Marius Constant demonstreert
aleatoire muziek
IN KAMER en TUIN i
Kom er
ACHT-er
Als reactie tegen
nieuiv academisme
zomerse stilte voi
de Olympische stori
MUZIEKFESTIVAL AIX EN PROVENCE j
.99
Kom er ACHT-e
Zaterdag 24 augustus 1963
Pagina 2
(Van onze correspondent te Parijs)
SINDS een jaar of wat worden tijdens de zomermaanden in
Aix de ..colleges" van ene .universiteit voor muzikaal hu
manisme" georganiseerd, een iet wat pompeuze naam voor een
reeks lezingen, concerten, demonstraties en cursussen, waarover
componist André Jolivet en zijn voortvarende vrouw de scepter
zwaaien en die in een enigszins duistere los-vast-verkering aan
het eigenlijke festival gekoppeld is. Het instituut dat zijn voor
drachten in een der collegezalen van de faculteit geeft en waar
voor Jolivet meestal wel componisten, musicologen, critici, die
toch voor 't Festival in Aix vertoeven, weet te strikken, kan men
beschouwen als een soort tegenwicht voor of complement op de
officiële programma's (die. gelijk bekend, van avant-gardisme nu
niet bepaald uit het lood plegen te hangen) en waardoor, tijdens
de feesten, de moderne muze zich de mond dus toch niet conse
quent en permanent ziet gesnoerd.
Marius Constant (r). tijdens
een radio-debat, vorig jaar.
met wijlen de Franse compo
nist Francis Poulenc.
Doorbreking van
het pantser
In dit muzikaal-humanistische
raam nu heeft de jonge componist
Marius Constant een met eigen
werken geïllustreerde voordracht
gehouden over de „aleatoire mu
ziek",, die de laatste tyd nogal veel
van zich doet spreken. Het adjectief
„aleatoire" is van huls uit een juri
disch begrip dat betrekking heeft
op het toeval en op onvoorziene om
standigheden. Een toeval dat som
mige componisten nu ook weer een
leidende rol in hun muziek wil la
ten spelen met het doel. door mid
del van het element van de im
provisatie. het starre en verstik
kende pantser van het .seriële sys
teem". dat het ganse compositiepro-
Met taludbeplanting kan men
veel moois maken. Als het huls
er zich voor leent, kan men een
zeer gevarieerde beplanting aan
brengen. Over het algemeen
moet men met een verhoging
van de grond werken, doch dan
dient met de ondergrond eerst
goed diep los te maken. Breng er
dus niet zo de aan te voeren
grond overeen; in dat geval zal
er weinig van terecht komen.
Men moet voor goede grond zor
gen goed; bemeste en hum vis
rijke tuingrond en dan kan men
later door de bovengrond nog
wat oude meet spitten. Gebruik
er in geen geval verse stalmest
voor; kompost kan men er ook
prima voor gebruiken. Alleen in
dien de grond voldoende humus-
rljk ls. kan men ook heel goede
resultaten bereiken met de be
kende tuin- en gazonkorrelmest-
soorten. Per tien vierkante me
ter heeft men dan ongeveer
driehonderd gram nodig en dan
kan men later nog eens een
lichte overbemesting geven. Zo
langzamerhand kan men dan de
grondbewerking in orde maken
en eens nagaan welke planten er
besteld moeten worden. Als men
die bestelling zo vroeg mogelijk
opgeeft, zal men alles in oktober
ontvangen en kunnen ze op de
voor hen bestemde plaats gepoot
worden.
Men moet het voornamelijk in
l&agblijvende beplanting zoeken,
doch enkele opgaande en groen-
blijvende conifeertjes kunnen
ook gepoot worden; zij geven le
ven in de winterse tuin. Verder
moet men het zoveel mogelijk bi]
vaste planten zoeken; vooral
groenblijvende heeft men ervoor
nodig en die zijn er voldoende.
Op de achtergrond kunnen sta-
chys gepoot worden; vooral de
soort met grijs blad zal prima
voldoen en ook van Santolina
met grijs blad zal men veel ple
zier hebben. In het groen kan
men op een schaduwplekje de
Pachysandra terminal is poten
en er zijn ook wel enkele groen
blijvende varens te vinden Op
de voorgrond kunnen vele soor
ten groenblijvende en kussen-
vormende soorten gepoot wor
den. Men kan die vooral vinden
in het geslacht Saxifraga en ook
de aubrietia's blijven betrekke
lijk groen. Anjers kunnen ook in
allerlei soorten en kleuren ge
poot worden.
G. KROMDIJK
ces steeds sterker beheerst, te door
breken.
De ..aleatoire" stroming mag men
dus als een reactie omschrijven op
het cerebrale van de dodecafonis-
tische of seriële compositiemethode,
die hard op weg was in een nieuw
en steriel academisme van jeugdige
schoolvossen vast te lopen. Het
z|jn trouwens de belangrijkste voor
trekkers uit dit kamp. als Pierre
Boulez of Karlheinz Stockhausen,
die dat gevaar het eerst hebben on
derkend om in die aleatoire rich
ting een uitweg te zoeken, zo niet
te vinden.
Voor die noodzaak voelde onder
tussen Marius Constant zich zeker
niet gesteld, omdat hij nooit tot de
„seriëlen" heeft behoord. Als leer
ling van Enesco in zijn vroegere
vaderstad Boekarest en later van
Tony Aubln en Darius Milhaud in
Parijs waarheen hij, als afstamme
ling van Franse „kolonisatoren", na
de oorlog uitweek, was Marius Con
stant, die 38 jaar is, in grote lijnen
de tonale beginselen van zijn leer
meesters immers wel trouw geble
ven, zonder daarom Integendeel
het experiment op vele gebieden
te schuwen. Hij is zo de eerste com
ponist in Frankrijk geweest, die de
„concrete middelen' van ingeblikt
lawaai en geruis met een onthul
lend effect, met het klassieke in
strumentarium combineerde ten be
hoeve van zijn radioballet „Le
Joueur de flüte", waarvoor hy in
1952 de Italia-priJs verwierf. En ook
in andere werken als de Préludes
voor orkest, die in opdracht van de
Unesco werden geschreven en in
dertijd door Leonard Bernstein in
Parijs ten doop zijn gehouden, gaf
hy blijk van zijn exploratleve tem
perament en van zijn duidelijke
streven buiten de vertrouwde en
platgelopen paden te treden.
Zijn huidige belangstelling voor
de aleatoire muziek duidt evenmin
op een bekering tot het dodecafo-
nisme waarvan hy zich, by tyd
en wyie, overigens ook wel heeft
bediend maar werd hem eerder
ingegeven door de overtuiging dat
in het algemeen de improvisatie en
het dobbelspel met het toeval een
waarde vertegenwoordigt, die ten
onrechte in de Westerse muziek al
veel te lang verwaarloosd is. Een
waarde of element, welke hy niet
temin als componist tot op zekere,
hoogte In de hand wil blyven hou
den en ondergeschikt bedoelt te
maken aan een opzet of een plan
dat door hem voor een nauwom-
schreven doel ontworpen werd.
Improvisatie binnen
tijd en vorm
IN dét licht nu moet men het
laatste oeuvre zien en horen
dat Marius Constant compo
neerde op, of beter rond het uit
voerige en fantasmagorische proza
gedicht van de voorloper van het
surrealisme Lautreamont, "Les
chants de Maldoror", (waarop vorig
Jaar Maurice Jarre ook al een bal
let voor Roland Petit geschreven
had) en dat onlangs op het muziek
festival van Straatsburg zyn we
reldpremière beleefde. Voor dat
werk had Marius Constant tevoren
een aantal motleven en thema's ge
noteerd, die voor hem de muzikale
reacties op Lautreamonts gedicht,
dat bevolkt is met vreemde mon
sters en reuzenlnsecten, vormden,
en die hy de musici van zyn orkest
voorlegde als basis voor hun collec
tieve of individuele Improvisaties.
Een danser-dirigent-choreograaf
In de persoon van Jacques Cha-
zot gaf op een wat verbreed po
dium, met gestyleerde gebaren, de
inzetten en de andere onontbeer-
ïyke aanwyzingen aan om zo, uit
naam van de componist en als
diens gedelegeerde, die improvisatie
dus toch binnen een zekere raam
van tyd en vorm te kunnen houden.
Spontane
registratie
j ET spreekt vanzelf dat de re
sultaten van zo'n opzet staan
of vallen met de fantasie, de
gevoeligheid en de Intelligentie van
de orkestmusici, en in dit geval leek
constant het niet slecht getroffen
te hebben, terwyi door toedoen van
zyn eigen bydragen als thematisch
materiaal, een zekere eenheid en
een zelfs onmiskenbaar intiem ver
band tussen muziek en tekst niette
min bleef bestaan.
Men kan zich echter Indenken
dat in de aleatoire richting nog veel
wydere perspectieven zouden kun
nen worden geopend indien men,
met dit doel musici tezamen bracht
die b.v. In de Jazz, him improvisa
torische talenten aan zekere coden
H'
Kunt U de acht afwykingen in de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt U elders in dit By voegsel.
van discipline hadden leren ver
binden, want ook hier moet de vrij-
heid uiteraard toch aan bepaalde
regels blijven onderworpen.
Wat Marius Constant echter zelf
als improvisator waard is bewees
hy tenslotte met de vertoning van
een korte documentaire over de
grote Engelse schilder Henry Moore
tydens de oorlog in Londen, welke
film de componist onmiddeliyk aan
het orgel had begeleid om zo de
schok, die door de aangrypende
beelden werd veroorzaakt, spontaan
te kunnen registreren. Zelden
ik beeld en muziek zo harmonl
verenigd gezien en gehoord.
Wanneer Marius Constant i
deze fascinerende documentaire
bewys te meer voor de vruchtbi
held der „aleatoire beginsel
heeft willen leveren, dan is h(j
die opzet zeker geslaagd. Op vo
waarde dat dan alle musici uit
overeenkomstig en ryk reser
van gevoelige ontvankeiykheld
rap en adequaat formulering*
mogen beschikken.
INNSBRUCK:
(Van onze speciale verslaggever)
Innsbruck,
De berg kijkt zwijgend toe. Als postpaketjes- autobusladin
gen vol zo worden aan zijn voet de toeristen in Innsbruck uit
gestrooid. Af en toe hult de berg zich in nevels, die als rook
slierten om zijn hellingen krullen, soms rolt de donder door zijn
dalen en slingert hij bliksemschichten naar de vermetelen, die
zich bij nacht en slagregens in zijn rijk wagen en met levens
gevaar de hellingen op en af kruipen, maar meestal kijkt hij in
serene rust toe. Zijn tijd als Olympus, als residentie voor de
Olympische winterspelen is nog niet gekomen.
Er is nog maar weinig belangstelling voor de dingen, die hun
schaduw vooruit werpen. In Innsbruck: de Olympische Winter
spelen, die woensdag 29 januari 1964 hier beginnen. Het ijspaleis
het grootste ter wereld, nu nog in aanbouw het Olym
pische Dorp, de enorme springschans het is alles al te zien,
maar men wordt er niet heet of koud van. Er is een kille adem
voor nodig om deze nu nog dode dingen tot leven te wekken:
de adem van de winter. Daaraan wenst niemand, die nu in Inns
bruck komt, te worden herinnerd!
Stille nerkers
Innsbruck gonst wel, maar dus
niet van Olympische drukte en de
bewoners van het stadje zelf praten
er weinig over. De etalages, de tal
loze souvenirwinkeltjes staan echt
nog niet in het teken van de vyf
ringen. In de gehele stad waait nog
geen Olympische vlag. Dat ls alle
maal van later zorg. Toch wordt
er, achter de schermen, hard aan
de voorbereidingen gewerkt.
In het hoofdkwartier van de
Olympische corrrmtsRle in één
van de flats, die straks als olym
pisch dorp dienst zullen doen
worstelt men zich gestaag door de
rijstebrijberg van problemen, die de
organisatie van dit gigantische
sportevenement nu eenmaal met
zich meebrengt. Voorzitter van dit
organisatiecomité is dr. Heinrich
Drimmel. de Bundesmlnlster voor
onderwijs, doch wy nemen aan, dat
hij zyn departement in Wenen
maar zo af en toe verwisselt voor
de presidentezetel in Innsbruck en
de dagelijkse gang van zaken over
laat aan de vice-president dr. Alois
Luger, de burgemeester van Inns
bruck en aan de secretaris van het
comité prof. Friedl Wolfgang.
„Hochbetrieb" heerst ook op het
bureau perszaken, dat vlak bij het
station zetelt, waar regelmatig de
bulletins worden samengesteld, wel
ke de gehele wereld op de hoogte
houden \an de stand van zaken.
40.000 in de omgeving alle bezet
zyn is men echt wel een dagje ver
der. De particulieren, die men kent
van de bordjes „Zimmer Frei", zyn
zelfs nog niet ingeschakeld. Dus
geen paniek.
Men rekent straks in Innsbruck
op zo'n 40 50 000 toeschouwers
per dag en wellicht hebben deze
aantallen de verwarring teweeg ge
bracht. Doch het gros van deze toe
schouwers zal bestaan uit „dagjes
mensen" uit Ooetenryk zelf en uit
De springschans van Berg-
Isel. waarvan de vermetelen
weer als vogels de lucht in zul
len gaan. Aan de voet het am
fitheater en daarachter Inns
bruck.
Duitsland, Zwitserland en Italië,
die even de olympische sfeer komen
opsnuiven en dan 's nachts weer
naar hun woonsteden terugkeren.
Tydens de Olympische Winterspe
len zullen tal van extra treinen
naar Innsbruck lopen. Men rekent
daarnaast ook op een intensief ver
keer door de lucht. Innsbruck heeft
een kleine luchthaven (zoiets als
Rotterdam) doch men ls hard aan
het werk om de capaciteit te ver
dubbelen. Niet om de grote toe
stellen hier te laten landen. Er
komt een pendeldienst met Mün-
chen. waar de passagiers zullen
overstappen in kleinere toestellen,
welke hen naar Innsbruck zullen
brengen. Dit brengt ons meteen op
de vraag of men een auto moet
meenemen of thuis laten. Een po
sitief antwoord krijgen we niiet, er
wordt ons wel verteld, dat de Oo6-
Het Olympisch dorp. u»
straks de deelnemers aan
Olympische Winterspelen.
onderkomen zullen vinden,
reeks van hoge flatgebouw
Laster
Hoe het gerucht in de wereld ls
gekomen weet men niet, maar in
tal van landen verkeert men in de
waan, dat er in Innsbruck tydens
de Winterspelen geen bed meer te
vinden is. Men spreekt hier zelfs
van „lasterpraatjes", die elke grond
van waarheid missen. Het organi
satie-comité heeft een aantal bed
den afgenomen, doch voordat de
10.000 bedden in Innsbruck en de
tenrykers zelf veel parkeerruii
in beslag zullen nemen.
Uitverkocht
De „primus in terp ar es" c
Olympische Wintersporten ls
het yshockey. Dit ls ook de i
tak van sport waarvoor in In
bruck nu al net bordje „ultr
kocht" hangt. Dat wil zeggen:
kaarten zyn de wereld ingeetu
en by reisbureaus en luchtvsi
maatschappyen kan men lnfon
ren of er nog zyn. Op de tw«
plaats wat populariteit bet
staat het skiën: springen,
lom, afdaling, enz. enz. De ski-#
nementen zullen ook duizenden
schouwers trekken. De grote sprt
schans van Berg-Isel groot
sprongbreedte 91 meter is kin
Amfitheatergewys zyn hiervoor r
bunes gebouwd en hier zal ook
openingsceremonie plaats vind
Aan het „parcours" van Seefeldt'
zo geliefd by de wintersporterr
wordt gebouwd door twee hond»
man van het leger. De sluiting
de Olympische Spelen is op 8
bruari in het ysstadion.
(Wordt vervolf
1. man in winkel draagt een da*
2. hond heeft geen belletje om
3. hoed gewonde man anders
4. 2 skistokken op rechter afficb*
5. 2 rasters in winkel i.p.v. 1
6. prys in etalage 800
7. slot in winkeldeur
8. voorby ganger heeft 2 knopeo
mouw
