Avond met de dirigent Werner Egk viel tegen t r r c c N kunst kAleiöoscoqp DE GROTE STILTE": SLOT VAN BERGMANS TRILOGIE D „Wij betalen cultuur voor andere steden" Concert Residentie-Orkest Persprijs voor 'Kinderen en lezen Evert Werkman Ziekte(lood en overspannen erotiek verstoren evenwicht Plats Rijk draagt te weinig bij JlUferiOrt 1 maart 1860 Vrfldag 14 februari 1964 Derd* Mad no. SI 187 f Willinm TH en vterin eon en- P HET zesde abonnementsconcert van het Residentie-Orkest. I staande onder leiding van de vermaarde Duitse dirigent en operacomponist Werner Egk, die de plaats innam van de helaas door ziekte verhinderde befaamde Pierre Boulez, heeft talloze te genstrijdige indrukken te verwerken gegeven. N De balans opmakend, waren er méér tegen- dan meevallers. bij wjj evenwel voornamelijk geboeid werden door de sublieme vertolking van de met het orkest volledig ver- bonden klarinetpartij, j Zo'n Debussy zal ongetwijfeld lan- i ger de tijd doorstaan dan de „een dagsvlieg" van Hartmann, ondanks diens hoogopgevoerd intellect, dat tot in elk détail merkbaar is. Slecht amusement En nu en nu Egk als componist. Diens variaties over een Karibisch thema, in casu het volkslied van Haïti: .Choucoune'. WR stellen deze. ondanks enkele i goede vondsten, toch niet hoger dan amusementsmuziek en dan nog veel al van een slecht soort. Het is. althans na het beluisteren van dit opus. moeilijk na te gaan. waaraan Egk zijn grote naam als componist te danken heeft. Welis waar zij er opzwepenle effecten, ook in ritmisch opzicht, waarbij slagwerk (oerwoudreminicentles!) en piano be trokken zijn, doch overigens is deze muziek van gefundeerde of belang rijke muzikale inhoud totaal ge speend. met vanzelfsprekend tal van lege plekken en veel herhallneen, welke op den duur vermoeiend aan doen. tot gevolg. Dit neemt niet wee. dat het orkest zich in dit met veel „brou-ha-ha" opgesmukte eeheel for midabel kon weren, leidend naar een climax, waaraan zowel uitvoerenden als luisteraars hun plezier konden beleven. Ontegenzeggelijk een fonkelende „uitsmijter", nochtans zeker niet in U'S Daar was allereerst Egks speciale visie op Bach's .Tweede Suite', waar van de diverse onderdelen, in een naar ons gevoel te zware bezetting, of uitzonderlijk langzaam (Ouver ture en Sarabande), of uitzonderlijk «nel (Badinerie) opklonken. Egk, wiens monotone dirigeertech- ïiek beperkt is (de linkerarm komt nauwelijks aan bod. met de andere is het een voortdurend op en neer slaan), lijkt vóór alles een grondig analyticus, hetgeen hier nadrukkelijk tot uiting kwam. Het verhoogde we liswaar de cantabiliteit, doch als een razende nam hij, na de geopen- baarde contemplativiteit, gelijk ge signaleerd, het slotdeel. Daarin moest de fluitist Jolle de Wit als een acrobaat tewerk gaan, om dit ongewone tempo bij te houden, een opgaaf, welke hij wonderwel vol bracht. Ons hartgrondig compliment daar door! WERNEREGK (Foto LD./Holvast) perspectieven kan bieden en derhal ve geen lang leven beschoren zal zijn. De tijd zal het moeten leren... Intussen moet er geweldig gewerkt zijn, om deze symfonie zó gediscipli neerd te realiseren. Verademing! Een ware verademing betekende de Rapsodie voor orkest no. 1 met klarinetsolo van Debussy, fijnzinnig De door de vereniging „De Am sterdamse Pers" in het leven ge roepen persprijs is dit jaar toege vallen aan de journalist Evert Werkman. De prijs, f500,is hem gistermiddag door burge meester mr. G. van Hall uitge reikt. De voorzitter van de jury, dr. L. de Jong. zei dat de jury de heer Werk man had voorgedragen op grond van diens artikelen, beschouwingen en andere pennevruchten. die hij in 1963 in zijn krant. Het. Parool, heeft ge publiceerd. Daarbij is echter ook het gehele oeuvre van Evert Werkman in ogenschouw genomen. Werkman, die in 1933 als verslag gever in dienst trad van de Oprechte Haarlemsche Courant, verhuisde twee jaar later naar Amsterdam, waar hij met een onderbreking in de oorlogs jaren, achtereenvolgens bij het Alge meen Handelsblad en Het Parool overeenstemming met de hoge ver- j werkzaam was. Uit zijn talloze arti- William Dienstein, een so- k J cioloog van het Fresco State J J College in San Francisco, Ca- J J lifornië, is van mening dat J het boek bij de opvoeding J van kinderen in deze tijd een a steeds kleinere rol speelt. a Een kind wordt volgens a Dienstein voor driekwart op- gevoed door radio, televisie 4 en conversatie. ,Met gevolg", 4 zegt hij, „is dat de jeugd van 4 nu weinig behoefte heeft aan 4 diepgaande lectuur". 4 ..Als een kind lezen, niet 4 belangrijk vindt", aldus dr. a 4 Dienstein, „dan moeten we 4 het 't belang er van bljbren- 4 gen. Bibliotheken moeten de 4 jonge mens de kans bieden zijn bekwaamheid om de rea- 4 liteit aan te kunnen, te ont- wikkelen". HERDENKING DICHTER ANTONIO MACHADO In de ontvangsthal van het Maag», denhuis te Amsterdam zal zaterdag avond a.s. de Spaanse dichter Anto nio Machado worden herdacht, die 25 Jaar geleden op 64-jarige leeftijd is overleden. Deze herdenking is georganiseerd door het comité „Homenaja a Anto nio Machado" in samenwerking met het genootschap Spanje-Spaans- Amerika onder auspiciën van ..La Barraca" de faculteitsvereniging van studenten Spaans aan de Universi teit van Amsterdam. ique chte De literator Hendrik de Vries zal zijn visie op Antonio Machado geven en enige vertalingen van diens werk voordragen. Igma de Windt treedt op als declamatrlce. Mevrouw M. V. Luque zal de „Poe- matica" van de dichter bespreken. wachtingen, welke wij ons omtrent Egk als gedegen componist hadden gevormd. kelen spreekt een grote kennis van de geschiedenis, de ontwikkeling en de actuele problemen van de hoofd- HR zal zich met ander werk moe- stad. Zijn liefde voor deze stad komt ten presenteren, om ons van zijn ook tot uiting in de meer dan tien compositorische capaciteiten te kun- boeken die hij schreef. nen overtuigen. Intussen leidde zRn variaties met élan. hR De thans 48-jarige Evert Werkman schrijft sinds vele Jaren wekelijks En voor de orkestleden met pianist onder het pseudoniem Joost hekelen- of pianiste incluis, niets dan hoge lof i de verzen in de Vondeliaanse stijl, voor de punctuele en meeslepende welke een vaste rubriek in het week in terpreta tie. H. blad ..De vormen. Groene Amsterdammer" THIERRY MAULNIER IN ACADEMIE FRANQAISE De 54-jarige Franse letterkundige j Thierry Maulnier is gekozen tot lid van de Academie Fran^aise. Met 20 1 van de 27 uitgebrachte stemmen Op zun verzoek is met ingang van i wertl J hÜ aaneewezen als opvolger - - van de overleden schrijver Henry MR. CALS VOORZITTER RAAD VOOR DE KUNST 1 april 1964 eervol ontslag verleend als voorzitter van de Raad voor de Kunst aan mr. dr. P. J. Wit nan. Thierry Maulnier. die eigenlijk te Overveen, met dankbetuiging voor Jacques Talagrand heet. heeft veel de vele door hem in deze functie be wezen diensten. j essays en verscheidene toneelstuk- I ken op zijn naam staan. Na de Met ingang van 1 april 1964 is be-1 tweede wereldoorlog richtte hij met noemd tot voorzitter van de Raad i Francois Mauriac he tijdschrift „La voor de Kunst mr. J. M. L. Th. Cals. table ronde" op. Ook heeft hij voor te .'s-Gravenhage. oud-minister van het rechtse blad „Figaro" geschre- O., K. en W. I ven. P'ÏSK'1 fé fpk' a liiilifEniiiiBil liBiiMiflIl UUL V) Liefdesbrieven in hiakerk Dresden Soph In de puinhopen van de be roemde Sophiakerk in Dresden die 19 jaar geleden door een luchtbombardement werd ver woest, is een kistje gevonden met de brie/wisseling tussen Friede- mann Bach en Juliane Luise non Keiserlingk. Uit deze brieven zou blijken dat de Russische gezant Von Keyserlingk niets wilde we ten van een verbintenis van zijn dochter met de beroemde zoon van Johann Sebastian Bach. Frie- demann Bach was nan 1733 tot geblazen door Jolle Huckilede Dat organist van de Sophiakerk was tenminste „muziek vol fanta- r v^.^orHnnk sierijke melodische expressiviteit en en Juliane Luise von Keyserlingk originele, geestrijke trouvailles, waar- was zijn leerling. Cocktail "N mi pie- STR. 017: De hierop volgende Vijfde Symfo nie (1956) van de onlangs overleden Duitse componist Karl Amadeus Hartmann. leek ons een cocktail van theoretische, verruimde Schönberg- formules, van Hindemithse speels heid. zonder evenwel diens originali teit uit jonge jaren en van Stra- Rlnsky-invloeden (Sacre en Petroes- jka). Kortom: een cerebrale en toogst intelligente reactie op elke gevoelsexpressie. Voorzeker in hoge ]mate knap geconstrueerd, doch zon der enig blijk van werkelijke inspira tie. Deze 16 minuten durende „sym fonie concertante", uitsluitend ge- ireven voor blazers zij deden fameus werk!! cellen en contra bassen. miste echter ten enenmale (de gesuggereerde lichtvoetigheid, on- inks de motorisch-ritmische stuw- acht, waarop zij in hoofdzaak ge- :erd is. Wij geloven, dat deze irijftrant allang weer achterhaald omdat zij onmogelijk meer nieuwe Mr. Van Hall laakt kostenverdeling Open brief Ferares: NTB verwijt NRU - nue. NTS discriminatie CRINO. [Van onze Utrechtse correspondent) De secretaris van de Ned. Toon- itenaaxsbond, de heer M. Ferares, Ijt de besturen van de Ned. Ra- en de Ned. Televisiestichting irimlnerend te handelen ten aan- van de NTB. „Dit blijkt o.a. It de openlijke mededelingen van RU en NTS In diverse studio's", niekeo Idus de heer Ferares. deze mededeling verklaren de turen van radio en televisie or en dat ze besloten hebben geen tract of overleg meer te voeren de NTB. Zoals bekend is de Toonkunste- —jbaarsbond op 18 juli van het vorige AlphaJaar uit het NW gestoten, nadat meerderheid van de afgevaardig den zich achter het beleid van de 'heer Ferares had geplaatst. De heer ferares stelt nu in een open brief •an de NTS- en NRU-besturen dat bond mede-ondertekenaar is ie CAO voor het omroepperso- „Nog op 6 november 1963", al- de heer Ferares, heeft hoven de NRU-vertegenwoordiger op conferentie van de Europese Ra- (Va nonze Amsterdamse correspondent) De financiële bijdrage van het Rijk aan in Amsterdam gevestigde culturele instellingen staat in geen verhouding tot de enorme lasten die de hoofdstad als cultureel centrum zelf moet opbrengen. Deze j klacht uitte burgemeester mr. G. van Hall gistermiddag in het Hil- tonhotel tijdens zijn jaarrede voor de Amsterdamse journalisten. „Bij de vaststelling van de Rijksbijdrage aan de gemeente Am sterdam wordt op zeer slechte wijze rekening gehouden met de centrum-functie die deze stad vervult", aldus de burgemeester, die zich beperkte tot voorbeelden in de culturele sector. Het Kunstmaandorkest, dat voor namelijk buiten Amsterdam optreedt, wordt voor vijfzesde door Amsterdam en slechts voor eenzesde door het Rijk betaald, de kosten van de Ned. Opera worden gelijkelijk verdeeld, die van het Nationaal Ballet in de ver houding drievijfde Rijk. tweevijfde Amsterdam en die van de Nederland se Comedie tweevijfde Rijk en drie- vijfde Amsterdam. Amsterdam geeft jaarlijks f 5.3 mil joen subsidie aan deze vtjf instellin gen. Ruim f 2.5 miljoen hiervan wordt besteed aan concerten en voor stellingen buiten Amsterdam, terwijl het bezoek van niet-Amsterdammers aan de In Amsterdam georganiseerde voorstellingen de gemeente circa f 1 miljoen kost. Hierdoor wordt circa 60"^ van de Amsterdamse subsidies besteed aan het optreden buiten de stad. In totaal verstrekt Amsterdam ieder jaar f 11 miljoen aan subsidies aan culturele Instellingen (2% van het stedelijk budget). Het RRk daar entegen geeft per jaar f 30 miljoen te verdelen over culturele Instellingen uit het gehele land (14% van de Rijksbegroting). oorlopig geen Operagebouw bestuur veel moet betalen wat in het buitenland door de staat wordt be taald. De Amsterdamse burgemeester noemde het bezoek aan de Opera j niet onbevredigend, maar nog te ge ring om in een Operagebouw het dubbele aantal voorstellingen van thans te kunnen spelen. Ditzelfde geldt ook voor toneel, dat als de Ned. Opera uit de Stadsschouwburg wegtrekt, ook meer toneelliefhebbers zal moeten aantrekken. Mr. Van Hall meende dat het pu bliek via moderne propaganda-me- thoden moet worden geprikkeld om meer dan tot dusver aan het open- bare culturele leven deel te nemen. „Het Operagebouw blRft echter op de verlanglijst staan, onmiddellijk ge volgd door het Van Gogh-museum". hulpvaardigheid; de andere kelner is er een. die Anna op een terras heeft ontmoet en met wie zij naar zijn kamer gaat. In haar opwinding ont gaat het haar. dat haar zoontje ge tuige is van haar escapade. Hij ver telt het aan zijn tante, die ook nu weer. evenals voorheen, richting tracht te geven aan het leven van haar „kleine zus". Maar Anna. tot nu toe bevreesd voor Esther, werpt alle verwijten van zich en zet haar zuster de deur uit. De volgende och tend vindt zij Esther bewusteloos op de gang. De zieke vrouw wordt naar bed gebracht, waar de oude kelneT haar zo goed mogelijk verpleegt. Anna vertrekt naar huis zonder zich verder om Esther te bekomme ren. Aangrijpend is het ogenblik van „afscheid". Het jongetje treedt als symbolische rechter op turnen de twee zusters. Terwijl zijn moeder er koud bij staat, kust hR ztjn tante, totdat Anna hem meetrekt. Maar in de trein heeft de kleine veel meer belangstelling voor de brief, die Esther hem heeft geschreven, dan voor zijn eigen moeder, van wie hR Immers heeft gezien, dat *R meer van ons houdt". De laatite aanval Na-oorlog in ftalii Zo toont deze film ons twee ont wortelde, uit het lood geslagen vrou wen in een land. waar men haar taal niet spreekt. Anna's kind dartelt REX „De laatste aanval" is weliswaar een oorlogsfilm, maar ver schilt toch enigszins van de door- snee-film met dit onderwerp. De hoofdrolspelers blijven wel hetzelfde, maar zR beleven verschillende avon turen in het kader van de bevrijding van Anzio in Italië. E. wordt veel geschoten en ge vochten en natuurlijk ontbreken de snikkende vrouwen niet, die zich aan de borst van hun dode geliefde wer- niet pen en zich met rode ogen afvragent I „Waarom?" Een Amerikaanse soldaat heeft tok taak, een belangrijke brug op te bla- j zen en de guerrilla in Italië te orga- I niseren. Enige landgenoten moeten hem hierbij assisteren. Het vliegtuig, dat hen naar het operatieterrein door do gangen aanvankelijk oi.be- "b„ngen landt echir ïn een nnicr van nor crillo /-1-T-o m a riot einh I wust van het stille drama, dat zich tussen de twee vrouwen afspeelt Maar het is niet alleen een onder linge strijd, maar evenzeer een wor steling van elk van haar om geluk, om evenwicht, om innerlijke harmo nie. Het merkwaardige is. dat Esther ondanks haar erotische aberratie, haar nerveuze rookdwang en haar drankzucht toch dichter bij het doel is dan Anna. die bevrediging leek te hebben gevonden in de armen van een geliefde, maar wier koude hart haar onverschillig doet zijn voor het lot van haar zuster. Dat kind „weegt" als het ware beide karakters tegen elkaar af en kiest de tante. mijnenveld en de parachutisten ko men om. De Amerikaan krijgt da hulp van enkele gevangenen, die zRn vrijgelaten. GezamelRk trekken zR ten strRde tegen de Duitsers, die. hoewel de wapenstilstand ls getekend, niet genoeg kunnen krRgen van het moorden. Regisseur Leopold Savona heeft de karakters van de hoofdrol spelers niet onverdienstelijk weerge geven. Dr. Mabuse contra Scotland Yard Geest zonder esprit LIDO De roem van de eerste Het eenzame soonhhasteel Dr- Mabuae-fUm indachtig kunnen nei eenzame spooRRasieei d Dult5ers het over hun har. Griezelig lachertje Trianon Een merkwaardige En gelse film, die het midden houdt tassen een lachertje en een echt ou derwets griezelstuk. De sfeer, waar in het verhaal zich afspeelt is het best te karakteriseren met: een per siflage op de typisch droge. Engelse humor. Een jonge autohandelaar komt op een wat zonderlinge manier terecht in een afgelegen kasteel, dat zo on geveer op instorten staat. Met de bewoners is het niet veel beter ge steld. ZR blRven in het naargeestige de Duitsers het niet over hun hart verkrRgen de oude heer rustig in zRn graf te laten liggen. NauwelRks heeft de heer Mabuse weer eens het onder spit gedolven of zRn geest duikt weer op en staat borg voor nóg een film. Zo is het ook gegaan in .Dr. Mabuse contra Scotland Yard": in de vorige film ls Mabuse degelRk overleden, maar nu manifesteert hR zRn mis- dadigersneigingen in de persoon van de arts. die zijn overlijdensakte te kende. Deze arts weet zich meester te maken van een soort hypnotiseer- machine en bedreigt daarmee Enge land. Het loopt allemaal goed af. de arts wordt gearresteerd, maar Ma- .ntiu. LHJ UI UCLI lUUU^rcouiKC o huis wonen, want wie niet elke dag buse's geest blRft maar rondwaren Grensland van droom en werkelijkheid Anna. de zorgzame kelner en de kleine Johan aan het ziekbed van de zieke Esther. VIOOLBOUW NA 1900 IN GEMEENTEMUSEUM In het Haags Gemeen tem u- seum wordt van 7 tot en met 29 maart e«n tentoonstelling gehouden, Over het Operagebouw zei mr. Van I aandacht vestigt op de Ne- HalL dat niet alleen het gebouw j derlandse vioolbouw na 1900. De aanleiding tot deze expositie is enorme kosten met zich zal meebren gen, maar dat ook de Ned. Opera bR het geven van meer voorstellingen de opvallende wederopbloei van de verkiaard dat de NRU Neu-I belangrRk duurder zal worden. „Zo- Nederlandse vioolbouwerskunst in het conflict tussen de NW en dat de NRU niets om het uittreden van mu- Toonkuns te naars bond te lang niet vaststaaat dat het RRk een een periode van verval m de negen belangrijk deel van de kosten voor tiende eeuw. Onder meer zal er een zijn rekening neemt, moet het Opera- i vioolbouwerswerkplaats worden inge- gebouw wachten" .aldus na. Van Hall richt. Op gezette tRden wordt er een dl» somber vaststelde dat het stads- 1 film over het onderwerp vertoond. STUDIO De grote Zweedse cineast Ingmar Bergman heeft zRn jongste werkstuk voltooid: „De grote stilte" (Tystnaden) is het derde deel van de trilogie, waarvan de andere delen gevormd werden door „Als in een donkere spiegel" en „De Avond, maalsgasten". Ook in deze film wordt de geboeide en soms ontroerde toe schouwer getroffen door die typisch- Bergmanniaanse mengeling van fel realisme en bovenaardse stilte in het grensland van droom en werkelRk- heid. Ook in deze film heeft Berg man een duidelijk doel. In de drie delen van deze trilogie heeft hR immers willen laten zien hoe ziekte, dood en overspannen erotiek het evenwicht verstoren en het diepste wezen van de mens aanranden. De Inhoud van ,De grote stilte" ls eenvoudig, waardoor Bergman de gelegenheid krRgt een bepaalde sfeer te scheppen, waarin hR een onover troffen meester is. De hoofdpersonen zRn twee zusters, Esther (Ingrid Thulin) en Anna (Gunnel Linci- blom). Aan het einde van een vakan tie worden zR, op weg naar huis, gedwongen tot een kort verblRf in een hotel van een denkbeeldige stad, Timuka. Zij kennen niet de taal van het land. een symbolische omstan digheid. evenals het feit, dat het land zich op de rand van een oorlog bevindt, waardoor de zomerse hitte nog meer drukt. De oudste van de twee zusters, Esther, is ongeneeelRk ziek, wat haar sterk remt in haar arbeid, het ver talen van buitenlandse boeken. ZR maakt de indruk van een intellec tuele, gereserveerde vrouw, die haar innerlRke driftleven overwonnen *1/ schRnt te hebben. Maar het tegen- Alleman deel is waar: zR heeft een hevig verlangen naar Anna, maar dat ge voel verdringt zR door nerveus te roken en te veel te drinken. Anna. die haar zoontje Johann bR zich heeft, is het tegenbeeld van haar zuster: sensueel, belust op een avon tuur, warmbloedig maar met een koud hart. Voorts spelen twee kel ners een grote rol in deze film: de oude hotelkelner, die de zieke Esther, al spreken zR eikaars taal niet. met terdaad helpt en haar lot van lnner- lRk geteisterde vrouw verzacht door nachts om twaalf uur op de fa-l mille reünie verschRnt, wordt uitge sloten van de zeer aantrekkelRke er fenis. De autohandelaar, die zo plot seling in dit bizarre gezelschap ver schRnt. valt van de ene komisch- griezelige situatie in de andere. De spanning stRgt als de bewoners, die er allerlei vreemde hobbies op na houden. gelRk Agatha Christi's „Tien kleine negertjes" worden ver moord. De autohandelaar wordt voortdurend achterna gezeten door een wild uitziende man. die geen mond open doet, maar vooral en met heel andere bedoelingen door diens dochter. Het had allemaal loodzware dra matiek kunnen zRn als de Engelsen dit stuk naar Priesteley's griezel roman niet met zoveel grollige humor te lRf waren gegaan. zodat we binnenkort wel weer iets van hem zullen horen. In deze film blRkt hR maar een slap aftrekseltje van de oude doctor, want originali teit en esprit zRn ver te zoeken. Het is een zwaarwichtig, nogal naïef filmpje geworden. OLIFANT CADEAU! Moet U ze zien glunderen, als U thuis Uw gasten op zo'n echte Oli fant-borrel (oude of Jonge) trakteert, onder het motto: wees gezellig en pak 'n OLIFANTJE. Proost I .«Boccaccio 70" Drie verhalen Nezende week CAMERA Een reprise van Car- lo Ponti's kleurenfilm .Boccaccio 70". waarover wR IndertRd waarde rend schreven, zal velen ontegenzeg lijk welkom zRn. EigenlRk is hier sprake van drie films, waaraan be faamde regisseurs him aandacht wRdden: Vittorio de Sica. Frederico Fellini en Luchino Visconti. In elk verhaal staat een befaamde actrice in het centrum. namelRk Anita Ek- berg, Sophia Loren en Romy Schnei der. Men zal zich hierbR stellig ter dege amuseren. LL'XOR Bert Haanstra's „Alle man" draait nu al voor de negende week ln het theater aan de Stations weg. Deze nieuwe film van de beken de Nederlandse cineast, wiens we~k ook in het buitenland bR herhaling waardering heeft ondervonden, is een doorslaand succes. De wRze waarop ons volk een spiegel wordt voorgehouden, ls soms ontroerend, maar meestal humoristisch. De tekst is van Slmon Carmiggelt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1964 | | pagina 5