Utrecht
leidt
hem op:
de man
achter
boek
en
krant
SCHOOL—
VOOR
GRAFISCHE VAKKEN
FOTOGRAAF-MET-DIPLOMA all-round vakman
DRIE .1.4AR
MODERNE INRICHTING
VOORUCHTINGSNUMMER VAN HET LE1DSCH DAGBLAD
22 MEI 1963
De opleiding beoogt alle leerlingen te geven: een goed inzicht in
de technieken van de grafische industrie; een verantwoorde esthetische
rorming; een gefundeerde bedrijfs-economische scholing; voor diegenen,
die geen middenstandsdiploma bezitten, een opleiding daarvoor en een
breed mogelijke algemene ontwikkeling.
Hierdoor zal aan het einde van de cursus examen worden afgelegd
•/r verkrijging van het schooldiploma; het middenstandsdiploma en de
resp. vestigingsdiploma's, afgegeven door de betreffende werkgeversor
ganisaties.
De genoemde diploma's geven gezamenlijk het recht van inschrijving
bij de Kamers van Koophandel en Fabrieken.
Degenen, die niet voornemens zijn zich zelfstandig te vestigen, kun
nen na opgedane praktijkervaring door het bezit van bovengenoemde di
ploma's een functie in het bedrijfsleven verkrijgen bij de bedrijfslei
ding, op een calculatie- of kostprijsafdeling, bij de technische adminis
tratie, planning en routing ordervoorbereiding, tijdnormstudie of bij
tfn papier- of machinehandel.
Na een meer esthetisch gerichte opleiding kan plaatsing volgen als
drukwerk-adviseur of account-executive bij grafische bedrijven of re-
:lame-bureaus of als grafisch-technisch adviseur bij uitgeverijen.
De opleiding duurt drie jaar.
Onderhandelingen worden echter gevoerd om die uit te breiden tot ten
vierjarige cursus. Er zal dan tijdens de opleiding een praktijkjaar
worden ingevoerd.
Leerlingen, die de school in Utrecht willen gaan bezoeken, dienen in
hei bezit te zijn van een diploma MULO A met wiskunde (ten minste)
of een diploma Handelsdagschool, een overgangsbewijs van de derde
oaar de vierde klas VHMO of een gelijkwaardig diploma.
Wekelijks worden circa veertig lessen gegeven.
Het schoolgeld is afhankelijk van het inkomen van de ouders.
Het bedrag is vastgesteld in de Schoolgeldwet en wordt geïnd door
de dienst der belastingen. Voor de lagere en midden-inkomen« is het
Khoolgeld zeer gering.
Een jaarlijkse bijdrage van 30 is verschuldigd aan de Stichting
Fonds School voor de Grafische Vakken.
De kosten van de boeken zijn voor het eerste leerjaar ongeveer
125 en voor de volgende jaren 50 tot 100.
In het eerste leerjaar komen er voor alle leerlingen 75 bij aan
ieken- en overig gereedschap.
Een jaarlijkse buitenlandse excursie en meerdere binnenlandse ex
cursies voor eigen rekening zijn verplicht.
De hele studie wordt afgesloten met een eindexamen, dat wordt ai-
fenomen onder toezicht van één of meer door de minister van Econo
mische Zaken te benoemen gecommitteerden, alsmede van de door de
werkgeversorganisaties aan te wijzen deskundigen..
Ook voor de opleiding aan de School voor de Grafische Vakken kun
nen in bepaalde gevallen rijksstudietoelagen (renteloze voorschotten) wor
den verstrekt
Gegadigden moeten hun verzoek tijdig richten tot het Ministerie van O..
K. en W. in Den Haag. Bovendien bestaat de mogelijkheid onder be
paalde voorwaarden voor een gemeentelijke of provinciate studietoelage
n aanmerking te komen.
Aan de school is geen internaat verbonden. De leerlingen zijn dus,
•Is zij tenminste te ver van Utrecht wonen om op en neer te reizen,
aangewezen op pensionadressen. De school beschikt over een aantal
taste relaties onder kamerverhuurders-sters.
Voor militaire dienst wordt uitstel verleend indien de studie is aan
gevangen in of voor het kalenderjaar, waarin de leerling 19 jaar oud
wordt, mits het eindgetuigschrift wordt behaald uiterlijk in het kalen
derjaar, waarin de betrokkene de 22-jarige leeftijd bereikt.
Over het algemeen wordt een vijfdaagse schoolweek aangehouden,
maar de grote toeloop van de leerlingen zal het misschien nodig ma
ken aan enkele klassen op zaterdagochtend les te geven.
De school beschikt over geheel nieuw ingerichte lokalen voor de repro
duktietechnieken en de binderij, terwijl het machinepark van de druk
kerij geheel vernieuwd werd en wel met 23 nieuwe persen, w.o. Hei
delberg twee-kleuren pers, Automan twee-toerenpers, grote en kleine
Heidelberg één-toerenpers, Nebiolo stopcilinderpers, Grala. Rex, Mer
ges, Johannesberger, enz. Verder is er een volledige afdeling vorm-
toorbereiding. De zetterij werd reeds ten dele vernieuwd, maar zal nog
een verdere gedaantewisseling moeten ondergaan.
Twee laboratorium-afdelingen worden ingericht.
Aan de school worden de volgende vakken onderwezen: Talen: Neder
lands, Duits en Engels.
Exacte vakken: algebra, meetkunde, natuurkunde, mechanica, schei-
kunde-practicum.
Lichamelijke Oefening. Bedrijfskundige vakken: economie, handels-
k*nnis, reclamekunde. publiciteit, bedrijfsleer, bedrijfsleiding, staatsin-
"chting en rechts- en wetskennis.
Commerciële vakken: boekhouden, handelsrekenen, calculeren, kost-
Pfjsberekenen, bedrijfsadministratie.
Vormgeving: kunstgeschiedenis, grafische kunsttechnieken, tekenen en
•Btwerpen, typografische vormgeving.
Theoretisch-technische vakken: papierkennis, letterzetten, boekdruk
ken, boekbinden, fotografie, chemigrafie, diepdruk, offset-druk en litho-
Pafie-fotolithografie.
Verkplaatsoefening-practica: letterzetten, boekdrukken, boekbinden,
toografie, chemigrafie, diepc.uk, offset en lithografie.
In de uitgebreide sector van de grafische vakken zijn voor
tegenen, die hier een leidinggevende of een andere verant
woordelijke positie willen veroveren, tal van goede mogelijk
heden. De School voor de Grafische Vakken in Utrecht is voor
*elen daartoe reeds een goede springplank gebleken!
Op de leestafel Kgt het avondblad. Vette koppen op de frontpagina, kadertje*
en cursiefjes. Miljoenen Nederlanders grijpen dag in dag uit naar hun krant. En
op zondag, na tafel, bladeren ze de zaterdag-editie met bijzondere bijlage nog
eens door.
Want Nederlander* lezen graag.
De krant, het tijdschrift, het boek. Er wordt hier véél gelezen, verhoudings
gewijs, zoals er, relatief, ook veel geschreven wordt.
Maar achter de man en de vrouw, die schrijft, staat de man, die al die teksten
zet. De vakbekwame typograaf aan zijn ultra-moderne machine, de drukker bij
zijn rotatiepers, de specialisten van de technische afdelingen. De boekdrukkers
en lay-out mensen, heel die vrij grote categorie vaklieden, die hun dagtaak vin
den in de grafische vakken.
Eén van die scholen die daarvoor opleidt is de School
voor de Grafische Vakken in Utrecht.
Wie belang stelt in een werkkring in deze sector kan
hier terecht voor een opleiding, die begint met een
basis-jaar. Alle leerlingen ontvangen gedurende dat
jaar een zelfde opleiding. Voor het einde van het
verste cursusjaar dient de leerling een keus te maken
in welke richting hij verder wil gaan: de hoofdrichting
typografie, de hoofdrichting reproduktietechnieken of,
it derde hoofdrichting, het boekbinden.
Vat betreft de typografie, naast de normale opleiding in de typo
grafie wordt bij voldoende belangstelling een speciaal programma ge
geven aan hen, die de technisch-esthetische kant van het bedrijf am-
biéren.
De reproduktietechnieken omvatten de volgende vakken: offset-litho
grafie, chemigrafie, diepdruk en reproduktiefotografie. Uit een van deze
vakken maakt de leerling zijn keus als hoofdvak. De andere vakken
worden, zij het in mindere mate, eveneens gedoceerd.
In alle richtingen echter staat op de voorgrond dat het onderwijs
al-grafisch is gericht, dat wil zeggen, dat naast de hoofdrichting ook
ie nevenrichtingen worden onderwezen.
Deze nevenrichtingen worden in de regel slechts gedurende één
)aar gedoceerd en dan afgesloten met een examen; de resultaten van
d«e zg. voorexamens worden gevoegd bij de overige cijfers van het
andexamen.
Voor de leerlingen, die de hoofdrichting typografie kiezen, gelden
ie volgende voorexamens: einde eerste jaar: fotografie en chemigrafie
m einde tweede jaar: boekbinden en offset.
Voor de leerlingen, die de hoofdrichting reproduktietechnieken kiezen,
jelden de volgende voorexamens: einde eerste jaar: zetten en boek
drukken en einde tweede jaar: lithografie.
Voor de leerlingen, die de hoofdrichting boekbinden kiezen, gelden
fc volgende voorexamens: einde eerste jaar: zetten, druknen, chemi-
jrafie en fotografie en einde tweede jaar: offset en machinezetten.
Hiernaast: een leerling achter de
zetmachine. Linksonder: een hoek van
de drukkerij. Hieronder: de binderij.
doet een kandidaat niet aan een van deze laatste voor
waarden, dan moet hij (of rij) een toelatingsexamen
afleggen.
Tot de theoretische vakken die aan de dagschool en
in beperkte mate ook aan de avondschool worden
onderwezen, behoren niet alleen typisch fotografische vak
ken als sensitometrie, kennis van apparaten, fysiologie
en psychologie van de waarneming of kennis van foto
grafische materialen, maar ook: wiskunde, natuur- en
scheikunde, handelskennis en rechts- en wetskennis. Lea
sen in Nederlands, Engels en Duits staan ook op het
rooster, terwijl bij voorbeeld het vak „maatschappijleer'*
evenmin op het programma ontbreekt. Bij <*e praktische
vakken neemt fotografie vanzelfsprekend de grootste
plaats in.
De kosten van de studie aan de dagschool (materiaal, leer
middelen, excursies e.d.) bedragen voor de periode van
drie jaar omstreeks 1100 gulden. De avond-opleiding kost
wat minder. Het lesgeld wordt door de rijksbelasting
dienst vastgesteld. Het b niet strikt noodzakelijk dat
de leerling al meteen een camera bezit, al wordt dat
later in verband met de praktijklessen natuurlijk wel
zeer gewenst.
De krappe en weinig doelmatige behuizing van de school
in de Nobelstraat is er de oorzaak van dat het aantal
leerlingen dat kan worden aangenomen nog betrekkelijk
gering is. Uit de omstreeks zestig aanmeldingen worden
elk jaar niet meer dan 24 leerlingen per cursus gekozen,
zodat nogal wat kandidaten moeten worden teleurgesteld.
Maar als de plannen voor een nieuwe school eenmaal zijn
verwezenlijkt en er is goede hoop dat dit niet meer
zó lang zal duren kunnen er aanzienlijk meer gega
digden worden toegelaten, terwijl de keus uit het aan
tal vakrichtingen dan ook ruimer zal zijn.
'/oor het volgen van de schriftelijke cursus bij de Neder
landse Fotovakschool aan de Jan van Nassaustraat b
geen MULO-dipioma of twee jaar middelbare school
vereist. Maar aangezien er evenals bij de dag- eo
avondschool een behoorlijke kennis van exacte begrippen
nodig is om de studie met succes te kunnen volgen, b
er een aanvullende cursus die de noodzakelijke onder
grond v..schaft. De duur van de studie aan de Fotovak
school is (zonder aanvullende cursus) ongeveer J'/£ tot
4 jaar; het diploma is, zoals gezegd, gelijkwaardig aan
dat van de School voor Fotografie en Fototechniek.
De bezitter van het getuigschrift kan zich in een groot
aantal richtingen verder bekwamen. Portretfotografie,
reportage, technische fotografie, persfotografie of foto-
handel zijn enkele voorbeelden. Maar hij kan zich ook
toeleggen op de medische fotografie of andere weten
schappelijke specialiteiten. Want he' gebied dat de came
ra bestrijkt b aeer uitgestrekt. Bijna onbegrensd.
De jeugdige Leidenaars die zich een toekomst als foto
graaf hebben gedacht verkeren in een bevoorrechte po
sitie. Want in cfcn Haa* staa* niet a"een het gebouw van
de enige dag- en a»K..aschool voor fotografie in Neder
land, maar ook ae Nederlandse Fotovakschool de in
stelling die via schriftelijke cursussen fotografisch vak
onderwijs geeft is hier gevestigd. De diploma's van
beide scholen zijn volkomen gelijkwaardig, maar het is
vanzelfsprekend dat er op de dag- en avondschool meer
aandacht aan de verschillende onderwerpen kan worden
besteed.
De „School voor Fotografie en Fototechniek" is gevestigd
in een oud gebouw aan de Nobelstraat. Zowel overdag
als 's avonds worden er voorlopig nog twee vak
richtingen gedoceerd: de algemene fotografie, gecombi
neerd met fotohandel, en de technische en wetenschap
pelijke fotografie, ook weer gecombineerd met fotohan
del. Als de lang gekoesterde wens, een nieuw gebouw
in Mariahoeve, eenmaal is vervuld kunnen daar nog de
richtingen reprografie, fotografisch assistent en film
techniek bijkomen.
De studie aan de dagschool duurt drie jaar, aan de avond
school omstreeks vier jaar. Vrij lang, zo op het eerste
gezicht, maar na een met goed gevolg afgelegd eind
examen mag de geslaagde zich dan ook niet alleen ge
diplomeerd fotograaf noemen, maar heeft hij eveneens
het recht om zich zelfstandig te vestigen. In de cursus
is namelijk ook de opleiding voor het middenstandsdiplo
ma opgenomen.
De minimumleeftijd van „degene die tot het eerste leer
jaar van de opleiding wil worden toegelaten", zo luidt
de eerste eis, is zestien jaar. Verder wordt gevraagd:
eindexamen MULO-B (of A met wiskunde) óf een over
gangsrapport van de tweede naar de derde klas van
een middelbare school (HBS, lyceum, gymnasium). Vol-
