Amsterdamse beurs is immuun Kerkdiensten Leiden en omgeving
voor vaste stemming elders
j Voor Andriessen was
I het 't weekje wel
WIE HEEFI DE SCHULD!
Arbeidsreserve stijgt
UIT
KAMER
l GEKLAPT
Pv. d. Pluijm
overleden
LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 7 MAART 1964
A <1 verten tl»
(Van onze financiële medewerker)
is. wat de Amsterdamse beurs betreft, waarlijk geen zalf aan te stijj-
Met omzetten van om en by f 2M miljoen per dag heeft gedurende de
ele maand februari het algemeen indexcijfer zich rondom 400 bewogen,
a' van de internationale tussen 562 en 570, immuun als de beurs is voor de
gande koersbeweging op de Amerikaanse en Duitse beurzen, zomede
i wat men in ons land tot goed nieuws kan rekenen,
it doorbreken van de 800-barrière te New-York voor het indexcijfer van
istriele aandelen is voor kennisgeving aangenomen, evenals de éclatante
trs van de Amerikaanse produktie, het nationaal inkomen, de particu-
t bestedingen, de recordverkopen van automobielen, om van de hoog-
*mde verwachtingen in verband met de gedeelteiyk reeds voor dit jaar
am^ande belastingverlaging niet te spreken.
ët schynt soms of. nu de Amerikaanse kapiaalexport vooreerst aan ban-
3 Ai is gelegd. Wall Street voor Amsterdam heeft afgedaan en nog alleen
ir roet in het eten werpt door af en toe met onze internationals aan de
'kt te komen.
II pk de terugkeer van de Duitse
{conjunctuur en de doorgaans
~Jt beurzen van Düsseldorf en
**lkfurt. waar het koersniveau van
iware industriële aandelen sinds
n van dit jaar met gemiddeld
i 15 is gestegen, doen de Am-
damse beurs niets.'hoewel de toe-
lende vraag naar goederen in
jrika en Duitsland voor het Ne-
andse bedrijfsleven toch niet
Ier betekenis mag worden geacht,
kar ook wat er aan goeds binnen
grenzen wordt gepubli-
n schijnt grotendeels aan de
Jterdamse beurs voorbij te gaan,
laar slechts even te beinvloeden.
hebben het gezien aan de koers-
eging van aandelen Unilever, na-
de cijfers over 1963 en het slot-
dend waren bekend gemaakt.
i was blijkbaar met dat slotdivi-
?a d 12.15% over het met 1/3
loogde gewone aandelenkapitaal
Biet tevreden, hoewel het 16.16
ierrhet oorspronkelijke kapitaal be-
|nt tegen 14 als slotdividend
1962, waardoor de aandeelhou-
in feite 25.2 hebben ontvan-
n tegen 22% over 1962.
WÊ
erke AKU-positie
de AKU was het van hetzelfde
een pak. De aankondiging van
in kas gelijk aan de uitkering
1962 met ditmaal 5 belasting-
in aandelen uit de agioreserve,
I de koers even opleven, maar
t geen noemenswaardige stijging
ivolge gehad, omdat velen blyk-
op een verhoging van het kas-
lend hadden gehoopt.
1 it is waar dat een stockdividend
tite een kapitaalsuitkering is, die
andeelhouders niet ryker maakt,
r als een expansief bedrüf als
van Philips van jaar tot jaar 5
1 andelen uitkeert en de AKU dit
beeld nu biykt te willen volgen,
de aandeelhouder, die die stok-
lend verkoopt, het vrywe
een kasdividend beschouwen,
it de koersdaling, welke theore-
van die uitkering het gevolg is,
een groeiend bedryf dikwijls
"g wordt ingehaald en over het
•te kapitaal een volgend jaar
«zelfde uitkering mag worden
;end.
heeft de houder van gewone
Beien Philips, als het dividend
x 1963 weer 21 bedraagt plus
I in aandelen, reeds zesmaal die
I ontvangen, wat wil zeggen dat
heeft hij zijn aandelen sinds
niet verkocht, niet over f 100,
r over f 1340 zijn dividend ont-
it is een alleszins logische ge-
ilijn als een onderneming, die
jaar tot jaar haar vermogen
aangroeien, het uitstaand kapi-
daarmee geleidelijk in overeen-
ming brengt door de uitkering
5% in aandelen, hetgeen temeer
'rekkelijk is als deze belasting-
kan worden getoucheerd omdat
lelten laste van de agioreserve ge-
d(M.
►e AKU heeft een zeer grote agio-
LItArve, die weliswaar niet ten volle
rï|4stingvrij kan worden uitgekeerd,
Jr toch voor vele jaren toereikend
I3F1 dat te kunnen doen. Dat de
sctie tot uitkering van 5 In
Welen, derhalve tot vergro-
Ifif van 1161 kapitaal heeft besloten,
worden gezien als een bewijs
j het vertrouwen dat zij heeft
pe verdere ontwikkeling van haar
WL want een yerlaging van het
Wend als gevolg van de kapitaals-
Weiding ligt zeker niet In haar
Theoretisch zullen de aandelen
na uitkering van de dividenden hij
een huidige koers van ca 525 tot 484
pet. moeten delen, maar als men let
op het nog steeds voortgaande groei
proces van het concern en de hoge
intrinsieke waarde van de aandelen,
is er voor een dergelyke koersdaling
geen reden. Eer geldt het tegendeel,
want alleen het aandelenbezit
Verein. Glanzstoff en American En-
ka overtreft in waarde reeds de
beurswaarde van het kapitaal, wat
dus wil zeggen dat men by aan
koop van de aandelen alle andere
deelnemingen en de produktiemid-
delen in eigen land (boekwaarde uit.
1962 f 324 miljoen) cadeau krygt.
Ileineken groeit
Tot aanpassing van het aandelen
kapitaal by het groeiend vermogen
heeft ook Heineken besloten, die de
gehele agioreserve van f 10'j miljoen
in aandelen uitkeert, wat wil zeggen
dat men per vier oude aandelen een
nieuw ontvangt. In tegenstelling
met wat by Unilever en AKU viel te
constateren, was er ten aanzien van
Heineken op de beurs een positieve
reactie, daar de koers van de aan
delen van 457 tot ca 515 is opgelo
pen. Minder indruk maakte de ver
hoging van het dividend in aandelen
van 3 tot 5 plus 17 in contan
ten) bij Zwanenberg- Organon.
Er zijn meer ondernemingen, die
tot gedeelteiyke uitkering van divi
dend in aandelen overgaan. Bond-De
Koning en Aukes keert 9% in kas en
5 in aandelen uit tegen 12 in
kas over 1962, hetgeen dus een ver
hoging betekent. Ook Intern. Gewa
pend Beton komt met een hogere
uitkering (17 tegen 15), evenals de
Handelscompagnie (16 tegen 15),
terwyi de Leeuwarder Papierwaren-
fabriek de uitkering van 15 tot 14
heeft verlaagd, om er slechts enkele
te noemen, want de verslagen over
1963 en de dividendaankondigingen
volgen elkaar thans in snel tempo
op.
Riem onder liet liart
Het is goed dat oud-minister Zyl-
stra in de Eerste Kamer ten aanzien
van de economische vooruitzichten
van ons land tegen al te grote som
berheid heeft gewaarschuwd en als
zyn mening heeft uitgesproken dat
we er wel met een paar deuken en
builen zullen afkomen. Hoewel het
op zichzelf beschouwd en voor de be
trokkenen minder prettig is dat de
arbeidsreserve in ons land langzaam
stügt. betekent dit voor de bedry-
ven in het algemeen dat de span
ningen op de arbeidsmarkt ietwat
afnemen. De Shelldirecteur Van den
Bergh constateert dat we over de
top van de schaarste aan arbeids
krachten heen zyn.
Er is by de raffinadery in Pernis
een toenemend aanbod van ar
beiders kwantitatief en kwalitatief,
terwyi ook het verloop minder wordt.
Vooral dit laatste, waarover veel ge
klaagd wordt, is bemoedigend, om
dat minder verloop voor de bedryven
'n aanmerkeiyke besparing van kos
ten betekent. Dat er in Eindhoven 'n
paar textielbedrijven de produktie
zullen beëindigen en daardoor ca 100
werknemers vry komen, kan ook als
een aanwyzing worden beschouwd
van de gevaren, die aan een te sterke
styging van de arbeidskosten zyn
verbonden.
Als een styging van de arbeidsre
serve in ons land tot grotere arbeids
prestatie en een verhoogde produkti-
viteit der ondernemingen kan leiden,
wordt het gevaar van een verzwakte
concurrentiepositie kleiner en de
kans groter dat de Nederlandse ex
port op het voor ons land noodza-
keiyke peil kan biyven.
Het nieuwe jaar is in dit opzicht
niet slecht begonnen, want al was
het voorsaldo in januari f 62 miljoen
groter dan verleden jaar. doordat de
relatieve styging by de uitvoer gro
ter was dar. by de invoer, was het
dekkingspercentage 3 hoger.
Opnemen.
dit vertrouwen aanwezig is
'611 met nog meer grond worden
ipjgenomen omdat vóór 1968 de
lcJ»erteerbare obligatielening van
D6f in aandelen zal worden
«ezet, wat een vergroting van het
I ll®delenkapitaal met ca f35 mil-
h betekent, waarby het concern
1 echter rond f80 miljoen als by-
'S'Wing van obligatiehouders in kas
[gt. Aan een emissie van nieuwe
adelen behoeft de AKU dus niet
i £enken, maar een geleideiyke ver
eng van het kapitaal van f k
miljoen per jaar mag wel als
verantwoorde aanpassing by het
leiend vermogen worden be-
fcuwd
ÉAKU is trouwens af en toe met
e vormen van expansie in het
a Deze week met de medede-
lat met de Verein. Glanzstoff
teronderneming, waarvan ze
der aandelen bezit) en de Cen-
3pinng and Manufacture Comp.
1'Bombay in laatstgenoemde plaats
dia) een nieuwe maatschappij
ift opgericht, die zal profiteren
de lage lonen in dat deel van
wereld. Zo breidt de AKU haar
jeradius zowel in het binnen- als
Bnet buitenland voortdurend uit en
*it zy tot een van de belangryke
«"nationale concerns, waarop ons
Q trots kan zyn.
(Van onze parlementaire redacteur)
De parlementaire democratie stelt
soms zware eisen aan het fysiek
van de voornaamste deelnemers.
Neem nu eens de minister van Eco
nomische Zaken. prof. Andriessen.
Dinsdagmiddag om half twee kwam
hy in de Eerste Kamer om er zyn
begroting te verdedigen, 's Avonds
tegen half twaalf liet de Senaat hem
weer gaan. Maar de minister heeft
die nacht nog tot vier uur in de
ochtend zitten werken om zyn ant
woord voor te bereiden. Veel meer
dan vyf en een half uur „nacht"
rust zal de minister niet hebben ge
had, want om half elf woensdagmor
gen stond hy in de Eerste Kamer
achter de regeringstafel om de Ka
mer te antwoorden. Zyn reden
duurde tot tegen half één en toen
mocht de minister zwygen tot half
vyf. Tegen zessen na weer ander
half uur praten was zyn begro
ting aangenomen.
De minister mocht naar huis
Maar niet om nu eens lekker uit
te rusten. Want 's avonds om negen
uur nam de Tweede Kamer zyn
prijzenwet in behandeling. Tegen
twaalf uur was de Kamer uitgepraat.
De minister kon aan zyn antwoord
beginnen. De kritiek was lang niet
mals geweest en de voorbereiding
voor het antwoord zal de minister
zeker tot drie a vier uur uit bed ge
houden hebben. Als de minister een
gezonde stevige slaper is dan heeft
er daarna voor hem wat meer nacht
rust ingezeten, want de Tweede Ka
mer verwachtte hem pas terug om
streeks half drie donderdagmiddag.
Daar sprak de minister een aardig
woordje mee in de debatten. Tot zes
uur, toen het wetsontwerp werd aan
genomen en de debatten eindigden,
was hy meer aan het woord dan de
Kamer. Daarna kon de minister met
heel wat minder zorgen naar huis
gaan.
De Eerste en de Tweede Kamer
hadden zyn beleid goedgekeurd en
zyn wensen grotendeels in
gewilligd. Aan een „Rieleksen" was
hy toen wel toe. Maar niet al te
lang, want behalve met het parle
ment heeft prof. Andriessen ook nog
te maken met een ministerie van
Economische Zaken, een van de be-
langrykste in Den Haag. Waaruit
wel blykt, dat iedereen, die minis
ter wil worden, goede rapportcyfers
op school moet halen ook voor
lichameiyke opvoeding.
Ook minister Luns, hadden we de
ze week nog even in de Tweede
Kamer. Hy was er voor een onge
woon onderwerp: het verdrag voor
de jacht op walvissen. Een meisjes
klas op de gereserveerde tribune had
het geluk onze populairste minister
in dit vreemde onderwerp te zien
excelleren. Nog voordat de minister
begon stootten de jongedames elkaar
aan: „Daar heb je 'm'\ De meisjes
gedroegen zich als bezoekers van een
„one man show", vóór het ophalen
van het gordyn. Toen de minister
voor zyn oratie zyn keel schraapte
met een schor en pieperig geluid
waren de bezoeksters dan ook grif
bereid dit als een goed geslaagde
grap te beschouwen. Er was in de
Kamer een overduideiyk gegrinnik
hoorbaar. Maar mr. Van Thiel ver
gaf het de bezoeksters zel|s zonder
naar haar te kyken. Met ae popu
lairste minister in de Kamer moet
je tenslotte iets accepteren.
Byna anderhalf uur is de Kamer
met de minister over de walvissen
bezig geweest. Mr. Van der Goes
van Naters. die altyd vooraan
staat als er in de natuur iets te be
schermen valt, kwam de Kamer spe
ciaal vertellen hoe groot blauwe vin
vissen wel zyn. Ze passen niet in
de Kamer, legde hy met een veel
omvattend gebaar uit. Hy vroeg aan
de minister van landbouw ad inte
rim dat was mr. Marynen of
de Directie Faunabeheer van het
ministerie van Landbouw zich niet
eens met de zorgeiyke toestand van
deze zoogdieren bezig kon' houden.
Mr. Marynen. die in het vorige ka
binet de portefeuille van Landbouw
had en de Directie Faunabeheer dus
heel goed kent. zei veel waarde
ring voor de deskundigheid van de
ze dienst te hebben. Maar dat men
er ook veel van walvissen zou we
ten, leek hem niet waarschyniyk.
Tenslotte houdt Faunabeheer zich
alleen maar bezig met de Nederland
se dierenwereld. Sportvissers hebben
wel veel fantasie, maar van een
walvisvangst per werphengel hebben
we nog nooit gehoord.
Schuring; 6.30 u ds. wyma Alphen-
Noord. Hoof tstx: 10 en 6AO u de. E.
W&rnlnk te Nleuwerkerk ad. IJseel.
Oeref. Kerk (vrygem.): 9.30 en 2.45 u
ds. H. Scholte Chr. Geref. Kerk. Je-
ru^alemkerk. Grljpenstelnstr 9.30 en
5 u ds. R. Kok. Oud Geref. Gem.. Van
Mandersloostr 9.30 en 4 u leesdlenst.
Rem. Geref. Gem.. Van Mandersloo-
straat: 7 u ds. R. Schol ten te A'dam
Baptlstengem IJsclubgebouw: 10 uur
Eredienst; 6 u dhr. J de Looy. Leger
des Hells: 10 en 7.30 u Samenkom
sten.
Benthuizen Hert*. Gem 9.30 uur
ds. W. A, S. Laurense; 6 u ds. Van
helm: 7 u ds H. Bouter. i wingerden te Zoetermeer. Geref Gem
Konlngskerk: 10 u ds. E. Saraber te 9 30 en 6 u leesdlenst.
Voorschoten
Zondag 8 maart
Lelden Her? Gem.. Pieterskerk:
10 u ds J. de Wit.
I Hooglandse Kerk; 10.30 u ds. A. J.
Lamping.
Marekerk: 10.30 u dB Joh. Poort.
Oosterkerk: 10 u ds. H. J. v. Ach
terberg; 5 u ds. A. M. Llndenburg te
Ter Aar.
Bethlehemkerk10 u ds. J. M. D. van
den Berg; 7 u ds. Joh. Poort.
Maranathakerk: 10.30 u ds. J. Groot.
7 u ds. A. Klamer (Open Deurdienst)
Bevrijdingskerk9 u dr. P. L. Schoon-
7 u ds. H. Bouter
Herv. Ulo-school. Aseerstr.: 10 u dr.
K. E. H. Oppenheimer.
Ver. Vryz. Herv. (Lelds Volskhuis):
10.30 u ds. W. J. H. Hubeek.
Eglise Wallonne: 10.30 u dr. G. Roth
te A'dam.
Acad. Ziekenhuis: 10 u ds. D. J. Voe-
sers.
Diaconessenliuls10.30 u ds. J. Maas
kant.
Jeugdkerk (aula Gymnasium): 10.30
u dhr L. de Liefde
Jongerendlenst (Rehoboth): 10.30 u
dhr. J. Schipper.
Jongerendlenst (César Franckstr
10.30 u dhr J. P. Smit.
Geref. Kerk. Zulderkerk: 10 u ds. De
Boer; 5 u ds. G. Rang te Haarlem.
Petrakerk: 10 u ds. w. v. d. Linden
te Den Haag; 5 u ds. Haverkamp
Kerk Oude Vest: 10 u ds. Haver
kamp; 5 u ds. De Boer.
Maranathakerk 9 u ds. G. Rang;
5 u dr. Westerink.
Bevrydlngskerk10.30 u ds. G. Rang;
5 u da W. v d. Linden.
Groenhoven: 10 u dr. Rothuizen.
De Mirt: 10 u (ouderendlenst) dhr.
De Koning.
Geref. Gem.: 10 en 5 u ds Molenaar
dinsdag 7.30 u ds. Van Gllst)
Chr. Geref. Kerk: 10 u (ond. Jezus
op het tweetal) en 5 u (ond. Een oud
gevraagd artikel) dr. Velema (woens
dag 3 en 8 uur biduur voor het gewas
dr. Velema
Geref. Kerk (vrljgem 10 en 5 uur
ds. J. v. d. Haar (HA).
Rem. Gem.: 10.30 u ds. J. Th.
Mackenzie.
Doopsgez. Gem.: 10.30 u ds. J. v. d.
Sluys te Barslngerhorn.
Christian Science (Steenechuur 6):
10.30 u dienst
Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstr. 19):
10.30 u gezongen H. Mis.
Leger des Hells: 10 uur helllglngs-
dlenst: 6.46 uur openluchtsamenkomst
Gangetje; 7.30 uur Verloeslngssamen-
komst o.l.v. kapltelne F. A. G. de
KI ark en E. Berman.
Oud Kath. Kerk (Zw. Singel 60)
9.45 u Hoogmis (woensdag 8 u Avond
mis. vrijdag 9.30 u H. Mist
Evang. Luth. Kerk: 10.15 u ds. H. J.
A. Haan.
Baptlstengem.: 10 en 5 30 u dhr. H.
Schouten Jr. (vrijdag 8 u bidstond).
Evang. Chr. Gemeenschap (Middel
stegracht 3): 10 en 5 u dhr. Dlkkes.
Nieuw Apoet. Kerk (Hoge Rijndijk
29)9.45 en 4 u dienst (donderdag
7.45 uur dienst).
Aarlanderveen Herv. Oem.10 u
ds. M. H. Boogert; 7 u ds. A. M. Lln
denburg te Ter Aar. Geref. Kerk: 9.30
Kerk: 9.30 en 6.30 u prof. J. J. van
en 7 vi ds. W. J. van Hoek. Chr. Ger.
der Schuit te Utrecht.
Alphen aan den R(|n Herv. Gem.,
Jullanastraat (Adventskerk)10 u di.
Kempenaar te Woubrugge; 6.30 u ds.
W. VerwelJ. Aula Immanuel. Anna van
Burenlaan: 9.30 u ds. W. Verweij: 6.30
u ds. Van der Velden te Amersfoort.
Kapel Gouwsluls (Kruiskerk)9.30 u
ds. M. Hanemaayer. Gebouw Jonathan:
6.30 u ds. M Hanemaayer. Kapel
Hooftstraat: 9 30 u ds. II. Koudstaal.
Oudshoornseweg10 u ds. G. Cadée;
6.30 u ds. H. Koudstaal. Martha Stich
ting: 10.30 u ds. G. Moen. Geref. Kerk:
Maranathakerk. Raadhulsstr.: 10 u ds.
wyma: 6.30 u ds. Schuring. Salvatorl-
kerk. W. de Zwygerlaan: 10 uur ds.
Boskoop Herv. Gem 9.30 u ds.
A de Leeuw; 6.30 u ds. W L. Hey-
mans. Geref. Kerk: 9.30 en 5 u ds. J.
Spoelstra Chr. Geref. Kerk: 9.30 u
leesdlenst; 3 u dr. W. H. Velema te
lelden. Geref. Gem.: 9.30 en 6 u kand.
F Harlnck. Rem. Geref. Gem.: 10 u
ds. J. G. Paardekooper.
Bodegraven Herv. Gem.: 10 u d*
W. Balke (HD): 6.30 u ds. A. den Har-
togh. Bethlehemkerk: 9.15 u ds. A. den
Hartogh. 6.30 u ds. W Balke Geref.
Kerk: 10 en 6.30 ds. C J. Tlssink. Ger.
Kerk (vrygem.): 9.30 u leesdlenst; 4.30
u ds. H Scholte. Geref Gem.: 10 en
6 u Leesdlenst Evangelisatiekring: 10
u eredienst; 7 u J. Kits te Doorn Ev.
Luth. Kerk: 9 u ds. Gerh. Huls. herv.
pred. te Gouda.
Ilarerswoude Herv Gem.: 9.30 u
ds. Koerselroan te Koudekerk a d Ryn;
6.30 u ds. Jonkers. Geref. Kerk: 9.30
en 6.30 u ds. Beukenkamp te A'dam.
Iflllegoin Herv Gem 10 u ds.
F Brouwer; 5 u ds. J. Bronsgeest. Ger
Kerk: 10 en 5 u dr. H. L A. van der
Linden te De Bilt Chr. Geref. Kerk:
10 en 5 u ds R. J. van Pagee. leger-
pred. te Hilversum. Ned. Prot. Bond:
geen dienst. Evangellsatlesamenkomst
3 uur (Haven 50) evangelist Jan Zyi-
stra te Gouda (donderdag 8 uur Haven
50 evang. J. van den Berg te Wasse
naar). (Maranatha-bljeenkomst 8 uur
In het Nutsgebouw evangelist. Wout
rhillppo te Hlllegom).
Hoogmade Herv. Gem.: 10 u ds.
Fred. J. Broeyer.
Katwyk aan den RUn Herv. Gem.,
Dorpskerk: 10 u ds. A. Makkenze; 6 u
ds. A. Baas. Kapel Nwe Duinweg: 10 u
da. A. Baas: 6 u ds. A. Makkenze.
Gym.lokaal school Nareiestr.: 10.30 u
ds. T. Kruyne. vlootpred. MVK Valken
burg. Geref. Kerk: 9.30 en 5 u ds. B.
Bouma te Noordwyk a/Zee.
Katw ijk aan Zee Herv. Gem., Nwe
Kerk: 10 u ds. Vink: 5.45 u (Jeugd
dienst) ds. De Vos. Oude Kerk: 10 u
ds. Bouman; 6 u ds. Hagen. Kapel:
10 u ds. W. Kool te Woerden: 5 u ds
Vroeglndewey. Gr. v. Pr.school: 10 u
ds. Tukker. 'Aula Overduln: 10 u ds
Vroeglndewey. Geref. Kerk: 9 en 10.30
u ds. Pyiman; 5 u ds. De Vries. Zee-
hospltlum: 6 45 u ds. De Vries (HA).
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 u ds. De
Jong. Geref. Kerk (vrljgem.): 8.30 u
onbekend; 3 u ds. R. Koolstra te Rot
terdam; 10.30 en 5 u ds. Breen. Geref.
Gem.: 10 en 5 u Leesdlenst. Geref.
Gem. In Ned.: 10 en 5 u Leesdlenst.
Koudekerk Herv. Gem.: 10 u ds.
Koolstra te Llsse; 7 u ds. Koerselman.
Geref. Kerk: 10 en 7 u ds. Makklnga
(woensdag herv. gem. 7 30 u ds. Koer
selman. geref. kerk 7.30 u ds. Mak
klnga).
Leiderdorp Herv. Gem.: 10 u dhr.
J. v. d. Hoek; 6.30 u ds. P. J. Honnef.
Zyikwartler: 6.30 u dhr. J. v. d. Hoek.
Geref. Kerk: 10 u ds. J. Snoey te Wad-
dlnxveen; 6.30 u dr. H. J Westerink
te Leiden, zyikwartler: 10.30 u dr. H.
J. We6terlnk; 5 tu ds. Mlnnema. Ver.
Vryz. Herv.. Llillelaan 12a: 10.30 u
ds C. P. Thomsen te Utrecht.
In deze weken van het Jaar
staat het ïyden en sterven
van Jezus van Nazareth in
het middelpunt van veler aan
dacht. Grote scharen mensen
volgen de "via dolorosa", de iy-
densweg van Jezus Christus:
door hun lezen in de bybel
door hun luisteren naar de pre
diking van de kerk. door hun
meebeleven van de Matthaeus-
of Johannespassion van Bach,
enz. Wanneer d4t luisteren, dit
meebeleven écht is. komen al
lerlei vragen by een mens op.
Je kunt deze ïydensgeschiedenis
niet vrijbiyvend volgen: hij
grijpt je, hij boeit Je, hij stelt je
vóór vragen, die om een ant
woord roepen.
Eén van die vragen is de
schuldvraag: wie heeft, wie heb
ben de verantwoordeiykheid
voor dit lijden en sterven van
Jezus van Nazareth?
Dat deze getuige van de waar
heid. deze genezer en trooster en
kindervriend, zo gemarteld en
vermoord werd, is toch een ver
schrikkelijke. verontrustende
smet op de mensheid. Hoe is het
zover gekomen? Wie heeft de
schuld?
Vele christenen en niet-chris
tenen hadden en hebben snel
hun antwoord gereed. De ver-
antwoordeiykheid voor het iy-
den en sterven van Jezus van
Nazareth dragen zyn landgeno
ten. de Israëlieten, de Joden. Zy
hebben Jezus gevangen geno
men, ter dood veroordeeld, be
spot en geslagen, Hem ter uit
voering van het doodvonnis aan
het Romeinse oppergezag over
geleverd. En toen dat opperge
zag. in de persoon van land
voogd Pilatus. aarzelde en Jezus
voor onschuldig wilde verklaren,
hebben ze net zo lang gedreigd
en geschreeuwd tot Pilatus toe
gaf en tegen zyn zin opdracht
tot kruisiging gaf. Het is de
schuld van de Joden. En het
Joodse volk wordt door talryken
tot vandaag de dag daarop aan
gekeken, daarvan beschuldigd.
Als je twijfelt, vraagt of het
niet onbiliyk en onzedeiyk is
een heel volk aan te kyken op
een misdaad van een bepaalde
groep in Jeruzalem tweeduizend
jaar geleden als je vraagt
woordeiykheid en de conse
quenties!"
WOORD EN BEZINNING
of je dan ook „de Nederlanders"
van vandaag de schuld moet ge
ven van de moord op de marte
laren van Gorcum of op Johan
en Cornells de Wit or op de
slachtoffers van meneer Wester
ling c.s.heeft men vaak op
nieuw snel een antwoord klaar:
„Nou, die Joden hebben het toch
zelf gezegd, er zelf om ge
vraagd? Er staat toch in de by
bel, dat ze geroepen hebben:
Zyn bloed kome over ons en
over onze kinderen!?"
Men bedoelt dan de passage
In het Mattheüs-evangelie (27
20—26), waar de strijd tussen
Pilatus en de Joodse menigte
om het lot van Jezus wordt
weergegeven (Bachs Matthaeus-
passion 5459». De landvoogd is
overtuigd van Jezus' onschuld
aan de Hem toegeschreven mis
daden. maar durft dat niet
Dan roept de schare Joden:
„Zyn bloed kome over ons en
over onze kinderen!" „Zyn
bloed" betekent in hun spraak
gebruik zoveel als: zyn dood, de
verantwoordeiykheld voor zyn
sterven, de gevolgen van het
vergieten van zyn bloed. Bybel-
lezers zeggen dan: „Nou zie je
het toch? De Joden hebben toch
zelf gezegd: Wy nemen de
schuld en de gevolgen op ons?
Zo is het Immers gebeurd ook?
Het is natuuriyk wel heel ver-
schrlkkeiyk wat er in de loop
van de geschiedenis met de Jo
den gebeurd is. progroms en
getto's en kristalnachten en
gaskamers maar per slot van
rekening hebben ze dat aan
zichzelf te danken, ze hebben er
om geroepen by de terdoodver
oordeling van Jezus, zy hebben
de schuld en dragen de schuld!"
doorzetten door een vierkante
weigering van het- geëiste dood
vonnis. Hy tracht met allerlei
trucjes, waarin weinig meer van
het veelgeroemde Romeinse
recht te herkennen is. de Jood
se menigte zo ver te krygen dat
men van de gevraagde kruisi
ging van Jezus zal afzien. Het
lukt hem natuuriyk niet: de
aanklagers zien geen rechter
meer tegenover zich. maar een
koopman met wie gemarchan
deerd kan worden, een lafaard,
die geïntimideerd kan worden.
En zij roepen des te harder:
„Laat Hem kruisigen!" Als Pi
latus inziet, dat zyn pogingen
niets baten maar dat er wel
haast een oproer ontstaat (en
oproeren zyn zaken, die keizers
hun landvoogden altyd zeer
kwaiyk nemen!), laat hy water
brengen, wast zich de handen
in onschuld ten aanschouwe van
de Joodse menigte, en zegt: ,Jk
ben onschuldig aan Jezus' bloed,
aan zUn dood; Jullie moeten
zelf maar zien wat er van
komt. Jullie dragen de verant-
Is dat juist? Ia deze mening
houdbaar?
Het lykt my een soort „chris
telijk anti-semitisme". dat by-
bels kortweg gevaariyke onzin
ls. Als deze mening juist zo zyn,
kom Je onvermydelyk tot een
aantal gevolgtrekkingen die de
hele bybelse waarheid onder
graven
Je moet tot de conclusie ko
men, dat alle woorden van Je
zus' apostelen later tot de Je-
ruzalemmers. die Jezus hebben
laten kruisigen, over vergeving
en verzoening en behoud. Juist
voor hen, juist door het kruis
offer van Jezus Christus, leu
gens en vervalsing zyn. Je zult
centrale stukken, met name uit
het bybelboek Handelingen '2
3639, 3 17—19) moeten
schrappen als vergissing of mis
leiding.
Je moet tot de conclusie ko
men. dat het gebed van Jezus
om vergeving voor degenen, die
Hem ter dood brengen („Vader,
vergeef het hun. want zy weten
niet wat zy doen", Lukas 23
34). door de Vader afgewezen en
niet verhoord U.
Je moet tot de conclusie ko
men. dat de gehele prediking
van de bUbel ons een verkeerd
beeld van God heeft gegeven,
namelyk het beeld van de „Va
der der barmhartigheid", die
Juist door het kruisoffer van
Zijn Zoon de wereld met zich
zelf verzoent door de mensen
hun misdaden niet toe te reke
nen waarby onder „de men
sen" in de bybel altyd de Joden
op de eerste ry staan). In plaats
daarvan zul Je een onbybels
godsbeeld moeten aannemen,
een „god" die in menseiyke. al-
te-menseiyke wraakgierigheid
by de kreet van de menigte
„zyn bloed kome over ons en
over onze kinderen" geantwoord
zou moeten hebben: „Dat heb
ben Jullie zelf gezegd en daar zal
ik Jullie op vastprikken, dat zal
ik Jullie de hele geschiedenis
door eens lekker betaald zet
ten!"
Dergelijke waanzinnige con-
clusles zyn niet te ontgaan by
de boven aangeduide visie op
„de schuld van de Joden". Zo
kan het in geen geval. Hoe dan
wei?
Op één ran Rembrandt van
Rhyn's etsen „de kruisiging van
Christus" hébben sommige be
schouwers gemeend een zelfpor
tret van Rembrandt te herken
nen. Temidden van de menigte
Joden op de kruisheuvel staat
er één, wiens gezicht de trekken
van Rembrandt zelf schijnt te
dragen. AU dat juist is, heeft
onze grote schilder ons eens te
meer een bewijs geleverd van
zyn diep-pellend verstaan van
het bybelverhaal. Het is alsof hy
zeggen wil: „De Joden van toen
en daar hebben om Jezus' dood
geroepen, maar ik hoor daarbij
te staan. Die groep Joden heeft
het gedaan, maar namens allen,
plaatsvervangend voor de hele
mensheid ook namens mij".
Naast de schilder staat de
dichter:
„Ja, ik kost Hem die slagen,
die smarten en die hoon.
Ik doe dat kleed Hem dragen,
dat riet, die doornenkroon
Ik sloeg Hem al die wonden,
voor my moet Hy daar
staan
J. I.
Jeugdd
te Rui
Lelmulden Herv. Gem 9 30 u d»
D H Gysbers. Pntël 7 u 4» D. H.
Gy»ber# Geref. Kerk: 9.30 en 7 u d».
Baaljen».
I.lsse Herv Gem 9 enl0.3O u vlc.
C Schilder. 7 u ds. S. Koolstxa. Geref.
Kerk: 10 u ds, G O. Donner te Sche-
venlngen; 7 u ds W. van Wijk te
Haarlem. Chr. Geref. Kerk: 10 en 4.3(1
u ds. D. H Blesma. Geref. Gem 10
en 4 u ds. H, van Gllst. Geref. Kerk
(vrygem.): 10 en 4.30 u ds. J. Verleur.
Oud Geref Gem.: 9,30 en 3 u lees -
j dienst. Ned. Prot. Bond: geen dienst.
Nieuwkoop Herv. Gem.: 10 u ds
Honnef te Leiderdorp; 6 30 u ds. D
Ollemans. Geref Kerk: 9.30 en 6.30 u
ds W. Tom te Alphen a.d 'Ryn Chr
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 u Dienst des
Woords Rem. Geref. Gem.: 7 u ds.
J. G. Paardekooper.
NleuwTeen Herv. Gem.: 9.30 u
kand. D. Cuperus te Waddtnxveen; 6 30
u ds. A. S. Kluaener. Geref. Kerk: 9.30
en 6.30 u ds. Melnders.
N'oordwUk aan Zee Herv. Gem.:
10 u ds W. Hoekstra; 5 u ds. Brou
wer te Hlllegom Sole Mlo: 10 u dhr.
J. Vink te Katwyk. Oeref. Kerk 10 u
ds. W Dekker te Noordwyk-Blnnen.
5 u ds. H A. van Bottenburg Herv.
Geref Evangelisatie. VGLO-achool.
Schoolstr. 2: 10 en 3.30 u ds. J. Broek
huls te Waverveen
NoordwUk-BInnen Herv. Oem 10
en 7 u ds. J. van Dok. Geref. Kerk
9.30 u ds. H. A. van Bottenburg te
Noordwljk aan Zee; 6 u ds. W. Dekker
Van den Berghstlchtlng: 11 u ds H
A. van Bottenburg te Noordwljk aan
I Zee.
N'nordwhkerhnut Herv. Gem.: 10
u ds A H. Smits: 7 u De ZUk (aula
r-k. Meisjesschool i ds. A. H. Smits.
OriC*tgoe*t Herv Gem Groens-
of Wllllbrordkerk: 10.30 u ds. J. Irlk.
Idienst; 7 u mej. da Th. Barnard
uurlo Pauluskerk: 10 u Bevesti
ging en Intrede van ds. H. Aalbers als
pred. voor bultengew. werkr.h. (vor
mingscentrum Oua-Poelgee6t). Ver v
Vryz. Herv.. W. de Zw.kerk: 10 30 u
ds. A. Verstraaten te Berkhout. Geref.
Kerk. Maurltslaan: 10 en 5 u ds Kap
pers. Geref. Kerk (vrygem W. de
Zw.kerk: 8 30 en 3 u ds. Brands.
Oude Wetering Herv. Oem.: 9.30
u ds. A. S. Klusener te Nleuwveen.
Geref. Kerk: 9.30 en 6 30 u ds. W. v. d.
Boe te Pynacker.
RUnsaterwoude Herv. Gem.: 10
en 7 u ds. C. J. Baart. Chr. Geref
Kerk: 9.30 u Dienst des Woords; 2.15 u
ds. C. den Hertog te 's-Gravenhage.
Rllnsburg Herv. Gem Grote Kerk
10 u ds. H. van Gosllga; 5 u ds. J. de
Wit van Lelden. Bethelkerk: 10 u ds
M. C. Groenewoud; 7 u ds. J. Irlk van
Oegstgeest. Donderdag 12 maart Grote
Kerk: 7.30 u n.m. ds. H. van Gosllga
(Bidstond voor het gewas) Ger. Kerk,
Petrakerk: 9.30 en 5 u ds. v. d Linde
Rapenburgkerk: 9.30 en 5 u ds Posv
Maranathakerk: 9.30 en 5 u ds. Byie-
veld. Geref. Kerk (vrljgem.): 10 en 5 u
ds, J. Douma. Chr. Geref. Kerk: 10 en
6 u ds. J. Kampman.
Sa«»enhelm Herv. Oem.: 10 u ik
H. W. Wal vaart; 5 u ds. D. J. Vossera
te Lelden. Geref. Kerk. 10 u ds. P. D.
Kuiper (HA): 5 u ds. H. van den Berg
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 u ds L S
den Boer. Ne<l. Prot. Bond: 10 30 u da
C. Soutendllk te Haarlem (woensdag
herv. gem. 7 30 u ds WH Wal vaart,
geref. kerk 7 30 u ds P D Kuiper
chr. geref kerk 10 en 7 30 u ds l
3. den Boen.
Ter Aar Herv. Oem.: 0.30 u d»
Llndenburg: 6 30 u ds. Bogert te Aar
landerveen. Geref. Kerk: 9 30 en 6.30
u ds. Heyner.
Voorhout Herv. Gem.: 10 u da
M. J. Elfferlch.
Voorschoten Herv. Oem.. Dorps
kerk: 10 u ds. Meyerlng; 7 u ds Sars-
ber. Ryndyk: 10 u dhr. Van der Gouw
Hulp en Heil: 10 u ds. Zyistra. Jeugd-
kapel: 10 u Dienst. Oeref. Kerk: 9.
10.30 en 5 u ds. Modderaar. Geref.
Kerk (vrygem.)10 en 5 u ds. R. Kool
stra te R dam Renx-Doopsgez Kring
(Cult. Centrum): 10.30 u as. S. L Vtr-
heus.
Waddtnxveen Herv Oem 9.30 u
da J. R. Cuperua; 6.30 u ds. J Ver-
wellus. Wltkgebouw: 9.30 u ds. J. Ver
wellus; 6.30 u ds. J. R. Cuperus. Ver
Wet en Evangelie: 9.30 u ds E H
Kalkman; 7 u ds. D. ter 8teege te
Overveen. Geref. Kerk: 9 en 10.30 u
ds. Hanemaayer te Haarl.meer: 6.30 u
ds J. Snoey. Rem. Geref. Gem., geen
dJenst. Chr. Afge»ch. Oem.: 9.30 en 5
u ds. A. P. Verloop. (Woensdag herv.
gem. 9.30 u ds J. R. Cupenis; 6 30 u
ds. J. Verwellus
Warmond Herv. Oem.: 10 »n 7 u
ds. H. L. Boonstra.
Waasenaar Herv. Gem., Dorpsketk:
10 u ds. A. J. van der Ham te Ryswyk
7 u dr. Th. C. Frederlkse. Klevletkerk
9 u Jeugdkerk; 10 u ds. J. A. G. van
Zanten. Deylerhuls: 10.15 u ds. J T.
Wlersma: 7 u ds J. A G. van Zanten
^--iscentrum10 u Jeugdkerk. Geref.
Dorptcibuuuui. iv u jcuguaera. uerei,
Kerk, Bloemcamplaan: 10 u ds J C
Hagen te Rotterdam; 5 u dr. R. J. van
der Meulen te Schevenlngen. Zyiiaan:
10 en 5 u ds. A. Vos. Ned. Prot. Bond
Lange Kerkdam: 10.30 u ds. D A. Wer
ner. Johannahuls: 10.30 u ds E H.
5?^ t*Koog a/d Zaan. Soefibeweging.
Wald Pyrmontlaan 6: 11 u universele
eredienst. Herv. Oeref. Evang.. Dorps
huls: 10 u O. de Pater te Haastrecht:
7 u ds. W. Vroeglndewey te Katwyk
aan Zee.
Woubrugge Herv. Oem.: 9.30 u
de. Lefeber te Alphen a/d Ryn; 6.30 u
ds. Kempenaar. Geref. Kerk: 9.30 u ds
Van den Berg; 6.30 u ds Kuiper, bel
den uit Sassenhelm. Ned. Prot. Bond
(O. Raedthuys)7 u da. Meihuizen uit
Den Haag.
Zevenhoven Herv. Gem.: 9 30 u
ds PV de Jonge Geref. Kerk: 9.30 en
7 u ds. Kr. Smit te Voorschoten.
Zoeter»oude Herv. Gem.: 10 u
ds. R. Hengstmangers.
a ,^iwammfr(1'ini Herv. Gem.: 10 en
wU,2B- C' L v d Bro*cfc- Geref.
Kerk: 10 en 6.30 u ds. S. Roosjen te
Bussum Rem Geref Gem :10 u ds
W. R. M. Noordhoff te Rotterdam
De heer P. L. J. M. van der Pluym
voorzitter van het bedrijfschap voor
de lederwarenlndustrie. ls op 61-Jari
ge leeftyd ln zyn woning in Utrecht
overleden.
De heer Van der PLuym wm di
recteur van de N V. Leder- en Leder-
warenfabriek E. Wessels en Zonen.
Hij aas ridder in de Orde van Oran-
ie Nassau. De heer Van der Pluym
ls de Initiatiefnemer geweest tot op-
richting van de eerste werkgeversor
ganisatie ln de lederwarenbranche
in 1937.
De begrafenis zal geechleden op
dinsdag 10 maart.
