Sempre Crescendo: uitstekend
op dreef in Burgerij concert
kunst
kalei öoscoQp
De Jong: een kundig
trompettist in Haydn
I
g
15
f§
Conferentie in Londen
over visserij grenzen
Nieuwe uitgaven van
Erasmus^ werken
Mijlpaal te Rijswijk
dateert uit 249—251
GOUD
AVOND VAN BLIJDE VERRASSING
rijpersgilde
25
jaar
^....GOEÜVOORW
Op verzoek van Engeland
Thans zekerheid omtrent een
tweede Romeinse stad
COBOUW
Opgericht 1 maart 1860
Woenidag 4 december 1963
Derde blad no. 31128
«-a -a Advertentie
BIJ het aloude studenten-muziekgezelschap ..Sempre Crescen
do'' staat men veelvuldig voor blijde en unieke verrassingen.
Wie had kunnen denken, dat het ditmaal voor het eerst in de
historie een 15-tal vrouwelijke leden zou presenteren en bovendien
een „herenchoir" let op het ouderwetse choir"! dat met zijn
plus minus 50 zangers klonk als een klok en tot besluit van het
Burgerijconcert in de Stadsgehoorzaal het beroemde Soldatenkoor
uit Gounods Faust zou zingen, op een wijze, die voor een opera-
beroepskoor niet hoefde onder te doen.
Er werd met zulk een élan en enthousiasme, daarbij met zulk
een klare toongeving gezongen, dat het de verbazing van het helaas
in kleinen getale opgekomen auditorium opriep en dan ook vanzelf
sprekend gebisseerd moest worden.
De solist W. C. de Jong en
j dirigent Blokbergen bezien de
Iiaydn-partituui
iPoto LD Holvast)
uit de opera Faust, ingestudeerd door
Louis van Wijnsaarden, o.a. dirigent
van de mannenzangvereniglng
..Kunst na Arbeid", die hiermee een
allergelukkigste proeve van zijn be
kwaamheid heeft afgelegd. Het was
van dirigent Blokbergen een sym
pathieke geste na het ovationele
applaus aan hem de leiding der
herhaling over te brengen.
Nu er zulk een kundig zingend
„Sempre-choir" is opgestaan, spre
ken wij de hartgrondige hoop uit.
dat het bij deze éne auditie niet z.al
blijven, doch dat wij er in de toe
komst meer van zullen horen
Er liggen hier mogelijkheden te
over!
Eigenlijk was dit „Burgerij'-coneert
waarom waren toch zo weinig
Leidse burgers aanwezig, want heus,
zij hebben veel gemist! te be
schouwen als een generale repetitie
voor het komende Gala-concert op
zondagavond 8 december. Wij zijn
ervan overtuigd, dat dit concert een
grandioos succes zal worden. Vooral
dat Soldatenkoor zal op de te ver
wachten feestelijke avond, om ons in
moderne stijl uit te drukken, de
„tophit" z\jn.
De juichende ovaties klinken ons al
in de oren!
Met dat al: Sempre mag verheugd
zijn over de huidige bloei, voor een
niet gering deel te danken aan de
voortvarendheid van dirigent Blok
bergen. die blijk heeft gegeven uit
stekend met de studenten te kunnen
omspringen en hen in een juist
vaarwater heeft geleid!
n.
Belangwekkende
oudheidkundige
vondst in Rome
In Rome is een belangwekkende
oudheidkundige vondst gedaan. Men
heeft een fragment van een vaas ge.
vonden waarop de inscriptie staat
„Sunku". een woord dat vastheid
geeft aan de legende dat Rome eens
werd geregeerd door de Etruriërs.
Prof. Massimo Pallottino, een
etruskoloog van internationale faam.
zei dat de inscriptie terugging tot de
7de eeuw. Volgens hem moet het
woord gelezen worden als „Uknus",
aangezien de Etruriërs van rechts
naar links lazen. Hij vermoedt dat
het de naam Ls van iemand die de
vaas aan een Godheid wijdde en
achtte het hoogst ongewoon dat een
Etruriër een offerande zou hebben
gebracht aan de God van een vreem
de stad
Volgens de legende zou Rome ge
regeerd zijn geweest door twee Etru-
rische vorsten, die beiden Tarquinius
heetten.
Op 30 december zal het 23 jaar ge
leden zijn. dat het Nederlandse Pij
persgilde werd opgericht. Geïnspi
reerd door Engeland en Zwitserland
heeft in 1938 een kleine groep en
thousiaste muziekliefhebbers, w.o.
Willem Gehrels, de stoot gegeven tot
het introduceren van de bamboefluit
in ons land. Gedurende een kwart
eeuw hebben honderden volwassenen
en kinderen zelf een bamboefluit ge.
maakt en door deze fluit belangstel
ling voor muziek gekregen.
In een groot aantal scholen,
muziekscholen. nijverheidsscholen,
kweekscholen, jeugdverenigingen, in
richtingen en opleidingsinstituten
over het hele land is de bamboefluit
een waardevol instrument voor het
gezamenlijk musiceren
Het jubileum zal door de leden ge
vierd worden met een weekeind op
18 en 19 januari in „De Hoorneboeg"
te Hilversum. Voor deze gelegenheid
heeft de componiste Tera de Marez
Oyens een liedcantate gecomponeerd.
Verder staat op het programma het
musiceren door gezinnen, waarin
oudere met hun kinderen samen spe
len.
De zelfgemaakte fluit met zijn
warme toon blijkt zeer te voldoen I
zowel voor de oude tl6e eeuwsei mu- i
ziek als ook voor moderne composi-
ties.
Gijsheet Japicx-
herdenking
De beeldhouwer Wilfried Put zal
i een beeld vervaardigen ran de
Friese dichter Gijsbert Japicx
1 16081666). dat in Bolsward zal
worden geplaatst.
Voorts zullen ter gelegenheid van
de komende herdenking van de
300ste sterfdag van Japicx twee
rijmprenten worden uitgegeven van
de hond van de Friese kunstenaars
Jan Stroosma en Johannes Mulder.
Het voor de activiteiten benodigde
werkkapitaal van omstreeks f90.000
is op enkele duizenden guldens na
reeds binnengekomen in de vorm van
vrijwillige bijdrage Ds J. J. Kalma
heeft een in hei Fries gesteld boek
over de tijd van Japicx gepubliceerd,
dat reeds in een oplage van bijna
15.000 exemplaren in Friesland is
verspreid. De leden van de christe
lijke Friese volksbibliotheek hebben
hiervan 13.000 exemplaren afgeno
men. Enkele luxe-exemplaren zijn
gisteren aangeboden aan de commis
saris der Koningin in Friesland, mr.
H. P. Linthorst Hornan en aan het
gemeentebestuur en de voogden van
het weeshuis en gasthuis te Bolsward.
De voogden van het weeshuis gaven
in 1954 bij de herdenking van het
400-jarig bestaan van het weeshuis
de stoot voor de herdenking door de
storting van een beginkapitaal.
3:-:
iconx
Met wie u intiem gaal dineren
Is iiw zaakgij mannen en heren
Toch moest n het gauw
Ook gewoon met uw trouw
(Ze verdient het!) een keertje proberen
Alexander Pol»
M
I
4
4
4
i
a
J
i
-.4
43
V»
-
:3
>3
iü»
P»
VVv - -.. - vVV-J- VV WVV*»f '4?V*
regering en de visserij is reeds ge-
sproken over uitbreiding van de drie
miilszone tot resp. 6 mjjl voor de
In Londen is gisteren de Europese
vLsserijconferentle, waaraan de lan
den van de EEG en de EVA. Ier-
land.
en die naar verwacht wordt 4 oa- M
gen zal duren, geopend. De confe- is er met nadruk op gewezen, dat het
rentie wordt op verzoek van Enge- Britse besluit zal afhangen van het
land voornamelijk gehouden om de resultaat van de conferentie.
d. IJsland en Spanje deelnemen territoriale grens en 12 mijl voor de
die naar verwacht wordt 4 da- visserjjgrens. maar van officiële zijde
visserügrenzen te bespreken.
IJsland. Denemarken. Noorwegen
en Sowjet-Unie hebben hun visserij-
grenzen reeds tot 12 mijl uit
gebreid. In kringen van de Britse
De onderhandelin
deze
Maar laten wij het stilistisch won
derlijk samengestelde programma
waarover wij reeds een uitvoerige
beschouwing publiceerden op de
voet volgen en daarbij meteen ge
wagen van de bijzonder verdienste
lijke prestaties, die onder de stimu
lerende directie van de heer D. Blok
bergen ten beste werden gegeven.
Deze heeft dit jaar de beschikking
over een uitgebreid orkestapparaat,
het gelukkige gevolg van het feit. dat
er zich onder de eerste jaare-studen-
ten een groot aantal uitstekende in
strumentalisten, onder wie diverse
kundige blazers, bevinden.
Dirigent Blokbergen heeft bewezen
met hen te kunnen woekeren. Dank
zij grondige studie wist hij hen allen
op een prijzenswaardig niveau te
brengen.
Gematigde Pijper
Geopend werd met de Zes Adagio's
voor orkest van Willem Pijper (1940J
en posthuum verschenen in 1949
Hier is geen sprake meer van de
extreem polytonale revolutionair, hij
vaart een veel gematiger koers. Maar
deze stemmingsvolle Adagio's klin
ken perfect voor orkest, zijn ontroe
rend van sfeer en geven in het twee
de en derde Adagio zowel de cello als
alt gelegenheid tot sublieme solisti
sche passages, waarvan dan ook een
dankbaar en voortreffelijk gereali
seerd gebruik gemaakt werd.
Niet meer Pijper op zijn sterkst,
maar niettemin voorbeelden van een
kundige behandeling van de strij-
kersgroepen, wier harmonisch en be
schaafd klankgehalte opvallend was.
Speelse Haydn
Het hierop wel enigszins uit de
band springende Trompetconcert
van Haydn in gr. t. van 1796
wie zou de hoge waarde van dit
geniaal geschreven werk willen ont
kennen? was toevertrouwd aan de
trompettist, het Semprelid W. C. de
Willem Grollenbergprijs
voor dr. Elzinga
De „Willem Grollenberg-prys,, zal
maandagmiddag 16 december voor de
eerste maal worden uitgereikt, In de
grote vergaderzaal van het Beurs
gebouw in Amsterdam, aan dr. S.
Elzinga directeur van de stichting
reclameonderwUs.
De onlangs te Amsterdam opge
richte stichting .Willem Grollenberg
prijs" zal deze prijs periodiek toeken
nen aan een persoon of instelling die
in wetenschappelijk, kunstzinnig en
'of praktisch opzicht te algemenen
nutte aan de reclame bijzondere
diensten heeft bewezen.
Jong, die zich na zijn prachtige ver
tolking ervan wel op de borst mag
slaan Hij beschikt over een nobele
toongeving, een voortreffelijke em
bouchure en een technisch gemak
zijn trillers waren prima! - dat voor
een amateur bewonderenswaardig ls.
De trompet is door Haydn in de
voorste gelederen gekomen en deze
superieure solist heeft waar kunnen
maken, dat dit instrument voor geen
ander behoeft onder te doen.
In volledige samenwerking met het
voor Haydn te zwaar bezette orkest,
dat hem op de voet volgde, heeft hij
de sprankelende speelsheid van dit
virtuoos geschreven concert met veel
bravour in het gunstigste licht ge
plaatst.
Het succes was uitbundig!
Zwakke lira luns
mooi gespeeld
Na de pauze was het speciaal psy
chologisch interessant kennis te ma
ken met een zelden uitgevoerd jeugd
werk van Brahms, diens Serenade op
11 in D voor groot orkest, dat hij op
ongeveer 25-jarige leeftijd schreef,
toen hij hofpianist van Prinses
Frederike von Lippe-Detmold was.
Waarom Brahms dit werk, dat tegen
de „symfonie" aanhangt „Serenade"
heeft genoemd, is ons een raadsel.
Doch men leert eruit, hoe sterk
Brahms, die toen nog volledig onder
de ban van Beethoven stond, zich in
later jaren ontwikkeld heeft en eerst
op ongeveer 40-jarige leeftijd in
staat was niet een échte „Symfonie"
en wat voor een! voor de dag
te komen.
De zes delen van dit opus staan
nog min of meer in een wanverhou
ding tot elkaar en vertonen op zich
zelf veel lege of zwakke plekken, uit
gezonderd het fijnzinnige Menuetto,
dat een strikt afgerond geheel vormt.
Af en toe klinkt reeds de typische
Brahmsstijl op. doch wij vermoeden,
dat de zo kritisch Ingestelde compo
nist zelf in later jaren over dit werk
matig geoordeeld zal hebben. Spe
ciaal het Adagio doet bjj gebrek aan
boeiende vondsten heel langdradig
aan.
Intussen mag het verwonderlijk
heten, met welk een durf het Sem
pre-orkest dit opus. waarin ook de
blazers zulk een belangrijke partij
vervullen, gespeeld heeft en er over
het geheel superieur mee voor de dag
kwam. Aan talrijke hoge eisen werd
verrassend goed voldaan ispeciaal
het Menuetto kreeg alles wat ver
langd werd!), zodat grote waardering
mag heersen voor het voornaam
klinkende resultaat onder Blokber-
gens uiterst bekwame leiding. Hij
hield het geheel bij voortduring vast
vast in de hand. zodat er zich geen
enkele ontsporing voordeed. Wat
hier te horen werd gebracht, was
waarlijk geen sinecure en mag in
Sempre's annalen met een ster aan
getekend worden, ondanks de tekort
komingen welke deze compositie op
zichzelf aanwijst.
Frisse song
Als klap op de vuurpijl die heerlijk
frisse „uitsmijter", zonder daar
mee iets denigrerends te bedoelen:
het reeds gesignaleerde Soldatenkoor
Rotterdams
initiatief
(Van onze correspondent).
Op 6. 7 en 8 december a.s. zal
een twaalftal geleerden, afkom
stig uit Nederland, België, Frank
rijk, Engeland. Spanje. Italië,
Zwitserland en Duitsland in Rot
terdam samenkomen als gasten
van het gemeentebestuur om te
beraadslagen over de grondbegin
selen van een nieuwe uitgave der
verzamelde werken van Erasmus.
Het initiatief tot deze onderne
ming is in Rotterdam ontstaan.
In april 1960 heeft het bestuur van
het Genootschap Rotterodamum zich
tot het college van B. en W. gewend
met een brief waarin erop gewezen
wordt dat het op 28 oktober 1969 500
jaar geleden zal zijn dat Erasmus
geboren werd. Rotterodamum gaf als
zijn mening te kennen, dat deze ge
wichtige datum op luisterrijke wijze
herdacht dient te worden en deed
daartoe twee voorstellen, n.l. de orga
nisatie van het Erasmuscongres in
Rotterdam en het leggen van de
grondslag voor een nieuwe tekstkri
tische uitgave. Na advies te hebben
ingewonnen bij dr. C. Reedijk, cie
toenmalige bibliothecaris der Ge
meentebibliotheek, heeft burgemees
ter Van Walsum van Rotterdam zich
gewend tot de afdeling Letterkunde
van de Kon. Ned. Academie voor
Wetenschappen met als gevolg dat
de Kon. Academie een commissie
heeft ingesteld met de opdracht te
onderzoeken of de uitgave wenselijk
en mogelijk was.
Nadat deze commissie, bestaande
uit prof. dr. J. N. Bakhuizen van den
Brink (Leiden), prof J. H. Waszink
(Leiden) en prof. R. R. Post (Nijme
gen) en de heer Reedijk tot positieve
conclusies gekomen was. heeft men
contact gezocht met een aantal ge
leerden en wetenschappelijke Instel
lingen in het buitenland. De resul
taten van deze polsing waren zeer
verheugend. Onder andere heeft de
Academie Internationale de plannen
onder haar hoge bescherming ge
steld. Thans acht men de tijd geko
men voor een eerste gedachtenwis-
seling over de uitvoering van het
project.
Het is thans, een uitvoerig onderzoek, gebleken dat de te
j Rijswijk gevonden mijlpaal dateert uit de jaren 249251 na Chr..
I de regeringsperiode van Keizer C Messius Quintus Traianus
Decius. wiens naam en titulatuur in het opschrift voorkomen.
Blijkens de inscriptie is de paal geplaatst op een afstand van een
of meer levg (ae) of Gallische mijlen van de nederzetting Canan-
fati VM MV dat is van Municipium Cananefatium of
Cananefatenstad.
Plaats onzeker
Over de plaats waai- ..Cananefaten
stad" heeft gelegen valt nog niets
Jacques tien Haan
Pierre Bayle-prijs
Het bestuur van oe Rotterdamse
Kunststichting zal dit jaar op ad
vies van een jury, die bestaat uit de
heren mr. E. Straat, C. Ouboter en
A. Kossman, de Pierre Bayleprijs
toekennen aan Jacques den Haan te
Den Haag. De Pierre Bayleprijs
wordt jaarlijks verleend aan hem of
haar, die op het gebied van de kunst
stelselmatig en op literair niveau ge
durende verscheidene jaren zyn of
haar bemiddelende kritische taak op
bouwend heeft verricht.
De uitreiking zal plaats vinden
zaterdag 14 december om 3 uur des
middags in de boven-foyer van de
Rotterdamse Schouwburg.
Zoals gisteren gemeld is de
jaarlijkse Interalliée-prijs toege
kend aan Renée Massip voor
Hierdoor weten wij thans met zekerheid dat er behalve Nijmegen
(Ulpia Noviogamus Municipium Batavorumeen tweede echte stad
in Romeins Nederland gelegen heeft en dat de hoofdplaats van het.
bestuursgebied (de Civitas) van de Caninefaten (na de ontdekking van
de nieuwe, officiële inscriptie: Cananefaten), in het westelijk gedeelte
van het „het eiland der Bataven" tussen de (oude) Rijn en de Maas.
stadsrechten heeft verkregen. Op grond van de inscriptie die voorkomt
op de reeds omstreeks 1600 te Monster of Naaldwijk ontdekte mijlpaal
(thans in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden) moet dit laatste
gebeurd zijn in of voor het jaar 162.
met zekerheid te zeggen. Wel is het
waarschijnlijk dat het hier de o.a. van
de Tabula Peutingeriana bekende,
door Keizer Hadrian us als markt
plaats gestichte nederzetting Forum
Hadriani betreft, die vermoedelijk
heeft gelegen in of bij Voorburg, in
de nabijheid van het door dr. J. H.
Holverda op het voormalige land
goed Arentsburg opgegraven Castel-
lum, dat tijdens de regering van Kei
zer Domitianus is aangelegd ten wes
ten van het „Kanaal" van Corbulo
(Rijn-Schiekanaal, Vliet, Gantel).
Op de mijlpaal uit Rijswijk is ach
ter het laatste woord van de inscrip
tie (Levg) geen cijfer uitgebeiteld.
Waarschijnlijk is het getal dat. de af
stand van de paal tot Municipium
Cananefatium moet hebben aange
geven met verf op de steen aange
bracht.
Aangaande de vondstomstandighe
den kan nog het volgende worden
opgemerkt. Tijdens het uitgebreide
onderzoek dat na de ontdekking van
de mijlpaal met de onmisbare en zeer
gewaardeerde hulp van velen is inge-
.steld, is het langzamerhand duide
lijk geworden dat de twee stenen in
de periode tussen de maanden maart
en september 1958 per vrachtwagen
op het terrein aan de Huis te Lande-
laan zijn gedeponeerd, tezamen met
een lading klei. Het is (nog?) niet
mogelijk de plaats aan te geven waar
de paal heeft gestaan. Overigens ligt
het voor de hand aan te nemen dat
deze gezocht moet worden in de naas
te omgeving van de isecudaire) vind
plaats, in de buurt waarvan na de
laatste oorlog en in het bijzonder na
1956 als onderdeel van de grote uit
breidingsplannen van de gemeente
Rijswijk tal van gebouwen zijn verre
zen.
Bi j liet kanaal
van Corbxilo
De mijlpaal hoort vermoedelijk
thuis ten westen van het kanaal van
Corbulo aan een weg die o.a. naar het
Castellum te VoorburgArentsburg
heeft gelopen. In verband hiermee is
het van belang dat de twee fragmen
ten thans ontdekt zijn in of vlak bij
de voormalige, in Rijswijk dichtge
slibde bedding van de Gantel, die,
naar het zich laat aanzien, een on
derdeel heeft gevormd van de Fossa
Corbulonis. De afstand van de secun
daire vindplaats tot Arentsburg be
draagt ca 2,7 km of ruim 1 ieuga.
week zijn de eerste belangrijke mul
tilaterale besprekingen, nadat op
de conferentie in Geneve in 1960 een
Amerikaans. Canadese resolutie om
de territoriale grenzen tot 6 mijl en
de gTenzen voor dc visserij in hei
algemeen uit te breiden tot 12 mijl
me+ een kleine meerderheid van
stemmen werd verworpen. De lan
den van de EEG wensen geen defi
nitieve verplichtingen aan te gaan,
voordat de EEG een eigen visserij -
politiek waarschijnlijk begin van het
volgend jaar heeft uitgewerkt.
Engeland heeft verder laten weten
zich vanaf 24 Juni van het volgend
jaar vrij te achten zelf de gewen
ste stappen te ondernemen.
Oudheidkundig
onderzoek in
Maas hervat
Het zoeken naar overblijfselen uit
de Romeinse tjjd In de Maas bij
Maastricht is hervat. Duikers uit
Rotterdam zijn gisteren begonnen
met orientatiewerkzaamheden. Een
en ander gebeurt in opdracht van de
Rijksdienst voor Oudheidkundig bo
demonderzoek.
Advertentie
Dat is
voor Uw
verkoopafdeling
Dagelijks te kunnen beschik
ken over de nieuwste ge
gevens inzake nieuwbouw-
plannen. Met juiste namen
en adressen van principaal
en architect.
Deze gouden service krijgt
U élke dag van
dagblad
voor de bouwwereld
Bestel een gratis
proefabonnement op dit
snelst en best infor
merende dagblad voor
de bouwwereld en allea
wat daarmee annex Is bij
COBOUW
POSTBUS 34
-^OBO jij' OEN HAAG
liaar novelle „La bête quaïernai-
re". Zij is journaliste bij de „Fi
garo",
Rian Gans nadert
de verwezenlijking
Dr. L. Gans, die onlangs ontslag
heeft genomen als conservator van
het Stedelük Museum te Amsterdam
om zich te kunnen wijden aan z\jn
plannen voor de oprichting van een
nieuwe ontmoetingsplaats voor beel
dende kunst en samenleving een
internationaal kunstcentrum in Am
sterdam zal in de verwezenlijking
daaraan worden bijgestaan door een
werkcomité. Dit bestaat uit kunst
schilders G. Benner en M. Podulke.
mr. R. F. W. Boom, J. E ij kei boom
(kunstcriticus). J. van der Have
(bankdirecteur) en mevrouw H. \V.
Boersma-Smit (best uursgedelegeerde
van het Ned. Cultureel Contact.
Amersfoort I
Tevens is er een commissie van bii-
stand gevormd bestaande uit de col
lectioneurs H. de Jong (fabrikant»
prof. mr. P. Sanders en K. L. SUmotis
Dzn (architect), de hoogleraren in de
kunstgeschiedenis prol. dr. J van
Gelder en prof. dr. A. M. Hammacher
en de heer R Voth (cultureel attache
van de Amerikaanse ambassade). Het
Kunstcentrum zal Internationaal ge
richt zijn, zodat het een ontmoeting*
plaats kan worden voor kunstenaars
uit Europa en uit andere werelddeler
Vanuit het Centrum zal voortdurend
de aankoop van beeldende kunst door
particulieren dienen te worden gesti
muleerd. aldus de plannen van dr
Gans.
