|SAMEN NAAR DE MAAN:
TERECHT VAN DE RAAN
ZOEKLICHT
Geloofde Kennedy self wel in
pijn voorstel aan de
I (USLAND: brute kracht
y.S.technische verfijning
LEIDSCH DAGBLAD"
EEN
OP DE BOEKENMARKT
~1
WOORD
VAN
BEZINNING
GOD ALS „REDDENDE ENGEL"
JJgterdag 19 oktober 1963
Pagina 1
(Van een
Amerika en Rusland rullen niet gezamenlijk
de eerste bemande ruimtevlucht naar de maan
ondernemen. Dat is nu wel zo goed als zeker,
gezien de reacties op het voorstel van Kennedy
van 20 september voor het front der Verenigde
Naties.
Er is zelden zo snel en ondubbelzinnig (hoe
wel merendeels on-officieel) gereageerd op een
voorstel van zo verstrekkende betekenis. De
eerste menselijke reis naar de maan is het begin
van het grootste avontuur van de mensheid.
Niettemin werd het voorstel, om van deze
grootste onderneming aller tijden een daad van
onzer redacteuren)
de mensheid als geheel te maken, achteloos
door beide betrokken partijen terzijde gescho
ven: het zal een wedstrijd blijven, want niet
een „mens" maar een Rus of Amerikaan zal het
eerst op de maan zijn
Is deze afwijzing van een op het eerste ge
zicht redelijk voorstel zo verwonderlijk?
Allerminst. Aanvaarding zou verbazingwek
kender zijn geweest. Het is zelfs de vraag of
Kennedy, toen hij samenwerking van Russen
en Amerikanen voor deze historische tocht
voorstelde, wel serieus naar deze samenwer
king streefde, en deze op prijs stelde.
gi
De ruimtevaart heeft ilch ongedacht snel ontwikkeld. Ruim zes jaar
13 leden werd de eerste kunstmaan gelanceerd: een Russische primeur die
or t westelijke wereld in paniek bracht. Sindsdien hebben de Russen pri-
:ifl ieur op primeur geboekt, maar het waren hoofdzakelijk spektakel-stukken
mk
zij krachtiger raketten dan waarover Amerika kon beschikken.
Inmiddels boekte Amerika minder spectaculaire maar in wezen veel
lardevoller successen. In verfijning van wetenschappelijke en technische
iderxoeklngen hebben de Verenigde Staten ongetwijfeld in de laatste
tr jaren een grote voorsprong op de Russen geboekt. Wij behoeven
re hts te denken aan de ontdekking van de stralingsgordels om de aarde,
na in de communicatie op grote afstand, aan precisie-lanceringen zoals het
0 mus-schot met de Mariner, (waartegenover zeker een mislukt Mars-
1*1 hot en één mislukt Venus-schot van de Russen en vermoedelijk voor
ide objecten enige mislukkingen meer staan), voorts aan hesturings-
perlmenten van bemande ruimtevaartuigen, aan w eer-satellieten zoals
>b( l succesvolle Tlros-kunstmanen, aan de communicatiesatellieten als de
oni tlstars en de Relay en meer dergelijke projecten.
angstvalligheid waarmee de Russen
westelijke waarnemers weren by
ruimtelanceringen (ondanks door
onszelf aangehoorde toezeggingen
van uitnodigingen door bijvoorbeeld
de ..vaders" van het Russische
ruimteprogramma Sedov en Bla-
gonravov) en talloze andere ver
schijnselen.
Zolang er niet een algehele mi
litaire ontspanning intreedt is
daarom een gezamenlijk Russisch-
Amerikaans maan-project ondenk
baar. Voor een dergelijke samen
werking zou een te intensieve uit
wisseling van militair belangrijke
gegevens nodig zijn.
«JBoksen en jado
Zo staan, zes jaar na het begin
•j n de ruimtevaart, twee pioniers
.ll' [enover elkaar: Rusland en Ame-
a. Men zou ze kunnen vergelij-
n met een bokskampioen en een
Jokampioen. Zij beheersen ver-
0 lillende sporten, „ruimtelijk" ge
il verschillende technieken. Zelfs
71t oneer zy het gezamenlijk tegen
84< i tegenstander (in casu de ruim-
zouden opnemen, zouden zij het
zl~ Ier in eigen stijl, in eigen tech-
'P®! k moeten doen. Die technieken
de J niet te combineren. Men kan
in judo bedrijven met bokshand-
A oenen aan, en in de ring heeft
v-ti n niets aan een listige kunst-
de< *P- Samenwerking zou beteke-
1.K i het onder de knie krijgen van
mg inders sport, en daar bestaan
)llfl de ruimtevaartontwikkeling ge-
1 enkele principiële bezwaren
Iet gaat er namelijk niet alleen
dat zo snel en efficient moge-
een vlucht naar de maan wordt
naakt. De wedloop tussen Rus-
oprkd en Amerika ligt op het veel
nJ ^er terre'n van de technojogi-
e suprematie, en op dit terrein
1'jfle eerste menselijke landing op
maan slechts een markering.
ite)p tussenstand,
jnti
ii hoofdzaak
militair
Wangs heeft James Webb, het
nH td van het Amerikaanse bureau
t lucht- en ruimtevaart de Nasa.
Haard dat van de ruim honderd-
lard gulden (ja, 100.000 000.000
den van het Amerikaanse
i-project ruim 75 procent ten
komt aan militaire doelein-
Niet dat de landing op de
oTsdfn een direct militair nut af-
W, maar alle technische pres-
ts die daarvoor nodig zijn kun-
ook hun nut hebben voor de
Een van deze mensen zal
naar alle waarschijnlijkheid de
eerste Amerikaan zijn. die op
de maan landt. Het is de
..tweede lichting" van astro-
nauten-in-opleidingVan links
naar rechts James Lovell. Neil
Armstrong. Frank Borman.
Charles Conrad. Slay ton (die
tot de eerste lichting behoorde,
later medisch werd afgekeurd
en nu een belangrijke rol bij de
training vervult). James Mc-
Devitt. Elliot See. Tomas Staf
ford. Edward White en John
Young.
Rusland ligt thans vóór in raket
techniek. Rusland zou derhalve een
raketcombinatie kunnen leveren.
Amerika ligt bepaald voor op an
dere gebieden, en zou op dit mo
ment de beste leverancier van een
maan-capsule zijn. Maar beide lan
den hebben in die specialiteiten
een miljarden-kapitaal belegd ten
bate van de defensie.
K lein igheden
Die belegging geldt ook „kleinig
heden". die voor de leek misschien
niet direct in het oog springen. En
kele voorbeelden daarvan willen wy
noemen.
Wie van belde grootmachten is
er verder met het ontwikkelen van
lat -
orn ttsie.
>1J fctzelfde zal ongetwijfeld het
V *1 zyn aan Russische zUde.
BW«rvoor bestaan voldoende aan
tegen: bv. het volkomen ge
il houden van technische byzon-
wden omtrent de lanceringsra-
l*n, de geheimzinnigheid om-
Ooi [t de rentree- en landingstech-
een afdoend biochemisch middel
tegen strallngsschade aan het men-
selyk lichaam? De eerste maanrei-
zigers zullen ongetwyfeld bloot
staan aan ioniserende straling in
tot dusver fataal geachte doses Er
wordt in Rusland en in Amerika
hard gewerkt aan de ontwikkeling
van beschermende middelen, bv.
een pil of een te injecteren stof.
die dit grote gevaar voor ruimte
vaarders kunnen elimineren.
Niemand zal kunnen ontkennen,
dat de ontwikkeling van een der
gelijk „medicijn" hijzonder grote
militaire waarde heeft. De wereld
macht die er als enige over be
schikt kan verzekerd zijn van de
overwinning in een eventuele oor
log met kernwapenen. Ook al ligt
90 procent van zijn land plat en in
de helft van de bevolking door de
directe uitwerking van de kern
bommen afgeslacht, de rent staat
„gezond" tegenover de eventueel
even grote maar door radioactieve
straling wegterende „rest" van de
tegenstander. In nog sterkere mate
in een dergelijk anti-stralinga-
nehade-mldde! van belang op tac
tisch in plaats van strategisch ge
bied. De „beschermde" militaire
macht kan een henmet gebied bin
nentrekken en kan zich dun In de
aanval veroorloven, de tegenstan
der te velde met atoomwapenen te
lijf te gaan. De niet beschermde
tegenstander kan dat niet.
Een ander voorbeeld: een maan-
reis vergt de ontwikkeling van een
feilloze techniek van „ontmoetin
gen" in de ruimte, dat wil zeggen
het samenkomen en naneenkoppe-
len van ruimtevaartuigen. Daar
voor z(jn precisie-lanceringen no
dig. die tevens byzonder grote mi
litaire betekenis kunnen hebben,
terwijl bovendien communicatie
technieken in de ruimte daarvoor
vereist zyn. die eveneens grote mi
litaire waarde hebben.
Een derde voorbeeld: reeds thans
zijn kunstmanen (zoals de Ameri
kaanse Samos en Midas-satellie-
ten> in dienst van de defensie ge
steld Maar de ervaringen met dere
kunstmanen worden tevens dienst
baar gemaakt aan het Amerikaanse
Apollo-project, het maanproject dat
omstreeks 1970 een tweetal Ameri
kanen op de maan moet brengen
Men kan bezwaarlijk van Amerika
verwachten, dat het de technische
bijzonderheden van deze „spionage-
sa tel lieten" (die in de plaats zijn
gekomen van de beruchte U2-vliec-
tuigen» haarfijn aan de Russen za!
gaan vertellen. En toch zou dat no
dig zyn. wanneer Amerika een vol
waardige bijdrage aan een geza
menlijk maan-project zou leveren
Zo zouden er talloze voorbeelden
méér te geven zijn: over ruimte-
pakken. over plaatsbepaling ln de
ruimte <van belang voor precisie-
lanceringen naar de maan maar
ook voor oorlogsdoeleinden 1over
micro-technieken (die in ruimte
vaartuigen maar ook voor tanks,
oorlogsvliegtuigen en militaire ra
ketten van belang zijn) over voe
dingsproblemen. over het menselijk
weerstandsvermogen etc. etc.
Wanneer men op een éérder mo
ment het denkbeeld van een geza
menlijke maanrei* had gelanceerd
(b.v. In 1950, zeker niet na 1950)
zou het zeer misschien mogelijk zijn
geweest, een dergelijke onderneming
los te koppelen ran de militaire
krachtsinspanning. Nu is dat zeker
niet meer het geval, want een vol
ledige militaire ontspanning zal
nog een reeks van jaren vergen.
In die Jaren gaan de afzonderlijke
projecten door. en op z'n aller gun
stigst zou de politiek- militaire sfeer
eerst voldoende opgeklaard kunnen
zyn op het moment, dat althans
een van de twee grote ruimtevaart -
machten op het punt staat een
maanreis te verwezenlijken. Die mo
gendheid zou dan de eigen inspan
ning van jaren verloochenen, wan
neer het project niet met trots en
voldoening eigenhandig werd ver
wezenlijkt.
Tuee systemen
Daarbij komt. dat naar alle
waarschijnlijkheid het Russische
maanproject zich volgens geheel
andere lijnen heeft ontwikkeld
dan het Amerikaanse. Amerika
beoogt, een ruimtevaartuig in
een baan om de maan te bren
gen. een deel van deze capsule
met twee man naar de maan te
zenden en te laten landen, een
deel daarvan te laten terugke
ren naar de inmiddels rondcir
kelende maan-satelliet. en deze
combinatie weer naar de aarde
te laten terugkomen. Rusland
streelt er echter waarschijnlijk
naar een ruimtevaartuig vanuit
een baan om de aarde naar de
maan te zenden en van daar
uit naar de aarde te laten te
rugkeren. eventueel via de oor
spronkelijke of een andere satel
liet in een baan om de aarde.
Dit zijn tuee geheel verschil
lende technieken, al moeten zij
voor de leek nogal op elkaar lij
ken. Zij zijn niet te combineren.
Er zou een keuze moeten wor
den gemaakt, en het land, dat.
het gekozen project heeft ont
wikkeld. heeft dan ook in die sa
menwerking een definitieve
voorsprong. Het andere land zou
dit uit prestige-overwegingen
nimmer kunnen accepteren.
Rusland noch Amerika kan het
zich veroorloven, zich in een
tweederangs positie te laten
dringen bij deze grandioze on
derneming.
A7jet
en no
de volksvertegenwoordiging akkoord
gaat met. deze of gene besteding
van de belastinggelden.
Maar.
Rusland heeft wel andere moei
lijkheden te overwinnen
Er is geen enkele reden om aan
te nemen, dat Rusland een procen
tueel kleiner gedeelte van de na
tionale inspanning zou moeten be
steden aan de ruimtevaart dan
Amerika om in de race voor of bij
te blijven. Nu dreigt in Rusland een
zeer ernstig voedseltekort, gevolg
van een structurele fout in de
maatschappij Ditmaal springt
Amerika bij met graan-leveranties
maar daarmee is de structurele fout
niet opgeheven. Rusland heeft dan
wel niet met een parlement te ma
ken. maar wel met de maatschappe
lijke ontwikkeling en welvaart, die
nog ver achter liggen bij de Ame
rikaanse. Het is waarlijk geen wens
droom om te veronderstellen dat de
verbluffende technische spektakel
stukken van Rusland in de laatste
jaren mede mogelijk zyn geworden
door veronachtzamen van de tech
nologische ontwikkeling op ander
gebied En deze eenzijdige bevoor
rechting kan niet permanent zyn
Het is de vraag, of Rusland in de
komende jaren in technische in
spanning ten dienste van de ruim
tevaart hetzelfde kan presteren als
in het verleden, terwijl in Amerika
deze inspanning steeds groeit, zon
der dat de inspanning elders daar
aan tekort is gekomen.
1968 of '70
Amerika denkt in 1970 of 1971 de
eerste Amerikaan op de maan te la
ten landen Rusland hoopt (vermoe
delijk' dit in 1908 of misschien zelfs
1967 te kunnen presteren met een
Rus.
Maar de Russische hoop is ge
baseerd op de overtrokken ont
wikkeling der afgelopen jaren,
voortgekomen uit een eerdere
start bij de ontwikkeling van
zware raketten. De Amerikaanse
verwachting 'en dat is meer dan
hoopt baseert zich op een voort
durend stijgende inspanning,
stoelend op een veel bredere
technische en wetenschappelijke
ondergrond dan <U Russische.
Vermoedelijk heeft het Ameri
kaanse voorstel, dat afgewezene
moest worden, er veel toe bij
gedragen. dat de inspanning in
de komende jaren inderdaad
vergroot kan worden. Kennedy
heeft er dan. wetende dat de
reacties negatief zouden zijn,
wèl aan gedaan, samenwerking
voor te stellen.
Heeft Kennedy dit dan niet in
gezien. toen hij op 20 september zyn
voorstel in de VN lanceerde
Natuurlijk wel. Hy heeft zelfs wel
ingezien, dat de reacties van beide
zyden negatief moesten zijn
Van Russische zijde is bij mon
de van Gagarin tijdens het Par ij se
astronautische congres het voorstel
on-officieel afgewezen. Voorts werd
het in Moskou door ruimtevaartdes
kundigen „een mogelijkheid" ge
noemd. die echter „zorgvuldig en
langdurig overleg" zou vergen nadat
een „volledige militaire en politieke
ontspanning" zou zijn ingetreden.
Nogmaals: dit zou een kwestie van
Jaren zijn. Jaren waarin de maan-
rivalen bepaald met met de han
den in de schoot en hopend op suc
ces zullen gaan zitten afwachten.
Het. „zorgvuldig en langdurig over
leg" zou eerst kunnen beginnen
wanneer de eerste Rus of de eerste
Amerikaan allang van de maan op
aarde is teruggekeerd
Inmiddels heeft ook het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden
het denkbeeld van een gezamenlijk
Russisch-Amerikaanse onderneming
van de hand gewezen.
Speculatie
Dat alles heeft Kennedy waarlijk
wel begrepen. Hij heeft er vermoe
delijk zelfs op gespeculeerd Het zal
hem zelfs zijn tegengevallen, dat de
afwijzingen van Russische zijde niet
meer categorisch, scherp en ver
ontwaardigd zijn geweest.
Het. ligt voor de hand. dat hy een
scherpe actie van Russische zijde
heeft willen uitlokken om de jaar
lijks stijgende enorme kosten van
het Amerikaanse ruimtevaartpro
gramma tegenover 't Huis van Afge
vaardigden en Congres te kunnen
verdedigen. De bereidheid om voor
dit doel fantastische bijdragen van
de belastingbetaler beschikbaar te
stellen slinkt namelijk zienderogen.
Rusland heeft van dergelijke
moeilijkheden geen last. want in
een autoritair totalitair systeem
wordt niet gevraagd, of het volk of
lllliHIIIIIIIIIIII|li|f||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||M
Prof. dr. J. Pen. „Harmonie
en Conflict". De Bezige
Bij. Amsterdam 1962.
Een ding is duidelijk: de hoogge
leerde Pen wil niet hooggeleerd
doen en dat siert hem De hele
toon van zijn, toch werkelijk niet
in de verkeerde zin. populaire essay
kenmerkt zich door goedmoe
digheid. vermengd met een kleine
neiging tot prikkelen van de lezer.
Het is de toon. die men tegenwoor
dig bij intelligente jonge mensen
algemeen kan waarnemen. Ook de
woordkeus is soms aan de spreek
taal ontleend, doch gaat nooit over
de schreef. Aan deze eigenaardig
heid gaat gepaard een voortdurend
heen-en-weer bij de oordeelvor
ming. Men komt er al lezende zel
den achter waar Pen nu eigenlyk
achterstaat. En dat is iets. dat mij
althans interesseert, wanneer ik
ruim tweehonderd blz. verwerk over
een onderwerp waar ik weinig van
af weet., maar waarby ik intensief
betrokken ben. Dat. onderwerp is,
kort gezegd: de sociale en econo
mische bestaansmogelijkheid van
de hedendaagse mens. „Mens"
moest ik eigenlyk niet zeggen. Voor
geleerden zoals dr. J. Pen, sociolo
gen en economen, bestaan er geen
mensen. Voor hen bestaan alleen
groepen en groepjes wezens als on
derdelen van hun wetenschappelij
ke maatschappij-beeld. Maar dat
komt nu eenmaal van de speciali
satie en dus kan men dat deze spe-
Telkens ontdek *e«r.
dat we ons God het liefste
willen voorstellen als een
„reddende engel" U kent de
situatie wel: wij mensen zijn tot
over onze oren in de moeilijk
heden geraakt De knoop van
het leven is onontwarbaar ge
worden en we zien geen oplos
sing. Nu zouden we willen, dat
God plotseling ingreep, de knoop
doorhakte en zich op verrassen
de wijze als de reddende engel
ontpopte
De Grieken lieten God op deze
wyze optreden in hun grote
treurspelen. Wanneer door aller
lei omstandigheden en menae-
1(1 ke intriges de toestand vol
komen vastgelopen was. ver
scheen de godheid op het toneel,
merk Je altijd weer wanneer er
natuurrampen plaatevinden, zo
als b.v vonge week de overstro
mingsramp in Noord-Italië. Dan
ontmoet je plotseling weer men
sen. die met hun „geloof in de
knel beweren te zitten. ..Een
mooie God." zei iemand van de
week tegen me. .die al zulke
dringen maar laat. passeren
En hij zei het op een toon, alsof
uitdaging. Ale Jeeua aan het
kruis hangt te starven. wordt
hy dooi- de vrome omstanders
uitgenodigd om zijn heil te ver
wachten van God: .laat die
Hem nu verlossen, indien Hij
een welgevallen in Hem heeft"
Maar God verschynt dan be
slist niet. Op onze uitdagingen
gaat Hy niet ln. Hij is immers
geen „machinaal werkende
God"
De levende God. zoals we die
in de bijbel ontmoeten, wil ln
ons leven niet als een machi
naal reddende engel functione
ren. HIJ wil tot ons spreken, met
ons omgaan. Hij wil gestalte
aannemen In ons leven Hij wil
in ons leven verschijnen als de
machtige: machtig in Zijn liefde
lien- k van de Wostoks. de schaarse
nietszeggende gegevens omtrent
Wngen van de Russische ruim-
terders tijdens hun vluchten, de
Het eerste (inmiddels alweer gewijzigde) model van een
Apollo-capsule, die de eerste twee Amerikanen op de maan moet
brengen vanuit een satellietbaan om de maan. In de capsule de
ruimtevaarders Carpenter (links), Glenn (midden) en Schirra
(rechts), die reeds spectaculaire vluchten achter de rug hebben
in de Mercury-capsules
die ingreep en de hopeloze situa
tie redde Men noemde deze God
de deus ex machina, dwz. de god
uit de machine. Hy was de red
dende engel bij uitnemendheid,
het ..duveltje uit het doosje" in
goedaardige zin.
Het is wel merkwaardig, dat
we gedurende al die eeuwen, dat
het. christelijk geloof ons leven
hier in West-Europa begeleid
heeft, vaak nog niet veel ver
der gekomen zijn dan een vaag
geloof in deze deus ex machina.
Naast de massa's mensen voor
wie het woord „God" niets meer
zegt. zijn er nog altijd velen, die
op hun wijze nog wel in God
geloven. Alleen: ze gelovrn in
God als de verlossende engel, als
de god uit de machine
Die God moet ons. als iedere
afgod, wel teleurstellen Dat
hij tegen me zeggen wilde: „pak
JÜ. als dominee, nu je biezen
maar. want je begrypt wel. dat
die God van Jou op die manier
lelyk bezig is zich uit te ran
geren".
Hij vergiste zich alleen, wan
neer hij dacht, dat de levende
God verstek had laten gaan Wie
ons alleen wel teleurgesteld had,
was ónze zgn. „reddende engel",
de God die alles ln orde moet
brengen wat voor ons catastro
faal geworden is. de „deus ex
machina". Eenvoudig omdat hij
alleen maar in onze voorstel
lingswereld bestaat, omdat hij
een antieke of moderne afgod
ls. die alleen maar door ons op
het toneel kan worden getoverd
Ook in de by bel komen we
deze God wel tegen We ontmoe
ten hem ln Jezus' leven als een
en in Zijn vergeving. Omdat Hij
sprekend met ons wil omgaan,
wil Hy. dat. wij als verantwoor
delijke mensen zullen leven
Verantwoordelijk ook t a v de
technische mogelijkheden, waar
over wij beschikken.
Hij kan en wil ook wonderen
doen. Zelfs in nog veel uitzichts-
lozer situaties dan die. waarin
wQ em ter verantwoording me
nen te moeten roepen. Maar dat
wordt alleen verstaan en gezien
door degene voor wie de .red
dende engel" al« een afgod ont
maskerd is. De ware God wil
een menselijke en intieme ver
houding tot ons. En daarvan ls
Jezus Christus zelf de waar
achtige belichaming
P. KLOEK.
Ned. Herv predikant
te Leiden
cialist niet ln het byzonder kwalijk
nemen
Interessant is dit helder ge
schreven boek voor de leek zeker.
Hy kan daarin veel vinden over de
constructie van de sociale verhou
dingen. Hy kan er in lezen hoe het
gesteld is met de aloude conflict-
punten zoals arm-ryk. grondbezit-
pacht, ka pi taal-arbeid en ook met
een aantal nieuwe: vakbond-pu
bliek. bedrijf-consument, manager
samenleving enz. enz. Het zal de
aandachtige lezer dan duideiyk
worden, dat het lang geen koek en
ei is in de wereld, maar, gezien de
houding van de auteur, die ik zo
juist heb aangegeven, worden hem
telkens doekjes voor het bloeden
in de hand gestopt, die inderdaad
wel de Indruk maken doelmatig te
zijn. doch die op den duur toch
doorlaten. Goed. ik heb wel begre
pen. dat het doel van dit boek niet
is de mensheid een recept aan de
hand te doen voor zyn eeuwig en
vooral gemeenschappelijk heil. Maar
persoonlijk wordt ïx toch Ietwat
knegel door dat duidelijk tentoon
spreiden van aperte fouten en dat
vervolgens weer rechtpraten van
diezelfde fouten, omdat iedere zaak
nu eenmaal twee kanten heeft.
Het is wel belangrijk enige ter
men in dit werk goed te verstaan.
Leest men b.v. over „Consumptief
te kort" dan is bedoeld „armoe lij
den". Zo betekent „een weinig pro
gressieve samenleving", als ik het
wel heb begrepen „Nog niet leder
een zit in de tang van het staats
bestel".
Verwonderd heb lk mil over de
bewondering, die Pen heeft voor
Michael Youngs The Rise of the
Meritocracy". Verwonderd heeft
het mi), omdat daaruit blijkt dat
een zo nuchter denker als Pen het
toch weer niet laten kan zich te
laten meeslepen door een fantasie,
want deze historie speelt in 2033.
Zoiets verbaast mij altyd van de
mannen van wetenschap. Voorts
verwondert het my ook dat het
hem niet is opgevallen, dat dat be
grip „meritocratie" (heel kort. het
aan de macht zyn van de heden
met de hoogste I.Q.» reeds gevon
den kan worden in Huxley's „Brave
New World' '(1932). Tegenover de
gekweekte intelligentia van de Al
fa's en Beta's. vindt men daar voor
het mindere werk de Epsilons, als
ik my niet vergis. Het probleem,
waar het by Young om gaat. het
tevreden houden van de I-Q -tjes,
werd ln dat boek bewerkt dor»r een
microfoontje onder het hoofdkus
sen. Mogelyk is prof. Pen aange
trokken geweest door Youngs socio
loog. die „de maatschappij van
deze «Lees: zijn» tyd prachtig
vindt en die zich afvraagt hoe de
daarin optredende troebelen toch
verklaard moeten wordenOok Pen
vindt, althans dat is myn Indruk,
zyn tyd prachtig en hy waar
schuwt eigenlyk alleen tegen het
gevaar van „sociale eilandendie
zich buiten of tegenover de samen
leving plaatsen. Deze eilanden ont
staan volgens hem door ongeiyk-
heid van inkomen. Ik heb een ver
moeden dat die eilanden ook nog
heel andere oorzaken zouden kun-
hebben; oorzaken van geesteiyk al
looi b.v. Doch het functioneren van
de individuele menselyke geest
komt aan dit alles helemaal niet te
pas. Bepaald komiek doet het b v.
aan in het begin van de epiloog te
lezen, dat alle oorspronkelykheid.
creativiteit e d. voortkomen uit be
langentegenstellingen Zich aldus
houdende binnen zyn eigen perken,
komt prof. Pen tot ongeveer dezelf
de conclusie als Voltaire's Panclos:
„Tout est pour le mieux dans le
meilleur des mondes possibles"
met uitzondering van de bom na-
tuuriyk,
CLARA EGG INS
