TWEEDE RONDE
,konfrontasi'
Oorlog om Maleisie in
de jungle van Borneo
ZOEKLICHT
FIETS ALS
MEDICIJN
't BEST LEST....
Singapore is voor
ons heel dichtbij
LEIDSCH DAGBLAD
Dit weerzinwekkend bestaantje
WOORD
VAN
BEZINNING
Zaterdag 1 februari 1964
Pagina 1
De buitenposten worden ook met
parachute-droppings bevoorraad
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
(I)
KOETSJING (Serawak) Onder de hoge
kronen van de seraja-bomen hangt het groene,
gevlekte donker van de Borneose jungle. Links
en rechts liggen in groene, gevlekte pakken ge
stoken Britse commando's. Op honderd, vijfhon
derd of duizend meter afstand liggen in groene,
gevlekte uniformen verpakte Indonesiërs, maar
die ziet men niet. Het is doodstil en naar schat
ting vijfduizend graden heet! Het enige dat be
weegt is een bloedzuiger, die golvend over een
uniformbroek omhoog kruipt, omdat hij het Brit
se bloed wel drinken kan.
Wij liggen hier nu al drie uur te liggen en ver
velen ons mateloos. Ik kort mij de tijd met zwe
tende bespiegelingen over anderhalf jaar ge
leden: de groene, gevlekte uniformen van Ne
derlandse mariniers, het groene, gevlekte donker
van de jungle van Nederlands Nieuw-Guinea.
thans Irian Barat geheten. Dat was ronde één
van Soekarno's ..konfrontasi-politiek!
Na rijn reportage over de
guerrilla in Zuid-Vietnam ls
onze reisredacteur W. L.
Brugsma naar Borneo ge
reisd voor een blik op een
andere sluipschut tersstrijd
de Indonesische infiltratie in
Serawak, die onderdeel is
van Soekarno's confrontatie
politiek" tegen de Federatie
Maleisië. In Koeala Loem-
poer sprak hij met de fede
rale premier, toengkoe Ab-
doel Rahman
Wij beginnen vandaag met
het tweede deel van deze
grote reportage over Zuid
oost-Azië, de dreigingen
waaraan de nieuwe staat
Maleisië is blootgesteld door
Indonesische acties en com
munistische subversie.
schermen een voor het Westen
strategische positie: de Federatie
Maleisië van premier Adboel Rah
man. Die omvat het schiereiland
Malakka. het draaipunt Singapore
en de Borneose gebieden Sabah en
Serawak. In het noordoosten
staan de dominostenen te wanke
len onder de Chinese druk: Zuid-
Vietnam. Laos. Cambodja. Siam
(Thailand' kraakt al. Op de grens
tussen Maleisië en Thailand zitten
de restanten van de Chinese Guer
rillastrijders die twaalf jaar in
Malakka tegen de Britten hebben
gevochten. Bijna de helft van Ma-
leisië's bevolking is Chinees, Sin
gapore geheel, in Serawak heeft
de Chinese bevolkingsgroep een
eigen clasdistiene communistische
organisatie.
Dat is één arm van de tang De
andere, uit het zuiden is al in be
weging gekomen. Een gecom
pliceerd mengsel van motieven,
vreés voor China, oude rivaliteit,
revolutionaire theorie heeft Soe-
karno tot zijn ..konfrontasi" doen
besluiten, de enige politiek waar
voor het zwakke Indonesië vreemd
genoeg wel de kracht bezit Daar
om zullen erin het groene gevlekte
donker nog lange tijd veel bloed
zuigers over groene, gevlekte uni
formbroeken kruipen.
EEN
OP DE BOEKENMARKT
Naar aanleiding van Frans Bijlstra. ..Straks niet meer". (Meulenhoff,
Amsterdam 19631, Remco Campert. ..Liefdes Schijnbewegingen". (De
Bezige Bij, Amsterdam 1963) en G. van de Walcheren. „De Krekels van
de Ziel". (Meulenhoff. Amsterdam 1963).
Ook uit deze drie romans blijkt
weer duidelijk dat de hedendaagse
auteur met niet anders geoc
cupeerd is dan met het kleine le
ven. Hoe men deze literatuur ook
benadert, met de psychologische,
de sociologische of de morele me
thode, er valt niet anders uit te
halen dan die ene houding of die
I De Nederlandse strijdmacht onder schout-by-nacht Reeser raakte daar
in de verloren stelling, omdat men tactiek en strategie van de „konfron
tasi" verkeerd had getaxeerd. Hoe staat het met de kansen van Nasoetions
tegenstander in de tweede ronde, de Britse generaal-majoor Walker, ook
wel „Flits" genoemd?
I)e Britse officieren, die de jonge deern van hun Gemenebest-club, de
Federatie Maleisië", tegen Indonesische aanrandingen moeten beschermen,
geloven niet in een vergelijking met Nieuw-Guinea-Irian Barat. 7.wijzen
er beleefd maar duidelijk op dat Groot-Brlttannië Nederland niet is. „F.r
ls enig verschil .old boy. Als "old Soek" hier al te grappig wordt, welnu,
Singapore is dichtbij en de vloot en de jagers en de bommenwerpers zijn
hier in een wip en dan krijgt hij er toch een paar voor de broek
Het vervelende is dat ..Old Soek"
dat natuurlijk ook weet en vol
strekt niet van zins is op het
grondgebied van Maleisië te excer-
ceren met troepenmachten. die
een doelwit voor Royal Navy V-
bommenwerpers of zelfs maar ja
gers zouden bieden.
Af en toe komt er eens een In
donesische Toepolew-bommenwer
per over Serawak of Noord-Borneo
gieren, soms duiken er twee. drie
Migs of mustangs op een Da jak-
dorp. En dan zijn er natuurlijk de
infiltranten. Zij sijpelen over de
jungle-grens, waar geen wegen
maar wel rivieren zijn, gooien een
paar mortiergranaten op een poli
tiepost, doen een raid op een dorp,
stichten hier en daar wat brand,
schieten op een auto en gaan weer
heen.
Die Indonesische raids bijna
Iedere dag één en wekelijks een
grotere met een commando van 50
man zijn op zichzelf niet van
beslissende omvang. Maar zij
scheppen een permanente staat
van onveiligheid, die niet kan wor
den getolereerd. En daarom liggen
we nu al drie uur transpirerend in
de jungle, in de hoop dat de Indo
nesische infiltranten, die nabij he
ten te zijn, zich zullen laten zien.
Dat zullen zij niet. Wij zien slechts
de bloedzuigers, die au fond ook
Nasoetions bondgenoten zyn. zoals
de jungle dat is en de verveling.
En ondanks alles ook de dreiging
van 35.000 man geregelde troepen
ln Indonesisch Borneo, plus nog
eens 200.000 veteranen en 1500
Chinese communisten uit Sera
wak. die aan de Indonesische kant
worden opgeleid en wat Dajaks,
door wier stamgebied de grens
loopt. Rekruten te over om er in
filtranten van te maken, vrywilll-
Er staat een heel mooi meisje op
en het onderschrift luidt: „John
kom naar huis, ik heb Je nodig".
Een zeer directe vorm van propa
ganda. De commandotroeper, die
Cockney spreekt bergt de foto mis
moedig op. Hij zegt: „Drie Jaar
lang mijn vrouw en koters niet ge
zien. Zit ik hier in het leger en
doe niks. Wat een oorlog. Ik wil
wel uit de dienst maar wat kan Ik
na 18 jaar nog doen. Ik ben alleen
maar een „killer".
De commando's vervelen zich.
Zij zijn graag bereid in een ver
houding van één op tien tegen de
Indonesiërs te vechten, maar zien
slechts bloedzuigers Alleen de
Ghoerka-troepen zijn tevreden.
Met het geduld van hengelaars leg
gen deze kleine bruine mannen.
Postzegel van de Fede- 4
ratie Maleisië laat de sa- 4
menstelling zien: links 4
schiereiland Malakka en 4
Singaporerechts de Bor- 4
neose gebieden Serawak 4
en Sabah. Het donkere 4
plekje is het sultanaat 4
Broeinei, dat op het laat-
ste ogenblik afzag van 4
aansluiting, omdat het 4
zijn olierijkdom liever J
voor zichzelf behield. J
gers voor de bevryding van Sera
wak uit de klauwen van het neo
kolonialisme"
Propaganda
De Britse commandotroeper
naast my haalt geeuwend een foto
uit zyn zak. gratis verstrekt door
de Indonesische dienst voor de
psychologische oorlogvoering. Een
vogel met een oranje bek geeft een
spottende schreeuw door de mid
daghitte, als hy naar de foto kykt.
In de guerrilla tegen de In
donesische infiltranten in de
Borneose jungle zijn de Whirl-
wind-helikopters van de Britse
vloot onmisbaar.
Albions trouwste soldaten, zich in
hinderlaag en wachten op de
vyand.
Achter het „front" liggen ten
slotte de eigen troepen van de Fe
deratie Maleisië. Goedlachse man
nen met iets te dikke officieren,
die er weinig in zien om met hun
klewangs paden in de jungle te
hakken en niet verder op te schie
ten dan 500 meter per dag. Dat
maakt do Britse commando's weer
nijdig. „Voor wie zijn we hier
eigenlijk aan het vechten?"
Voor wie roffelen de Whirlwind-
en Belvedere-helikopters over de
Borneose boerenkool? Voor wie
stoomt de trotse vloot af en aan1
In de jungle, oog in oog met een
bloedzuiger, neigt men dat te ver
geten Maar op de kaart van zuid-
oost-Azië ziet men het snel.
Chinese druk
Engeland en Australië en als
het een beetje wil straks ook de
Amerikaanse Zevende Vloot be-
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
De grote donkerblauwe auto
rijdt in snel tempo over de uit
valsweg, die uit het centrum naar
de rand van de stad leidt. Bij het
bos, dat als een groene long rond
de stad ligt, draait de auto een
zijweg in, rijdt nog enige honder
den meters om daarna te stop
pen. De automobilist stapt uit,
kijkt om zich heen. Dan gaat hij
naar de kofferruimte van de wa
gen en sluit deze open. Er komt
een fiets te voorschijn, gedemon
teerd. De man zet de verschillen
de onderdelen in elkaar. Nog een
maal kijkt hij zenuwachtig om
zich heen, dan springt hij op het
zadel en verdwijnt tussen de bo
men.
De lezer die nu denkt, dat deze
geheimzinnige wielrijder een „misda
diger" is die naar de plaats van het
misdrijf terugkeert of iemand die
een verborgen schat op het spoor is.
heeft zich vergist. Het is meneer S.
vertegenwoordiger van koelinstalla
ties en wat hij hier zoekt Ls niets
anders dan zijn gezondheid.
Meneer S. is niet de enige, die op
deze manier van een ziekte hoopt te
genezen. In West-Duitsland gaan
steeds meer artsen er toe over om
hun patiënten die aan civilisatiekwa
len lijden, een fiets voor te schrijven.
Volgens deze artsen betekent het
fietsen een compensatie voor de een
zijdige lichamelyke en psychische be
lastingen. die de moderne wereld van
de arbeid aan de mensen oplegt.
De heer S. bijvoorbeeld rijdt elke
dag gemiddeld 400 km ln zyn wagen,
meestal stadsverkeer. En tussendoor
moeilijke onderhandelingen met de
klanten. Ook ergernis. Meneer S.
werd een kettingroker. Toen hij de
vorige winter eens zijn auto moest
aanduwen, bonkte zyn hart ln zyn
keel, hij werd duizelig. De dokter die
hy daarna bezocht, vertelde hem:
„Uw hart is zulke inspanningen niet
gewend. Het is klein en niet getraind.
Het moet geleidelyk aan getraind
worden, opdat het slagvolume groter
wordt". Fietsen of tuinieren, schreef
hy voor en meneer S. volgde zUn
raad op en fietste. Sindsdien heeft
hy geen hartklachten meer. De ze
nuwachtige uitputting 's avonds
heeft plaats gemaakt voor een aan
gename moeheid. Ook de hoofdpyn
is plotseling verdwenen.
Het fietsen ls ook nog om enige
andere redenen uitermate gezond: de
beenspieren, die door zittend werk
steeds meer verslappen, worden weer
gestaald, zonder dat de beengewrich
ten door het gewicht van het lichaam
statisch belast worden. Door de fiets-
sport verdwijnt ook een grote hoe
veelheid van het zo gevreesde „wel-
vaartsvet". Geleerden stelden by
proefpersonen na een 9 km lange
fietstocht een gewichtsverlies van
231 gram vast. Na 22 kilometer had
den de teetwielryders reeds 722 gram
vet verloren.
Het stalen ros. dat door zyn the
rapeutische effecten het Ideale ver
voermiddel voor de korte afstand zou
moeten zyn, werd ln West-Duitsland
aanvankelyk minachtend beoordeeld,
naar men zei was het een „vervoer
middel voor de armen". Menige di
recteur, die van zyn dokter moest
fietsen, stelde ln zyn badkamer een
rijwiel op en fietste zich daar moe,
omdat hy bang was, dat het schade
zou doen aan zyn prestige, als hy
zich op straat op een fiets zou ver
tonen. Dit vooroordeel is intussen
bijna verdwenen. Vooral in het vlak
ke Noord-Duitsland werd het rywiel
de laatste tyd zeer populair. Een net
van rijwielpaden leidt ver van het
straatlawaai door de landschap
pelijke aantrekkelyke delen van deze
streek. Menig Kurort sloot de hele
binnenstad af voor snelverkeer en
stelde rijwielen voor de gasten be
schikbaar.
Goede reclame-slagzinnen
kunnen my echt plezier
reven. U weet wel. van
die regels die vroeger op pypen-
rekken stonden: .,'t Is peen
man. die niet roken kan", nu is
dat geworden: ,,'s Is een man,
die het laten kan". Hoe simpe
ler. hoe beter. Zo'n zin moet
iets hebben van een speelse,
vanzelfsprekende, vondst. Zoals
ik deze week de woorden las:
,,'t Best lest dan dan de
naam van een drank. Dit is
leuk. Heel wat leuker dan ad
vertenties in de trant van:
Hebt u al een nieuwe en
dan. liefst nog tussen haakjes,
er achter: want u mist zoveel
met uw oude
Maar leuk of haast gemeen,
de bedoeling is. dat u en ik ko
per gaan worden. De roos,
waarop gemikt wordt is ons
geld. Hoogstens wordt gezegd:
geen geld sturen, voor dat u het
in huls hebt. Wat houdt het
geld ons vaak en intens bezig.
Denk aan de huisvrouw met
haar kasboek; de opgejaagde
dame. gelokt door de ultver-
koopprijzen, maar helaas de bo
dem van de portemonnee wordt
zichtbaar. De vakbonden en de
werkgevers, de ministers en de
staatssecretarissen, de consu
mentenbond, ja wie staat mo
menteel niet aan het lonen- en
pryzenfront. 't Lykt alsof alles
om het geld draait.
Ik was biy, tegen deze ach
tergrond, in de bybel, in Jesaja
55. te lezen: koopt zonder geld.
Hier wordt een ban doorbroken
Dit is groot verlof voor alle
loon- en prys soldaten. Dit is
nu eens een oproep tot mensen
die geen geld hebben. Een apar
te rubriek voor hen. U geeft
natuurlyk tegenover anderen
niet graag toe, dat u ook tot
deze categorie behoort.
Maar het is goed, juist van
daag, eens te bedenken hoeveel
er te krygen is zonder geld.
Prysverlagmgen tydens de uit
verkoop vertrouwt u nooit erg?
Jesaja heeft het over iets dat
afgeprijsd ls tot f 0.00. Een gra
tis aanbieding. Niet omdat het
artikel anders niet gaat. Maar
omdat het voor iedereen be
reikbaar moet zyn.
Voor niets wil namelyk God
onze partner, onze bondgenoot
2djn.
Wy menen vaak dat het geluk
gekoppeld zit aan veel geld. of
aan een kind of de promotie,
waarvoor we alles op alles zet
ten. En er wordt ook zoveel geld
en energie uitgegeven voor wat
geen brood ls en voor wat niet
verzadigen kan. Er biyft een
honger, een gevoel van onbevre
digd zyn.
De profeet zegt namens God:
Hoort aandachtig naar My.
Hebt u dit al eens geprobeerd?
Als dit eens meer gebeurde, dan
zouden we eens was zien. Wat
een dorst, wat een onbevredigd
zyn, hoeveel leegheid en verve
ling took door het vele) zouden
er verdwynen.
Buiten Öit luisteren naar God
om blyven we onverzadigd.
Alleen het leven, waarin Gods
woorden levensvulling in de vol
le zin van het woord zyn, vindt
verzadiging.
O alle gy dorstigen, zegt Je
saja, komt tot de wateren, en
gy die geen geld hebt, komt,
koopt en eet; ja komt, koopt
zonder geld en zonder prys wyn
en melk. 't Best lest God
Zelf. Wat ook geld kosten mag,
hèt geluk, hèt heil ls zonder
geld verkrykbaar.
Wie was het ook al weer, die
dichtte. Uw gunst is meer my
dan het leven en: GU zyt my
meer dan mijn behoeven. Naar
U, Heer, strekt zich myn ver
langen.
Myn hart wil niets dan U ont
vangen.
Die leven zyt en leven laat.
H. BOUTER,
hervormd predikant te
Lelden.
ene emotie: ..Het ls toch allemaal
niks". Dat dit zo is, vormt eerder
een beschuldiging aan het adres
van de moderne levensvorm dan
aan dat van de auteurs. Aangeno
men dat literatuur niet. en zeker
de hedendaagse, die zo duidelyk
sociologisch gericht is niet, in een
vacuum ontstaat, doch het werk is
van een mens in zyn tyd, verant-
woordelyk voor een gemeenschap,
waarvan hy een min of meer be
langrijk onderdeel vormt, omdat
hy er een stem aan geeft, dan
moet het dus zyn, dat de heden
daagse levensvorm een volkomen
fantasieloze, krachteloze, ln wezen
diep ontmoedigde is.
Dat nog daargelaten. Er ls nog
een sterker beschadigend element
er is geen spoor van verzet
meer. Tenminste, als men het
woord verzet gebruikt ln de goede
zin van „zich verzetten tegen iets
teneinde iets beter te bereiken".
Want verzet SEC om het zo
maar te noemen, verzet om het
dwarszyn alleen, dat ls er genoeg.
In zoverre zyn de moderne
auteurs dus wel de «cponenten van
hun tyd.
De vraag ryst evenwel of dat
voldoende is. Is het voldoende om
altyd weer te komen aandragen
met de grootste gemene deler van
de hedendaagse Nederlanders, be
keken resp. op de intellectuele
«Frans Byisma». de humoristische
'Remco Campert) of de grasgroen-
nijdige (G. ran de Walcheren.)
manier? Au fond biyft dat toch het
bekyken van die ene. diezelfde
GGD, waarop wy langzamerhand
toch grondig uitgekeken zyn.
Want men kan moeilyk van iets
nieuws spreken, omdat de auteur
B. de dagelyksê mens afschildert
met de zelfverzekerdheid van de
moderne intelligente schooljongen,
de auteur C. dat doet met de hu
mor van een na-oor log se Wodehou-
se of de schrijver W. met het vi
triool van Georg Grosz. Dat is al
leen maar een verschil ln nuance.
Deze schrijvers noteren, zy schep
pen niet. Zonder twyfel noteren
zy met veel schrijftalent. Daardoor
komt het dat sommigen van hen
te werk gaan met een verbale
kracht, die weieens omgekeerd
evenredig is aan hetgeen zy te zeg
gen hebben. Een voorbeeld hier
van is b.v. te vinden op blz 24 in
de roman „Straks niet meer" van
Frans Byisma. „Stom en stil werd
hy overgeplant naar een nietig
kustplaatsje. dat hem en zyn ge
zelschap zou opnemen als bezoe
kers uit een grote stad, die zich
verplaatst zagen ln een oerwoud
dorp". Als men overweegt dat de
hoofdfiguur ln de trein zit op weg
van Amsterdam naar de kust, dan
valt het niet te ontkennen dat deze
woorden bladvulling zyn en niet
veel meer. Het is onbelangryk.
Campert maakt deze fout zelden
of nooit om de eenvoudige reden,
dat hy zo totaal pretentieloos is.
Doch by hem krijgt men weer het)
gevoel, dat het jammer ls, dat hy
met rijn talent niet eens wat meer
hooi op zyn vork neemt.
By Van de Walcheren treft een
andere vorm van mooischrijven.
Hy kan het niet laten zyn vond
sten tot in het oneindige te her
halen. Voorbeelden: de marmeren
armen van Jutte. de kinloosheid
van Bart. de broertjes en zusies
(de honden) waarmee het kind.
dat de ik-figuur ls, opgroeit. Ook
dit is nutteloos.
Top Naeff heeft eens gezegd dat
iedere schrijver iets van zich af
schrijft. Een opmerking die m.i.
Juist is. maar waaraan toegevoegd
moet worden, dat hy vervolgens
ook ergens naar toe moet schrij
ven. Wat de moderne schryver van
zich af schryft is simpel en dui
delyk zyn moeite om uit zyn
jeugd, waarin hem systematisch
een vergrotende spiegel ls voorge
houden. los te komen en tot de
erkenning te komen, dat er tallo
zen zyn met dit probleem. Laat
hem zyn grieven tegen de maat
schappij van zich afschrijven, best.
die maatschappy wordt daar heus
niet anders van. Dat die maat
schappy zo ongedifferentieerd, zo
cliché wordt getekend zo alleen
maar wordt gebruikt als het beken
de P.paaltje is ook een zwakheid.
Een schryver heeft zyn talent niet
gekregen, ten slotte, om het ten
toon t« spreiden als een gaaf ge
bit of een paar fraaie handen Hy
moet het ergens voor gebruiken.
Bij voorkeur voor iets meer dan
voor het, vanwege de vele herha
lingen met variatie, doelloos te
noemen vullen van bladzyden
- CLARA EGGLNK.
