Mexico
dansen
biedt rijke schat aan
van grote schoonheid
ZOEKLICHT
IK KAN ONMOGELIJK MORGEN PREKEN
Eliseowaardig representant
van danslustig volk
EEUWENOUDE OORSPRONG
WOORD VAN BEZINNING
(LEIDSCH DAGBLAD
Zaterdag 31 augustus 1963 Pagina 1
De dans van de Quetzales
(Van onze correspondent in Mexico)
ELISEO is zijn voornaam en wie weet, misschien is hij een
van de nakomelingen dier gelukkigen waar de Griekse my
thologie van vertelt, dat ze verblijf hielden aan de westrand der
aarde bij de oceaan, waar eeuwige lente heerst.
Wel dat moet Mexico zijn! In ieder geval, Eliseo is een
Mexicaan en dus is hij verrukt van dansen. Hij kan het een
voudig niet laten. Hij is een formidabele danser. Er is er geen
die een „Zapateado" een dans waarbij rap voetenwerk met
een onbeweeglijk gehouden bovenlijf wordt gecombineerd
kan dansen als Eliseo.
Maar het ongeluk is dat als Eliseo een glaasje te veel op heeft,
hij m o e t dansen.
En daarvoor zoekt hij niet altijd
de geschiktste plaatsen uit. Zoals
toen Eliseo het letterlijk op z'n heu
pen kreeg, nadat hij wat diep in
dat vertrouwde glaasje had geke
ken. Hy vond de wereld iets verruk
kelijks en juist op dat ogenblik viel
zijn oog op het woord „De Inspan
ning". hetgeen de ernstige naam is
van een bakkerij om een hoek. Dus
danste Eliseo zonder inspanning
„De Inspanning" binnen, griste
daar k la Charlie Chaplin rond in
de roomtaarten en begon ze gene
reus en om de vreugde te delen
alle aanwezige klanten plus de
eigenaars van de zaak in het ge
zicht te smijten. Aldus iedereen
met de zoete room van dit leven
bedekkend, ontdekte de gelukkige
Eliseo ook een van die kolossale,
platte, ronde bakkysman van een
tot anderhalve meter doorsnee,
waar de Mexicaanse bakkers hun
heerlijke broodjes en zachte gebak
in plegen te vervoeren «op het
hoofd en op de fiets en dat vin
den ze de gewoonste zaak van de
wereld).
Het onbedwingbare verlangen om
een „Zapateado" in het midden van
zo'n mand te dansen, overviel Eli
seo en ziedaar, trallerend en zin
gend, stijlvol de handen op de rug
houdend, sprong hu in de volle
mand en danste zijn „Zapateado"
boven op de biscuitcakes, de schuim-
taartjes en de broodjes.
Dat kostte „De Inspanning" een
goeie honderd gulden aan schade
en als men zich zo ingespannen
heeft, dan zit men ook achter z(jn
guldentjes aan!
En nu zit Eliseo voor de onbe
taalde schade in de gevangenis te
boeten.
Enorme variatie
DIT is natuurlijk te begrij
pen. maar toch zou men
een man als Eliseo een paar
taarten cadeau moeten geven,
omdat hij zo de vreugde in het
leven houdt en omdat hij zo'n
waardige representant is van
dat volk, dat als geen ander ter
wereld danslustig is. Alles en
niets is voor de Mexicanen
aanleiding om een ..fiesta" te
geven en te dansen. Het is dan
ook niet te verwonderen dat
Mexico een enorme verschei
denheid aan dansen kent. en
dat hier een rijke dansfolklore
bestaat.
De oorspronkelijke bewoners van
Mexico dansten al zoveel en met
zo'n passie, d$t van die tijd nog de
meest fantastische dansen zijn over
gebleven.
Er zouden folianten te vullen zyn
met beschrijvingen van alle Mexi
caanse dans-variaties en haar his
torische oorsprong.
Bij de Azteken de bewoners
die op de hoogvlakte van Mexico
woonden, toen de Spanjaarden kwa
men werden kinderen zelfs ge
straft. wanneer ze na hun twaalf
de jaar in de z.g. zanghuizen de
danslessen verzuimden, die hier
iedere dag tegen'zonsondergang be
gonnen. Met name religieuze dan
sen werden geleerd, want de Azte
ken geloofden, dat men om gunsten
van de Goden te winnen, offers
moest brengen en voor hen moest
zingen en dansen.
Op belangrijke religieuze feest
dagen dansten soms meer dan dui
zend mensen in de voorhof van een
tempel, wat een fantastisch gezicht
moet zun geweest, omdat ieder in
zijn fraaiste dracht en met de
prachtigste veren op het hoofd ver
scheen. Uren en uren werd dat
feest voortgezet, en wanneer de een
zich uitgeput voelde, stond een
andere danser klaar om in te val
len, want de continuïteit was be
langrijk. evenals de correcte stap
pen en bewegingen.
Fouten in danspassen gemaakt,
konden soms met de dood worden
bestraft, daar dit een belediging
van de Goden werd geacht.
In modern Mexico blijven deze
religieuze dansen ook nog gehand
haafd. Altijd weer kan men op ker
kelijke feestdagen dansgroepen de
hele dag «en soms nog een deel van
de nacht» voor en om de kerk zien
heen dansen. In kleinere plaatsen
begint men dikwijls die dansen in
de kerk.
Levensgevaarlijk
EEN van de beroemdste
en adembenemendste
eeuwenoude dansen is die van
de ..vliegers Ook nu nog ver
vullen de deelnemers met de
uitvoering ervan dikwijls een
belofte aan een heilige, want
het is een levensgevaarlijke
dans.
In verschillende streken van
Mexico wordt deze dans op een ker
kelijke feestdag gevarieerd uitge
voerd, maar de grote lyn is als
volgt: door de autoriteiten en man
nen van een dorp wordt eerst in
het bos een lange rechte boom ge
zocht. Vóór hij wordt omgehakt,
wordt de machtige God der bomen
beloofd, dat de boom alleen voor
de dans zal worden gebruikt. Op de
eerste plaate waar de bijl zal vallen,
wordt eerst wat brandewijn gespren
keld en dan geeft de leider der dan
sers de eerste houv»
Met zorg worden de takken ver
wijderd. en als de boom die vooral,
niet over de grond mag slepen. In
triomf naar het dorp wordt gedra
gen, is het een eer daarbij te mo
gen helpen. Voor hij op het dorps
plein in de grond wordt gezet, wordt
er soms wat voedsel en drank of
een levende kip in de kuil gedaan,
om de boom de kracht te geven de
vliegers te dragen. Er wordt een
sterk touw tot bovenaan omheenge-
knoopt en dan wordt op de top een
soort van houten molenwiek beves
tigd. Ieder der dansers voert op een
„wiek" zyn dans uit. terwUl hun
leider in het midden van het draai
bare platform op fluit en trommel
speelt, terwul hy tegelijk zelf ook
danst.
Alle vfjf hebben een lang touw
om het lichaam gebonden en op een
bepaalde melodie storten ze zich
aan dat touw met het hoofd naar
beneden en met de armen als vleu
gels gestrekt omlaag. Ze moeten nu
op het ritme van de muziek 13 maal
om de paal heenvliegen «een eeuw
bestond by de Azteken uit 4 maal
13 jaren). Met een salto mortale
komen ze dan op de grond, waar
ze wachten op hun leider die het
zelfde doet, al vliegend dóór biyft
spelen op zUn fluit
Spectaculair
EEN andere spectaculaire
dans maar nu wat
prachtige dracht betreft is
die van de Quetzales. ofwel
van de bonte tropische vogels.
De dansers dragen daarbij een
gestileerde hoofdtooi, die de
bonte veren moeten represente
ren, in de vorm van een wiel
van meer dan een meter door
snee. De dans zelf is eenvoudig
maar van een zeldzame schoon
heid in kleur en figuurwisse-
ling.
Van weer een totaal ander karak
ter zijn de dansen die voor de Jacht
werden uitgevoerd. Een van de
meest dramatische is die welke de
Yaqul-Indianen nu nog uitvoeren:
de dans van het hert, waarvoor
men geen gering kunstenaar moet
zyn om die zo aangrUpend te kun
nen uitvoeren.
De hoofddanser draagt een herte
gewei en neemt de houding van het
hert aan. in de handen kalebassen
met gedroogde zaden dragend, waar
mee h(j het ritme rammelt. De rust
of schuwheid en dan de angst voor
de achtervolgende jagers uitdruk
kend. sterft het aangeschoten hert
in een stuiptrekking op de grond
het is een van Mexico's prachtigste
klassieke dansen.
De tygerdana heeft een meer
burlesk karakter. In tijgerhuiden
geklede kinderen moeten met snelle
danspassen aan de achtervolgende
Jagers zien te ontkomen, waarby ze
trachten met de staart de Jagers te
kietelen of, als ze gewond terugko
men. dwaze opmerkingen over de
slechte dokters maken. Met dat al
houdt men zich aan de merendeels
in het Azteeks gezongen tekst!
Op een stralende (van zon.
niet van regen» zondagochtend
was ik op weg naar een kerkje
in het hart van onze stad. In
eens word ik achterop getoeterd
door een groepje alleraardigste
gemeenteleden, die. knikkend en
zelfs vrlendeiyk achterom wui
vend. als in een ronkende raket
wegschoten zeewaarts.
KUk. dat kan een predikant,
zachtjes gezegd, een vreemde
gewaarwording geven. Ik kan
my (levendig!» voorstellen dat
Dan zUn er series meer martiale
dansen, zoals de messendans niet
ongevaariyk of de dans van Mo
ren en Christenen, waarby heide
nen bekeerd moeten worden en op
de muziek met dolken wordt ge
vochten.
Heel populair zyn de „negritos"
of negerdansen, die uit de kust
streek komen waar de Spanjaarden
de negerslaven brachten. De slang
natuuriyk het boos instinct der
vrouw representerend wordt
meestal in die dansen gebruikt en
in een mandje meegedragen. Een
danser, die doet of hy de slange-
beet ontvangt, valt neer. maar wordt
door een dansende heks genezen.
Er zyn natuuriyk alle mogelijke
romantische dansen, zoals b.v. een
waarbij vrouwen grote met fruit-
beladen gelakverfde schalen op het
hoofd dragen.
Spaanse invloed
Vele ook hebben een Spaan
se beinvloeding ondergaan
waaronder de Zapateados,
waar Eliseo zo van houdt.
Daarbij is er één waarbij men
met de voeten al dansend een
op de grond liggend lint tot een
strik moet binden. En dit alles
is maar een zéér gering deel
van wat Mexico aan dans-rijk-
dom bezit!
Dus. om op Eliseo terug te
komen: kan men het hem. met
zo'n dans-traditie in zijn bloed,
kwalijk nemen dat hij in een
gelukkige stemming op de
schuimtaartjes springt om als
op wolken te dansen
Ceremoniele Aztzekendans tij
dens een uitvoering bij de
tempel.
Mexicaanse dorpsmuzikanten
middag had opgebeld met de
woorden: beste broeder (zuster),
neemt U my a.u.b. niet kwaiyk,
maar bepaalde ervaringen ma
ken het my onmogeiyk zondag
te preken.
Stel je voorl Denk eens in! De
goede ouderling zou zyn (haar)
oren niet geloven. Als de ouder
ling van één ding overtuigd is.
dan toch zeker van het onwrik
baar geloof van de dominee. Hy
EEN
OP DE BOEKENMARKT
C'hristiane Rochefort, Kin
dertjes van deze eeuw (uit
het Frans vertaald» Con
tact Amsterdam 1963.
Het is bepaald geen opwekkend
beeld, dat de Franse schrijfster op
hangt van het dageiykse leven van
een arbeidersgezin in Parys. Het is
vooral daarom ook niet opwekkend,
omdat wy. Nederlanders, nog steeds
met de gedachte rondlopen, dat het
in Frankryk iets beter moet zyn
dan elders aangezien dit land een
niet te miskennen traditie op het
gebied van de beschaving heeft. Als
wy Christiane moeten geloven, dan
is daar niet veel van overgebleven
in de welvaartstaat. Want wat geeft
U gunt 's Heren dienaar zyn
twyfel niet. Neen, hy is beroeps
gelovige. Dat is zeer onblliyk.
Ja maar: het is zyn roeping;
hy heeft er voor gestudeerd.
Ach wat, roeping eist ant
woord geven. Dat antwoord
klinkt niet altyd even krachtig,
even ferm. (Hebt dan geen
roeping?) En studieboeken ma
ken van een mens nog niet een
gelovige.
Het is een verrassing ('n won
der) als een mens gelooft. Het is
bepaalde ervaringen U de animo
ontnemen ter kerke te gaan. U
eist en neemt de vryheid om uit
de kerk weg te biyven. En in
tussen vindt U het normaal dat
ae dominee er wel ls. Zou hy
geen slappe tyden kennen, geen
weet hebben van aanvechtin
gen? De vryheid, stilzwUgend
weg te biyven. gunt U de voor
ganger niet. Dat ls meten met
twee maten.
Ik zou het gezicht wel eens ge-
eien w'.llen hebben van een ou
derling. wanneer lk die gister-
of zy zou kunnen ontwoorden:
beste dominee, ln uw beroeps
brief staat dat U des zondags
moet preken. Contract is con
tract Dat is waar en zeer
zakeiyk.
Als niet naar de kerk gaat
vindt geen mens dat erg. Maar
als de dominee om reden van
twyfel niet preekt, durft U dat
contractbreuk te noemen. Een
collega zei tegen my: een domi
nee scheidt geen preken af, zo
als een speekselklier mondvocht
uitlaat.
geen wonder als iemand niet ge
looft. Christus heeft tegen zyn
apostelen gezegd: My hebt gy
niet altyd.
Een sterk geloof, een krachtige
liefde en een zuiver leven biyft
een wonder en is elemaal geen
regel.
Laten zy, die morgen moeten
preken eens lezen Jesaja 50
4—6.
H. J. A. Haan.
Evang. Luth. predikant
te Leiden.
zy met veel talent te zien? Een
familie waarin de kinderen het
worden er op den duur een stuk of
zeven, meen ik. maar ik kan de tel
kwytgeraakt zyn geboren wor
den als produkten van „de kinder -
byslag en een vrye dag". De „ik" is
de oudste, een meisje genamd Jo-
syane. Aan fraaie namen ontbreekt
het niet. maar dat is dan ook het
enige fraaie dat er in dit gezin te
vinden is. By ieder kind komt er
vanwege die kinderbyslag een huis-
houdelyke modernisering op afbe
taling: een wasmachine, een radio,
een mixer, een t.v. en tenslotte een
tweedehands auto. Als er een kind
dood geboren wordt, haalt de leve
rancier de t.v. weg want dan kan de
afbetaling niet voldaan worden.
Deze groep weerzinwekkende
mensen is machtig goed getekend.
De ruziënde ouders, de misdadige
Patrick, de tweeling van wie nie
mand weet of ze er wel byhoren,
aangezien zy. voor zij thuiskwa
men. in verschillende ziekenhuizen
gezworven hebben en, naar hun
uiteriyk te oordelen, een verwisse
ling niet uitgesloten is. Het zieke
lijke meisje Chan tal. de zwUgzame,
wyze Nicolas, de debiele Catherine,
Voor al die wurmen komt de zorg
neer op het oudste meisje. Jo6yane
groeit op zoals een meisje in een
dergelyke Panjse wyk blykbaar op
groeit. zy doet al heel vroeg sek
suele ervaringen op. Als zy van
school komt weet zy niet wat zy zal
gaan doen en als zy tenslotte de
jongen Philippe werkeiyk liefkrugt,
ach. dan suggereert de schryfster,
dat haar leven wel niet anders zal
zyn dan dat van haar moeder.
Is deze roman een aanklacht?
Zonder enige twyfel. Christiane wil
duidelyk aantonen dat materiële
welvaart voor onbeechaafden leidt
tot bestialiteit en niet tot bescha
ving. Deze mensen weten immers
niet dat die laatste bestaat? Deze
klacht is met zoveel vuur geschre
ven, dat men zonder mankeren aan
Zola gaat denken. Maar by deze
oudere schrijver vindt men duide
lyk de oorzaak van het verval van
zijn sujetten: erfeiykheid. armoe
de, drank. Aan'deze plagen is in
onze verlichte eeuw min of meer
een einde gemaakt, maar deze
schryfster ziet een nieuwe plaag
verrijzen, nl. dat materiële welvaart
alleen het laatste grein van geest
doodt, daar de mens van heden in
zyn vryheid niet weet waar hy het
zoeken moet en vooral daar nie
mand hem de weg kan wyzen op
het ogenblik.
Dr. W. A. 't Hart, De psy
chologie van Maigret,
Zwart Beertje, Bruna
Utrecht.
Wanneer men de hierboven ge
noemde roman van Christiane Ro
chefort en een roman van Sime-
non, de schepper van de inspecteur
Maigret, naast elkaar zou leggen,
dan zou bovenal treffen dat Si-
menon nooit een tendensroman ge
schreven heeft. Goed. Simenon is
een fUne kenner van de menselyke
ziel, maar een aanklacht heeft hy
bepaald nooit willen geven. Het doet
dan ook vreemd aan dr. 'f Hart te
horen spreken over de „taak" van
Simenon. als ware deze rasschrijver
een paedagoog of een heilprecLiker.
By een dergelyke opmerking komt
de aap uit de mouw, want het is
een fout die veel gemaakt wordt
nl. aan te nemen dat een zeer goed
schryver, die gelezen wordt, dit
doel bereikt heeft door te schrijven
met het oog op een publiek. Dit is
onjuist. De taak van een schryver
is niet anders dan schrijven en
niet. zoals dr. 't Hart het uitdrukt:
„hun weten (te» transponeren voor
een groter publiek, dat recht heeft
op het allerbeste wat een geestelyk
beleven totnutoe heeft mogen op
brengen". <blz. 146». Ten eerste
heeft dat grote publiek voorlopig
lak aan het allerbeste van geestelyk
belfven. Men ga maar eens kyken
en horen waar dal z.g. grote pu
bliek zich het liefst mee bezighoudt.
In dit verband even terzyde: Ik
kan my best begrijpen dat iemand
zyn buurman vermoordt omdat hy
de hele dag zyn radio laat brullen.
Daar behoef je werkeiyk geen oor
logsinvalide voor te zyn <blz. 118
tot 119). Ten tweede „transponeert
Simenon zyn weten niet voor een
groter publiek". Dat doet geen en
kele rechtgeaarde schryver. Hy
schryft zoals hy gebekt is. Dat
deze grote schrijver het Franse pu
bliek aanspreekt en ook in Amerika
en Engeland veel belangstelling
heeft, heeft niets te maken met
transponeren van wat ook. Boven
dien is de werkelyke Simenon liier
in Nederland vrywel onbekend en
hy zal dat wel blyven. En dat heeft
weer niets te maken met die .jan-
curieuze kritiek" waar dr. 't Hart
telkens van spreekt, maar met heel
iets anders, waar ik nu niet verder
op in zal gaan. Kortom, ik twyfel
geen ogenblik aan de geleerdheid
van deze psycholoog zyn boekje
is doorregen van terecht gebruikte
citaten maar zyn verdediging
van Simenon, die dit soort verde
diging niet nodig heeft, gaat van
een verkeerd standpunt uit.
CLARA EG GINK
