NIEUW-GUINEA HEET
THANS WEST-IRIAN
DEFILE: een
kleurige
en fleurige feeststoet
Papoea E. J. Bonay
eerste gouverneur
TWEE DUIKERS
VERDRONKEN BIJ
ZOEKEN GEWEER
Overdracht vanochtend een feit geworden
ANGST OVER
LOT ZUID-
MOLUKKERS
"weerbericht
vrij koud
Haiti trekt
troepen terug
Gevaarlijke
psyehopaat
ontvlueht
Verslagenheid hij Kon.
Marine in Willemstad
Langgerekt huldeblijk
jarige vorstin
UITSLUITING
VAN DUITSE
ARBEIDERS
BENFICA-
FEIJENOORD
OP DE T.Y.
Soekarno eist
vrijheid voor
Noord-Borneo
(§üct ?)ïteit ws
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 1 MEI 1963
No. 30944
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 8.25 per kwartaal, f. 2.80 per maand. f. 0.65 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Hollandia heet nu Kota Baroe. Nieuw-Guinea is West-Irian
geworden. Boven dit voormalige Nederlandse rijksdeel wappert
alleen nog de Indonesische vlag.
Het dundoek van de Verenigde Naties werd vanochtend ge
streken, kort nadat de V.N.-bestuurder dr. Djalal Abdoh het
bestuur over dit langdurig en fel omstreden land had overge
dragen aan Indonesië.
Er bestond veel belangstelling op
het Imbyplein in het hart van het
tegenwoordige Kota Baroe. De plech
tigheid begon met een toespraak van
dr. Abdoh, die nog eens benadrukte,
dat de taak van de Untea in dit deel
van de wereld goed geslaagd was. Hij
dankte allen, die dat mogelijk ge
maakt hadden. Daarna droeg hij het
bestuur over, waarna dr. Soedjarwo
Tjondronegoro, vertegenwoordiger
van Indonesië onder meer zei, dat
„de terugkeer van West-Irian tot In-
Indonesië een historiscshe gebeurte
nis is, die alleen verwerkelijkt kon
worden door de revolutie van 100
miljoen mensen, die voor de vrijheid
en de welvaart van hun land stre
den".
Om precies vijf voor half één
plaatselijke tijd ging de vlag van de
Verenigde Naties neer, waarbij door
Indonesische en Pakistaanse militai
ren het geweer werd gepresenteerd.
Het Indonesische volkslied klonk en
werden boodschappen van Oe Thant
en Soekarno voorgelezen.
Feestweek
De overdracht was een feit gewor
den. In Kota Baroe zullen de acht
duizend bewoners een week lang
feest vieren. De Indonesische lucht
macht en marine zullen parades
houden. Zaterdag zal president Soe
karno aan boord van de in Rusland
gebouwde kruiser „Irian" zijn in
tocht houden. Een dag later zal hij
naar Merauke vliegen. Onderweg
herdoopt hij de „Wilhelm inatop". de
hoogste berg in de Indonesische ar
chipel. Die zal nu voortaan „Puntjak
Soekamo" heten. Vandaag houdt de
president in Ambon een rede ter ge
legenheid van de overdracht. Daar
zullen de telegrammen van vele
staatshoofden o.a. de Russische pre
mier Chroesjtsjow en de Chinese pre
mier Tsjoe En-lai hem hebben be
reikt.
Bij de Zuidmolukkers in Nederland
heerst thans grote spanning en
ongerustheid over het lot van de
28 Zuidmolukkers uit Sorong, die
op last van de president van de
Haagse rechtbank nog voor de
overdracht van Nieuw-Guinea aan
Indonesië uit dat land moesten
worden gebracht.
Onmiddellijk na de uitspraak in het
kort geding tegen de Staat heeft
de Nederlandse regering opdracht
gegeven aan haar vertegenwoordi
ger bij de Untea, de heer Goedhart,
om alles in het werk te stellen om
de betrokkenen via Biak naar
Sydney te krijgen. Maar er is nog
steeds geen enkel bericht uit Hol
landia, waarin gesproken wordt
over enige stap of maatregel,
ondernomen om die opdracht uit
te voeren.
De boekingen voor de 28 Zuidmoluk
kers in het laatste KLM-toestel,
dat vanmorgen om elf uur uit
Nieuw-Guinea vertrok, zijn
blijkens een telegrafische medede
ling „geannuleerd". De heer
Goedhart bevindt zich wel aan
boord.
De Zuidmolukkers in Nederland hou-
deai de adem in. Zouden de Zuid
molukkers uit Sorong Biak niet
hebben kunnen bereiken? Zou er
een andere vervoersmogelijkheid
zijn gevonden? Zijn zjj naar Austra
lisch Nieuw-Guinea uitgeweken.
Of zouden zjj reeds door Indo
nesische instanties zijn gearres
teerd?
„Wjj moeten hopen en bidden, dat
deze mensen niets overkomt", zei
een diep bezorgde ir. Manusama
vanmorgen.
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond: Zwaar bewolkt met
aanvankelijk regen of motregen, mor
gen overdag enkele opklaringen, maar
plaatselijk ook enkele buien. Vrij
krachtige tot matige zuidwestelijke
wind, later ruimend naar noordwest.
Dezelfde temperaturen als vandaag
of iets lagere.
(Opgemaakt om 11.15 uur)
2 MEI 1963.
Zon op: 05.10; onder 20.04 uur.
Maan op: 13.17; onder 03.27 uur.
Hoogwater te Katwijk: 10.50 en 23.34
uur; laagwater te 5.59 en 18.56 uur.
Bij de hoofdstad zullen de Pa
poea's niet zoveel bemerken van de
overdracht, maar in de stad veran
dert het beeld enigszins. De Paki
stani verdwijnen snel. Achthonderd
militairen zijn al op weg naar hun va
derland. de resterende zevenhonderd
zullen spoedig volgen. Dc Untea-be-
stuurders zijn ook vertrokken. Enkele
uren na de plechtigheid op het Im
byplein stapten dr. Abdoh en zijn
staf in het vliegtuig, dat hen naar
Biak bracht, vanwaar zit met een
KLM-vogel naar Manilla doorvlogen.
De Nieuw-Guinearaad heeft reeds
maandagavond besloten zichzelf op
te heffen. Dit besluit werd genomen
in een vergadering onder voorzitter
schap van de heer Meseth, waarin
twaalf van de zestien leden aanwezig
waren, die de eed aan het tussen
tijdse bestuur van de Verenigde
Naties hebben afgelegd. Alle aanwe
zigen stemden in met het liquidatie-
besluit.
Onmiddellijk na de plechtigheid
van de overdracht werd de naam van
de eerste gouverneur over het gebied
bekendgemaakt: de Papoea E. J.
Bonay. De heer Bonay was onder het
Nederlandse bewind bestuursambte
naar en lid van het kiesdistrict
Japen-Waropen van de Nieuw-Gui
nearaad. De aankondiging werd door
de bevolking met grote geestdrift
ontvangen. De heer Bonay is drager
van het Kruis van Verdienste.
Omstreeks elf uur vanochtend is de
DC-8 „Sir Frank Whittle" van de
KLM van Biak opgestegen met aan
boord de laatste Nederlanders die
nog voor het Untea-bestuur of par
ticulier op Nieuw-Guinea hebben ge
werkt. De Nederlandse vertegenwoor
diger, de heer L. Goedhart' bevond
zich bij hen. Morgenmiddag wordt
dit laatste toestel, dat in Biak land
de., op Schiphol verwacht. Van nu af
aan zal de KLM-lijn naar Sydney
van Manilla regelrecht naar Austra
lië leiden. Om de lange tocht te
onderbreken zullen de machines in
Noord-Australië een tussenlanding
maken in Darwin.
In alle r.-k. kerken op het voor
malige Nederlands Nieuw-Guinea
(nu West Irian), zijn vandaag ter
gelegenheid van de overdracht van
het bestuur aan Indonesië, missen
opgedragen. De bisschoppen van
West Irian, mgr. M. Staverman OFM
apostolisch vicaris van Kota Baroe,
mgr. H. Tillemans MSC, apostolisch
vicaris van Merauke en mgr. M. van
Diepen OESA, hebben tijdens de
missen een gezamenlijk schrijven
laten voorlezen. Zij doen daarin een
beroep op de gelovigen het nieuwe
bestuur met welwillendheid tegemoet
te treden en als de wettige overheid
te erkennen. Daarna verklaren de
bisschoppen zelf van harte met de
staat te zullen samenwerken, om de
ontwikkeling van het land verder
voort te zetten.
Van hun kant verwachten de bis
schoppen ook, dat de regering van
Soekarno in West-Irian dezelfde
tolerante houding tegenover de gods
dienst zal aannemen, als in het
overige deel van het Rijk. Met name
noemen zij de christelijke scholen,
welke dank zij de steun van Djakarta
in heel Indonesië tot bloei zijn ge
komen.
Haiti heeft het hoofd gebogen voor
het ultimatum van de Dominicaanse
Republiek, het buurland op het
eiland Hispaniola in de Caribische
Zee. Haiti heeft gisteren zjjn bezet
ting van de Dominicaanse ambassade
in de hoofdstad Port-au-Prince te
ruggetrokken. Er hadden zich intus
sen tankeenheden van de Domini
caanse Republiek naar de grens met
Haiti begeven en er waren vlooteen-
heden op weg in de richting .van
Haiti. Er dreigde dus een bloedig
treffen, dat op het laatste nippertje
is voorkomen doordat Haiti zjjn
agressieve maatregelen ongedaan
heeft gemaakt.
De Amerikaanse strijdkrachten zul
len elke poging van Cuba militaire
bases op Haiti te vestigen of daar
heen wapens te vervoeren verijdelen,
zo Rebben functionarissen in Wash
ington verklaard. Eerder was uit de
Dominicaanse Republiek gemeld, dat
president Duvalier van Haiti bases
aan Cuba zou hebben aangeboden.
Volgens genoemde functionarissen zal
hij een eventuele poging om Cu
baanse wapens naar Haiti over te
brengen gehandeld worden overeen
komstig de politiek van de VS om de
.uitvoer" van communistische macht
Koningin Juliana en de Prin
sessen Beatrix en Margriet op
het bordes van Paleis Soestdijk
tijdens het défilé op Koninginne-
dag.
Een gevaarlijke 34-jarige psycho
paat, afkomstig uit Voorschoten is
vanochtend ontsnapt uit het rijksasyl
dr. S. van Mesdag in Groningen. De
man was ter beschikking van de re
gering gesteld.
De ontvluchting werd vanmorgen
om zeven uur ontdekt. De kleine,
tengere en donkere vluchteling heeft
zich met behulp van een ijzerzaag
uit zijn cel op de eerste verdieping
van het asiel in het oude gedeelte,
waar indertijd een kortstondig op
standje heeft gewoed bevrijd en
is daarna via de hoge buitenmuur
verdwenen.
Het spreekt als vanzelf, dat de
ditie is gealarmeerd en dat thans
intensief wordt gezocht naar deze ge- \vater qekomen.
vaarlijke vluchteling
Twee duikers van de Koninklijke Marine, die gisterochtend in
Willemstad op Curasao een van de „Rotterdam" overboord gfe-
politie is gealarmeerd en 'dat thans vallen geweer moesten opvissen, zijn niet meer levend boven
naar een land van Latijns-Amerika v*
te voorkomen. - - sPar_te'en?..Pe bordestrappen van
(Van onze Utrechtse correspondent) Nadat de Koningin het dier nog een
Een moederloos Texels lammetje j k«' gestreeld had stond de
..rfi, ,n„ „„l houtvester klaar om het bij de leven
met een oranje strik om zijn nek,
I de haven van de Komnkluke Domei-
nen te voegen.
In ruim vijf kwartier tijd trokken
Paleis Soestdük werd opgedragen
was het meest vertederende hulde
blijk, dat gisteren bij het bloemen-
defilé aan de jarige Koningin Julia
na werd aangeboden.
„Is dat een echt Texels lam?",
vroeg de Koningin, het diertje stre
lend.
„Een echt Texels lam", verzekerde
de heer Sok als afgevaardigde van
de commissie Texelse folklore haar.
DU blad bestaat uit 20 pagina's
Nou ja. hij had natuurlijk wak
ker behoren te blijven om de ja
rige Koningin te begroeten, maar
hij was ook al zo vroeg op ge
weest. en toen eindelijk zijn
beurt kwam. had hij de strijd te
gen de slaap allang opgegeven.
(Van onze oorrespondent in Bonn)
De „dag van de arbeid" werd van
daag in de Westduitse Bondsrepu
bliek gevierd. Het loonconflict in de
metaalindustrie in Zuid-Duitsland.
dat ook naar het Roergebied dreigt
over te slaan, heeft vormen aange
nomen, die Bondspresident Lübke er
toe hebben gebracht te overwegen
een bemiddelaar aan te wijzen, die in
de gehele metaalsector moet probe
ren het conflict snel tot een einde te
brengen. Lübke is ervan overtuigd
dat zo grote schade voor de economie
van West-Duitsland dreigt te ont
staan, dat een snel compromis dient
te worden gezocht. In Bonn verluidt
dat de minister van Sociale Zaken.
Blank, de taak van bemiddelaar zal
worden toegewezen.
Intussen hebben gisteren de werk
gevers in Baden-Wurtemberg hun
dreigement waar gemaakt en het
sinds 1929 in Duitsland niet meer
gehanteerde wettelijk toegestane
middel vande „uitsluiting" toegepast.
Ook de bedrijven, die niet op grond
van een opdracht van de vakbond
der metaalarbeiders, I. G. Metail,
werden stilgelegd, worden de arbei
ders niet meer tot het werk toege
laten. Bü de 110.000 stakers hebben
zich daardoor 320.000 uitgeslotenen
gevoegd. Dit betekend dat nlet-ge-
organiseerde arbeiders in deze be
drijven niet alleen geen loon meer
ontvangen, maar officieel ook niet
voor stakingsgeld In aanmerking ko
men.
Het ligt voor de hand, dat de sta
kingskassen van de vakbond er snel
ler door uitgeput raken. I. G. Metail
meldde overigens gisteren, dat vele
niet-georganlseerden zich bi) de bond
als lid hadden gemeld. Hoewel nor
maal pas stakingsgeld door de vak
bond wordt gegeven aan hen die drie
maanden lid zijn, wil men de nieuwe
leden thans onmiddellijk financieel
helpen.
Dc belangrijkste uitwerking van
het conflict in Zuid-Duitsland is ech
ter en daardoor wordt de bezorgd-
heid in Bonn verklaard dat ook
gisteren 6 k 7000 mensen langs het
bordes, waarop een kwartier later
dan de vastgestelde tyd het hele Ko
ninklijke gezin een plaats gekozen
had.
De Koningin in een maisgeel com
plet, Prins Bernhard in een grijs
kostuum en de Prinsessen op
Prinses Beatrix na, die een stemmig
grijs deux-pièces droeg in vrolijke
voorjaarstinten:
Irene in het blauw, Margriet in
petrol en Christina in een roomwitte
mantel over een blauwe jurk.
Zonnetje
Na het bar slechte weer van de
voorgaande dagen en het weinig be
moedigende weerbericht van maan
dag. lag de paleistuin er op de och
tend van Koninginnedag onverwacht
fleurig bij. Van tijd tot tijd scheen
er een zonnetje en in de luwte van
de gebogen paleisvleugels hing er
rond het bordes een plezierige lente-
sfeer.
Van die sfeer was het Koninklijk
gezin als vanouds het middelpunt.
Verleden jaar is er een onderbre
king geweest in verband met de vie
ring van het zilveren huwelijksfeest,
maar op deze 54ste verjaardag van
de Koningin was het er allemaal
weer: een vrolijk wuivende vorstin,
een lachende bruingebrande Prins,
en vier Prinsessen, bij wie het bruin
gebrande gezicht van Prinses Irene
een sterke tegenstelling vormde met
dat van Prinses Beatrix. Mogelijk
was zij de vermoeidheid van haar
wereldreis nog niet helemaal te bo
ven.
Geopend
Het bloemendefilé werd geopend
met het voorbijrijden van veertig
De onderzeebootjager „Rotterdam**
kwam eind vorig jaar naar de Neder
landse Antillen en zou vandaag aan
de thuisreis beginnen. Gisterochtend
maakte een groot deel van de beman
ning zich gereed om aan de jaarlijk
se militaire parade ter gelegenheid
van Koninginnedag deel te nemen.
Maar om even over half negen viel
er eeu geweer overboord. Beslist
werd. dat het vuurwapen zou worden
opgedoken. De 18-jarige kok tweede
klas G. W. ten Donkelaar uit Losser
I en de 29-jarige gehuwde kwartier-
meester H. Burger uit Den Helder
kregen de opdracht dit werkje uit te
voeren. Zij behoorden tot de duiker-
ploeg van het schip. Beiden hadden
al meer duikwerkzaamheden verricht.
Volgens de Marine-autoriteiten wa
ren zij volkomen op elkaar inge
speeld. Ten Donkelaar ging met de
duikapparatuur om naar beneden.
Daar het hier ging om zoeken in on
diep water, werd hem lucht toege
voerd vanuit het schip. Op het dek
stond kwartiermeester Burger, die via
een zogenaamde seinlijn contact hield
met de jongeman onder water.
Verbroken
Toen deze ongeveer twintig minu
ten aan het zoeken was, bleek plot
seling het contact verbroken te zijn.
Burger probeerde de lijn op te halen,
daar deze tevens dienst doet als vei-
ligheidslijn. Dit lukte hem niet. Hij
voorzag zich onmiddellijk van een
aqualong en sprong te water om te
trachten zijn collega te helpen. Aan
boord werd direct alarm geslagen.
Alle beschikbare duikers en medici
van de Marine werden terstond naar
de „Rotterdam" ontboden en zelfs
werden twee duikers opgehaald, die
al in de stad stonden opgesteld om
deel te gaan nemen aan de parade.
Reeds om negen uur was de duik-
ploeg van het fregat „Van Ewijck"
gereed om naar beneden af te dalen.
Na enig zoeken vond men Ten Don
kelaar, die tegen 'n gat in de bodem
van het schip was aangedrukt, waar
door koelwater wordt opgezogen. De
duikers van de „Van Ewijck" hebben
hem weten te bevrijden. Doktoren en
verplegers hebben met alle beschik
bare middelen getracht de levensgees
ten nog op te wekken. Meer dan een
uur heeft men kunstmatige adem
haling toegepast. Vergeefs.
Onbekende oorzaak
Inmiddels had men ook niets meer
van Burger vernomen, zodat de duik-
ploeg ook naar hem ging zoeken.
Toen men om twaalf uur nog geen
spoor van hem had gevonden, werd
aangenomen dat hij eveneens om het
leven was gekomen, daar hij met zijn
aqualong slechts 55 minuten onder
water kon blijven. Drie inwoners van
Willemstad, allen ervaren leden van
een Vereniging van Onderwater
zwemmers en twee duikers van de
Marine hebben toen het zoeken
voortgezet, 's Middags om half twee
plaatselijke tyd werd het stoffelijk
overschot van de kwartiermeester ge
vonden.
Over de oorzaak van het ongeval
tolkte van het nationaal centrum
vormingsbedrijfsjeugd van de Mater-
Amabilis scholen en van de katho
lieke levensscholen.
Buitenlanders
Na de jeugd de buitenlandse deel
nemers: 70 Engelse industriëlen (soft
drinks manufactures, die vijf dagen
in Nederland doorbrengen als gasten
van een chemische fabriek in Naar-
den,) 30 Italiaanse en Spaanse werk
nemers uit Nederlandse bedrijven. 20
Ierse huisvrouwen, die de gasten zijn
van de afdelingen Baarn en Soest
van de Nederlandse Vereniging van
Huisvrouwen. De folkloristische
groep uit Texel, die een lammetje
aanbood, reed langs het. bordes in
twee aan elkaar gekoppelde groene
wagens, getrokken door een paard en
bekroond door de negentienjarige Ju
lia Brugeman uit Den Burg als pink
sterbruid in een stralend wit meer
dan 100 jaar oud bruidstoilet.
Honderdveertig jonge ruiters op
pony's van acht verschillende pony
clubs vormden een bijzonder kleuri
ge onderbreking van de stoet.
De „Gele Rijdertjes" uit Bemmel
vormden met hun goud betreste
blauwe uniformen daarbij de
standaardwacht.
Toen precies op het middaguur het
défilé besloten werd. ging het Ko
ninklijk gezin de bordestrappen af,
waarna vertegenwoordigers van de
vormingsinstituten voor leerplicht-
vrije jeugd aan de Koningin werden
voorgesteld. De jongedames A. J.
Wentink en J. H. Steen en de twee-
e. ling P. en W. Schoneveld allen uit
Benfica en de Portugese televisie- utrecht en zestien jaar oud, boden
autoriteiten zyn overeengekomen, dat daarbij een oorkonde en een poppen-
de wedstryd met Feuenoord, die op k«tr>on aan
8 mei zal worden gepeeld via hel DeF <£,rkonde vormde de symboll-
Eurovlslenet zal worden uitgezonden. sche oïerdracht Tan wn geschenk.
nil 1« vanrlaac van ppjaoliohhonHo
reumapatiënten uit Amsterdam. Me
vrouw E. van Hall-Nijhoff, echtge
note van de burgemeester van Am
sterdam en erepresidente van de ver
eniging „Anti-Rheuma", bood de Ko
ningin daarbij een bloemstuk van
kleurige lathyrus aan.
Een afvaardiging van het Leidse
Studentencorps maakte op het bor
des zijn opwachting en terwijl op de
bordestreden de bloemen »en kleurig
kleed begonnen te vormen, trok door
de paleistuin een bonte stoet voorbij
van drumbands, kleurige groepen en
zomaar particulieren.
Achthonderd jongens en meisjes
van veertien tot achttien jaar defi
leerden met oranje, rode, witte en
blauwe capes over de rechter schou
der, als vertegenwoordigers van
48.000 deelnemers aan het werk van
de vormingsinstituten voor leer-
plichtvrije jeugd. Tussen de groepen
jongelui in werden meibomen mee
gedragen, die in opeenvolgende tek
sten de voornaamste doelstelling ver- tasten de Marine-autoriteiten ~vol-
bestemd voor de verfraaiing van de
twee „zilveren jeugdcentra". het
Zilveren Schor en de Hunneschans.
Het geschenk zelf bestaande uit ge-
Dit is vandaag van gezaghebbende
zjjde te Lissabon meegedeeld.
Volgens dezelfde bron moeten er
echter in Nederland nog enige tech-
nische vraagstukken worden opge- bruik's- en versieringsvoorwerpen, die
lost. Pas als dit is gebeurd, volgt er door de deelnemers aa" de vrormings-
een officiële mededeling. instituten uit het hele land vervaar-
Het is de eerste keer. dat Benfica digd zijn, werd 's middags aan het
elders belangrijke industrietakken toestemming heeft gegeven voor een bestuur van de stichting „Zilveren
erdoor dreigen te worden stilgelegd. 1 rechtstreekse televisie-uitzending. Jeugdcentra" overhandigd.
komen in het duister. Er heerst b(j
de marine grote verslagenheid.
President Soekarno heeft van
daag onafhankelijkheid geëist
voor de Britse gebieden in
Noord-Borneo.
De Indonesische president
sprak op een massabijeenkomst
in Ambon, die door 70.000 men
sen werd bijgewoond. Hij is op
weg naar West-Irian waarvan
Indonesië het bestuur vandaag
officieel heeft overgenomen.
f Uit het Leidsch Dagblad van
f 30 April 1863:
t In den IJssel aan het Ka-
J terveer zijn 5000 zalmen van
f verschillende soorten te jva-
J ter gelaten ter bevordering
J van de vischteelt.
i Uit het Leidsch Dagblad van i
J 1 Mei 1863:
l Prins en Prinses Frederik 1
en H.D. dochter Prinses Ma-
ria. hebben heden het kasteel
i het Huis de Paauw. gelegen J
aan den Leidschenstraaticeg
betrokken.
