NAM en Caltex
maken nu haast
op AMELAND
VAN WILLEM ELSSCHOT
AL VERKOCHT WORDEN...
kunst
kalei óoscüqp
„Psycliogrammen'Vaii
Freek van Leeuwen
Acheson voor nauwere banden
tussen Europa en Amerika
«pc/iiep er zijn meesterwerken
I). Kodde uit
Tweede Kamer
Olie- en aardgasrace
Scherpe veroordeling van liet
Europese neo-nationalisine
Expositie Boerhaavezaal
Individueelste expressie
(Van onze correspondent te Brussel»
Het huis aan de Lennestraat te Antwerpen, waar de grote
Irijver Willem Elsschot jaren heeft qewoond en qewerkt en
[ar hij ook is overleden, zal naar alle waarschijnlijkheid met
edel en al worden verkocht, omdat er enige onenigheid be-
|at tussen de erven. De jonge Vlaamse dichter Nic. van Bruq-
k schrijft in ,.De Standaard", dat men de liquidatie niet behoeft
iet reu ren: het huis van Elsschot is gewoon dat van een burger,
Ischrijft hij, zoals er duizenden zijn. Stijlloos, lelijk van gevel,
rgerlijk van architectuur, banaal van interieur.
i vestibule met een lelijke, ou-
fstaanklok, kamers met tapijten,
futloze schilderijen kasten vol
r en tin, kristallen luchters, glas-
zetels met gebreide lapjes en
een klok onder een stolp,
muf en zwaar.
|jn kantoor is nog erger: ouder -
j kasten, ramen met tot in het
jen matglas, zodat zelfs de vogels
llijk naar binnen konden kijken,
ituurlijk, in dit huis ontstonden
werken. Vele meesterwerken,
is dit een reden om het te
1. *en?
meesterwerken laten de ware
:hot beter zien dan het huis. Het
is de boeken met waard, is de
kunstenaar die Elsschot was
I waard. Wij zijn er van overtuigd
de geest van de schrijver hier
meer zal terugkomen. Het mag
Stadsschouwburg
/eisen geopend
Velsen Is de nieuwe Stads-
iwburg jn gebruik genomen in
bijzijn van vele autoriteiten. Het
w, dat Is ingedeeld in de A-
van goede schouwburgen, biedt
aan 735 personen,
burgemeester van Velsen. mr.
Bührmann zei zeer verheugd te
over de nieuwe schouwburg daar
in Velsen tal van jaren afhan-
is geweest van omliggende
:n, vooral van Haarlem en Am-
n, om kunstuitingen bij te wo-
Hij hoopte, dat Stadsschouwburg
een cultuurcentrum van de
rang zal worden, en ln belang-
t mate zal bijdragen tot de ont-
liing van het culturele leven in
Ejen en in de gehele IJmond.
e openingsvoorstelling werd ver
kil door de toneelgroep Studio met
lères ..Ingebeelde zieke
it seizoen zal de Kunstkring Vel-
15 toneelvoorstellingen en con-
brengen verdeeld over drie
series. Op bepaalde da-
jjiin ieder geval op zaterdag en
^Tag zal de Stadsschouwburg als
Pfoop geëxploiteerd worden.
verkocht worden, desnoods vallen on
der de hamer van de sloper. Elsschot
zal er niets op tegen hebben. Elsschot
was niet te lijmen. Ook met erken
ning niet. Zeker niet met postume
hulde. Hij was hard. nuchter met
gedoceerd en logisch gevoel. Beledi
gen wij hem niet door van zijn huis
een bedevaartsplaats te maken. Hij
was een fatsoenlijk, goed mens, een
zakenman en 'n groot schrijver. Heel
menselijk en nooit sentimenteel.
Tezelfertijd dat het Antwerpse huis
te koop is, gaat de Nederlandse tv-
regisseur Hans Keller in de Antwerp
se havenbuurt de lange wandeling na.
die Elsschot in zijn laatste boek „Het
Dwaallicht" heeft beschreven. Met
die Indische zeelui zoekt hij naar een
vrouw, die Maria van Dam moet
heten, doch de vier kunnen haar niet
vinden.
Eredoctoraat voor
Yell ad i Men a hi a
De beroemde violist Yehudi Menu-
hin is een eredoctoraat in de rechten
toegekend door de universiteit van
Liverpool, die geen muziekfaculteit
heeft.
Menuhin zei. dat alleen in de my
thologie van een advocaat een mu
sicus gemaakt kan worden. ..De kwa
liteiten die U in mij wilt zien, zou
ik graag ook in mijzelf zien."
(Van onze parlementaire redactie)
Het Staatkundig-gereformeerde
Tweede-Kamerlid, de heer D. Kodde,
heeft wegens gezondheidsredenen be
dankt voor het Kamerlidmaatschap.
In de heer Kodde, die 69 jaar is. ver
liest de Kamer een markant lid, die
zowel in kleding als uitspraak nooit
verried, dat hij een rasechte Zeeuw
is.
Graadt van Roggen-
prijs ingesteld
De afdeling Nederland van de j
CICAE (Confederation Internatio
nale des Cinemas d'Art et d'Essai)
waarbij 16 filmkunsttheaters in ons
land zijn aangesloten, heeft besloten
een prijs van f 500 beschikbaar te
stellen op het gebied van de film- I
journalistiek.
Jaarlijks ?al deze prij, worden uit
gereikt aan die publicist, die zich
gedurende het afgelopen jaar bijzon
der heeft onderscheiden bij het aan
kweken van begrip en het verhogen
van de belangstelling voor de film
kunst. De prijs zal de naam dragen:
Graadt van Roggenprijs, naar de
Rotterdamse film criticus mr. C. J.
Graadt van Roggen '19041933). In
de jury hebben zitting genomen de
heren mr. D. Bijdendijk, A. C. P.
Seyffert en A. Rijnhouct.
Scapino-ballef in 1964
naar Italië
Het Scalpinoballet heeft een uit
nodiging aanvaard van de directie
van het internationaal balletfestival
te Nervi 'Italië* tijdens het Festival
in juli 1964 enkele voorstellingen te
geven voor de Italiaanse jeugd. De
Festival-directie neeft in het bijzon
der belangstelling voor de balletten
„Pinocchio" en «de tweede akte van)
„Coppelia".
PUBLfKATlE VAN A.K.U.. ARNHEM
De Festival Hall
wordt uitgebreid
In het seizoen 1963'64 zullen in de
Royal Festival Hall in Londen onge
veer 200 orkest-concerten worden
gegeven. Het seizoen is op 9 septem
ber j.l. geopend en zal 1 juni 1964
sluiten. Dit is vroeger dan gewoonlijk
in verband niet veranderingen aan
en de uitbreiding van de concertzaal.
In februari 1965 zal de zaal weer wor
den opengesteld. Tot de uitbreidingen
behoren nieuwe accommodatie voor de
staf. verbeterde kleedkamers voor de
uitvoerende artiesten en nieuwe ad
ministratieruimten. Er komt ook een
grotere balzaal en foyer. Op het bal
kon komen nieuwe zitplaatsen. Aan
de rivierzijde zal het restaurant wor
den vergroot.
Geen „Plaatsvervanger"
in Vlaamse Schouwburg
(Van onze correspondent te Brussel)
Ook het gezelschap van de Konink
lijke Vlaamse Schouwburg te Brus
sel zal. evenmin als de Haagsche Co-
medie, bij nader inzien Hochnuths
„Plaatsvervanger" op het repertoire
nemen.
De argumenten zijn vrijwel gelijk
aan die van de directie van het Ne
derlandse gezelschap. Men wilde te
Brussel wel een verkorte versie spe
len. maar niet die. welke de auteur
zelf van zijn stuk voor het buitenland
heeft gemaakt, omdat men van oor
deel is dat dit stuk te zeer Paus Pius
XII voorstelt als iemand die de partij
van Hitier heeft gekozen.
In plaats van de „Plaatsvervanger"
zal thans „Arme Bitos" van Jean
Anouilh worden gespeeld.
(Van onze Groningse correspondent)
De olie- en aardgasrace op Ameland begint thans in volle
heviqheid los te barsten. Sinds eniqe daqen lost een qroot schip
van de Caltex, de ..Cal-agro", op de zuidwestelijke punt van het
eiland grote hoeveelheden materiaal, benodigd voor een proef
boring. Ook de N.A.M. wordt actief en heeft eveneens een begin
gemaakt met de werkzaamheden.
Naar uit gewoonlijk welingelichte
bron verluidt, maken deze beide
maatschappijen steeds meer haast
met de voorbereidingen voor een
proefboring.
De reden daarvoor zou zijn, dat
men op Ameland gas denkt aan te
boren.
Met vrjj veel zekerheid is uit het
seismisch onderzoek, dat de Caltex
en de N.A.M. in de afgelopen maan
den op en rond het eiland verricht
ten gebleken, dat zich onder de
Noordzee 'n enorm reservoir van bo
demschatten zou bevinden. De rijk
dom daarvan zou zelfs die van de
gasbel bij Slochteren overtreffen. De
haast van de Caltex en dg N.AM.
is daarmee wel verklaard. Immers,
door op Ameland te gaan boren, kan
men de rijke lagen onder de zee ont
ginnen. De „gasader" loopt van
Slochteren naar de Waddenzee van
daar onder het eiland door als
mede onaer hetAmskandkr gat en
een klein stukje Terschelling naar
het reservoir onder de Noordzee.
Op Ameland zien de bewoners de
activiteiten van „oliemannen" min
of meer met lede ogen aan. Zij zien
er de rust van het eiland door aan
getast. een rust waarnaar allen na
het drukke zomerseizoen wel ver
langen. Hun angst geldt verder het
natuurschoon, dat thans reeds door
graafmachines overhoop wordt ge
haald.
Boorplateau
Bij de oude, verlaten eendenkooi
tussen Nes en Ballum gaat de Cal
tex boren. Het boorplateau is inmid
dels al klaar en binnenkort kan de
boortoren worden gemonteerd en kun
nen de pijpen de grond in worden
gedreven. Deze materialen liggen al
klaar op het zuidwestelijke strand
bij Hollum. Ten behoeve van de te
bouwen boortoren is een vrij groot
duingebied vlak gemaakt en 't over
tollige zand her en der verstrooid-
Voorts wordt door de Caltex een weg
aangelegd: over een afstand van
enige honderden meters is daarvoor
het duinengebied verwoest en omge
graven, terwijl een stuk van het
fraai gelegen fietspad tussen Nes en
Ballum eveneens aan de olie- en
gas koorts is opgeofferd.
Advertentie
DAGBLAD COBOUW
(Het vakdagblad voor de bouwwereld)
Voor een gratis proefabonnement
COBOUW. POSTBUS 1067. DEN HAA6
V Jaring Walta
■onderscheiden
de onderscheiding van de
Ver. „Concertgebouwvrienden".
„Zilveren Vriendenkrans", die
uitgereikt aan begaafde leer-
:n van het Kon. Conservatorium
i-Gravenhage. het Amsterdamse
irvatorium en het conservato-
van de Ver. Muzieklyceum te
is dit jaar gekozen de
Jaring Walta, die enige kan
die dit jaar de „krans" wordt
Ig gekeurd,
uitreiking zal geschieden op
1 oktooer as. in de Kleine
van het Concertgebouw, nadat
Walta met begeleiding van
de Leeuw werken van Mo-
Pijper en Bartok zal hebben
•lkt. Voor de pauze spreekt Max
de bekende Amsterdamse
uwer. over het onderwerp
vals of echt?"
Union Bel Canto"
kvm a.s. seizoen
..Union internationale des amis
|ei c-anto" te Den Haag1 die thans
j vierde lustrum in gaat, brengt
liet komende seizoen drie Neder-
JLie zangers, namelijk C'ora Can-
[jtijer, Heent Prins (sopraan) en
Kalma (bariton).
t eerste concert zal worden ge-
in „Diligentia" in Den Haag
i oktober, het laatste op 17 fe-
1964.
serie opent en sluit met twee
ren. beiden uit Amerika. De een
>ert Gartside, gevestigd in Pa-
winnaar van een Rockefeller
De tweede. Donald Grobe. is
tenor aan de opera in Berlijn.
is tevens solist bij de uitvoe-
van de ..Hohe Messe", die. het
lentie Orkest ten gehore"1 zal
jen.
de 15 jaar van haar bestean
de „Union Bel Canto" 15 tot
erre in Nederland onbekende so-
op het Nederlandse concertpo-
i gebracht, die thans tot de pro
ng nten behoren. Onder hen is o.m.
Souzay.
De voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken
Dean Acheson, heeft gisteravond in een redevoering in Den Haag
het herlevende Europese nationalisme in scherpe bewoordingen
veroordeeld. De heer Acheson, die evenals de Nederlandse vice-
voorzitter van de Europese Commissie, dr. S. L. Mansholt, op
een buitengewoon congres van de Europese Beweging in de Rid
derzaal sprak over een Atlantisch deelgenootschap en Europese
eenheid, stelde de lotsverbondenheid van de Ver. Staten en
Europa centraal in een betoog over de noodzaak van niet alleen
gemeenschappelijke defensie, maar ook van een gemeenschap
pelijke aanpak van economische en financiële problemen.
isjkenazy tril
ven in Londen
èn Moskon
Russische pianist Wladimlr I
tnazy heeft verklaard dat hjj en
IJslandse vrouw voortaan on-
de helft van het jaar in Mos-
illen wonen en de andere helft
(geland.
Un eerste plicht is mijn plicht
lover Rusland", zo verklaarde de
rige pianist. Maar sedert mijn
ik eerder dit jaar naar
and zijn teruggekeerd hebben
>nze zoon erg gemist. Het echt-
heeft het kind achtergelaten bij
aders van zijn vrouw in Londen.
Un in 1961 in Moskou getrouwd.
:ns een reis naar Engeland in
verraste Asjkenazy de wereld
de mededeling dat hij in Enge-
zou gaan wonen. Enkele weken
veroorzaakte hij opnieuw een
ssing door mee te delen, dat hij
Sedachte was veranderd,
ienden van het echtpaar zeggen
Asjkenazy en zijn vrouw hun
niet in de Sowjet-Unie willen
opgroeien. Asjkenazy geeft nu
onden een concertenserie, h
I
FREEK VAN LEEUWEN, dichter en schilder, wonende te
Leiderdorp, is een strikt aparte kunstenaarsfiguur.
Zijn gouaches, tekeningen, olieverven, houtplastieken en
naaldwerk, vormen uitingen van een aller-individueelste expressie.
Zij zijn in hoofdzaak voorstellingsloos. abstract, zij het niet in de
doctrinaire betekenis van het woord. Men zou ze „psychogram-
men" kunnen noemen, zielsberoeringen, waarin het „eigen-ik" in
tal van sierlijke vormen en lijnen, van schoon gevonden kleuren
combinaties ook, naar voren treedt.
Freek van Leeuwen is volkomen
auto-didact en daarom kan men te
meer bewondering koesteren voor het
door hem gepresteerde, al bestaat er
door het isolement, waarin hU, on
danks de sterke sociale bewogenheid,
waardoor hij, naar zijn zeggen, ge
grepen is, gevaar loopt door tallozen
onbegrepen te worden.
Het is bij hem zo, gelijk de heer
Van Wessem, directeur van het mu
seum De Lakenhal 't in z'n openings
woord uitdrukte, dat bij Van Leeuwen
de algemeen geldende verstaanbaar
heid, gelijk tegenwoordig bij zovele
kunstenaars het geval, verdrongen is
door een creatieve vrijheid, met alle
consequenties van dien.
Zonder schroom geeft de veelal
poëtisch en dromerig ingestelde Van
Leeuwen zich over aan de eigen
uitingsdrang. Hij neemt dan ook een
strikt persoonlijke plaats in, zoekt
daarbij het succes niet.
Van Leeuwen, die zich in diverse
merkwaardige gedichtenbundels van
een volstrekt oorspronkelijke zijde be
toond heeft, doet dit in het schilder
kundige ongetwijfeld ook. Het grote
probleem zal evenwel zijn, in hoe
verre zijn eigen expressie bij anderen
weerklank vindt, hoewel wij er ons
overtuigd van houden, dat dit hem
op zichzelf koud zal laten. Hij lijkt in
dit opzicht onverbiddelijk, omdat hij
niet anders scheppen kan. gelijk hij
doet. met alle gevaren zich hoe
wel 'geenszins opzettelijk in een
ivoren toren op te sluiten. Toch ver-
namen wij uit zijn mond. dat veel
jongeren voor zijn werk blijken open
te staan, wat voor iemand die het
navolgende in „Atlantische legenden"
dichtte, wellicht ook begrijpelijk is:
Komende tijden
Zijn vervuld van opstandigheid.
Daarom vinden de nozems
De juiste expressie
Als zij trippelend dazen
Langs de Nieuwedijk."
Hoe dan ook: aan Van Leeuwens
werken kan men zeker niet achteloos
of schouderophalend voorbijgaan.
Daarvoor bezitten zij te veel posi
tieve kwaliteiten, al zal aandachtige
en langdurige beschouwing nodig
zijn, om tot een duidelijk dan wel
vaag begrip te komen, van hetgeen
hij bedoelt. Dat Van Leeuwen ook in
het academische genre wel het een
en ander beheerst, blijkt uit enige
verdienstelijke figuratieve werken,
welke in sterk contrast tot de veie
andere scheppingen staan.
Zijn tot en met 3 oktober durende
expositie in de Boerhaavezaal, welke
gisteravond onder veler sympathieke
belangstelling geopend werd. is dage
lijks van 15 uur te bezichtigen.
H.
Soortgelijke rede
van H alt Rostow
Voor de Verenigde Staten is het
zeer verontrustend, dat in Europa
weer nationalistische stemmen op
gaan, aldus de heer Acheson. De
vorderingen iA de richting van ge
zamenlijk handelen in gemeenschap
pelijk belang schijnen tot stilstand
te zijn gekomen en in deze „politieke
contrarevolutie" ziet Amerika een
aanval op de beweging naar eenheid
binnen Europa en een ondermijning
van het bondgenootschap tussen
Europa en .Amerika.
Acheson, onofficieel adviseur van
president Kennedy inzake Europese
zaken, meent dat zowel Amerika als
Europa geen afzonderlijke strategie
meer kunnen voeren. „Sommigen in
Europese beweging", aldus Acheson,
„zien het herlevend nationalisme in
Europa als het natuurlijke gevolg
van het fenomenale economische
herstel, dat doet streven naar het
bereiken van „grote mogendheid"-
status Dit standpunt vernietigt ech
ter het vermogen om de huidige pro
blemen te zien als gemeenschappe
lijke vraagstukken, waarvoor geza
menlijk handelen is vereist.
De betovering door ..statussymbo
len" heeft de Europese Beweging
reeds in moeilijkheden gebracht
doordat de Europese defensie ver
deeld is over de kwestie welke lan
den eigen kernwapens mogen heb
ben." Dean Acheson prees het voor
stel van NAVO-secretaris-generaal
mr. Stikker om te komen tot geza
menlijke bestudering van de Europese
defensie Daarna zou dan een alles
omvattend strategisch plan moeten
worden opgesteld.
Dr. Ma naholt, spreker na Achesorv
sprak de mening uit, dat Europa zich
hechter aaneen moet sluiten. Spre
kende over de Europese integratie
zei dr. Mansholt, dat dit een proces
is dat nog jarenlang zal duren, maar
dat reeds voren in de nationale
economieën van de landen zijn ge
trokken, die niet meer ongedaan
kunnen worden gemaakt.
„Wie de cijfers over de ontwikke
ling van de interne en externe
expansie van de landen van de ge
meenschap bestudeert, zal niet kun
nen ontkennen dat een deel van de
expansie die boven het gemiddelde
valt. een gevolg is van de integratie",
aldus dr. Mansholt Volgens hem
hebben de verscheidene EEG-part-
ners met steeds meer klem geëist,
dat de Europese eenheid op „open
heid" moet worden gericht. Na de
mislukking van de onderhandelin
gen met Engeland blijft er nog één
middel over om die openheid te
bewijzen, namelijk een speciale band
een deelgenootschap, met de V.S.,
aldus dr. Mansholt.
Tot zover het verslag van de
Haagse vergadering.
Ook Walt Rostow. voorzitter van
de politieke raad van het Amerikaan
se departement van Buitenlandse
Zaken, heeft (in een rede voor de
universiteit van Dayton) Europa ge
waarschuwd tegen een vervreemding
van Amerika
„Amerika kan niets dan gevaar
voor ons allen zien als Europa zich
van Amerika zou afkeren of wanneer
het zijn grote voorspoed en de ver
mindering van de spanning tussen
Oost en West zou aangrijpen om het
oude neutralisme weer de vrije teugel
te geven", zei hij. Rostow is van
mening dat de communisten met
alle middelen die hun ten dienste
staan zullen blijven streven naar
machtsuitbreiding.
Gisteren is in de Ridderzaal te
Den Haag het congres van de
Europese beweging geopend.
Minister-president Marijnen tij
dens het congres in gesprek met
de voormalige minister van Bui
tenlandse Zaken van Amerika
Dean Acheson.
Donderdag 19 «eptember 1963
Derde blad no. 31064
gericht 1 maart 1860
