„RONDVLUCHT" IN HELIKOPTER
ROVEN VIJANDELIJK GEBIED
Piano van mademoiselle Gach(
nu in het Brussels Museum
Elk moment kan mitrailleur ratelen
mmmm
De Vietcong-rebellen worden
steeds sterker en bruinier
Vincent van Gogh
schilderde haar
„IJZEREN
DRIEHOEK"
Zaterdag 28 december 1963
Pagina 4
Een leger dat niet vechten
wilEen eenheid van
het Vietnamese leger is door de
Vietcong overrompeld en moet
per Amerikaanse helikopter
worden geëvacueerd. Op dc
haastige vlucht hebben sommi
gen hun uniformen en één zelfs
zijn broek verloren.
Het oponthoud in On Noeong The
duurt een kwartier. De Amerikaan
se kapitein geeft instructies aan de
luitenant en de sergeant, die dienst
doen als adviseurs voor de Vietna
mese kapitein en een handjevol
soldaten en burgerwacht, die de
bezetting van deze buitenpost vor
men. Er wordt hier by na elke
nacht gevochten. „Maar ditmaal",
zegt de sergeant, „was het rustig
Er is alleen een karbouw met twee
kinderen op een mijn gelopen en
er is vanochtend een Skyraider
neergeschoten".
Regenbui
lermin&i voor onze opgeluchte
ademhaling.
Adviseurs
Zo toeren we van buitenpost
naar buitenpost en de hele slechte
plaatsen blijven ons verder be
spaard. We landen op voetbal
veldjes en wegen en stukjes ryst-
veld, waar de H-28 byna in weg
zakt. Ik zie de Amerikaanse „ad
viseurs" en natuurlijk is dat woord
een eufemisme, want natuurlijk
vechten ze mee. Ik zie eersteklas
officieren, fysiek in topvorm en
kenneiyk zorgvuldig geselecteerd
Ze spreken allemaal zachtjes en
bedaard. Hun voornaamste advies
bestaat uit voorbeeld geven aan de
zeer voorzichtig ingestelde Vietna
mese officieren en het hoofd koel
houden als er paniek dreigt onder
de Vietnamese soldaten. Die solda
ten moeten op operatie soms door
hun sergeants uit de helikopters
getrapt worden. Een hele compag
nie liet zich uitmoorden in een
Vietcong-hinderlaag. omdat de
mannen door angst weerhouden
werden zich te verspreiden en aan
te vallen.
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
De tijd van vertrek nadert
Iedereen wordt erg kalm, behalve
ik. De kapitein en de luitenant-
vlieger zoeken op de stafkaart de
minst riskante uitweg. De voorste
boordschutter roept tegen Wilson:
„And forget about airspeed, mac,
get goin"omhoog en weg".
Als de banaan zich van de grond
verheft, breekt er een onvoorstel
baar geratel los. Uit de éne dikke
wolk in de blauwe lucht stort een
tropische regenbui neer en hamert
op het aluminium van de H-28
Verborgen in de watergordijnen,
onzichtbaar voor de Vietcongs,
schroeven wij ons omhoog, steken
sigaretten aan en generen ons al-
Ongeduld
De Amerikaanse officieren, die
tien minuten uittrekken voor een
blikjes-lunch, zyn verbaasd over
hun Vietnamese collega's die in de
mess idjf gangen laten opdienen
en vervolgens ter siësta gaan. Maar
zy bewaren hun tact. Zij knikken
beleefd als een Vietnamese majoor
uitlegt, dat hy de kans op een
verrassingsaanval tegen een Viet-
cong-eenheid niet mag aangrijpen
zonder zijn helaas afwezige divi
siecommandant te raadplegen.
Maar achter de Amerikaanse oog
leden brandt het ongeduld.
„In myn boek", zegt de Ameri
kaanse kapitein tegen my, ..zyn
dit helemaal geen soldaten". En
een majoor vraagt: „Wie wint er
hier? Waarom wordt de Vietcong
sterkei' in plaats van zwakker?"
„Waarom", zegt. een luite
nant, „vechten de Vietnamezen als
leeuwen voor de Vietcong en niet
voor hun regering? Ik wou dat ik
adviseur van de Vietcong was".
Van 25 Amerikaanse adviseurs
op deze buitenpost-toer was er niet
éen, die geloofde dat men bezig
was de strijd tegen de Vietcong te
winnen. Wat geloofden ze wel? Dat
Een Amerikaanse
adviseur geeft ergens o
buitenpost aanwijzingen
Vietnamese burgerwacht
de dorpen moet bescherm
gen aanvallen van de Vie
ze hier veel leerden omtn
guerrilla-oorlog en alles wat
samenhangt. „Dat is veel",
luitenant, „misschien hebben
straks in Latijns-Amerika nc
aan". Die luitenant had
helder nagedacht.
V redig
Tai Ninh (Zuid-Vietnam), december De
eerste-luitenant Elliott Wilson, helikopter-pi
loot van het Amerikaanse leger, ligt in de scha
duw van zijn vliegende banaan, blaast rook
naar de vliegen, die op zijn bezwete gezicht af
komen en geeft college over het vliegen op
„buitenpost-inspectie". Dat moet door de lucht
omdat het over de weg niet meer kan. Hij wijst
naar zijn H-28 en zegt: „Ten eerste zijn dit
Luitenant Wilson opent een
blikje pindakaas uit zijn „com-
batrations" en vervolgt: ..Er
lijn hier maar twee soorten
plaatsen: slechte en hele
slechte. We zijn hier vlak bij
de ..ijzeren driehoek", een ge
bied dat we niet eens aan de
Vietcong betwisten. Op één
van de hoeken ligt de buiten
post On Noeong The. Inge
sloten door drie Vietcong-
compagnieën met luchtdoel-
mitrailleurs. En geen plaats
om snel binnen te komen. Je
moet je langzaam als aan een
draadje laten zakken. Als je
naar On Noeong The moet,
kan je er zeker van zijn, dat je
geperforeerd wordt".
Hy veegt het zweet van zyn
gezicht en zegt: „Ik hoop by God,
dat we vandaag niet naar On
Noeong The hoeven". Van het
groepje Amerikaanse adviseurs
dat verderop om 'n stafkaart staat
gebogen, maakt zich een majoor
los. Hy stapt naar ons toe en zegt:
..Wilson, prepare for take off. Jul
lie gaan naar On Noeong The".
Luitenant Wilson krabbelt over
eind en zegt zeer militair: „Yes
oude bakbeesten en moet je met handen en
voeten roeien om in de lucht te blijven. Ten
tweede wemelt dit gebied van Vietcong-rebel
len als een rijstschuur van de ratten. Zij zien
ons, wij zien hen niet. Ten derde hebben de
VC's op kopters leren schieten en ze leren
raken ook. Van de 25 H-t8's die gisteren op
missie waren, kwamen er 17 lek terug".
Siiiiir". Ik zeg tegen myzelf. zeer
on-militair: „Ik kan natuurlijk
best zeggen, dat ik onwel ben ge
worden".
En als we vyf minuten later om
de heilige berg van Tal Ninh heen
roffelen, betreur ik hevig dat ik
niet moed genoeg had om te zeg
gen dat ik bang was. Hoewel het
landschap er vredig uitziet. De zon
glinstert in het water van de rijst
velden. over de kanalen glijden
kleine sampans. Maar in het groen
beneden liggen de dorpen achter
wallen en prikkeldraad, want het
zijn strategische dorpen waarin de
Vietnamese boeren zyn samenge
dreven om de Vietcong af te snij
den van hun mankracht- en voed
selbronnen.
Ik moet dit tafereel gadeslaan
tussen de benen door van de boord
schutter. De H-28's hebben er twee.
Zy hangen, aangegordeld en leu
nend tegen ijzeren stangen, achter
hun machinegeweren, voor drie
kwart buiten boord, zware helm op
het hoofd en kogelvrij vest om de
borst. Zij turen 700 meter in de
diepte en speuren naar VC's, Mao's
„vissen in het water". Omdat lid-
maatschapsbewijzen van deze
hoogte niet waarneembaar zijn,
worden er andere criteria aange
legd.
Een os met een ploeg zonder
boer betekent dat de afwezige
landman tot de Vietcong behoort.
Vermoedelijk heeft- hij zyn geweer
onder de ossebuik vandaan ge
haald en zal hy ons straks een
paar schoten nazenden. Sommige
boordschutters gaan verder, zy
zeggen: „Wat er aan Vietnamezen
blyft staan, zyn „good guys". Wat
er wegloopt, als wij er aankomen,
zyn de slechte jongens. En daar
wil dan weieens op geschoten
worden". Er is zelfs een Ameri
kaanse generaal, die voor de pret
als boordschutter meegaat, wan
neer zyn collega'6 zich vermaken
op de golfbaan.
Gehamer
Overwegend dat wat generaals
wagen ik ook moet durven, krijg ik
toch een leiyk gevoel in de maag
als wy ineens hoogte verliezen.
Reeds geperforeerd? Nee. luitenant
Wilson maakt zyn aanloop" naar
On Noeong The. De boordschutters
hangen nu helemaal buiten, vin
gers aan de trekker en hun ogen
verteren elk bosje en elk rystveld.
We zakken en komt dat gehamer
nu van de rotobladen of van VS-
mitrailleurs? Wilson en zyn co-pi
loot zien net zo bleek als ik wel zal
zijn. Zij smyten hun vliegende
banaan aan de grond.
Buiten staat een Amerikaanse
sergeant op blote voeten in sanda
len. Hij heeft een karabyn in de
hand. gichelt en zegt: „Daar had
den ze jullie dan bijna. Ze scho
ten van twee kanten". We hebben
niets gezien omdat de Vietcongs
zich niet de luxe van lichtspoor
munitie permitteerden en niets ge
voeld omdat ze ons niet geraakt
hebben.
„Het vervelende is", zegt luite
nant Wilson, „dat opstijgen altijd
riskanter is dan landen. Ten eerste
gaat het langzamer, ten tweede
hebben ze tyd alles in stelling te
brengen wat schieten kan".
(Van onze Brusselse correspondent)
GISTEREN en eergisteren heb ik het portret van made
moiselle Cachet geschilderd, dat je hopelijk spoedig zult
zien. De japon is roze, de muur op de achtergrond groen met
oranje stippen, het kleed op de grond rood met groene stippen, de
piano donkerpaars, het is 1 meter hoog bij 50 breed".
Zo schreef Vincent van Gogh ongeveer een maand vóór zijn
dood aa nzijn broer Theo. Hij was toen te Auvers aan de Oise.
Éénentwintig mei 1890 was hij
er aangekomen.
Hy was naar het plaatsje ge
trokken op aanraden van zyn be
schermengel Theo, die advies had
gevraagd aan zyn vriend Pissarro.
Laatstgenoemde onderhield sedert
jaren by zonder vriendschappeiyke
relaties met dr. Paul Gachet. een
Parijs geneesheer, die zyn praktijk
in de Fauborg St.-Denis had en
die voor de gezondheid van zijn
vrouw te Auvers woonde. Dokter
Gachet. die een groot liefhebber
van de schilderkunst was en een
aanhanger van de In zyn tijd
meest moderne geneeswijzen, zou
zo dachten Theo en zyn vrouw
voor de schilder in dubbel op
zicht een steun en toeverlaat kun
nen zijn. Of dat werkeiyk ook zo
is geweest, kan men thans nauwe-
ïyks meer beoordelen. Wy weten
dat Vincent geregeld bij dr. Ga-
Alleen de zwokke stuurstroom
goot over de contactpunten, die
doordoor niet inbranden. Boven
dien kon TRANSICOILookbij hoge
toerentollen en compressiever-
houdingen sterke vonken geven.
chet aan huis is gekomen, dat hun
relatie zelfs in die korte tyd nogal
eens is vertroebeld door kleine en
grotere botsingen, dat de schilder
aan Theo schreef: „Ik geloof dat
men in geen geval op dokter Ga
chet moet rekenen. Hy is name
lijk zieker dan ik voor zover het
me schynt of laten we zeggen: net
even ziek. dat is alles".
Men weet dat hy een aantal
werken in dr. Gachets huis en in
zijn thuin heeft geschilderd, dat
dr. Gachet er de hand in had dat
Vincent één ets heeft gemaakt en
dat diens zoon in de nacht van 27
op 28 juli by de gewonde Van
Gogh in diens zolderkamertje bo
ven het café van Ravouz heeft ge
waakt.
Een „cultus"
Zowel vader als zoon Gachet
hebben sedert de dood van de
schilder een soort cultus met zyn
schilderijen bedreven. Een goede
cultus echter. De dokter had be
paalde schilderyen op bepaalde
plaatsen in zyn huis opgehangen.
De zoon heeft ze er laten hangen.
Hij heeft duizelingwekkende aan
biedingen van Amerikaanse kunst
handelaren gekregen doch hij
heeft met uitzondering van enige
keren dat hy het geld hard nodig
had. nooit iets verkocht.
Hij heeft als een eenzelvig man
geleefd in het oude huis te Auvers.
Reporters cn fotografen liet hij
aan de deur staan. Naar het
schynt is uw dienaar een van de
weinigen, die het was in 1957
toegang tot zyn huis hebben ge
had en die er hebben mogen foto
graferen. Wy bewaren nog altijd
zuinig het fraai gecalligrafeerde
briefje, waarin hy schreef, ons be
zoek te zullen verwachten.
Hy leefde toen eenzaam in de
wat vervallen villa.
De wanden waren op verscheide
ne plaatsen uitgeslagen van het
vocht en men zag aan de lichte
plekken, waar de schilderijen had
den gehangen, die hy namens zijn
zuster en zichzelf aan de Franse
staat had geschonken. Binnen het
tijdsverloop van acht jaren kreeg
het Louvre negen schilderyen van
Van Gogh, zeven van Cézanne,
één Renoir, één Monet, vier Pissar-
ro's en nog zo een en ander meer.
Maar Marguerite Gachet. die on
derwijzeres was geweest, vroeg
tegen het einde van haar leven of
zij hulplokettiste kon worden op
het postkantoor van het dorp om
er nog wat te kunnen byverdie-
nen
Toen Vincent haar schilderde,
aan de piano, was het misschien
juist de dag van haar 21ste ver
jaardag, zy was namelyk 21 juni
1869 geboren. Haar voornamen wa
ren Marguérite Clémentine.
Ouder (hm zij zelf
Hij schreef overigens 4 juni 1890
aan Theo dat zij eerst 19 was,
doch dat moet een vergissing zyn
geweest want Paul Gachet haar
broer heeft haar geboortedatum
in zijn boek over zijn vader duide
lijk vermeld en er is geen reden
de by zonder secure man niet te ge
loven. De piano, waarop zy speel
de. toen zij werd geschilderd, was
toen al ouder dan zij zelf.
Voordat dr. Gachet trouwde
stond hij namelyk reeds in een
buitenhuisje, dat hij in het voor
jaar van 1868 te Villenomble had
gekocht. In september 1870 wer
den de meubelen daaruit onder het
vuur van de Pruisen weer naar
Faubour St.-Denis overgebracht en
daarby was ook de piano. Die
moet waarschynlyk reeds rond
1854 in het bezit van de dokter
zyn geweest, toen deze nog in dc
Rue de Seine, achter het Insti-
tut de France zyn vrygezellenka-
mer had. De Vlaamse componist
Peter Benoit behoorde daar tot
zijn vrienden cn de traditie wil dat
deze op het instrument heeft ge
speeld evenals zyn vriend, de even
eens Vlaamse componist Gevaert.
De piano van Marguerti1
chet zoals zij thans in h(.
gazijn van het Brusselse
seum voor muziekinstrun
staat.
VINCENT VAN GOGH
Mademoiselle Gachet aan de
piano, schilderij uit 1890. thans
in het bezit van het Kunst
museum te Bazel.
Het is wel daarom dat d<
zich thans in het Brussels
seum voor muziekinstrument
vindt, dat zy in 1952 van t
Gachet ten geschenke heef
vangen. Tegen het einde v
leven heeft deze namelyk
alles, wat hy nog aan herii
gen bezat, weggegeven. De
wilde aanvankelijk nieman
ben. Ik neem aan dat hi
niet heeft aangeboden aan
kunstmuseum te Bazel, wa
portret van mile Gachet
piano thans hangt. Het
heeft het doek in 1934 gek
De plano, die nog lang
huis te Auvers is gebruikt
thans in het magazyn vi
Museum op restauratie te
ten. Zy is van palissandeii
m 43 breed en 1 meter 01
Het geluid is niet al te bei
doch naar het schynt is
heel goed te restaiu'eren. Ei
ivoren plaatje aan de bini
van de klep draagt het. adi
de maker: Rue St.-Maur 166
se Juvenois, facteur de pian
ris.
De koperen handvaten en
peren kandelabers zitten
aan, de pedalen zyn verlor
gaan.
Geen „portre
Vincent heeft naiuurlyl
„portret" van de piano gi
Dat bestaat echter ook. 1
maakte de schilder Leopold
ook weer een van de vrien<
de dokter, een tekening vat
che Derousse aan de piano
huis.
Daarop herkent men c
de gebogen steunen en de
labers. Men ziet hoe het bol
sel wat openstaat om het
naartje eruit te kunnen k
Blanche Derousse. dochter
vriend van de dokter, het
hem tekenen geleerd nadat
onder de indruk was gekort
de schilderyen, welke zij 1
had gezien. Naar het schyt
zy altyd in Pointoise gewofl
is er in 1911 overleden.
Marguerite moet nog vaal
piano hebben gespeeld, ook
dood van haar vader in 19
