i in KAMER en TUIN
ZOEKLIC
Kom er
ACHT-er
Menotti's „Dernier sauvage":
geen lang leven beschoren?
«talm
Zonder
sporten.
Mateloze lengte en
allegorische armoe
iaat
raat
MUZIEK IN PARIJS
Kom er ACHT-er
Zaterdag 7 december 1963 Pagina 2
Een veeg teken, omdat Menotti
tot de weinige levende componisten
behoort die zich nooit veel om de
oordeelvellingen van de kritiek
hoefden te bekommeren om niette
min door de brede massa's van het
operapubliek op de handen te wor
den gedragen HU heeft die enigs
zins paradoxale positie veroverd
door zijn onmiskenbare dramatische
talenten in dienst van actuele on
derwerpen van vaak politieke inspi
ratie te stellen, en die brandende
gegevens vervolgens vertaald in of
geïllusteerd met een muziek die zich
met geen noot, akkoord of accent
verwijderd van de traditie van het
Italiaanse verisme die door figuren
als Verdi, Puccini en Donnizetti
werd gepersonificeerd.
Tekortkomingen
DATZELFDE muzikale recept
ligt ten grondslag aan deze
laatste opera, die daarentegen
echter maar in beperkte mate be
antwoordt aan het andere geheim
vr-n Menotti's succes: de dramati
sering van een situatie die aan de
eigen tyd is ontleend. Een tweede
grove tekortkoming is dat het
libretto op twee gedachten, of juis
ter dramatische concepties hinkt
om daarbij in de eerste helft, dan
bovendien nog een wijdlopigheid te
lijden die zelfs een traditionalis
tisch opera-publiek vandaag moei
lijk meer verstouwen kan.
„MGD-150'' is geen ge
heimzinnige code. geen nieuw-
type straaljager, geneesmiddel
of geheim agent. ..MGD-150"
betekent letterlijk ..Militaire
Geneeskundige Dienst 150
jaar" en is tevens de benaming
van een actie om door middel
van een langspeelplaat steun
te verlenen aan het Prinses
Beatrix Fonds.
De Militaire Geneeskundige
Dienst bestaat volgend Jaar 14 ok
tober anderhalve eeuw. Bij de Ju
bileumviering wil men het Prinses
Beatrix Fonds geld aanbieden voor
de bouw van een apart paviljoen
voor poliopatiëntjes met chronische
edemhalingsstoorriissen. Met. de
verkoop van een langspeelplaat,
waarop de Nederlandse militaire be
roepskorpsen (Kapel van de Ko
ninklijke Marine, Koninklijke Mili
taire Kapel, Kapel van de Konink
lijke Luchtmacht en Johan Willem
Friso-kapel) twaalf populaire com
posities ten gehore brengen, hoopt
men de benodigde som bijeen te
krijgen. Dit wordt de eerste plaat
waarop alle vier korpsen te horen
zijn. Een naam voor deze jubileum-
l p heeft men ook al: „Topper Tap
toe".
Voor de liefhebbers van volks
muziek is Latijns-Amerika een
gebied, waarvan grote delen
nauwelijks in kaart zijn ge
bracht. Toegegeven, de „Para-
guese" muziek heeft hier sedert
enkele jaren een enorme opgang
gemaakt, maar dat is meer een
modeverschijnsel. Bovendien is
zij meestal zo verbasterd en
aangepast aan de Europese
smaak (Los Paraguayos!)dat
van het eigen karakter maar
weinig is overgebleven. Wie ech
ter met Les Guaranis het Zuid
amerikaans contingent gaat af
reizen, weet dat hij betrouwbare
gidsen heeft. Het kwintet van
Francisco Marin musiceert en
zingt bijzonder ongekunsteld en
levendig. Les Guaranis hebben
al verscheidene platen gemaakt;
hun nieuwste is een epee met
twee pittige dansen uit Vene
zuela, een melodieuze „Madre-
cita" uit Paraguay en een sier
lijke Argentijnse dans Baclay
Die kennismaking vindt plaats ln
het tweede bedrUf waarin Menotti
die even op dreef lUkt te komen,
dan een amusante persiflage pre
senteert op diverse uitingen van
„the American way of life". Afge
vaardigden van diverse kerkgenoot
schappen, vrouwenclubs, de pers, de
televisie, het leger en van de ver
schillende moderne kunstrichtingen
maken hun opwachting bU de oer
mens. die van deze representanten
van de Amerikaanse beschaving al
lerminst onder de indruk komt. De
mondaine snobs werken hem steeds
krachtiger op de zenuwen en het
duurt dan ook niet lang of hU bokst
het ganse gezelschap uit en door
elkaar, om de salon waarvan de
vloer nu bezaaid ligt met de scher
ven van champagne- en whiskygla
zen. koekjes en petis fours, yiinRS te
verlaten. HU wil terug naar de na
tuur, en op zUn vlucht uit de be
schaving wordt hU natuurlUk door
Kitty op de voet gevolgd. Het laat
ste bedrijf verplaatst ons, met hen.
dan weer naar de wildernis waar
naar ook de miljardair, de Maha-
radja en de hunnen minus Kitty
zich zullf/i begeven in de mis
plaatste hoop het meisje toch
nog voor de Indiase prins te kunnen
heroveren. Maar er helpt moeder
tjelief en ook geen miljarden aan.
Zo zullen Tarzan en Kitty hun lief
de dan in het dichte struikgewas
der oerwouden blUven koesteren
(waar niettemin het bloed der
civilisatie en van het oomfort
kruipt waar t niet gaan kan U»-
kasten en televisietoestellen worden
aangedragen). Scherm.
Geen beperking
WANNEER Menotti zich
had gehouden aan
Goethe's, wijze woord dat
het meesterschap in de beper
king is gelegen, zou, in het
kader van een éénakter. zijn
overigens weinig kwaadaardige
- kritiek op de huidige Yankee
cultuur een vermoedelijk wel
amusant resultaat hebben op
geleverd. Een resultaat waar
voor men de principiële bezwa
ren tegen zijn vorige-eeuwse
..muziekgemiddelde" mogelijk
zelfs wat lichter had willen
laten wegen. Maar die bezwa
ren gevoegd bij de mateloze
lengten en de allegorische ar
moede en onwaarschijnlijk
heden van de plot. maken toch
wel dat men deze laatste opera
van de beroemde componist be
zwaarlijk een heel lang leven
durft voorspellen.
Kitty (Mady Me spie)
en de oermens (Georges Brac-
quier in de Jungle van
Menotti's opera.
Dat laatste bezwaar ls ondertus
sen voor een deel op rekening van
zUn opdrachtgever te schrijven die
halverwege de voltooiing van het
werk, diens bestemming van de
Grand Opera die om grandioze
monteringen vraagt, welke op hun
beurt het tempo remmen richtte
op de Opera-Comique die van na
ture heel andere eisen pleegt te
stellen. Het eerste bedrijf wordt
breed uitgemeten met veel aria's en
ensembles om de voornaamste fi
guren, een zestal, muzikaal uitvoe
rig te belichten.
Die figuren behoren tot twee fa
milies, aangevoerd door een Ame
rikaanse multimiljonair en een
Indiase Maharadja. Die beide ge
zinshoofden hebben het plan ge
smeed de Amerikaanse Kitty aan
de Indiase prins te koppelen.
Kitty heeft er echter weinig zin
in en nog minder haast, met een
huwelUk omdat ze eerst haar antro
pologische studiën wil bekronen met
een proefschrift over de oermens,
waarvan een laatste exemplaar in
de wildernis moet zUn gesignaleerd.
Nu Jaap Fischer min of meer op
z'n retour is zyn laatste liedjes ble
ven ver onder het niveau van zijn
vroegere successen), is Hans van
Deventer de grote troef van de Stu
denten Grammofoonplaten Indus
trie. Van Deventer bezit wèl de
wijsheid om met het maken van een
plaatje te wachten tot hU een paar
liedjes heeft die een gang naar de
Bovema-studio rechtvaardigen. Die
liedjes zUn deze keer „Dromenland"
en „Zwanezang". Ze zijn niet byzon-
der grappig, maar dat is ook niet
de bedoeling van de Delftse onder
wijzer, die er vooral naar streeft
„Nederlandse chansons" te maken
en daarin mogen we er wel direct
aan toevoegen zeker slaagt. De
melodietjes zijn heel aardig en zUn
teksten hebben beslist niveau, al
zUn ze niet al tyd vrU van enige
rancune, zoals in .Zwanezang' waar
in en passant Hilversum op de hak
wordt genomen (Hls Master's Voice
SGI)
„Schlafe mein Priruschen" en
„Guten Abend, gut* Nacht", gezon
gen door de Regensburger Dom-
spatzen. Een plaatje dat, gezien de
titels èn de fluwelen vertolking, het
wel zal doen. Dit Jongenskoor zingt
in de traditie van de bekende Wie
ner Sangerknaben, iets minder fUn
misschien, maar ook iets minder
steriel (Polydori
Freddy, ook zonder achternaam
(Quinn) al een beroemdheid, be
schikt over een onuitputtelyke „ro
mantiek". En een grote schare fans
raakt niet uitgeluisterd op zyn zoet
gevooisde, donkere stem. Voor hen
dus „Allein wie Du" en „Lass mich
noch einmal in die Ferne" (Poly
dori.
Hillbilly op z'n Duits. En dat be
tekent dus een erg degelyke, maar
ook erg melodieuze en perfect ge
zongen vertolking van „Sweet
Pennsylvania rose" door Die Ted
dies, wier styl doet denken aan de
combinatie Cotton Pickers-Milesto
ne Singers. Op de keerzijde het Jo
liger ..Hei-digge-dei" (Polydori.
Als er iemand is die er geen spUt
van heeft niet bU z'n moeder te
zyn thuisgebleven, dan is het wel
Johnny Hoes. Met ongekend succes
heeft de nieuwbakken miljonair de
Limburgse leut boven de MoerdUk
geïntroduceerd. Hoes heeft nu een
eigen label, Telstar, waarop hU ook
andere pretmakers aan het woord
laat. Een van hen is Dikke Leo, die
begeleid door koortje en pittig or
kest. twee „meedeuners" ten beste
geeft: „Niet huilen. Georgette" en
„Sapperloot". Jammer genoeg voor
Leo is het net 3 oktober geweest...
(Telstar).
De Hamburgse monteur en
uitvinder Alfred Novak vertoont
hier geen Indische maar een
Westduitse „touwtruc". Hij is
de uitvinder van een volkomen
veilig klimtoestel, waarmee men
zelfs loodrechte wanden kan be
klimmen en tegelijkertijd de
handen vrij heeft voor het ver
richten van alle voorkomende
werkzaamheden. Het probleem
van de ladder, die te kort is, be
staat niet meer en kostbare stei
gers zijn overbodig, want de ge
makkelijk verplaatsbare con
structie is geschikt voor elke
hoogte. De gebruiker van deze
ladder zonder sporten schuift
tussen twee kabels op en af. Zijn
voeten zijn bevestigd op de bei
de steunplaten, die zich aan elke
beweging aanpassen. Tilt de
klauteraar zijn voet op, dan
glijdt de nylonkabel door de
buis. Steunt hij daarna op zijn
voet, dan stelt hij daardoor een
blokkeringssysteem in werking,
dat het naar beneden glijden
voorkomt.
Als hij op het dak van een
wolkenkrabber naar de aarde
terug wil, behoeft hij slechts
een hefboom over te schake
len en daarna voor elke stap
zijn voet iets op te tillen. Na een
bepaalde afstand treedt de rem
weer in werking. Zelfs als men
beide voeten tegelijk optilt
wat in feite onmogelijk is
voorkomt een veiligheidsklem,
dat toestel en gebruiker naar
beneden glijden.
r 'r&AYv
Nfl H
tóKjft
(Van onze Parijse correspondent)
T E DERNIER SAUVAGE" ..De laatste wilde", heet de
jongste opera van de 52-jarige Italiaanse Amerikaan of
Amerikaanse Italiaan Giancarlo Menotti. waarvan in de Parijse
Opera-Comique de wereld-première is gegeven. Het ziet er ech
ter niet naar uit, dat dit jongste geesteskind van de succes-rijke
componist de weg van glorie van zijn vorige opera's als ..De tele
foon ..Het medium'' en vooral ..De Consul'' zal volgen. De Pa
rijse kritiek heeft het werk eensluidend afgewezen, om niet te zeg
gen gekraakt, maar een nog veel veger teken voor Menotti is dat
ook het publiek zijn opera maar een heel zuinig onthaal vermocht
te reserveren.
Dus vertrekken beide families op
excursie op zoek naar de oermens
die dan ook metterdaad verschalkt
wordt Onder de roofdierenhuid
van de gespierde Tarzan verschuilt
zich echter een dienstknecht van de
Maharadja, die zich voor dik geld
tot die rol had laten lenen. De In
tellectuele Kitty vermag deze mysti
ficatie evenwel niet te doorzien,
vooral omdat se al spoedig tot over
de oren verliefd raakt op de fraaie
„he-man", en liefde is immers blind.
Ze voert hem mee naar Chicago
waar ze haar vondst uit de Indiase
binnenlanden aan de élite en de
high society voor wil stellen in de
dubbele kwaliteit van antropolo
gisch unicum èn toekomstig echtge
noot.
Hibiscus sinensis is beter bekend
sis de Chinese roos; een voor-
treffelUke kamerplant, waarvan
men enorm veel plezier kan heb
ben en die men Jarenlang kan
overhouden.
Er zUn tegenwoordig allerlei
kleuren; de rode wordt hier ech
ter het meest gekweekt. Op de
Canarische eilanden hebben we
vele mooie kleuren gezien; het
komt mU voor dat die het hier
als kamerplant ook wel «ouden
doen.
De Chinese roos wordt hier
door de bloemist meestal in een
kleine pot afgeleverd en dan
krygt de plant al spoedig ge
brek aan voedsel. Het is dus be
ter zo'n plant direct ln een wat
ruimere pot te zetten; in leder
De Chinese roos.
geval ls minstens een geranium-
pot noodzakelUk. Gebruik er de
bekende bloemistengrond voor
gewone tuingrond is niet goed
voor haar. Verpotten kan men
beter uitstellen tot eind februari
dan is er het de goede tUd voor.
Overgehouden en min of meer
uit elkaar gegroeide planten
moet men tegelUkertUd terug
snoeien; dat is beslist nodig om
een mooie gevulde plant te
kweken.
BU het verpotten mag men
niet vergeten onder ln de pot
wat scherven te doen; het af-
voergaatje mag in geen geval
verstopt raken. Bovendien moet
men de potgrond stevig aan
drukken. Voorlopig behoeft men
dan niet te bemesten, doch als
de plant eenmaal goed door
groeit. moet men wekelyks een
weinig kamerplantenmest geven.
De hibiscus kan enorm veel
water hebben; vooral indien de
plant ln een kleine pot staat, is
eenmaal gieten per dag dikwyls
niet voldoende. De Chinese roos
kan tamelyk veel warmte heb
ben en ze kan ook tamelyk veel
zon hebben.
Na half april moet men haar
tegen al te felle zon beschermen
Voortkweken door middel var
stekken ls heel goed mogelyk
Jonge scheuten, ter lengte vai
ongeveer tien centimeter, zuller
in een jampotje met water ge
makkeluk wortels vormen. Al
ze die voldoende hebben, kaï
men elke stek afzonderlyk ii
potje zetten.
G. KROMDIJK.
Kunt U de acht atwUkingen in de beide bovenstaande tekening
vinden? De juiste oplossing vindt U elders in dit Bijvoegsel.
EEN
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
OP DE BOEKENMAB
Hans Andreus. „ValentUn".
Queridn. Amsterdam 1963
(Salamander).
De muze zU geloofd en geprezen
een luchthartig verhaal ge
schreven door een hedendaagse
dichter. Luchthartig is inderdaad
de geschiedenis van de ingenue
Valentijn en zyn geliefde Carmen,
maar dat wil nog niet zeggen dat
die oppervlakkig is. Er hangt zelfs
een navrant tintje over de idylle,
juist omdat de verhouding tussen
Valentyn en Carmen zo idyllisch
is. Naast deze zachtmoedige liefde
bloeit evenwel de netel van de spot.
Niet met de liefde zoals tegenwoor
dig te doen gebruikelijk, maar met
de hoorspelfabriek van Hilversum
alwaar Valentyn een baantje heeft
om boeh of bah te zeggen, met de
literaire groepen en tijdschriften
waar hy by toeval tussen verzeild
raakt e.d. Alles wel onschuldig,
maar daarom niet minder raak.
Het is wat vreemd, dat de
schryver in zUn woord vooraf zegt,
dat ..gelijkenissen worden be
treurd". Door hemzelf? vraagt men
zich af. Dat moet dat toch bU na
der inzien zUn, want de rijdschrif
ten „Valreep" en ..Richtsnoer", de
Maharadja en de „kaarsrechte
man met een wandelstok" in „het
dorp" zUn welhaast onverhulde ge
lijkenissen. Al met al een kleine
roman, waar men op verschillen
de manieren zyn plezier aan be
leven kan.
Hans Ferrée. „In e*n uit".
De Bezige By Amsterdam
1963.
Vermaak in het kolderachtige
vindt men in „In en Uit", „een
Statusvyzel voor de halfwas intel
lectueel en zUn tegendraadse ama
teur". Het is tot goed begrip van
het geheel wel nodig om te weten
wat de op het oog zo simpele
woordjes „in" en „uit" in modern
verband betekenen. Weest echter
niet bezorgd. De auteur zet dat in
zyn „Ten Geleide" deugdelUk en
bevattelUk uiteen.
Aangezien „inzUn" een innig ge
wenste toestand is blUkbaar. heeft
Hans Ferrée de inval gehad een
handleiding te schrUven voor lie
den. die snakken naar inheid, doch
die voorzien zyn van een „nor-
maalIQ maar zonder mediamieke
gaven".
Nu heeft men bepaald geen me
diamieke gaven nodig om in dit ge
schrift vol hilariteit te zien wat
het is; een persiflage. En als zo
danig zeer geslaagd.
Toch ben ik bang dat er in deze
tUd van dodelUke ernst lezers zul
len zyn. die al deze adviezen ern
stig opnemen. Men stelle zich dan
de stakkerd voor met een lamme
tong van het informules leren, met
lamme benen van het draven van
de ene inkroeg naar het andere in-
feest om van vele andere lichaams
delen nog maar niet te spreken.
1. neus man achtergrond korter;
2. lUst langs grond breder;
3. vulpen man voorgrond weg;
4. potje links smaller;
5. gewicht op schaal anders;
6. kastje loopt door;
7. sluiting tas van vrouw anders;
8. pink man voorgrond anders.
Zie b.v. de inmaaltUden.
dan tot slot tot de vernietige
dekking moet komen, dat a
hU zich zo koortsachtig hee!
gemaakt als zynde „in", in
al weer „uit" is vanwege de
van 10.000 exx.
C. F. Snow. „De Za
ward". (vertaling)
tact Amsterdam IS
Het werk van de Engelse
schryver C. P. Snow leun
tegen de realiteit aan. De
die hU beschryft, ls niet ve
of overdreven. ZUn roma
herscheppingen van soc
tuaties; gewoonlyk b\j
ambtenaren, advokaten of
mici. ZUn probleemstelling
van de moraal tegenover
soonlyke macht. Zo speelt
genoemde boek aan de uni
van Cambridge. Een jon)
van wetenschap. Howard,
digd van bedrog in een p
van zyn hand, wordt uit z\
gezet; naar later biyken zal
rechte. Deze intrige is echten
het geraamte van deze intt
te roman, waarin het er ii
om gaat hoe lang de pen
belangen, gevoegd bU een a
afkeer van de persoon van
schuldigde, het zullen wini
wat men het collectieve
van de faculteit zou kunn
men.
De vertaling is onhand
harkerig (horkerig, schryft
taler op blz. 39)
Iris Murdoch. ,,0]
gebouwd".
Contact Amsterdai
„Op zand gebouwd" zou
maal tragisch verhaal zyn
liefde tussen een getrouw
en een jonge schilderes,
boek niet door Iris Murd
schreven was. Hoewel riezi
minder duidelyk een mei
van tragedie en zotter nU
„De Klok", die in deze zclfi
vertaald is, treden de merk
ge eigenschappen van deze
ster toch aan den dag. D*
zyn realistischer, de figun
der uitzonderiyk, maar ooi
boek staat men weer tegen
boeiende synthese van trai
komisch.
Deze vertaling is goed.
De volgende herdrukken
ven nauwelUks een aant
Een bundel Verhalen va
vroeg gestorven schrUfsti
Blamay <J. M. Meulenho
sterdam 1963 Behalve
die reeds eerder gebund*
schenen zUn. zyn er ook
men uit rijdschriften en
Op byna iedere bladzyd
men wel een bewUs van
dat Anna Blaman
schrijfster geweest is.
Alle verhalen van Beid
één deel (Uitg. Kosmos,
dam). Dat zou een vreu
voor de vele bewonderaars
unieke schryver, als de tui
zo lelyk uitzag. Ik hoop
tenminste goedkoop is.
Voorts nog twee Salamai
een Reuzensalamander
Amsterdam 1963) te weti
novellen in één deel van
Jong, genaamd „De Ryki
„De Dood van de Pa t rial*
John Steinbeck de romi
een onbekende God", en
het epos van de strUd tui
berg en een vrouw om
van A. den Doolaard, „D
Verwildering".
CLARA I
