
spelers. Namens K. en O. ontvingen
de dames een bloemenhulde.
I B. H.
Opening congres
„Kerk en kunst"
Het tweede congres „Kerk en
Kunst", culturele dagen voor studen-
j ten aan Vlaamse en Nederlandse ka-
tholieke theologica en filosofica, dat
tot en met 11 april in de Stads
schouwburg te Tilburg wordt gehou
den, is gisteren in aanwezigheid van
vele kerkelijke en wereldlijke autori
teiten, door organisator Wim Bary
geopend. Deze wees erop dat de tyd
van de kunst „enkel en alleen omwille
van de kunst" voorgoed voorbij lijkt.
De kunst is de tolk geworden van de
mens in zijn wereld en wil als zodanig
niet meer bekeken maar beleefd wor
den.
De Belgische ambassadeur F. X.
baron Van der StratenWaillet sprak
van een bijzonder boeiend gebeuren,
doch achtte de Belgische deelname
nog te gering. Hij juichte overigens
het contact en de wisselwerking tus
sen het Vlaamse en Nederlandse
talengebied ten zeerste toe.
Mgr. Bekkers beoordeeld^ het con
gres als een getuigenis van de open
heid in de kerk voor de wereld, de
mens en andere levensbeschouwingen.
De dichter-predikant ds. J. Wit.
hield een lyrisch betoog over kerk en
kunst, waarin hy er o.m. de nadruk
op legde dat „alle kunst dienende
kunst is".
De deelnemers zullen in kleinere
gespreksgroepen ontmoetingen heb
ben met kunstenaars en spreken over
flim, ballet, toneel, muziek, literatuur
etc. Daarenboven zullen zy voorstel
lingen by won en van het Ned. Dans
Theater, de toneelgroep Theater met
„Spooksonate", hef. N.-H. Philh.
Orkest en een drietal films zien van
Bert Haanstra.
Venus van Milo nu
in Tokio te zien
Een Japanse prinses heeft gisteren
de openbare expositie van de Venus
van Milo in Tokio officieel geopend.
Prinses Takamatsoe. echtgenote van
een van Keizer Hirohito's jongere
j broers, verrichtte de opening door
met een gouden schaar een lint door
te knippen.
Het is voor de eerste maal dat het
beroemde, op het eiland Milo gevon
den Griekse beeldhouwwerk buiten
Frankrijk te zien is.
De Franse premier Georges Pom
pidou en zyn Japanse ambtgenoot
Hwyato Ikeda woonden de plechtig
heid by, tezamen met nog een 200
Japanse en Franse functionarissen,
leden van het corps diplomatique en
journalisten.
Prinses Takamatsoe droeg een
grijze kimono met een rood-gouden
obi (strik) toen zy de openingsplech
tigheid in het Oeeno park waar een
koude regen op de Japanse kerse
bomen viel. verrichtte.
De Venus van Milo is verleden
maand in Japan aangekomen. De
Franse regering heeft het beeld uit
geleend ter gelegenheid van de
Olympische Spelen, die in oktober in
Tokio zullen worden gehouden.
MICROTHEATER
IN DEN HAAG
Den Haag krygt binnenkort de be
schikking over een zg „microtheater"
met 98 zitplaatsen. Daartoe wordt
een bestaand pand aan het West
einde verbouwd. De stichting jeugd
theater „Het Masker" wil het theater
„In de steeg" ln de weekeinden zelf
bespelen, maar daarnaast zullen an
dere kunstenaars en amateurtoneel
verenigingen er kunnen optreden.
Tenslotte denkt de artistiek directeur
van „Het Masker", de heer Sjef van
Leeuwen, aan instructieve program
ma's voor de schooljeugd.
Opera van Zagreb
in Holland Festival
De Opera en het Ballet van Zagreb
de tweede stad van Joegoslavië, zul
len met een goed geselecteerd pro
gramma deelnemen aan het Holland
Festival. Er zal een uitsluitend Sla,
visch repertoire worden uitgevoerd,
bestaande uit de opera's ,3oris God-
oenow" van Moessorgsky en „Kateri-
na Ismailova" van Sjostakowitsj; de
balletten „Rhapsodie" van Rachma-
ninov, Mouvements" van Kabalevski
en de Joegoslavische balletten „D©
Man en de Spiegel" van Keieman en
„Triptiek" van Peter Konjevitsj.
Ongeveer 300 medewerkers van
opera en ballet zullen naar ons land
komen. Onder de solisten bevindt»
zich ook de beroemde bas Miroslav
Cangalovitsj die aan de opera van
Belgrado is verbonden maar als gast
meegaat. Hy zingt de titelrol in
„Boris Godoenow". Andere bassen
zyn Tomislav Neralisj, Latko Koro-
setsj. en Drago Bernarditsj. De so
pranen zyn Mirka Klaritsj, Branca
Stilinovitsj en Milka Bertapele;
voorts de tenoren Franjo Paulik.
Noni Zoenetsj, Zvonomir Prelsjetsj
en Frano Lovritsj.
Als dirigenten gaan mee Samo
Hoebad en Milan Horvat en als
regisseurs voor de opera's Vido Ha-
boenek en Kosta Spaitsj.
De opera „Boris Godoenow" zal vijf
keer worden opgevoerd en verwacht
wordt, dat deze opvoeringen het
meeste publiek zullen trekken. Toch
is ook Katarina Ismailova" van groot
belang. De opera van Zagreb heeft
deze opera met groot succes opgevoerd
te Napels en Sjostakowitsj. die de
eerste opvoering bijwoonde, heeft de
gehele bezetting zeer geprezen, inzon.
derheid Mirka Klaritsj. die de hoofd,
rol zong.
Advertentie
I IWIIU\
BODEGRAVEN
Tel. 01726 2541
Vraagt geïllustreerde prijslijst
FRANZ-PAUL DECKER
DIRIGEERT TE LONDEN
Franz-Paul Decker, de dirigent van
het Rotterdams Philharmonisch Or
kest, zal komende week in Londen
vyf concerten van het BBC orkesl
'eiden.
Grafheuvel
te Exloo
Te Exloo (gem. Odoorn.Dr.) is op
het gebied van het landbouwbedrijf
Tewes, even buiten het dorp, een
grafheuvel gevonden van ongeveer
2000 jaar voor Christus. De graf
heuvel stamt uit het „Iaat-neolithi-
cum".
De laatste tfjd worden door het
Biologisch Archeologisch Instituut
van de Rijksuniversiteit te Gronin
gen onder leiding van de weten
schappelijk hoofdambtenaar J. D. van
der Waals geregeld opgravingen ver
richt, waarbij sporen zijn gevonden
van de oudste inwoners van Drenthe.
Bij de grafheuvel in Exloo is wel de
steenmantel blootgelegd en ook ls de
ringsloot gereconstrueerd, maar het
eigenlijke graf ls evenals by vorige
gelegenheden nog niet ontdekt. De
vondst is zeer inetressant, zodat bui
tenlandse archeologen thans ter ge
legenheid van het „Second Atlantic
Colloquy" in Groningen verblijven,
gistermiddag een excursie naar de
grafheuvel hebben gemaakt.
Gratis voorstellingen voor de jeugd
met Frenkel Franks Spinoza
(Van onze Hilversumse correspondent)
Tien jaar geleden is de toneelgroep Studio, gevestigd in de
Brakkegrond te Amsterdam, begonnen met een première in Emmen
in de aula van een lyceum. Het was toen een gezelschap van acht
man. Zonder subsidie, zonder erkenning, zonder verleden. Thans
heeft het ensemble na tien jaar en vier jaar rijkssubsidie 25 acteurs
gecontracteerd en Kees van Iersel als regisseur en artistiek leider.
Men zal dat 10-jarig bestaan vie
ren, met een enquête onder de Jeugd.
Met een blik dus op de toekomst ge
richt. Dankzy steun van het Prins
Bernhard Fonds, zo'n kleine f20.000
en dankzy veel morele steun van el
ders wordt er ln elf steden van de
elf provincies een Jubileum-voorstel
ling gegeven, waar de Jeugd gratis
entree-biljetten voor zal kunnen
krygen. Men hoeft om deze biljet
ten te ontvangen alleen maar een
enquête-formulier (Houdt u van to
neel, hoe vindt u toneel op de tele
visie, op welke dag gaat u het liefst
naar de schouwburg?) ingevuld by
de kassa in te leveren. In Amster
dam geeft men overigens vier voor
stellingen omdat de Brakkegrond
slechts 250 bezoekers kan herbergen.
De uitnodigingen gaan o.a. via
jeugdorganisaties en personeelsver
enigingen naar de jongelui. De be
doeling van de enquête, waarvan de
gegevens worden verwerkt door een
nieuw opgericht bureau, de Dr. E.
Boekman-Stichting, een kunst-socio
logisch centrum, pas opgericht op
initiatief van de Federatie van be
roepskunstenaars en gefinancierd
Advertentie
Ver koudheidsbacillen
|2ijn als de dood voor
door het Prins Bernhardfonds, ls
een oriëntatie over wat de jeugd van
het toneel verwacht en verlangt. De
gegevens zullen straks in het najaar
in een rapport worden gebundeld en
gepubliceerd. Dat is dan het jubileum
zoals Studio dat wil gaan vieren.
De voorstelling, waarvoor de
jeugd gratis wordt uitgenodigd, is
een opvoering van het nieuwe stuk
„Splnoza" van de schrijver Dimltri
Frenkel Frank, dat op 24 april in
Amsterdam in première gaat. De
plaatsen van deze jeugdopvoeringen
zyn o.a. Groningen, 20 mei, Zwolle
22 mei, Arnhem 30 mei, Lelden 2
juni.
Salarisverhoging
voor musici
BRjkens een voorlopige mededeling
van het College van Rijksbemidde-
laars is goedkeuring gehecht aan een
verhoging van de salarissen met
10.6% per 1 januari 1964 van de mu
sici die deel uitmaken van de ge-
subisideerde orkesten, die onder de
salarisregeling van dit college vallen.
Tevens gaat het college akkoord
met een nabetaling van 0.2% over
het jaarsalaris van 1963, zoals ook
aan het overheidspersoneel is toege
kend, aldus deelt het contactorgaan
van symfonie- en opera-orkesten in
een communiqué mee.
De musici van het Residentie
orkest verdienen 10% meer dan de
leden van de overige orkesten, be
halve de leden van het Concertge
bouworkest, die 20% meer verdienen.
Luister naar ,,'t Is weer tijd voor North State", met de Dutch Swing College Band o.l.v. Peter Schilperoort via Radio Veronica - za. 11.15, zo. 10.30, di. 19.00, do. 18.45 u.
zó zacht zó geurig
