Strijd tegenover de televisie
opent bemoedigend perspectief
IN DE MOESTUIN
STEEDS MINDER TREKKENDE
HAMBURGSE TIMMERLIEDEN
Kom er
ACHT-er
Toneel handhaaft
zich beter dan film
„LEVEND THEATER" IN PARIJS
Zwervend van land naar land
in schilderachtige kleding
Kom er ACHT-er
Zaterdag 14 september 1963 Pagina 2
(Van onze Parijse correspondent)
IEDER seizoensbegin is een mijlpaal.
Een mijlpaaltje dat noodt tot een blik in voor- en achter
waartse richting met het doel of tenminste de hoop een paar grote
lijnen van een globale ontwikkeling te kunnen ontwaren of bloot
te leggen.
Hoe reilt en zeilt het Franse toneel? Economisch en vooral ar
tistiek?
Handhaaft het zich beter of slechter dan de film, tegenover
de televisie, die onverzadigbare schrokop van vrije uren die uiter
aard vooral ook het terrein der uithuizigheden daarom steeds
grondiger ondermijnt?
Hoe is de verhouding tussen 't onpretentieuze en het ambitieuze
toneel, de boulevard en de .avant-garde"? tussen Franse stukken
en import-repertoire? De positie van de ster-acteur en de vedette
en hun invloed op de keuze der titels? Vragen dus te over! We
wagen daarom onverwijld een poging een paar antwoorden te
geven.
O"
Een schaduw wordt direct al over
het komende seizoen geworpen door
de verdwijning ais vaste directeur,
na ruim tien jaren trouwe dienst,
van Jean Vilar b« het Theater Na
tional Populaire. Vilar die de lei
ding van het vermaarde theater
festival in Avignon voorlopig wel
in handen bUjft houden, heeft al
bekend gemaakt dat hij zijn ver
dere tijd voor een ruim deel aan
het buitenland wil besteden. Vilar
die zUn carrière begonnen is als
violist in een jazz-orkestje, keert
lang een andere weg terug naar
de muziek, om zich voorlopig te
specialiseren in de regie van ope
ra's.
De Milanese Scala heeft al een
beroep op hem gedaan en ook bij
Duitse en andere opera-instituten
zal hü dit nieuwe arbeidsveld be
treden. In Parijs heeft deze grote
animator bU het TNP het roer dus
aan zijn oude medewerker Georges
Wilson overgedragen, die voor 't mo
ment de namen van Corneille, Gor
ki en Dürrenmatt op zün repertoi
re schreef. Een vroeger denkbeeld
van Vilar heeft Wilson bovendien
nieuw leven ingeblazen door aan 't
gigantische Chaillot-toneel een klei
ner podium toe te voegen dat voor
de meer experimenteel-georiënteer
de stukken zal worden gereserveerd.
Een idee waaraan op zyn beurt
ook Jean-Louis Barrault gestalte
gaf die Beckett's laatste stuk,
„Happy days dat in Neder
land, bij Studio door Andrea Dom
burg zal worden gespeeld in dat
nieuwe en beknoptere kader voor
Parijs ten doop wil houden. Die
wassende belangstelling voor het
kleine podium waar, naast de grote
„symphonische" monteringen, een
soort kamermuziek van het to
neel bedreven kan worden, wüst in
tussen in de richting van een ge
zonde tendens.
JEAN VILAR
die Parijs de rug toekeert
Het inzicht dat een minderheid
van het publiek die kwalitatief niet
temin van hoog gewicht is, de ge
legenheid geboden moet blijven het
levend contact te onderhouden met
toneelschrijvers die debuteren of
wat meer inspanning eisen van
het publiek in de grote zalen of
op de boulevards gemeentelijk be
reid of genlegd of in staat is op
te brengen. Een Ionesco die tien
jaar geleden bijna uitsluitend voor
de ouvreuses werd gespeeld en om
wiens stukken nu in de hele we
reld de theaterdirecteuren verbeten
veldslagen voeren, zou die weg im
mers nooit hebben afgelegd indien
hjj indertijd zijn eerste stap niet
binnen de intimiteit had kunnen
zetten.
ndertussen is de oogst van de
zijde van de dramaturgen
die niet alleen maar leve
ranciers van tijdverdrijf willen zijn
het vorig jaar niet zo bijzonder
rijk geweest. Roland Dubillard le
verde een hoogst belangrijke Mai-
son d'Os en Audiberti amusante
Pomme. Pomme, Pomme-stukken
die hier indertijd uitvoerig bespro
ken werden. Daarmee was de po
sitieve opbrengst in deze sector al
wel zowat bekeken, voorzover op de
aankondigingen der directies en
impresario's enige staat gemaakt
kan worden, zijn de vooruitzichten,
kwantitatief, nauwelijks veel im
posanter. Naast de nieuwe Beckett,
noteerde ik een noviteit van Bil-
letdoux bij Barrault, een Felicien
Marceau (La preuve par quatre»
een Sag an die momenteel aan haar
vierde toneelstuk bezig is waarvan
de hoofdrol voor Juliette Greco is
bestemd. Voorts nog wat bewer
kingen van Balzac en Toergen-
jew en een handvol vertalingen:
Strindberg. Graham Green. Ed-
mond Albee, de nieuwe ster van de
Amerikaanse avant-garde. John
Arden. Langs de boulevard dragen
de beloften of verwachtingen voor
een kas-succes namen als: Serira-
mis van Camoletti wiens
Boeing-Boeing in Parijs zijn vierde
lucratieve jaar ingaat et l'Enfer
Isabelle van de onverwoestbare
Jacques Deval, Le Placard, een
Amerikaanse Broadway-troef die
door Marcel Ayme bewerkt werd,
l'Age Idiot waarmee regisseur Jean
Meyer zich bij zijn eerste flop als
toneelschrijver toch niet neer blijkt
te willen leggen, La Voyante van
triomfator André Roussin, alsmede
twee nieuwe Husson-komedles: Le
system fabrizzo en La crecelle. Er
kunnen ook weer enkele nieuwe
worpen worden verwacht naar de
„eigen Franse musical" ofwel de
gemoderniseerde operette. Maurice
Béjart tekent voor een „show" die
„Groene koningin" zal heten en
waarvoor, naast zijn Brusselse bal-
De late boontje» geven nu een
(linke opbrengst; regelmatig
aioeten ze geoogst worden; als
se te dik worden en dat geldt
speciaal voor de snijbonen
zün ze niet geschikt meer voor
de consumptie. Tweemaal per
week dient men ze af te zoeken
en dat moet men voorzichtig
doen zodat het gewas zo weinig
mogelijk beschadigt.
Rammenas wordt ook veel in
de liefhebberstuin gekweekt; in
deze tüd van het jaar kunnen
gesneden knollen als radüs op
de boterham genuttigd worden.
Ze kunnen eventueel ook nog
doorgroeien en het is dus niet
nodig ze nu allemaal tegelük op
te nemen.
Zomerworteltjes, die men laat
gezaaid heeft, komen nu flink
boven de grond. Het is nu de
goede tüd ze een lichte overbe
mesting te geven en dat kan
men doen in de vorm van de
bekende tuin- en gazonkorrel -
mest; per tien vierkante meter
is een hoeveelheid van ongeveer
driehonderd gram nodig.
Groene savoyekool groeit nu
ook flink door; waar die groei
te wensen overlaat, kan men
nu ook nog een lichte bemesting
geven.
De spinazie, die men voor de
late oogst in augustus gezaaid
heeft, komt nu boven de grond.
Men moet ze ook op weg helpen
door ze een lichte overbemesting
te geven.
Met het rooien van de aard
appelen is men volop bezig; de
vroege soorten zün al gerooid en
met de middel vroege is men
bezig. Tegen het eind van de
maand zullen ook alle late soor
ten uit de grond moeten zün.
Laat ze vooral als ze afgestorven
zün niet te lang in de grond
zitten; het vele regenwater in
de grond, doet ze geen goed. Het
afgestorven loof kan men het
best op een hoop brengen en
dan bü droog weer in de brand
steken. Het is verkeerd deze
droge rommel op de kompost-
hoop te brengen.
Groenten uit eigen tuin.
(Foto's Turkenburg)
Jonge aardbeienplanten kun
nen nu nog gepoot worden; be
stel die bü een solide firma; van
jonge en ziektevrije planten zal
men het volgende jaar veel ple
zier beleven. Aardbeien moeten
beslist in verse grond gepoot
worden; dat wil zeggen: in geen
geval op een bedje waarvan zo
juist de oude planten zün op
geruimd.
O. KROMDIJK
MARCEL AYME
die een Amerikaans succes
voor de Franse markt bewerkte
letgroep, de grote komedienne Ma
ria Casares en de bekende danser
Jean Babllee zullen worden inge
schakeld. Roland Petit en Zizi
Jeanmaire hebben, met, ver
wante bedoelingen, hun medewer
king weer aan het TNP toegezegd
en dan worden er nog twee ge-
stroomlünde operettes waaron
der een van Amerikaanse herkomst
in andere Boulevardtheaters in
het vooruitzicht gesteld.
Aan het ongewüzigd - oude re
cept houdt daarentegen zich Tino
Rossi die met zajn gitaar en zijn
pommadehoofd een rentree zal ma
ken als zingende held in Lopez'
klassieke operette Au temps des
guit&res. Uit diezelfde heel oude
doos werd ook La dame aux Ca-
melias weer opgediept waarin Ed-
wige Feuillère haar monopolie se
dert onheuglijke tijden op de rol
van Marguérite Gauthier nu niet
temin aan Loleh Bellon heeft over
gedragen die zich tot dusver bijna
uitsuitend in het moderne reper
toire Audiberti, Genet, Ionesco
had onderscheiden.
En hoe vertonen zich nu tenslotte
de materiële of sociologische
perspectieven van het toneel?
Een recente enquête van het Fran
se bureau voor opinie-onderzoek
geeft op die vraag een tamelijk
opwekkende aanwijzing. Veertig
procent der Fransen betreden nooit
een schouwburg, doch één kwart
van het publiek vertoont zieh even
min ooit in een bioscoop. Maar ter
wijl de film aan de televisie méér
terrein verliest ongeveer een
derde van zijn aanhang sedert zes
jaar lijkt het toneel zijn greep
op het publiek integendeel eerder te
versterken. Sinds zeven jaar is, of
schoon het aantal schouwburgen
sterk verminderde, het totale be
zoek in Parijs met 20 toegeno
men, een verhouding die, dankzij
de culturele decentralisatie, door de
provincie zeker nog overtroffen
wordt.
En zo kunnen, opgesteld bij deze
mülpaal, conclusies en voorspellin
gen wat breder en wat ruimer ge
zien, toch nog in een optimistische
noot worden gevat: de belangstel
ling van de grote massa moge dan
en wie had anders verwacht?
niet voortdurend op de allerhoogste
toppen van de dramatische kunst
zün geconcentreerd, als vorm en
medium blükt het „levende theater"
zijn positie naast de televisie niet
temin te handhaven. Terwijl ten
slotte ook voor zün culturele ma
nifestatiemogelijkheden in de klei
nere dépendances der officiële en
grote schouwburgen een (beschei
den) plaats blijft gereserveerd Zo
dat we, alles tezamen, de komende
gebeurtenissen van dit ndeuwe sei
zoen dan toch maar weer welge
moed verbeiden!
Kunt U de acht afwijkingen in de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt U elders in dit BU voegsel.
lang onder de rusteloze betovering
van de weg.
Zo verging het büvoorbeeld Wal
ter Friedrich Nagel. Deze „senior"
onder de rondtrekkende ambachts
lieden groeide op in Hamburg, werd
timmerman en stichtte als jonge
man een gezin. Toen hü echter in
de laatste oorlog al zün familiele
den verloor, was er thuis niets meer
wat hem nog trok: in 1948 nam
hü, 40 jaar oud, de wandelstok ter
hand en hü heeft haar tot nu toe
niet weer neergelegd.
In deze vüftien jaar heeft de
onvermoeibare Nagel 135.000 kilo
meter afgelegd, büna altüd te voet.
Hü doörkruiste Europa, Azië en
Afrika. Hü leerde de Scandinavi
sche en de Beneluxlanden kennen,
hü bezocht Frankrük, Spanje, Ita
lië, Zwitserland, Oostenrük, Hon-
garüe, Joego-Slavië en Grie
kenland, hü was op Cyprus en in
het Nabüe Oosten. Hü trok door
Egypte, Marokko en de Belgische
Kongo en hij werkte in Oost- en
Zuidwest-Afrika. Hü had het niet
altüd even gemakkelük, want het
leven van een rondtrekkend gezel
Gereedschap in
bundel op de run;
Men ziet hem tegenwoordig
bijna niet meer. Onze sterk ge
mechaniseerde, rusteloze tijd
heeft de rondtrekkende hand
werksgezel tot uitsterven ge
doemd. Nog in de vorige eeuw
ontmoette men hem overal op
Europa's wegen.het overblijf
sel van een strenge middel
eeuwse gilde-verordening.
Vroeger moest de jonge am
bachtsman verscheidene jaren
rondtrekken, voordat hij zich
als „meester" kon vestigen. Hij
moest rondkijken en de wereld
leren kennen en zijn beroep bij
vele meesters tot in de perfectie
leren. Dat eisten de regels van
het gilde.
Er zouden nog maar enkele dui
zenden van deze rondtrekkende
handwerksgezellen in Europa zün.
In Duitsland noemt men hen
„Hamburgse timmerlieden" hoewel
niet allen het beroep van timmer
man geleerd hebben en weinigen
uit Hamburg afkomstig zün. Ze
zün zo zeldzaam geworden, dat de
mensen naar hen küken als zü in
het straatbeeld opduiken, in hun
schilderachtige dracht met de wü-
de broek, de korte zwarte jas met
de zilveren knopen en de grote
breedgerande hoed. Die met een
zwarte das vertegenwoordigen een
rooms-katholieke richting, die met
een rode das nemen een sociaal
standpunt in en die met een blauwe
das hebben een liberale gezindheid.
Niet allen zün jong. want velen
besloten eerst later te gaan rond
trekken en blüven dikwüls
is vol ontberingen. Er is niet
al werk en heeft men een gq
baantje gevonden, dan moet dat u
hooguit zes weken worden opgtp
ven. want de gilde-verordaöj|
staat een langer verblüf op de*,
de plaats niet toe!
In zün bundel, Charlottenbe
ger" genaamd, draagt Nagel st«d
zün belangrükste gereedschap ra
zich mee: hamer, bUl. handzu
winkelhaak en steekbeitel. ZU «I
zün enig kapitaal en de garan
voor zün verder komen in
vreemde. Op het ogenblik trekt
weer door West-Duitsland, maar
thans 55-Jarige weet nu reeds,
vreemde landen hem weer spoe
zullen trekken.
Zün talenkennis Frans, E
gels en een beetje Italiaans
hem daarbü verder helpen, te mi
omdat hü nog nooit een paa
visum voor een grensoverschrüdi
heeft nodig gehad
heel
1. deurknop links.
2. 2 lepels in de kast.
3. hondje meer gevlekt.
4. man op tv geen snor.
5. handvat wandelstok smaller.
6. bloempot groter.
7. ronde hals in truitje van jongetje
8. minder scherven op de grond
links.
Dit is niet de in bijgaand artikel besproken Walter Nagel, maar
een van zijn trekkende collega's. Fritz Ulrich. die naar Hamburg
kwam voor een bijeenkomst van de .Vreemde Vrijheidsbroeders'
een gilde-organisatie. Hij werd begroet door de beide zonen van
een ter plaatse wonende „meester", gekleed in het kostuum van
het gilde
