Wantrouwen is in Moskou
weer „beginsel" geworden
ZOEKLICHT
JONGEREN GAAN
TOON AANGEVEN
UIT
EN
THUIS
-tz
„Er gebeuren zoveel
nieuwe dingen in de
Sowjet-Unie
NA DE SPIONAGEZAAK - WYNNE EN PENKOWSKI
414
w*1,.
1 I
wanneer is er?y
aterdag 7 september 1963
Pagina 1
onderwereld van de speculatie. Zijn
beroepsrisico's betreffen niet dode
lijke straling maar het dodelijk sal
vo van een executiepeleton, want
op speculatie staat hier de zwaarste
straf. Hij verweert zich als „indi
vidualist" op zijn manier tegen de
tollectieve Sowjetrussische civilisa
tie. Bij ons zou hij het ver bren
gen. misschien respectabel worden.
Maar ook hier heeft hy een soort
roem verworven. De Chinese com
munisten hebben hem namelijk
vermeld, zeggende dat de dictatuur
van het proletariaat ook in de Sow-
Jet-Unie noodzakelijk zou zyn, om
dat er nog vijandelijke klassen in
i (Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
j Wie thans als journalist uit een Westelijk land in Moskou arri
veert. moet rekening houden met een argwanende ontvangst.
Denken de Russen een spion voor zich te hebben, zo vraagt
men zich af als twee vertegenwoordigers van het ministerie van
Buitenlandse Zaken wèl zo vriendelijk zijn ons tot een diner uit
te nodigen, maar tijdens de maaltijd laten doorschemeren, dat zij
graag willen weten met wie ze nu eigenlijk te maken hebben. Een
typerende vraag is ..of ik Russisch spreek". En als ik naar waar
heid antwoord, dat de dertig Russische woorden, die ik in een
Duits concentratiekamp heb geleerd, slechts eten en vloeken be-
treffen, komt de vraag om de vijf minuten terug. Als er in mijn
antivoorden geen verandering komt. roept een van hen tenslotte
wanhopig: „Als u dan geen Russisch spréékt, dan kunt u het
misschien toch wel lézen!" Een uitvoerig bescheid is echter niet
meer nodig, want zijn reactie op enige bellen Armeense cognac
verhindert hem van mijn antwoord kennis te nemen
Hoe benadert
men de figuur
van Gagarin
Een bevriende diplomaat geeft de
volgende ochtend een toelichting
op mijn zorgen over de argwanen
de ontvangst van de vorige dag. „De
spionage-affaire W.vnne-Penkowski
heeft het wantrouwen weer tot be
ginsel en praktijk verheven", zegt
hij. „Men gaat er weer van uit.
dat iedereen aan de tand gevoeld
moet worden. Het verleden heeft
het wantrouwen Instinctief ge
maakt en men moet zich elke keer
een bewuste inspanning getroosten
om zich te ontspannen. Het Rus
sische volk heeft een sterk vredes-
verlangen en toch stuit de uiting
daarvan telkens op de reflex van
de waakzaamheid: van de nage
streefde militaire ontwapening
vreest men tevens „geestelijke ont
wapening".
Sowjetrussische bureaucraten
hebben hun leven doorgaans aan
hun zwijgzaamheid te danken en
zij zijn ook nu nog zuinige praters.
Zij zeggen bijv.: ..De zon schijnt
vandaag" en uit de veelbetekenen
de blik. die zy daarbij op de corres
pondent richten, mag deze afleiden,
dat er sprake is van ontspanning.
Behalve de voorzichtigheid is er
nog een andere factor, die het .ge
sprek" tussen Oost en West belem
mert. Zo roept de Russische dich
ter Soerkow op een persconferentie
in Moskou van de Europese schrij
versgemeenschap met omhoog ge
heven armen uit na een aanval op
de Sowjetrussische kun6t, die vol
gens Engelsen en Zweden van
.schematisering' mank gaat: „Het is
gemakkelijk ons van schematise
ring te beschuldigen. Maar er ge
beuren in de Sowjet-Unie op elk
terrein zoveel nieuwe dingen, dat
Portret van een jongere generatie in de Sowjet-Unie.
LANGE WEG
Voor het eerst komt er be
weging in de vastgevroren
stellingen van de koude oor
log. Tussen Moskou en Pe
king heeft zich een breuk
voorgedaan, die van even
groot historisch belang kan
worden als die tussen Rome
en Constantinopel. En in
Moskou is een akkoord gete
kend tot gedeeltelijke stop
zetting van de proeven met
kernwapens dat tot strekking
heeft het huidige machts
evenwicht vast te leggen. De
twee blokken beginnen el-
kaars bestaan te' aanvaarden
en spelregels voor het naast-
elkaar-bestaan op te stellen.
Dit zyn de eerste stappen
op een lange en moeilijke
weg. Om te zien hoe het oost-
blok erop reageert is onze
reisredacteur W. L. Brugsma
voor de derde maal naar
Moskou en voor de vyfde
maal naar Warschau gereisd
Van zyn bevindingen geeft
hij verslag in enige artikelen,
waarvan hierby het eerste.
EEN
llllllllllllllllllllltlltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
OP DE BOEKENMARKT
Peter van Gestel „Drempelvrees"
Querido Amsterdam 1962.
Peter van Gestel, bekroond met
de Reina Prinsen Geerligsprijs. zou
alleen al daarom de aandacht
waard zijn, omdat hij als schrijver
een eigenschap bezit, die men, zeker
ngi in Nederland, zelden tegenkomt.
Dit laatste in aanmerking genomen
is het wonderlijk deze eigenschap
aan te treffen bij een zo jong au
teur. Met die eigenschap bedoel ik
rp| een zeer verfynde tastzin voor die
zaken van het zieleleven van de
mens, die er eigenlijk de kern van
uitmaken, maar die gewoonlijk over
lm* **et boofd worden gezien. Het zijn
18) de nuances in gevoelens en ge-
,lti| dachten, die de mens zich gewoon
lijk zelf nauwelijks bewust is, die
Keen zichtbare veranderingen in
«en levensgang teweegbrengen,
maar die de mens maken. Het zijn
bepaald niet die reacties waarover
de psychologie zich druk maakt.
Het is iets veel subtielers, iets dat
in zyn subtiliteit de drijfkracht van
de menselijke geest vormt. Als ik
rm' een vergelijking zou willen treffen,
58 dan zou ik dit werk vergelijken met
n» dat van Katharine Mansfield,
maar ik bedoel met deze vergelijking
jf niet anders dan het terrein aan te
>h( geven waarop de verhalen van Van
1 Gestel zich bewegen.
De vier verhalen in deze bundel
lfi hebben de summiere realiteit, die
jorJ nu eenmaal nodig is om mensen
t rf te laten opbloeien. Men kan dan
ook nauwelijks van een intrige spre
ken, want die komt er niet aan te
pas. Een jongen gaat logeren bij
een echtpaar, dat geen kinderen
heeft. Stefan uit het tweede ver
haal komt in een jeugdkamp. „Twee
middagen" heeft iets meer drama
tiek. Een jongen wordt geconfron
teerd met de dood van zfjn ouders,
die tijdens hun vakantie een auto-
geluk hebben gehad. „De vader van
Erik" in mijn ogen het mooiste
en dat niet omdat het gegeven mij
zo na is is de ontmoeting, de
geestelijke ontmoeting tussen een
vader en een zoon, die beiden
schrijver zijn. Het is werkelijk mag
nifiek van sfeer en verfynde karak
terstudie.
De taal van Peter van Gestel is
van een geraffineerde eenvoud. Zó
eenvoudig dat men zich de ogen
uitwryft als men ontdekt hoe sub
tiel deze eenvoud is. Geen spoor
van mooischrijverij, ook geen ge-
inverteerde, maar de volkomen tref
zekerheid van de geboren stylist.
Te midden van de jonge schrij
vers gaat Peter van Gestel een
eigen weg. Hij heeft zich verwij
derd van het hedendaagse gebied
van de door sex en sociale onlust
benarde jongelingschap en is terug
gekeerd tot het eindeloos veel uit
gebreidere ware zieleleven van de
mens. Als ik ooit met belangstelling
naar het volgende werk van een
jonge auteur heb uitgezien, dan is
het wel naar dat van Peter van
Cleidsch dagblad
Onze schaakrubriek
wij nog niet weten hoe wij die het
beste kunnen beschrijven. Hoe men
een Hamlet kan scheppen, weten
we. Maar hoe benadert men een
Gagarin?"
„Individualist"
Aan de lunch in hotel Metropole
komt een Russische jongeman
tegenover mij zitten, die belang
wekkender blijkt dan de held van
de kosmos. Hij heeft een open ge
zicht met schrandere ogen, eet een
Siberische patrijs, drinkt er een
fles Geongsche wijn bij en laat het
zich smaken. Terwijl men zich nog
zit af te vragen waar hij het geld
vandaan haalt is hij een bekend
pianist, een jong geleerde, een kos
monaut? opent hij al de conver
satie. Hij wijst op een in krante
papier gewikkeld pakje en vraagt
of ik belangstelling heb voor een
oud Russisch souvenir: er zit 200
gram goud aan. Nieuwsgierig in
formeer ik naar de prijs. Hy veegt
de mond af en zegt koel: „Duizend
dollar".
Dese kosmonaut evolueert dus
niet tussen de planeten maar ln de
In Moskou staat het stand
beeld van Marx. Op het „voet
stuk" de beroemde uitspraak:
Proletariërs aller landen, ver
enigt u".
de communistische maatschappij
zijn. te weten „de burgerlijke pa
rasieten. speculanten, schurken,
leeglopers, nozems en dieven van
staatseigendom".
De Russen vinden dat met reden
een bijzonder originele kijk op de
klassestrijd. Zij zeggen, dat misda
digers nooit een bepaalde klasse in
een maatschappij vormen. En ten
slotte menen zij dat het hier
slechts „overblijfselen van het ka
pitalisme" geldt. Dat kapitalisme
toch! Reeds in 1917 weggevaagd,
strekt het nog zijn tentakels uit
naar een generatie van twintigjari-
gen die het nooit gezien, laat staan
gekend heeft.
Tussen haar realisme en het so
cialistische is nog een dialoog op
komst, die niet eeuwig door ordon
nanties kan worden opgeschoven!
In de wedstrijd om het kampioen
schap van Nieuw-Zeeland ln 1962
werd de 22-jarige Sutten winnaar.
De leeftijden der overige deelnemers
zyn ons niet bekend, behalve dat
een van hen, n.l. Evans pas zeven- 1
tien jaren telt. Het is een be-
wys van een krachtig schaakleven,
wanneer de jongeren de toon gaan
aangeven.
De ontmoeting tussen deze beide
jonge talenten is de moeite waard
om te worden nagespeeld.
Wit: R. J. Sutton.
Zwart: Chr. Evans.
Koningsgambiet.
1. e2-e4, e7-e5; 2. f2-f4 (de frisse
stijl van de jeugd) e5xf4; 3. Pgl-f3,
Lf8-e7 (De van Cunningham af
komstige en daarom naar hem ver
noemde variant). 4. Lfl-c4 (Van
Spassky is afkomstig de nieuwe zet
4Pc3, welke mogelijk een verster
king is). Pg8-f6. 5. Pbl-c3, Pf6xe4!
6. Pf3-e5! Pe4-g5! (blijkt veel beter
dan Pd6), 7. d2-d4, d7-d6; 8. Pe5-
d3, c7-c6. 9. Pd3xf4, d6-d5, 10. Lc4-
d3, Pg5-e6. 11. 0-0, 0-0. 12. Pc3-e2,
Pb8-d7. 13. c2-c3. Pd7-f6. 14. Pe2-g3.
Pe6xf4. 15. Lclxf4 (Al niet al is wit
de gambietpion achter gebleven en
hefel daar namelijk enige compen
satie voor). 15Lc8-e6. 16. Ddl-
c2, 97-96. 17. Tal-el, Pf6-e8? (Tot
hier toe heeft zwart zich uitstekend
weten te handhaven. Nu echter on- i
derkent hij de witte dreiging niet).
ab ed fgb
I
- A I 4
1 1
I 1 ll
lil
i
s M
BsBEi
I
:n
5; a
Stelling na 17..._ Pe8. 18. Ld3xg6!
h7xg6. 19. Telxe6! f7xe6 j 20. Dc2x
g6t, Pe8-g7 (Wit heeft een toren
geofferd en hoewel de geheel van
dekkende pionnen ontblote konings
stelling er voor zwart niet erg pret
tig uitziet lijkt 1 toch, dat verde
diging nog wel mogelijk la. *t Blijkt
echter spoedig, dat wit goed heeft
gecombineerd). 2L Pg3-h5, Tf8-f7
(niet Lf6 wegens Lh6 en dan dreigt
Txf6 enz). 22. Ph5xg7, Tf7xg7. 23.
Dg6xe6+, Kg8-h7. 24. Dc8-h6t, Kh7-
g8. 25. Lf4-e5! Le7-f8. 26. Dh6-e6t,
Kg8-h7. 27, Tfl-fï en zwart gaf op.
Twee opgaven
8. Loyd
Chess Monthly 1858.
ab od e fgb
Wit geeft mat ln drie zetten.
L. Prokesh
„La Strateglo* 1939
Gestel. Hij bezit alle eigenschappen
om een groot schrijver te worden.
C. J. Kelk en W. AUngs.
„Twee uitslovers".
A. W. Bruna. Utrecht 1962.
Dit is een roman in brieven. De
ene briefschrijver woont in Neder
land en de andere in Napels. Zij
hebben geen naam en men zou ze
voor het gemak Kelk en Alings
kunnen noemen, maar dat gaat
natuurlijk niet op, want Kelk is
geen directeur van een scheepswerf
in ruste en Alings geen gezant
schapssecretaris. C. J. Kelk is een
bekende dichter, romanschrijver en
kriticus en Alings is een Journalist.
Beiden hebben de domino aange
trokken van goede, maatschappe
lijke burgers en zoals dat behoort
bij een domino; het gewaad past
hen gelukkig niet helemaal.
A. opent de correspondentie met
een verzoek aan K., die een studie
genot van zijn vader is. om een
jonge Italiaan te willen plaatsen op
de werf. Later komt K. met een
tegenverzoek dat omvangrijker is.
K. heeft n.l. een pleegdochter wier
huwelijk mis is gelopen en die nu
met haar kinderen naar Italië wil
om daar een pension te beginnen.
Voorwaar vruchtbare gegevens, die
de beide auteurs dan ook tot een
sierlijk park op laten bloeien. Want
aan die op zichzelf boeiende feiten,
verbinden zij op natuurlijke wijze
beschouwingen over het hedendaag
se leven in Nederland, over de men
taliteit van het Italiaanse volk.
over huwelijken en deszelfs proble
men. over maatschappij vormen,
waarbij de welvaartstaat forse ve
gen uit de pan krygt en over nog
vele andere aspecten van ons leven.
Dit boek is een voorbeeld van de
brieven, die men elkaar niet meer
schrijft persoonlijk, wijs en on
derhoudend Alleen dit „uitsloven"
snap ik niet erg goed; waarschijn
lijk een particulier grapje van de
beide auteurs.
CLARA EGGINK.
WOORD
VAN
BEZINNING
In zijn boek „Nieuwe ge
borgenheid" wijdt Bollnow een
hoofdstuk aan de zin van het
ïuis. Wat het gemis van een
igen huis betekent: de ellende
'an de woningnood, het leed
'an de ontheemden, de ontspo
ring van pyromaan, callgirl,
eugdmisdadiger zijn er de teke-
ren van. Want wij kunnen niet
sonder een thuis leven, een plek
/an veiligheid en geborgenheid,
'an liefde en intimiteit, waar
nen vanzelfsprekend zijn plaats
leeft en zijn onaangevochten
recht. Daarom zijn wij blij na
ie vakantie of na een periode
in ziekenhuis, kazerne of in het
buitenland weer thuis te komen,
tenminste, als het goed is. „Oost
West, thuis best" zeggen wij
dan.
Zo waar als deze spreuk moge
wezen, niet minder juist en te
recht is de drang erop uit te
willen, kenmerk van volwassen
heid. In de gelijkenis van „de
verloren zoon" is de verlorene
degene, die thuis blyft, en niet
degene, die uittrekt. Wijze
ouders voeden hun kinderen
daartoe op en kunnen ze ook
laten gaan, al weten zij, dat de
wereld vol is van distels en
doornen. Leven is nu eenmaal
gevaarlijk leven, dat boeit en*
ook verder brengt. Pioniers te
land. ter zee of ln de lucht, uit
vinders en onderzoekers ki la
boratoria zijn altijd grote men
sen in onze ogen. Mensen im
mers, die de bekende en ver
trouwde paden hebben durven
verlaten, die zyn gaan experi
menteren en zo de grenzen van
het leven hebben uitgezet, waar
door meer en anders mogelyk
werd dan wij ons konden den
ken.
Wie erop uittrekt, hem blij
ven strijd en Inspanning, zorg
en teleurstelling, pyn en ver
driet niet bespaard. Hy ervaart
ln wat voor 'n onherbergzame
wereld men moet leven, ook hoe
men zelf grondig faalt en te
kortschiet. Hy leert iets ver
staan van het zondevalverhaal
met wat daarop volgt: de mens,
die het paradys verloren heeft,
levend" met vuile handen",
wordt als Kain een zwerver en
vreemdeling op aarde. Want hy
kan geen rust meer vinden voor
zyn ziel Het verhaal vertelt,
dat Kain terecht komt in het
land Nod. En Nod betekent
„zwerversland".
Menigmaal kan ik my aan de
indruk niet onttrekken, dat wy
met z'n allen wonen in Nod.
Onze dynamische maatschappij
heeft ons verdreven uit al onze
hemen. De ons bekende en ver
trouwde wereld, waarin wy ons
zo thuis voelden, verliest steeds
meer haar eigen gezicht. Regels
en normen, zeden en gewoon
ten, het totale beeld der samen-
leing wyzigt zich zo snel en
ingrypend, dat wy er moeite
aan krygen ons daarin nog
thuis te voelen. En dan vraag
ik my weieens af of deze ont
wikkeling toch geen heil In
houdt. Want zou het niet heil
zaam voor ons zyn, als wy ons
bewust werden in Nod te wo
nen zoals die uitgetrokken zoon
in kommer en ellende zich zyn
thuis herinnerde? In „Homo
Viator" schryft Gablël Marcel:
„Wellicht kan een stabiel aards
bestel slechts tot stand komen,
Indien de mens zich voortdu
rend scherp bewust blyft een
reiziger op aarde te zyn".
Jezus Christus was zo'n mens.
De waarheid van Vondel's
woord „Buiten God is 't ner
gens veilig" stempelde zyn le
ven van wieg tot graf met
vreemdelingschap op deze aar
de. zo vol van distels en door
nen. Maar tevens met besef
daardoor van opdracht, bestem
ming en geborgenheid. Zo uit
en thuis in een en vlechtta hy
tot eer van God uit, de distels
en doornen zyn kroon, ons tot
maning. wegwijzing, verlossing.
W. J. H. HUBEEK,
Vryz. herv. predikant te
Leiden-Oegstgeest.
1 -
wit aan zet, remise
1. (Loyd)L Pf5-g3, Kgl. 2. Pg5,
P. 3. Pf2 of h3 mat.
2. (Prokesh)1. Kb8!, a4, 2. Txa7,
a3; 3. Txa3, Kb2; 4. Tal, elD; 8.
KANS OP BLIKSEM?
Ais uit dikke wolken
zeergroteregendnjp.
pels vallen is de kans
bi'kscm zeergroot
Als er ut a!!e richting,
en zwarte wolken
aan komen drijven
en over eJ kaar gaan
schuiven!!!!
Als er plotse li
zeervefandenuxa
■windmcrttbaarisf
Als het plotseling zeer
donker wordt eneen I
feücsUqrcqem/cfqt!|
