DE DOOD VERGEZELT
WOESTIJNREIZIGER
NOODKREET
Kom er
ACHT-er
in Afrikaanse jungle
Het hete. dorre hart van Australië
.J
voor de dieren
door Sjouke van der Zee
Zaterdag 1 februari 1964
Pagina 4
Van onze correspondent in Sydney)
Een van mijn Nederlandse vrienden in Australië, die hier al
dertien jaar woont, vertelde me onlangs van plan te zijn met z'n
vrouw en drie kinderen per auto van Adelaide naar Alice
Springs te rijden. Toen ik hem vroeg of hij zoveel van motoren
en auto's afwist, dat hij bij panne in de woestijn zelf reparaties
zou kunnen verrichten, gaf hij een ontwijkend antwoord.
Op mijn tweede vraag, wat hij zou doen als hij ergens in de
wildernis bleef steken, zei hij: „Er komen toch wel eens auto's
langs, die me kunnen oppikken
ja", merkte ik op, „één in de veertien dagen of zo, en anders
reken je er natuurlijk op, dat er vliegtuigen en helikopters naar
je gaan zoeken".
Mijn vriend gaf geen antwoord, maar aan zijn gezicht zag ik,
dat hij zijn plan niet had opgegeven.
Tot een paar weken geleden Toen er vijf mensen (vader,
moeder en drie kinderen) in de woestijn van hitte en dorst om
kwamen. Inderdaad waren er vliegtuigen aan te pas gekomen
om hen te zoeken.
Het drama had zich. toen ze ge
vonden werden, helaas al voltrok
ken. De slachtoffers waren Engelse
immigranten. Hoewel het gezin
geruime tyd in het binnenland
had gewoond, had in elk geval de
vader veel te licht gedacht over de
moeilijkheden en gevaren, die een
tocht door de woestijn in dit
geval langs het beruchte Birdsvllle-
pad met zich zou brengen. De
ouders en de drie zoons vielen ten
offer aan de moordende hitte. Hun
stoffelijke resten werd gevonden
onder en nabij coolibah (woes-
tijnboora). waar zjj schaduw had
den gezocht om te ontkomen aan
de verzengende hitte van 120 gra
den Fahrenheit, doch vergeefs.
Vele elachtoffert
Het ls niet de eerste keer. dat de
Australische woestijn slachtoffers
beeft geëist. Talloze ontdekkingsrei
zigers en anderen hebben er in de
175-jarige geschiedenis van de
blanke beschaving in Australië het
leven gelaten, maar van hen kan
worden gezegd, dat zij niet wisten
waarheen hun tocht hen zou lei
den. De twintigste-eeuwse reiziger
echter, die luchthartig de tocht on
derneemt zonder voorzorgsmaatre
gelen te treffen, nodigt moedwillig
ae dood uit.
Merkwaardigerwijs zijn het niet
alleen immigranten, maar ook ge
boren Australiërs, die zo weinig
begrip hebben van de moordende
hitte, die in het binnenland kan
heersen, dat zij op luchthartige
wjjze menen een tocht per auto
langs ongebaande wegen te kunnen
maken. Zoveel is echter zeker, dat
zelfs de moderne techniek, die ons
de auto heeft gegeven, de gevaren
van een reis door de wildernis niet
heeft doen verminderen. Integen
deel. die gevaren zijn misschien wel
vergroot, omdat men een te groot
vertrouwen in de techniek stelt en
het menselijk lichaam zelf vergeet.
Waterholen
In het verleden zijn hele expe
dities. uitgerust met kamelen,
paerden, schapen en ossen, in de
woestijn verdwenen. Tegenwoordig
kunnen ondernemende reizigers
zich in bepaalde delen van de
Australische woestijn oriënteren op
waterholen, waar o.a. olie-explora
tie-maatschappij en bij haar speur
tochten naar olie waterbronnen
hebben geslagen op vele honder
den meters diepte en een waterpup
hebben aangelegd, compleet met
kraan
Dit wU niet zeggen, dat er vol
doende waterholen zjjn om het le
ven te redden van hen, die ver
dwaald raken. Zestig en zelfs zes
tien mijl slecht# van een waterhol
of -bron verwijderd te zijn, kan de
dood betekenen voor hem of haar,
die zo'n afstand onder de verzen
gende stralen van de zon moet af-
leggmv
Zo moet ook het Engelse immi
grantengezin een misrekening heb-
Meer dan duizend kilometer
lang is deze verharde weg door
de Australische wildernis van
Alice Springs naar Darwin.
Ae/i beide lijden en zover de
horizon reiktstrekt zich de
woestijn uit, waar op een op
pervlak zo groot als half Euro
pa slechts hier en daar een
handjevol mensen woont.
In de Australische
woestijn is onlangs een
Engels immigrantenge
zin (vader, moeder en
drie zoons) door hitte en
uitputting bezweken.
Onze Australische cor
respondent, die een
vlucht boven de woestijn
heeft gemaakt, geeft in
dit artikel zijn indrukken
weer van de angstaan
jagende eenzaamheid in
het hete „dode hart" van
het vijfde werelddeel.
ben gemaakt, toen het. de auto
achterliet en ten offer viel aan de
moordende hitte, die tot 120 gra
den in de schaduw moet zijn ge
stegen. Hier kan de thermometer
zelfs stijgen tot 135 graden F. Bij
zo'n hitte wordt het menselijk
brein verward en leidt de eenzaam
heid tot krankzinnigheid.
V reesaan jagend
Wie de Australische woestijn
niet met eigen ogen heeft aan
schouwd. kan zich moeilijk een
voorstelling maken van haar vrees
aanjagende verlatenheid. Niet lang
geleden vloog ik in een speciaal
gecharterd vliegtuig van het oos
ten naar het westen over de Simp
son-woestijn iwaar de jongste tra
gedie heeft afgespeeld", in een
rechte lijn evenwijdig aan de
Steenbokskeerkring, die een goede
honderd mijl noordelijk ligt.
Geen enkel verkeersvliegtuig
leidt over dit onbevolkte deel naar
het rode hart van Australië, waar
de eenzaamheid wedijvert met de
spookachtigheid van een maan
landschap. Het lag zesduizend voet
beneden mij, maar het leek alsof
een onderwereld omhoog kroop en
mij en mijn metgezellen in de vier
motorige Viscount omhulde als een
muskietennet.
De motoren zoemden. Het staag
gebrom schoen tot de stilte zelf te
behoren. Het werd er in opgeno
men. Het leek alsof we verdron
ken in een vlakke, maar diepe zee
van geluidloosheid. De horizon
reikte ver weg tot in de eeuwigheid.
Boven ons brandde de zon in het
zuiverste blauw en beneden ons lag
de aarde. Wisselend van kleur, van
wit tot geel. van bruin tot rood.
hier en daar purper met donkere
strepen van bomen in een verdroog
de rivierbedding. Hoe verder we
doordrongen naar het dode hart,
hoe geringer de beplanting, hoe la
ger de bomen en struiken, van coo-
Iibahs wisselend naar mulga, en
van mulga naar gidvea, en dan de
troosteloosheid van een naakte, ro
de aarde, met ertussen grijswitte,
gele plekken en okerkleurige vlak
ten tussen door stormen opge
zweepte zandheuvels.
Honderdachttien jaar geleden
poogde Charles Sturt met veertien
metgezellen, tweehonderd schapen
en dertig runderen ivoor voeding
van het gezelschap onderweg) en
elf paarden en wagens de toen nog
naamloze en mysterieuze steen en
zandwoestijn, die vier keer zo groot
is als Nederland en België teza
men. te doorkruisen ,in de hoop
een groot meer in het erachter ge
legen, onbekende binnenland te
ontdekken Onbering en uitputting
dwongen hen tot een terugtocht.
De hitte was zo groot, dat de na
gels van hun ringers barstten.
Potloden spleten en vielen uit el
kaar.
De mannen moesten holen ln de
grond graven om beschutting te
vinden tegen de verzengende hitte
in de honderdduizend vierkante
kilometer oppervlak metende grote
Australische woestijn die de weg
naar het rode hart van het conti
nent verspert.
Misschien eens in de tien Jaar
kan deze troosteloze woestenij met
zijn kale struiken en grote stenen
die haar de naam „Sturts steen
woestijn" hebben gegeven, door grote
regenval veranderen in een tapijt
van paarse bloemen, de parakelia.
waaraan verdoold vee zich zelfs
kan laven en in leven blijven ln
een streek, waar de blanke mens
zou verdorsten. Pas in 1936 heeft
een blanke. Colson. deze woestijn,
na zo'n regenval, voor het eerst
doorkruist. Colson had zeven jaar
op die kans gewacht
Intense hitte
Wie deze hel van hitte en steen
langs het Birdsville-pad doorkrui
sen wil en de zomer daartoe uit
kiest. zoals het Engelse immigran
tegezin heeft gedaan, zoekt de
slechtste tyd van het jaar uit en
inviteert de dood. „Berg Teleur
stelling' 'en „Berg Hopeloos"
namen van heuveltoppen in de
Australische wildernis duiden al
aan met welke moeilijkheden de
vroegere ontdekkingsreizigers te
kampen hebben gehad. Op zoek
naar het legendarische meer in het
binnenland vonden zij niet anders
dan prairiën, moerassen en zout-
pannen. teleurstelling en hopeloos
heid. In het hartje van de Austra
lische zomer, in januari, stijgt de
tempera tuur er tot 155 graden F.
en in februari tot 157 graden
(Sturts dagboek).
„De intense hitte verbrandt de
vegetatie, doet het voedsel uitdro
gen. kaarsen smelten en het hoor
nen handvat van messen en andere
Instrumenten splijten. Een ver
schrikkelijke reeks rode zandheu
vels als golven van de zee tot hon
derd voet hoog versperren de weg
tot de horizon. De grond is be
dekt met stenen, die door de
eeuwen heen door zandstormen
zijn gladgeschuurd. Reusachtige
vuurrood gekleurde zandheuvels
schijnen zich als landmassa's uit
te strekken tot in een zee
Geen object is er te zien, waarop
men zich kan oriënteren, alleen
een kompas kan de reiziger in deze
woestijn leiden als de soheeps-
sti'urman het schip op zee
(Sturts dagboek).
Overstroming
Men kan zich nauwelijks voor
stellen. dat regen- en donderstor-
men in het noorden de droge ri
vierbeddingen in deze woestenij tot
onbedwingbare rivieren kunnen
omtoveren. Dit is o.a. in 1949 en
1951 gebeurd, toen het land over
honderden mijlen werd over
stroomd. Doch dit is een zeldzaam
heid.
De Australische woestijn, die de
naam draagt van de vroegere pre
sident van het Australische aard
rijkskundige genootschap Simpson,
en het Birdsville-pad. dat zich over
zo'n vijfhonderd kilometer uit
strekt van Marree inabij het zout
meer van Eyre. waar de auto-snel
heidsduivel Campbell het vorige
jaar zijn hoofdkwartier opsloeg»
tot Birdsville. vormen nog steeds
een uitdaging, zoals de Himalaya
voor volgelingen van Sir Edmund
Hillary.
Maar wie de uitdaging «aan
neemt. zorge voor een goede voor
bereiding. En, gewapend met erva
ring. bedenke zich driemaal alvo
rens de ongelijke strijd tegen hit
te en eenzaamheid aan te gaan,
want met de moed reist de dood
mee.
Indringend boek van prof. Grzimek
Televisie bezit ik niet. Ik heb
er eenvoudig geen tijd voor. Maar
als een lezing wordt aangekondigd
van prof. dr. Bernhard Grzimek,
de bekende directeur van de
Frankfurtse dierentuin, dan zorg
ik van de party te zijn. Dan neem
ik de tijd om te luisteren naar
het altijd boeiende betoog van een
man. die krachtens zijn functie als
leider van een grote diergaarde en
als wereldreiziger over een buiten
gewoon rijke ervaring beschikt,
een bron, waaruit hy bijna onbe
perkt kan putten.
Tydens zjjn toespraak klautert
er altyd wel een of ander klein
aapje op zyn hoofd, zyn schou
ders of onder zjjn handen door,
dat hij glimlachend terzijde
schuift, of er stoeit een jong jacht-
luipaardje onder zijn stoel, dat de
harten van alle kattenliefhebber*
door zjjn sierlijke capriolen verte
dert.
Een lezing van Grzimek is voor
de toeschouwer altyd een reis, een
boeiende tocht naar onbekende ge
bieden, een binnengeleid worden
in een wereld, waarvan we dank
z(j onze lectuur en de films wel
een voorstelling hebben, maar die
we toch eigenlijk alleen maar van
de buitenkant kennen.
Grzimek neemt ons mee op zijn
reizen, waarvan de meeste naar
Afrika leiden, het enorme wereld
deel. waaraan deze man zyn hart
heeft verpand. En hij vertelt, ter
wyi de beelden van zyn films aan
ons oog voorbygiyden. Jazeker,
Grzimek betoogt, want elke lezing,
iedere toespraak is een pleidooi,
een beroep op ons, op de miljoenen
luisteraars, over heel de wereld
verspreid. Grzimek is er zich van
bewust, dat hy een missie heeft te
vervullen en ieder, die zijn woor
den verstaat, weet. wat zyn bood
schap aan de mensheid inhoudt
Er staat namelyk een groot sein
op onveilig en deze waarschuwing
betreft de dierenwereld van Afri
ka!
„De" dierenwereld, dat staat er
een beetje vreemd, want dit
werelddeel is zo enorm, da twe ge
rust kunnen spreken van dieren
werelden. maar waar het ln de eer
ste plaats om gaat, is het. bestaan
van de tropische dierenwereld, die
van de savannen, de woeetjjnen, de
oerwoudengebieden rondom de ge
weldige meren, de rivieren en de
vulkaankraters van Centraal Afri
ka, Kongo. Tanganjika, Kenia.
Er zyn reeds vele boeken over
Afrika geschreven en nog vele zul
len er verschenen, want dit we
relddeel maakt thans een groeipro
ces door in een stormachtig tem
po en onder dynamische om
standigheden.
Vrywel ieder onderdeel van dit
conglomeraat van volken ls op de
een of andere wyze betrokken bij
deze stuwing naar een nieuwe or
dening.
De leefruimte der Afrikaanse
volkeren zal moeten worden ver
groot. Een uitbreiding van het
woongebied van de mensen bete
kent inkrimping van de leefruimte
der Afrikaanse dierenwereld. Dit
betekent een dodeiyk gevaar voor
de eertyds zo fantastisch ryke
wildernis van Centraal-Afrika-
Waar de mensen zich uitbreiden,
is „geen plaats voor dieren". U
kent het boek, dat deze titel
draagt. Leest u het ander, U zult
er zeker door worden getroffen.
„Serengeti mag niet sterven", u
hebt het gelezen Zo niet, probeert
u het te krijgen.
Grzimek onthult daaxin veel.
waarvan u geen flauw idee heeft.
Byvoorbeeld de barbaarse wyze,
waarop men van dat eenmaal zo
dichtbevolkte dierenparadys op
vele plaatsen troosteloze steppen
heeft gemaakt. Door onkunde, door
onverschilligheid, door hebzucht.
De onkunde komt van de zyde der
onontwikkelde primitieven. die
zich laten gebruiken door gewe
tenloze handelaren, de hebzucht
van de kant der blanken, de tro
feeenjagers.
Nu ligt er weer een boek van
dr. Grzimek voor me. Het is groter
en rijker geïllustreerd dan het
vorig. Maar de strekking van wat
Kunt U de acht afwijkingen in de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt U elders in dit By voegsel.
hy schrijft ia anders, zyn woorden
zyn directer en dringender.
U moet proberen, dit prachtige
boek in handen te krygen. „Oase
voor dieren" <uitg. Ploegsma», de
titel spreekt reeds boekdelen, want
wat wil Grzimek anders dan het
stichten van reservaten, van be
schermde gebieden, waar al die
bUzondere dieren, vrij kunnen le
ven. Gebieden, waar de kortzich
tige schietende vernielers buiten
blyven waar men de zwarte stro
pers met hun afschuwelyke slacht
methoden door een effectief wer
kende wildbescherming onder de
duim houdt.
Reservaten, toevluchtsoorden dus,
waar het Afrikaanse kind, dat nog
nooit een leeuw heeft gezien hoe
zou het. ook» net aLs onze Neder
landse kinderen met deze reuzen
katten kan kennismaken. Hoe. dat
staat allemaal in dat nieuwe boek
van Grzimek. want ien dit is een
verdienste) hij beschuldigt niet al
leen. hy wijst niet alleen op fou
ten. maar hy geeft ook raad. hy
doet. zeer concrete voorstellen aan
degenen, die de verantwoordelyk-
heid dragen voor hetgeen eens het
nageslacht zal erven.
En dat is geen futiliteit, deze
erfenis, deze ryke fauna ten flo
ra?) van Centraal Afrika.
Ik herhaal dus: leest u dit boek!
U zult er eerst in bladeren en van
de ene verbazing in de andere val
len. want zulke landschapsfoto's,
als u hier aantreft, hebt u nog in
weinig boeken gezien. Maar het
zijn niet alleen de platen, die dit
boek zo byzonder maken!
Het is de tekst waarin de uiter
mate deskundige auteur zyn visie
geeft op veel. waarvan wij meen
den iets te weten, maar waarvan
we nu weten, dat onze voorstelling
fout was. Interessant zijn de proe
ven. die hy b v. neemt met een na
gemaakte zebra teneinde het ge
drag van de leeuwen te bestude-
START MET VFRSTAN1D
_Tips voor automobilisten.
Schakel bij het starten
alles uit watelektrici.
teit vraagt (bv.radio
en verlichting).
Start niet aarzelend
maar tot ca.eenha!ve|
minuut ononderbroken
indien dit nodig mocht I
zijn!!!!
Moet u verschillende
keren starten wacht
dan minstens Irmrv tus.
Staat u in bevroren
sneeuw, ijs etc..draai
uw wielen dan recht,
dit vergemakkelijkt
het wegrijden.
Raakt u vast inde
sneeuw start dan in
de 1« versnellingen
trek langzaam zover
mogelijk op en schakel
dan inde achteruit,
dan weer vooruit en
dan weer achteruit.
Herhaal deze schom.
meibeweging tot uw
lauto vrij komt111
ren. Ook rekent hy af met- dwaze
Jagersverhaaltjes, die weer hun
oorsprong vinden in overblyfsels
van primitief volksbygeloof. Byge-
loof. dat nog altyd menig groot»
wild noodlottig wordt.
Een op het instrument aangebracht teken duidt de
stand van het vliegtuig aan, terwijl de horizonlijn
beweegt. De piloot ziet dus hoe zijn helling ten
opzichte van de horizon is, en corrigeert devlucht
zolang tot beide lijnen parollel lopen.
