ZOEKLICHT
Joegoslavische Rijeka: haven
i j
van internationale allure
FUNDAMENT
Geconcentreerd spel
een grote vlucht
Scheepsbouw neemt
WOORD
VAN
BEZINNING
EEN
OP DE BOEKENMARKT
Een deel van de haven van
Rijeka met op de achtergrond
links enkele van de veertig
pakhuizen.
Rijeka is door zijn internationaal
scheepvaartverkeer en zijn handel
een van de rijkste steden van
Joego-Slavië. Het nationaal pro-
dukt per hoofd bereikt in deze stad
een van de hoogste gemiddelden
van het hele land.
Een van de belangrijkste indus
trieën (naast die van sigaretten
papier) van Rijeka is de scheeps
bouw. De werf „3 Maj" die wy in
Rijeka hebben bezocht, behoort tot
de modelbedrijven die wij in Joego
slavië hebben gezien.
Oorspronkelijk was dit bedrijf
een marine-werf die oorlogsschepen
bouwde voor de Oostenrijkse
marine. Tussen beide wereldoor
logen stond de werf onder Italiaans
beheer. Na de bevrijding („3 Maj"
F. L. Bastet. „Lava". De Ar
beiderspers. Amsterdam 1963.
Wat is het motief van deze ro
man? Een vraag, die moeilijk te be
antwoorden is. want het gegeven
helpt ons niet op weg. In de eerste
plaats kan men denken aan het
uitwerken van het probleem: wat
gebeuit er indien, binnen een groep
van overigens zeer los verbonden
mensen, er één door de dood wordt
weggerukt? Dat ..weggerukt" is hier
geen gemeenplaats, want in het
eerste hoofdstuk verongelukt de
mouw. die haars ondanks eigenlijk
het middelpunt is van de hande
ling, Anne. Op Capri valt zij bij een
wandeling van de rotsen in zee. Ten
tweede is daar het probleem van
het toeval. Anne heeft een uitstapje
gemaakt naar Capri met haar
vriendin Mitzi, met wie zij samen in
een Italiaans dorp woont. Deze
Mitzi heeft zij toevallig in Keulen
ontmoet en er is een samengaan
van vriendschap kan men in dit ge
val niet spreken bij twee zulke vol
maakt verschillende wezens ont
staan op basis van beider verloren
heid. Het toeval heeft ook een rol
gespeeld bij de dood van Anne's
man tijdens het bombardement van
Londen.
Ten derde vindt men er de ouder
kind verhouding. Van Anne's
schoonouders ten opzichte van hun
zoon en diens huwelijk, hun invloed
op het kleinkind, dat in de oorlog
bij hen ondergebracht is en dat. zij
in hun afkeer van de moeder totaal
van deze vervreemd hebben. Zij
hebben van deze Bobby een ver
wende, harteloze jongen gemaakt,
die zonder financiële zorgen achter
zijn genoegens aanjaagt. Anne's
dood brengt enige verandering in
het patroon, dat nauwelijks een pa
troon te noemen is, van deze le
vens om haar heen. Een verande
ring met een vraagteken, want bij
de meesten komt het niet verder
dan een vermoeden te kort gescho
ten te zijn. Deze levens toch waren
gebaseerd op doelloosheid, de doel
loosheid van levens waaraan geen
verantwoordelijkheid of liefde ten
grondslag ligt. De enigen, die de
emotie van de dood wat bewuster
ondergaan zijn Betty, die een ze
kere luciditeit bezit en Bobby, die
nog jong genoeg is om zijn instel
ling te kunnen veranderen als hij
dat werkelijk zou willen. Een goed
uitgewerkt en interessant boek. dat
door zijn menselijkheid boven het
geval als zodanig uitkomt.
Paul de Wispelaere. „Een
Eiland worden". De Bezige Bij.
Amsterdam 1963.
Deze roman is een debuut en dus.
zou ik bijna zeggen. Ie roman qu'on
p<ut. tirer de soi-méme. Vooropge
steld dient, dat deze De Wispelaere
toch kans heeft gezien van dit bij
de jonge schrijvers veelvuldig voor
komende soort, een eigen visie te
geven. Er zijn overeenkomsten in
het patroon: het thema van het
ouderlijk huis, meisjes of één meis
je. café-bezoek, vrienden en hun
invloed, feesten, liefdes hoop en
wanhoop en het zoeken naar onder
ling contact met de anderen. „Over
al verlies ik veld, overal ben ik een
zaam". zegt de hoofdfiguur Filip.
Maar deze kreet is geen jammer
klacht. Het is een eerlijke consta
tering waarbij deze Filip niet stil
blijft staan. Filio Eiland hij
draagt deze naam niet voor niets
streeft ernaar een eiland te worden.
d.w.z. zichzelf en tevens een indivi
du, dat alleen op eigen geestelijke
benen kan staan.
Hoewel het thema dus niet nieuw
is. is de auteur er toch in geslaagd
zijn boek fris en boeiend te maken
door een toon van waarachtigheid,
ondanks enkele invloeden zoals b.v.
van Van het Reve en Nooteboom.
Merkwaardig is hoe deze behan
deling van de geestelijke groei van
een jonge schrijver niets literairs
heeft. Het hele boek maakt de in
druk van authenticiteit, waar de
stylistische kwaliteiten, die lang
niet gering zjjn, nog toe bijdragen.
CLARA EGG INK
Onze bridgenibriek
De grote moeilijkheid by het spe
len van een langdurig bridgetoer-
nooi is wel, het handhaven der
concentratie. In de Europese kam
pioenschappen die in juli ln Baden
Baden werden gehouden, zakten
vele spelers tegen het einde van de
wedstrijden danig af en maakten
fouten, die zü ln het begin bepaald
niet zouden hebben gemaakt. Het
is natuurlijk ook moeilijk, om als
maar bedacht te zUn op mogelijke
lagen en listen van de tegenpartij.
Hoe moeilijk dat wel was, toont ons
het volgende grappige spel uit de
match Finland-IJsland.
Sch. 8
Ha.
Ru.
KI.
Sch. A H B 5 2
Ha. H 8
Ru. H 8 7
KI. A B 9
Sch. 7 63
Ha. AVB 10
Sch. V 10 9 4
Ha. 9 5 3
Ru. 10.9 4
KI 8 4 3
Twee mannen bouwden ieder
een huis. De ene bouwde
op de rots. de ander op het
zand. Toen ging het stormen
over beide huizen. De regen viel
neer, de stormen kwamen en de
winden stortten zich op die hui
zen. Het ene viel niet, het an
dere viel in en zijn val was
groot.
Kunnen wij nu zeggen dat
God wil dat het ene hul® in
stort? Neen, dat wilde alleen de
dwaas, die het bouwde. Het
stortte niet in omdat het storm
de. maar omdat het geen funda
ment had.
Waarom komen wy, zieken,
in opstand tegen ons ongeluk?
Omdat er een conflict in onze
ziel ontstaat tussen wat er met
ons geschiedt en onze dierbaar
ste wensen. Wat wy het minst
kunnen ontberen is een gezond
lichaam, wy willen het niet
missen en kunnen het ook niet
missen. Er zijn de donkere
machten van het leven, de verre
dreiging van de dood en een
onrustige gewetenspyn.
De boodschap van de bybel
wil ons eenswillend maken met
de wil van God. Getroost zullen
wij zijn als we weten op de goe
de weg te zyn. Je kimt je hoofd
opgericht houden als je zeker
bent van het fundament de
lydende Ohristue.
Ik ben er zelfs van overtuigd
dat het hjden van deze tyd niet
opweegt tegen de heerlijkheid
waarvan ons de openbaring te
wachten staat dit zyn de
woorden van iemand, die een
keer gestenigd werd, drie keer
schipbreuk geleden heeft, een
maal een etmaal lang ln open
water heeft doorgebracht. Hij
was een jood, Paulus genaamd.
Hy heeft gevangen gezeten en
is tenslotte onthoofd.
Hij wist wat lyden was en
u. zieke, weet het ook: be
nauwdheid, gemis en pyn. Het
blyft.
God verdient ons vertrouwen.
Hy helpt in elke noodsituatie.
Hy heeft ons iete te zeggen,
iets buitengewoon pyniyks. En
Hy zegt het tegen allen. Er zit
een kwaad ding tussen Hem en
ons menseiyk geslacht, waarvan
wij deel uitmaken. Daaraan wil
hij een einde maken.
Het huis stort niet ineen om
dat het stormt, maar omdat het
geen fundament heeft. Geef de
schuld niet aan wind en regen.
U hebt gebouwd op de rots,
sterker: gy zyt ingehouwen in
de rots. Christus is de rots. La
ten de stormen woeden U
bent onwankelbaar in Christus.
Hy houdt u vast. zyn Geest
schenkt u zyn gaven: vrede en
blijdschap. Christus, de rots
wankelt niet. U wankelt niet.
H. J. A. HAAN,
Evang. luth. predikant
te Leiden.
Zuid was gever, OW stonden
kwetsbaar.
Het IJslandse OW-paar bood
netjes tot zes Sansatout, op de vol
gende manier: west een klaver
oost een sansatout west twee
schoppen oost drie harten
west drie Sansatout oost zee
sansatout.
Slechts als zuid erin geslaagd zou
zijn de uitkomst in klaver te vin
den, waren OW down gegaan, maar
toen zuid ruiten tien voorspeelde,
was er geen kou meer aan de
lucht. Oost won de slag. sneed in
schoppen en gaf een schoppenslag
af. zodat er twaalf slagen kwamen.
Aan de tweede wedstrydtafel
kwam west voor een biedprobleem
te zitten: zuid opende daar n.L met
een schoppen en nü moest west
bieden. West besloot te passen en
noord antwoordde met een Sansa
tout. Oost en zuid pasten, waarna
west weer aan de beurt kwam. Hy
ging er lang over nadenken en uit-
eindeiyk zei Jiijpas! Zo gebeur
de het. dat noord een Sansatout
moest spelen, en dat contract was
uiteraard weinig succesrijk: NZ
maakten twee slagen, zodat Finland
250 punten noteerde. Dit betekende,
dat de IJslanders totaal 1400250
1190 punten op dit spel wonnen.
15 internationale matchpunten.
Betekenis
De fout die west heeft gemaakt,
is niet slechts een beoordelingsfout.
Hy had het zich gemakkelyk kun
nen maken door aan de tafel te
vragen, wat of het bod van noord
en zuid betekende. Hy zou dan te
horen gekregen hebben, dat het
antwoord van een Sansatout in het
door NZ gespeelde systeem forcing
voor een biedronde was, tenzy
zuid psychologisch geopend had.
Op het moment dat zuid dus op
een Sansatout paste, had west
kunnen weten dat er iets aan de
hand was en als hij gevraagd had
wat dit bieden allemaal te beteke
nen had. zou de tegenparty hem
precies uitleg hebben moeten ge
ven.
Dat weet de waag niet «telde,
was nochtans begrypeiyk. In rijn
eigen biedsysteem was een ant
woord van een Sansatout op een
kleuropening van de partner niet
forcing. En bridgespelen hebben
vaak de neiging te denken, dat an
deren net zo spelen als zUzelf...
Het spel toont goed, tot welke
gecompliceerde situaties modern
toernooispel aanleiding kan geven.
Feiteiyk moet men zich voor elke
wedstrijd volledig op de hoogte stel
len van het systeem der tegenstan
ders. maar er zyn maar zeer weinig
spelers die dat in het begin van het
toernooi doen en nog veel minder,
die het gedurende het gehele toer
nooi volhouden!
H. W. FI LARS KI.
Zaterdag 10 augustus 1963 Pagina 1
De haven, die door de Hongaren
is aangelegd, moet hoognodig wor
den uitgebreid. Wie de stad nadert
over de prachtige weg van het op
Cannes geiykende Opatye of van
uit de bergen, ziet tientallen sche
pen op zee liggen wachten om aan
de kaden te kunnen afmeren. De
capaciteit is lang niet voldoende.
Men is nu bezig met de bouw van
een nieuwe haven in het enkele
kilometers verder liggende Bakar,
een natuuriyke haven in een van
die vele inhammen aan de Dalma-
tische kust.
Snelle groei
Door de snelle toeneming van
het verkeer, vooral van het door-
voerverkeer. kreeg Ryeka het
karakter van een internationale
haven. Via Rijeka wordt 60 pet van
het totale overzeese verkeer in
Joego-Slavië afgewikkeld.
Het transitoverkeer had de laat
ste jaren het volgende beloop:
1954: 38.000 ton: 1957: 972.000 ton;
1962: 1.541.000 ton.
Het grootste aandeel in dit ver
keer had Oostenryk, gevolgd door
Tsjecho-Slowakye en Hongarye.
In 1962 liepen 1784 schepen de
haven van Ryeka aan. Het haven-
verkeer had in dat jaar een omvang
van 4.700.000 ton tegen 4.000.000 ton
in 1961 en. om even de ontwikkeling
te illustreren. 1.350.000 ton in 1948.
het. jaar waarin het herstel en de
opbouw van de door de Duitsers
totaal verwoeste haven voltooid
werd. In de eerste vier maanden
van 1963 heeft de gunstige ontwik
keling zich voortgezet. Er kwamen
561 schepen binnen tegen 476 in
dezelfde periode van vorig jaar.
De haven beschikt thans over
vier bassins, een speciale oliehaven
en een houthaven (Rijeka is dè
houthaven van Midden-Europa».
De opslagcapaciteit bedraagt thans
200.000 vierkante meter, een deel
daarvan is open opslag. Men is nu
bézig met vernieuwing van drie
vemen en met de uitbreiding van
de capacicteit tot 300.000 vierkante
meter. Een half jaar geleden kwam
een nieuwe graansilo gereed die
een capaciteit heeft van 30.000 ton
en volledig gemechaniseerd is.
Plannen
De haven heeft kredieten gekre
gen voor de uitvoering van de uit
breidingsplannen. De laad- en los-
capaclteit zal worden opgevoerd tot
10.000 ton per dag, waarmee men
het Europese niveau zal hebben be
reikt. De nieuwe haven die in de
bocht van Bakar wordt gebouwd,
wordt een volledige gemechaniseer
de massagoedhaven voor erts en
kolen met een capaciteit van drie
miljoen ton per Jaar.
En dit is het beroemdste uit-
zicht van Joego-Slavië: Du-
brovnlk, de ommuurde stad in
de Adriatische Zee*
De algemeen directeur van het havenbedrijf van Rijeka. de heer
lwan Barbalic was voor de oorlog leraar wiskunde aan een gym
nasium. Na de oorlog werd hij verbonden aan het ministerie van
Economische Zaken en in die functie kreeg hij speciaal met de
buitenlandse handel te maken. De vriendelijke grijze man tegen
over ons, die nu uit zijn kamer uitziet over de haven, is een van de
nieuwe leiders van het sociaal-economische leven in Joego-Slavië.
die na de revolutie uit geheel nieuwe lagen van de bevolking
moesten worden aangetrokken om de sleutelposities te bezetten*
De oude elite die verdween, maakte plaats voor een nieuwe. En
waar kon men het zo broodnodige intellect anders vinden dan
onder de leraren en professoren?
Rijeka Is de belangrijkste
haven van Joego-Slavië. Het is
niet alleen in- en uitvoerhaven.
maar ook transitohaven voor
een achterland dat grotendeels
op Triist werd veroverd: Tsje-
tho-Slowakije, Hongarije. Oos
tenrijk en suifj-Dultsland
RUeta is van de middeleeuwen af
een vrije stad geweest, In 1719
schonk Maria Theresta de plaats
eigen stadsrechten. In de achttien
de eeuw begon de grote opbloei van
de haven die toen nog deel uit
maakte van de Oostenrijks-Hon
gaarse monarchie en door de Hon
garen Litora Hungarica, de Hon
gaarse zeekust, werd genoemd.
Na de eerste wereldoorlog legden
de Italianen de hand op de stad.
toen Fiume geheten. Aan het eind
van de tweede wereldoorlog eiste
Tito de stad voor Joego-Slavië op.
Rijeka ligt by zonder gunstig in
het uiterste noorden van de Adria
tische Zee. waar de zee het diepst
het Europese vasteland indringt. De
betekenis van deze haven werd pas
na de tweede oorlog ontdekt. De
capaciteit van de haven, die in 1938
twee miljoen ton bedroeg, is nu
verdubbeld.
betekent 3 mei, de bevrydingsdag
van Ryeka) moest de werf niet
alleen worden herbouwd, maar
tegeiykertyd gemoderniseerd.
Roemenië, Zweden, Brazilië en de
Verenigde Staten
De werf heeft nu 5000 man in
dienst (voor de oorlog 1200 mam.
Er kunnen nu schepen tot boven
100.000 ton worden gebouwd. Het
eerste zeeschip, de 4000-tons
„Zagreb" werd opgeleverd in 1949
De eerste fase van de modernise
ring is nu gereed. De werf „3 Maj"
bouwt vrijwel uitsluitend voor bui
tenlandse rekening. In 1962 was
bijna 100 pet voor export bestemd
en ook dit jaar bouwt men de
meeste schepen voor buitenlandse
reders, in het byzonder uit Grie
kenland, Zwitserland, Engeland.
Polen, Argentinië, de Sowjet-Unie.
Veel uitbreidingsmogeiykheden
heeft de werf niet meer. Maar wel
schaft men voortdurend nog nieuwe
outillage aan waardoor de produk-
lie steeds wordt verhoogd. Men
werkt nu, als op alle moderne wer
ven in de wereld, met geprefabri
ceerde secties die door geweldige
rijdende kranen uit de enorme
fabricagehal naar de afbouwhellin-
gen worden getransporteerd.
De werff „3 Maj" behoort tot die
scheepsbouwondernemingen die de
traditionele scheepsbouwlanden, zo
als ons land, een steeds scherpere
concurrentie aandoen.
