voor Festival van formaat
Experimentele standen
Brengt Salzburg wel voldoende
Uit:
weer of géén weer!
HOE
WERKT
HET!
ONTMOETING OOST- WEST
X
NEGATIEVE WEENSE KRITIEK
ROBERVAL loste het probleem
in 1670 (theoretisch) op, en dat
was de eerste stap.op de weg
haarde snelweger.
draaipunten
ongelijkmatige
schaalverdeling
gelijke
evenwijdige
armen
vast
gewicht
Primitieve balansen werden
al inde steentijd gebruikt,
maar eeuwenlang zocht
men vergeefs naar een
BOVENSCHAUG weegwerktuig
gelijkmatige
schaalverdeling
Tegen schommelingen
past men een demper
toe, waarin olie door
een nauwe opening
wordt geperst.
gekromd*
schijf
Snelweger zonder
gewichtsschaal:
fèRoberval met
compensatieschijf
en rem.
(Van onze Weense correspondent)
Ui VENALS in ons land kan men ook in Oostenrijk een zeker
onbehaaglijk gevoel constateren ten opzichte van de laatste
Festivals, waarbij we nog afzien van het feit, dat Oostenrijk
een overdaad aan Festivals heeft, namelijk naast Salzburg ook
nog Wenen en Bregenz. Dit onbehaaglijke gevoel uit zich ech
ter vrijwel alleen bij de critici, die het repertoire bestuderen. Het
grote aantal toeristen echter is met alles tevreden en blijkt diep
onder de indruk te zijn. Ook voor de bevolking van Salzburg
telf gaat dit op en zelfs voor de pers van deze stad. Want vrij
wel alles wordt positief en gunstig beoordeeld in de bladen van
Salzburg, die sich dan ook danig ergeren over de soms nega
tieve kritiek van de recensenten uit Wenen.
Natuurlijk Is er voor waardering inderdaad plaats, maar de
kritiek stelt zich de vraag of dit voldoende is voor een Festival
van formaat en met een eigen karakter.
Geen nieuwe
impuls
De vraag di® in dit verband acuut
wordt is deze: „Wie zal in de naas
te toekomst de algemene artistieke
directeur worden?" Tot voor enkele
Jaren had een aristocraat van het
zuiverste water, baron Ponthon,
deze taak vervuld en hy kweet zich
uitstekend van zijn representatieve
plichten, maar verder ging hij niet.
Zijn opvolger werd twee jaar gele
den de bekende Mozart-specialist
B. Paumgartner, maar deze ras-
jnusicua is al 75 jaar en van hem
kan men geen sterke en vooral
geen nieuwe impuls verwachten en
dat juist heeft Salzburg nodig. Dit
vraagstuk wordt zelfs in deze stad
als zo acuut aangevoeld, dat het
reeds gespreksthema aan de stam
tafel is geworden. Intussen moest
een reeds aangekondigd t.v.-ge-
sprek over de problematiek van dit
Festival worden afgezegd, omdat
alle leidende figuren op 't laatste
ogenblik verklaarden dat zij daar
aan niet wensten deel te nemen:
wel een bewijs dat men ook in deze
kringen een onbehaaglijk gevoel
heeft.
Quad [lieg als Mephisto
(links) stelt Holzmann als
Faust in de schaduw.
on Worn jon blijft
ongekroonde
koning
De ongekroonde koning ook van
dit Festival is Herbert Von Kara-
jan. ofschoon hy slechts zelden op
treedt. maar wat hij Iaat horen en
in de belichting van de opera's laat
zien, fascineert de toeschouwers
nog altijd. Von Karajan's „Trouba
dour" Is een voorbeeld van onge
looflijke nauwkeurigheid maar
tevens van poëzie. Natuurlijk wordt
dit werk van Verdi in 't Italiaans
gezongen, want het vasthouden aan
de oorspronkelijke taal is voor Von
Karajan een dogma.
Voor het komende Festival heeft
hij ..Bons Godoenow" op het re
pertoire geplaatst en hij wil deze
opera in het Russisch laten zin
gen! Reeds nu wordt daartegen ge
protesteerd, maar Von Karajan zet
beslist door. ook al zingt men nog
zo miserabel Russisch.
In Salzburg ontbreekt het
nooit aan bekende orkesten, die
naast de Wiener Philharmoniker
optreden. In vroeger jaren was het
Concertgebouworkest verschillende
malen hier te gast. dit jaar wordt
deze rol overgenomen door het Fil
harmonisch Orkest van Praag dat
een sterke verwantschap vertoont
met dat van Wenen. De Oosten
rijkse kritiek is vol lof over dit or
kest, voornamelijk over de fluwelen
klank van de strijkers.
Na een vergelijking met andere
bekende orkesten constateert men
dat er een soort gemeenschappelijke
muziek-cultuur in Centraal-Europa
blijkt te bestaan, welke styleenheid
niet verloren ging door de politieke
splitsing.
Ancere. de leider van het ensem
ble uit Praag, dirigeert even speels,
meeslepend en romantisch als do
Oostenrijkers Krips, Karl Böhm of
Hollreisser. Nog duidelijker blijkt
deze verbondenheid in het optreden
van de Roemeen Georgesen. die
een concert van het ensemble uit
Praag dirigeerde. Ook hier weer
eenzelfde klank en een overeenko
mende stijl met de Oostenrijkse
wat niet te verwonderen is. want
Georgesen is nog in de leer ge
weest by Richard Strauss.
Hoog peil
Ondanks kritiek op het reper
toire staan toch de muzikale pres
taties op hoog peil. Vooral vervult
Salzburg hier een soort zending,
omdat het de plaats is waar Oost
en West elkaar ontmoeten. Tm eer
gebeurtenissen, die buiten de mu
ziek vallen, illustreren dit nog dui-
deiyker.
Tijdens de katholieke hogeschool-
weken heeft kardinaal Bea hier
B. P. Baumgartner. 75 jaar. Wie wordt de opvolger?
een opzienbarende lezing gehouden
over de oecumene en daarin een
weg gewezen ter overbrugging van
de dogmatische tegenstellingen on
der de verschillende christelyke be-
lydenissen. Bovendien is het te
danken aan het vreedzame klimaat
van Salzburg dat de oude rivaliteit,
tussen Von Karajan en de andere
grote Oostenrijkse dirigent Karl
Böhm werd begraven. De tegen
woordige administratieve directeur
van de Weense Opera, Hilpert.
heeft juist hier in deze stad een
succesvolle poging gedaan om deze
twee dirigenten met elkaar te ver
zoenen.
Het gevolg is dat Karl Böhm
weer als dirigent voor de Weense
Opera is gewonnen, waar hij de
laatste twee jaar niet meer wilde
optreden.
Tweede deel
van Faust
Een laatste verdienste van Salz
burg bestaat in de opvoering van
het tweede deel van Faust. Dit dra
ma is zo lang en zo onspeelbaar
dat het ingekort moet worden. Daar
Faust I reeds twee jaar op het re
pertoire stond, moest nu deel II
volgen. De opvoering ip. haar geheel
is indrukwekkend, omdat zy het
midden houdt tussen toneel-illusie
en mystieke vervoering, waarin de
diepte van de menselijke ziel wordt
ontsluierd.
Terwijl Attila Hörbiger in Faust
I ondanks zyn 60 jaar de hoofdrol
speelde en een prachtige vertolking
leverde, heeft men nu naar een
jongere Faust gezocht. De keuze viel
op Thomas Holzmann uit Duits
land. een goede vertolker met zyn
hoekige gelaat en zyn markante ge
laatstrekken maar als acteur kan
hij de hoogte en vooral de diepte
van Hörbiger niet bereiken. Boven
dien wordt hy geheel in de scha
duw gesteld door de Mephisto van
Quadflieg, die het demonische met
een onovertroffen spirituele subti
liteit tot uitdrukking brengt.
Experiment
Het is opmerkelijk dat Salzburg
op het ogenblik de beste vertolking
van Faust II levert, wat orerigens
juist door de vele Duitse toeristen
wordt toegegeven. Salzburg geeft
bewys dat dit „onspeelbare" kunst
werk van Goethe toch gespeeld kan
Morden en toont daarmee tevens
aan dat het ook een experiment
durft te wagen!
Onze damruhriek
De zomer is al haast voorbij
en wat hebben we er
eigenlyk aan gehad?
Zo hèèl veel mooi weer: toch
zeker niet, uitgezondera de
periode, waarin de „bouwvak
kers" hun wieken wijd konden
uitslaan en het leven van de
zonzijde mochten bekyken.
Pluvius heeft ons zyn deel wèl
gegeven
Het was ln de afgelopen dagen
weer regen met bakken uit de
hemel en de regen jassen verko
pers en de paraplufabrikanten
beleefden gouden dagen, die wij
hen graag gunnen, ofschoon we
het allemaal graag anders had
den gezien, vooral na die ellen
dig koude winter.
7 oek de zon op" is een ge-
vleugeld woord geworden
in het landje van „mest
en mist, van vuilen, kouden re
gen" zoals P. A. de Genestet het
genoemd heeft.
Daarom is. als het ook maar
enigszins kon, een groot deel
van onze landgenoten deze zo
mer weer op de vlucht geslagen
naar Italië, Spanje en de Ri-
vièra waar de zon kan branden,
dat 't een lieve lust is en waar
ze „by kunnen komen van alle
kille, klamme misère, die ons tot
bibberende, kleffe wezens
maakt.
Als ze dan van bruin tot zwart
terugkomen, lachen ze om de
achtergebleven „bleekgezichten"
aan de Westerstranden. maar
zijn er binmen enkele dagen al
even bleek en miserabel aan toe.
Het verbrandingsproces heeft
niet lang geduurd
En nu?
De kinderen, die de zon
nauwelijks gezien hebben,
stappen alweer manmoedig
voorwaarts naar de scholen, ze
waden door de plassen en ze
hangen hun doordrenkte jasjes
aan de kapstokken in de gan
gen, waar de penetrante geur
van natte kleren hangt. Geen
opwekkend begin van 't nieuwe
schooljaar, zouden we zo zeg
gen.
Maar de Jongens en meisjes
laten zich niet terneerdrukken.
Ze vinden 't zelfs een spannen
de en avontuuriyke tocht, nu ze
door de ouders liefderijk ver
zorgd, met regenscherm en rub
berlaarzen gewapend voor al te
Het was in het jaar 1944, zo om
streeks de eerste dagen van de
landing bij Arnhem, dat M-y boven
dien in spanning gehouden werden
door een partyeinde dat te herlei
den m-as in het tweetal standen on
der I en II hier m'eergegeven. Aldus
ontstonden enige experimentele af
wikkelingen die, indien men niets
over de afkomst wist, als wat al te
bizar en surrealistisch beschouwd
zouden worden.
In de eerste positie hebben wij
een bestaande dam teruggewerkt
tot veld 46 en tevens een sohyf
op 40 naar 45. De zwarte dam
stond inderdaad al wel 12 zetten
op veld 50 en 45 opgesloten, ter-
wyl de zwarte stukken vast liepen.
De winst is interessant: 4540.
50—45. 4641, 45—50, 41—37, 50—
45. 37—32, 45—50, 32—28, 50—45.
28—23, 45—50, 23—18, 50—45, 18—
12, 45—50, 12—7. 50-45, 7—1, 45—
50, 1—12, 50—45, 12—7, 45—50, 7—1,
5045, 3429 en 4439, wint. Een
merkwaardige afwikkeling. Eigen
aardig is dat het verplaatsen van
de witte dam naar 23 geen winst
geeft door <na 3429» het effect
van het achteruit slaan. In de
stand onder II is 5044. direct ge
speeld, remise door 4550, 61, en
nu 4045, met dam 49 op slag.
Gespeeld moet worden: 61,
4944 (.want op 4044 volgt 39—34
en 1x40. w.), 1—7, 44—49, 50—44,
4550. 7 x 45 en 45x1. wint. In een
party te Rotterdam forceerde wit
in de derde stand de stelling op de
fraaiste manier die wy wellicht
ooit zagen! Wat zou men denken
van 25—20, 14x25, 33—29, 13—18
of?, 16—11, 6X17, 34—30, 25x45,
27—21, 23x34, 21x5!! Werkelyk
verbluffend! Er hebben voor de
oorlog plannen bestaan om een
boek uit te geven met alleen zulke
forceringen, zoals er boeken zyn
met alleen problemen en alleen
eindstanden. Jammer dat zoiets
nog niet tot stand kwam. want de
moeite zou zeker waard zyn!
Tenslotte zouden wy ieder willen
aanbevelen eens te spelen op een
aardige, maar altyd overrommelen-
de slag in het openingsspel van het
z.g. Hollandse type. Men hoeft niet
precies aldus te spelen, men kan
ook z.g. omwegen nemen: 1. 3328;
18—23; 2. 39—33, 12—18; 3. 44—39,
7—12; 4 49—44, 1—7 5. 31—27,
17—21; 6. 37—31, 21—26; 7. 41—37.
11—17; 8. 47—41, 17—21; 9. 27—22,
18x27; 10. 31x22, en nu is de vraag
welke lelijke foutzet zwart hier kan
maken, wy willen de lezers niet
het genoegen onthouden dit zelf te
ontdekken. Men rake, als het enigs
zins kan, de stukken daarbij niet
aan.
Z.: 35, 40, 45 dam, 49 dam.
W.: 6, 33, 38, 39, 43. 50.
Wit speelt en wint.
n.
12 3 4
Z.: 1. 2, 6. 8. 10. 13. 14, 19, 23, 26.
W 16. 25, 27, 32/34, 40. 43/50.
Wit speelt en forceert de winst.
IV.
Klassiek.
1 2 3 4 6
Z.: 25, 30, 35, 50 dam.
W.: 34, 39, 44, 45, 46.
Wit speelt en wint.
Z 2/10, 12/16, 19/21, 23. 26.
W.: 22. 28. 32/46, 48. 50.
Welke grote fout kan zwart hier
maken?
grote rampen gevrywaard zijn.
Ze blyven gelukkig - hóe jong
ook - overtuigd van de waar
heid van het gezegde: „Na regen
komt zonneschijn" en nemen de
zaken dus niet al te ernstig op.
Er zal. als alle depressies voorbij
getrokken zijn, heus wel weer
een wolkenloos hemeldek te
voorschijn worden getoverd.
En dè&r houden ze 't dan ook
beslist op: weer of gèèn weer!
De tweede stap was de
BRIEVENWEGER-.JfeRo-
berval-schaal met een
vaste massa aan de ge
knikte gewichtsarm.
Snelweger zonder
oewichtsschaal va
gewichtsschaal voor
groter weegbereik.
Een gelijkmatige schaalver
deling is te bereiken door als
lastarm een schijf met com
penserende kromming te
gebruiken.
FANTASIO
aterdag 24 augustus 1963 Pagina 4
