TEXAS
EUROPA"
VAN
Stormloop op en olie in het noorden
GAS-DATA
Speuren naar bodemschatten niet verboden
Vele „kapers"
op Groningse
en Friese kust
TALRIJKE
EXPLOSIES
SLOCHTERENS AARDGAS
NOG ENIGE ZEKERHEID
Kies de soort
die bij
uw auto hoort
igericht 1 maart 1860
Derde blad no. 31083
II
(Van onze Groningse correspondent
in wilde, chaoisch aandoende rush naar aardgas
ccrdolie is bezig het noorden van Nederland met
,grip van Wacdenzee èn Noordzee te maken tot
Texas van luropa". In korte tijd zijn er vele olie-
schappijen als „kapers" op de noordelijke kust en
jaarbuiten rpgedoken, in de verwachting:
|al de vermaarde Slochter gasbel, met haar honder-
miljardtn kubieke meters aardgas, nog maar een
tgin is;
cl het „Groninger" gas verder reikt dan is aange
land in iet aangrenzende Duitsland, Friesland en
Wte;
cl er ol.e en!of gas in grote exploiteerbare hoeveel-
den tal worden aangetroffen onder de Wad-
trtzee, onder de Waddeneilanden en onder de
aordaee.
[•om weerklinken de explo
it het seismisch onderzoek
Üiger dan ooit in het Ne-
ujie Waddengebied. Explo
re eilanden en rondom de
In, waar de ontplofbare la-
tanuit helikopters en bo
de zeebodem worden ge-
De eilandbewoners zien
het ongaarne. Zij heb-
^vertrouwen in drukte en
ran toeristen. En ook de
hebben er niet van terug
hun mélkgift. Maar de
gaskoorts woedt voort en
niet alleen in de Wad-
explosieven worden in deze
iar de bodem van de Noord-
ebt, vanaf schepen of vanuit
t, en vele seismometers leg-
trüi'ngen van de ontplof fin
tdie zich tot diep in de zec-
wrtplanten en die op pa-
ncht een indruk geven
Wenisamenstelling. Zowel in
tal tussen de Engelse en Ne-
kust, als voor de Duitse en
kust worden deze seismische
verricht. Twintig maat-
of meer zyn naarstig aan
ren, hetzij in de Noordzee
het Nederlandse en Duitse
ebied, hetzij op het vaste-
Friesland of Noord-Duits-
het zoeken naar gas en olie
(tnoenide gebieden beslist
|nndaag of gisteren is, heeft
verb eigenlijk pas de laatste
manden een opzienbaren-
aangenomen. Een totaal-
de activiteiten te geven
(moment onmogelijk: de
nog steeds in (chaotische)
tof, de posities wisselen bu
iig tot dag en de speurders
(er zijn kapers op de
ocurrentie dryft aan tot
Stee nkole nhandelsvereni -
V) m Utrecht heeft enige
geleden in allerijl samen
International een doch-
«ninkje opgericht 'Amoco
dsCy.). Met twee gehuurde
neen gehuurde bemanning
Noordzeebodem seismisch
Achter de eerste boot
It seismometers aan de ka-
inderhalve myl lang en
vaart de tweede boot. die
:es tot stand brengt. Hon-
I per dag doen de boten,
W tot 300 explosies worden
verwekt en geregistreerd. Resultaat?
Misschien dat begin volgend jaar een
juiste indruk is verkregen, zodat men
kan beslissen over al dan niet boren.
Tenminste als de zaak van de zee-
concessies volledig uit de doeken is
gedaan.
Mobiloil zoekt 'hoofdzakelijk van
uit de lucht) ook in de Noordzee tus
sen Engeland en Nederland en in
het Nederlandse Waddengebied. Het
zelfde wordt gedaan door BP 'The
British Petroleum Co. Ltd.). En er
zijn andere, diverse andere maat
schappijen. waarvan de bewegin
gen in en rond de Noordzee nog
duister zijn. Alleen in het Neder
landse waddengebied tekent de strijd
zich al duidelijk af. Daar zijn het
voor zover bekend) vier maatschap
pijen, die elkaar beconcurreren:
Nederlandse Aardolie Maatschappij
'Shell en Essot, Caltex, Mobiloil en
BP.
servoir onder de Eems en on
der het Duitse Oost-Friesland, als
op de verwachte gasvelden in het
Duits-Nederlandse Waddengebied.
Eén f)ol mil
„Die oliemaatschappijen beconcur
reren elkaar niet: het is allemaal
één pot nat". Dat is een kreet, die
vaak en bepaald niet altijd ten on
rechte wordt aangeheven. In hoe
verre er thans sprake is van „één
pot nat", van samenwerking of ko
mende samenwerking is moeilijk te
zeggen. maar concurrentie is er
op het ogenblik zeker. Maatschap
pijen als Caltex, Mobiloil en BP zijn
nog al hals-over-kop met hoge olie
koorts naar de Nederlandse Wadden
getrokken, waar ze eigenlijk nog
maar een paar maanden aan seis
misch onderzoek doen.
maar net gedoofd' en de oprui
mingswerkzaamheden zijn daar al
begonnen. De oude 'nu afgeschre
ven) boortoren eraf. de afsluiter
'..kerstboom" in vakjargon) op de
put, de boorploeg naar Terschelling
en het is weer gebeurd voorlopig.
Inmiddels is men bij de Rijslaan
en Hoethslaan in Midwolda al weer
druk bezig met grondwerk voor de
aanleg van een weg en terrein voor
de volgende NAM-boringHet
aanboren en begin december al
afleveren op kleine schaal van het
Groninger gas is een zekerheid ge
worden, waaraan niet meer te tor
nen valt. De enige zekerheid in de
op gang zijnde wedloop naar bodem
schatten. Hoe de seismische proeven
ook uitvallen, welke duidelijke aan
wijzingen er ook bestaan, het werke
lijke. tastbare bewijs van de aanwe
zigheid van gas of olie in bruikbare
en exploiteerbare staat moet voor het
Waddengebied en de Noordzee nog
worden aangetoond. En daarvoor
moet eerst de boorbeitel diep in de
ondergrond doordringen.
Seismisch
De eerste en totnutoe enige boor
beitel, die in de Noordzeebodem door
drong, was die van het booreiland
Triton, dat in september 1961 op vier
hoge poten in zee werd geplaats, vlak
voor Kijkduin bij Den Haag. In circa
vier weken tijd werd een diepte van
1916 meter bereikt. De NAM. die het
booreiland in Venezuela had „ge
leend", heeft op de proefboringen
J CONCESSIE GRONINGEN
PRODUKTIEVE GASBORING
BORING ZONDER RESULTAAT
20 KM
Ook Engeland heeft na diverse proeven in
haar territoriale wateren een booreiland in de
strijd gebracht, dat hoog op vier poten voor de
Britse kust staat bij Lulworth Banks, ten westen
van het eiland Wight. De proefboringen zullen
de volgende week beginnen. De N.A.M. was de
eerste maatschappij, die vóór Kijkduin bij Den
Haag een boorbeitel in de Noordzeebodem dreef
vanaf het booreiland Triton.
De Caltex heeft in wedloop met
de NAM gauw een boortoren uit
Venezuela naar Ameland ge
bracht en die gaat waarschijnlijk
deze dagen al proefboren. Op Ter
schelling ligt. de NAM aan de kop
met een boortoren in aanbouw tussen
Midsland en Hoorn. Overal wordt in
ijltempo gewerkt om de concurrentie
I voor te blijven. En intussen duren de
seismische proeven op en rond alle
Waddeneilanden voort. En inmiddels
1 wordt ook het vasteland van Fries-
j land niet uit het oog verloren. De
Caltex wil speuren bij Dokkum en de
I BP naar verluidt bij Kims-
werd (tussen Harlingen en Bols-
,ward>. In allerijl heeft Mobiloil
maar een bezwaarschrift ingediend
tegen de concessie-aanvraag voor
heel Friesland van de NAM en zelf
gevraagd om de exclusieve exploita
tierechten van het Friese Wadden
gebied. In de provincie Groningen
breit de NAM als enig concessiona
ris rustig verder aan de ontwikkeling
van het gasveld. Na het succes van
put Slochteren I in '59 zijn er wei
nig mislukkingen meer geweest met
nieuwe, diepe exploratieboringen.
Ook Bierum is pas weer produktief
gebleken 'de bekende vlam is nog
maar één commentaar gegeven: mo- I
gelijkheden voor oliewinning teleur
stellend. maar waardevolle gegevens.
Dat belet anderen blijkbaar niet om
hetzelfde te doen. En de olie-en-gas-
rush is toch gekomen, terwijl de
NAM de moed in dit opzicht nog be
paald niet heeft verloren.
Wat het Nederlandse Waddenge
bied betreft: als er iemand meer weet
dan de anderen over mogelijke gas-
of olievelden aldaar, dan is het zon
der twijfel de NAM. De NAM in
1947 opgericht als een gezamenlijke
onderneming van de Koninklijke
Shell groep en de Standard Oil Com
pany (New Jersey) is al sinds
1948 systematisch bezig met. seis
misch onderzoek van de Nederlandse
bodem, ook in het „hoge noorden".
De belangstelling voor de Wadden is
beslist niet van de laatste dagen.
Geen van de betrokken maatschap
pijen heeft met onderzoek en win
ning van Nederlandse bodemschatten
een ervaring als de NAM. Daar zijn
behalve Groningen en recente ont
dekkingen in Friesland en Drente
'Annerveen 1962'. de „oude" olievel
den rond Schoonebeek e.a. en in het
westen rond Den Haag en Rot
terdam, die dat bewijzen.
Booreiland
We herhalen het, het onderzoek is
niet van vandaag of gisteren. Na di
verse jaren van exploratie in de En
gelse territoriale wateren, die de mo
gelijke aanwezigheid van olie <gas>-
houdende structuren hebben beves
tigd, is vorige week een zg. boor
eiland in Het Kanaal, vlak onder de
Engelse kust, ten westen van het
eiland Wight, met boringen begon
nen. Ook Duitsland is bepaald niet
achter op dit gebied. De Duitse olie
maatschappij Mobiloil A G. is al lang
bezig voor de Noordduitse Wadden-
kust. Evenals voor de Engelse kust
wordt bij het eiland Borkum een
booreiland in stelling gebracht, dat
in 1964 tot proefboringen zal over
gaan.
Waar ligt. het begin en waar het
einde van deze gas-en-olie-rush? De
onderzoekingen zijn zoals gezegd
al oud Het verdrag van Genéve
van 1958'!), ter verdeling van de
Noordzeebodem tussen Engeland.
Noorwegen. Denemarken. Duitsland.
Nederland en België, kwam tot stand
naar aanleiding van proeven, die de
aanwezigheid van aardoüe in de
Noordzeebodem zeer aannemelijk
maakten.
De vele krachten, die op het ogen
blik aan het werk zijn, zijn echter
ongetwijfeld voor een groot deel of
mede losgemaakt door het grote
nieuws van Slochteren, waar in mei
1959 reeds een groot gasreservoir
werd aangetoond. Dat nieuws werd
steeds zwaarder en de volgende stap
pen van de Nederlandse Aardolie j
Maatschappij waren zodanig, dat de 1
eventuele belangstelling van andere I
maatschappijen voor Frieland. I
Waddenzee en Noordzee alleen maar
kon worden aangemoedigd.
Na de hernieuwde belangstelling
voor de Noordzee 'tweede seis
misch onderzoek in 1960; proefbo
ringen met het booreiland Triton
in 1961), na de speciale belangstel
ling voor het Waddengebied (het
nieuwe onderzoek daar is al in
1962 begonnen), scheen de NAM
begin van dit jaar nog eens na
drukkelijk op de mogelijkheden in
Friesland en de Waddenzee te wil-
len wijzen. Daar was de succesvolle i
proefboring bij Sonnega (Zuid-
Friesland) en de dito boring bij
Blija in 't uiterste noorden, pal bij
het Friese Wad! En als klap op de
vuurpijl is er nu het nieuwste J
aardgassucces van Bierum boven
Delfzijl, dat zowel kan wijzen op
het reeds aangetoonde aardgasre-
Op dit kaartje van de N.A.M.-concessie in de provincie Gro
ningen zijn duidelijk de produktieve en onproduktieve boringen
aangegeven, die de N.A.M. heeft verricht sinds 1952. Bij Mid
wolda zal de volgende ivaarschijnlijk wel produktieve
boring plaatsvinden.
Welke ontwikkeling ons ook te
wachten staat, er zal nog heel
wat water door de zee moeten
vloeien, alvorens men toe is aan
de winning van olie of gas uit
de Noordzee of de Waddenzee.
En het feit, dat er al enkele
boortorens :n wording zijn op
Ameland en Terschelling, bete
kent nog niet, dat er al binnen
kort gasvlammen te zien zijn
als teken van een succesvolle
proefboring. De N.A.M.-geschie-
denis kan leren hoeveel misluk
kingen en teleurstellingen vaak
aan het grote succes vooraf
gaan.
Hieronder do voornaamste
data:
1952 na veel seismisch on
derzoek wordt bij Haren de eer
ste boring in Groninger bodem
verricht. Veel tegenslag géén
produktieve laag
19521953 Op gi-ond van
onderzoek boringen naar zout
'niet naar gas of olie> bij Win
schoten, die uiteindelijk leidden
tot het vermaarde sodaproject
bij Delfzijl.
1954 Verkenningsboring bij
Vlagtwedde. Niet produktief.
1955 Boring by Ten Boer.
Voor het eerst aanwezigheid van
aardgas in Groninger bodem
vastgesteld. In eerste instantie
niet produktief. Na diepere bo
ring in 1961 wel produktief.
1959 Boring van wereldbe
roemde put Slochteren I. Op 14
augustus werd de produktieve
gaslaag ontsloten.
1960 Boring bij Ueveskee
'bij Delfzijl) protiuktief
wees met Slochteren. samen op
een ontdekking van zeer bijzon
dere omvang bevestigd door
boringen bij Noortfbroek en het
Schildmeer.
1961 t.m. 19C3 Boren van
nieuwe putten, bij Slochteren.
1963 Boring bij Bierum
produktief.
Trage bestelling
van de Nederlandse
kranten in Italië
Zowel in de zomer van 1962 als dit
jaar zijn bij tal van Nederlandse
dagbladondernemingen .waaronder
ook de onze) van vele abonnees
klachten binnengekomen over de
lange overkomstduur en de onregel
matige bestelling van voor hen be
stemde poststukken tij diens hun
vakantieverblijf in Italië.
Deze veelvuldige klachten zijn voor
deze dagbladen aanleiding geweest
j om via de Ver „De Nederlandsche
I Dagbladpersde aandacht van de
i directie der P.T.T. te vestigen op dit
j euvel en haar bemiddeling en mede-
werking in te roepen tot opheffing
I daarvan.
De directie der P.T.T. heeft ter
zake een onderzoek ingesteld, dat
leidde tot de conclusie, dat de oor-
zaak der vertraging niet gelegen ts
bij de verzending uit Nederland.
De P.T.T. heeft, daarop aan het
ministerie van Posterijen te Rome
verzocht te willen nagaan of zich in
de Italiaanse postdienst wellicht
omstandigheden voordoen of hebben
voorgedaan, waardoor deze vertraging
kan ontstaan. Tijdens een in sep
tember te München gehouden bijeen
komst van afgevaardigden van Euro-
Bij Bierum is na het succes het opruimen van het boor-
materiaal al weer begonnen. Straks gaat de oude (nu afge
schreven) boortoren eraf, de afsluiter komt op de put en de
boorploeg verdwijnt naar Terschelling.
pese postadministraties zijn deze
klachten eveneens ter sprake ge
komen, waarbij vertegenwoordigers
I van de Italiaanse postadministratie
hebben toegezegd hieraan aandacht
te zullen schenken.
We hopen nu maar. dat dit ertoe
zal leiden, dat de bestelling in 1964
vlotter zal verlopen en dat onae
Nederlandse kranten de abonnee*
binnen een redelijke termijn na hun
verschijningsdatum zullen bereiken.
Iedereen, die geld en genoeg kennis
van zaken heeft, kan in principe
meedoen aan de gas- en olie-rush
vandaag de dag. Het speuren naar
bodemschatten Is beslist niet ver
boden.
vele fronten wordt de strijd om aardgas en aardolie
rtden. Op het vasteland, waar boortoren Slochteren 3
'5 juli van dit jaar met veel officieel vertoon in bedrijf
inleid, en in de zee. waar booreilanden verschijnen.
Het is met name Napoleon, die met
de mijnwet 1810 nog steeds de
lakens uitdeelt. Die wet bepaalt,
dat de opsporing van delfstoffen
vrij is. als tenminste de eigenaar Overigens is de gelukkige vinder van
van de grond, waarin gezocht zon exploiteerbare schat er nog
wordt, toestemming verleent. Ver
leent hij die toestemming niet, dan
kan de overheid een speciale ver
gunning verlenen, zodat de zaak
toch doorgaat. Die grondeigenaar
is wel het kind van de rekening,
want in afwijking van het bestaan
de rechtssysteem, worden de onder
zijn grond gevonden schatten niet
aan hem toegekend
lang niet. Als hy er vruchten van
wil plukken, moet hij een concessie
aanvragen bij Gedeputeerde Staten
in de provincie, waar de vondst
gedaan is. En dan is het nog een
lange, lange weg naar de uitein
delijke exploitatie. Er kunnen be
zwaarschriften door andere gega
digden tegen de concessie-aan
vraag worden ingediend en er kun
nen concurrerende concessie-aan
vragen zijn.
Zoiets is met de N.A.M. en Mobiloil
nu al gebeurd en een herhaling zit
er dit in bij de huidige wedloop.
Het is de minister van Economische
Zaken, die met een tijdelijke „per
mis de vente" 'toestemming tot
verkoop) de mogelijkheid tot ex
ploitatie kan openen, maar het is
uiteindelyk de Kroon, die de con
cessie moet verlenen in de vcim
van een Koninklyk Besluit 'de
NA M. heeft het voor Groningen
tot nu toe).
Iedereen rijdt anders, alle
r ij-omstandig heden verschil
len. Daarom vragen motoren
om „individuele voeding".
Daarom zijn er 5 soorten
BP-benzine: BP normaal,
BP Mix 25, 50 of 75, BP Su
per. Kies zelf uit welke soort
u nodig heeft. Die soort -
juist dié - geeft u tóp-kracht
I bij het zuinigste verbruik!
Super Mix pompen zijn zeer
I speciale pompen. Vraag per
briefkaart adressenboekje
aan BP, Frederiksplein 42,
Amsterdam.
Dat kan alléén bij...
