Zeldzame tik-simfonie aan
Amsterdamse Spiegelgracht
VERDEEL UW TIJD GOED
O'
Naspelen van partijen
een nuttige bezigheid
Goede voortzetting
vaak heel moeilijk
s I 5
1
i
Hl Hl
I a
a
i
I
I
1
i
3 1
1
I
4@Vj
I
1
tl
9 81
3
m
m
Specialist in antieke klokken
Zaterdag 20 april 1963
Pagina 4
WAAR 30 ANTIQUAIRS BUREN ZIJN...
„Ja, wc zitten hier op de Amsterdamse Spiegelgracht met ruim
30 antiquairs naast elkaarik geloof niet. dat een vergelijk
bare toestand ergens in ons land te vinden is.
En weet u ,wat zo aardig isWe voelen ons hier allemaal
leden van één grote familie, want concurrentie kennen we niet.
Integendeelde een helpt de ander. Dat kan ook. want een
Ider is specialist op zijn eigen terrein de een houdt zich
bezig met laat-gotiek, de ander met porselein en een derde met
koper. In deze gemeenschap ben ik dé man voor antieke uur
werken, al doe ik er ook iets ten aanzien van oude juwelen bij..."
Aldus de heer H. Dekker, die de
hoogst zeldzame beroepscom
binatie van antiquair-hor-
logier op zyn naam heeft staan.
Zijn smalle huisje („deuren goed
sluiten in verband met de tocht
s.v.pis tot aan de dakpan
nen volgepropt met alle mogelijke
staart- en stoeltjesklokken om
over tal van andere typen nog te
zwijgen.
Men kan met de heer Dekker
uren spreken over mechanieken, die
data en maanstanden aangeven en
scheepjes laten schommelen, alsme
de over het schier onafzienbare ge
bied der „uurwerkhistorie".
Een dergelijk gesprek wordt stee
vast omlijst door een toepasselijke
tik symfonie, doorspekt van 't ge
ratel van kettingen en het geiuid
van allerlei slagwerken, die zowel op
een bedeesd „tingeltje", als op het
luiden van een dorpsklok lijken.
De keten van handelaren in
„voorwerpen van gisteren" zou stel
lig zonder deze klokkenspecialist
niet compleet zijn, doch thans mag
men zeggen, dat de vele etaiages
aan de Spiegelgracht waar ge
zamenlijk voor miljoenen geëxpo
seerd wordt alle facetten van het
veelomvattende begrip „antiek"
recht laten wedervaren.
„De straat is nooit bijzonder
druk. maar we hebben nog wel eens
opmerkelijke klanten. Zo swam
enige tijd geleden de in Parijs wo
nende Nederlandse schilder Kees
van Dongen by mij naar een an
tieke ring informeren en on
langs zag ik ook de bekende diri
gent Pierre Monteux bij mij naar
binnen gluren
Maar u kunt my geloven of niet;
ik verkoop niet graag. Het gaat
slecht met de antieke uurwerken
ze worden steeds schaarser en de
prijzen lopen op. En als er dan iets
de deur uitgaat en je krijgt er niets
voor terug wel, dan verarm
je eenvoudig
Eén ding kunt u echter van mij
aannemen: slecht kan het ons hier
De heer Dekker controleert
met zijn horloge de gang van
een van zijn unieke uurwerken:
een originele antieke Zaanse
klok uit laat 1600. (Daarnaast
hangt een kleine Friese stoel-
tjesklok uit omstreeks 1725).
nooit gaan, want we kunnen in
moeilijke ogenblikken altijd nog
onderling handel drijven. Boven
dien slaat haast niemand bij aan
kopen de plank mis indien er
getwijfeld wordt, hoeft men de hand
maar uit te steken voor een juiste
expertise
Wrakken jager
De heer Dekker heeft sedert zijn
vroege jeugd hart en ziel aan
de antieke klok verpand. Zijn
leven vormt een voortdurend con
flict tussen verzamelen en verhan
delen 'in de eigen knusse huiska
mer stelde hij echter een bepaalde
onverkoopbare collectie veilig', ter-
wyl hy een verwoed „wrakken Ja
ger" is. dwz. hij biedt voor het
meest desolate en als vergeten af
val behandelde brok klok nog een
redelyke prijs Langzaam
bij stukjes en beetjes onder de da
gelijkse reparatieopdrachten door
bouwt hy dan in zijn kleine werk
plaats. die als een soort zwevende
cabine boven de schilderachtige en
wat museumachtige winkelruimte
hangt, een Noordhollands „öik-
kopje". een Engelse lantarenklok.
een Friese staartklok of een Am
sterdams staand horloge weer in de
oorspronkelijke vorm op.
IN hoeveel huisgezinnen een
dagelijkse strijd gestreden
wordt om de vraag wat nu wel
het beste voor het „kind" is,
weet ik niet. maar het zullen er
toch héél wat zijn.
..Lezen", of zoals dat tegenwoor
dig heet, „kassie-kijken": dat
zijn twee tegenstrijdige polen,
die elkaar toch op den duur
moeten vinden.
Ieder krijgt zijn b«eurt: het
kinderuurtje op de televisie vindt
duizenden jeugdige aanhangers
(sters). maar er moet ook nog
tyd overblijven naast het
eventuele huiswerk voor de
daadwerkelijke bezigheid, waar
door het opnemingsvermogen
sterker gestimuleerd wordt dan
alleen maar door het passieve
toezien.
v P dit plaatje staat de tele-
visie op de achtergrond:
zij zal straks haar beurt
krijgen.
Nu is alle aandacht geconcen
treerd op het „boek", dat blijk
baar in dit gezin zijn plaats be
houden heeft.
Dat Is gelukkig, want het
„Jong geleerd, oud gedaan" is
nog altijd van kracht en wie niet
het lezen grondig in zijn Jeugd
geleerd heeft, komt daar later
helemaal niet meer toe met alle
geestelijke verarming, die daar
van het gevolg is.
DAT geldt ook voor de oude
ren!
Wie avond na avond, enige
uren lang, naar dat kleine beeld
in de kamerhoek zit te turen,
verliest de kracht om zich voor
iets in te spannen, zijn hersens
zijn niet meer geoefend, wat
zich op alle levensterreinen
wreekt.
Wat niet wegneemt dat de
televisie op haar tijd een
heerlijke, ook kunstzinnige of
sportieve ontspanning kan bete
kenen, die voor tallozen een ver
frissend bad inhoudt.
Zo zal 't voor een ieder Jong
of oud zaak zijn de vrije tijd,
die grote delen van de bevolking
steeds meer toegeworpen wordt,
eerlijk te verdelen.
IEDERE ouder, wie het heil
van zyn kinderen ter harte
gaat zal dus goed doen de be
perking m acht te nemen en de
knop afdraaien, zodra hij merkt,
dat gevaar voor verslaving komt
opdagen.
Dit gevaar ls groter dan men
denkt.
Hoeveel kijkers hebben zich
zelf er al op betrapt, dat de weg
van de „minste weerstand" een
ontzaglijke aantrekkingskracht
bezit
Daarom zij er. nu de televisie
in steeds bredere kring haar
macht op de massa uitoefent,
nog eens met de meeste nadruk
op gewezen, dat het zaak zal blij
ven. om niet slechts afhanke
lijk te zijn van wat anderen U
toewerpen, maar ook zelf op uw
geestelijke „qui-vive" en fit te
blijven.
Dat eist rust en concentratie.
Maar hoevelen van ons bren
gen die nog op
En tóch: laat er eens een „ge
zellig" avondje voor lopen!
FANTASIO.
(„Ik heb de nodige oude en mo
derne instrumenten om ontbreken
de onderdelen zelf te maken
Deze restauraties worden door
hem eigenlijk meer als hobby be
schouwd. omdat zij /aak erg „ar
beidsintensief" zijn en jaren kun
nen vragen. Ach ja hij kan
met een bittere toon in de stem
klagen over de „gouden tijd", toen
het was zo omstreeks '20'25
een tot in de puntjes verzorgde an
tieke klok nog voor f 7.50 èi f 10 te
koop was Maar kom eens in
zijn huiskamer. Dan komt zeker het
moment, dat hij de vinger tegen de
mond legt en de ogen sluit. Het
lijkt een soort bezwerend gebaar,
dat een ritueel inleidt
„Laten we even niet spreken en
luisterenis het niet fascinerend,
dit almaar door elkaar tikken? Me
nige avond, wanneer vrouw en
dochter reeds naar bed zijn, zit ik
hier alleen roerloos op een stoel.
ik laat het geluid dan op my in
werkenhet is een wijding, die
je heel stil van binnen maakt, je
stijgt boven de alledaagse kleinheid
der dingen uit
Rondom ziet men menig curieus
exemplaar. Waar vindt men nog
zo'n Fries schippertje, dat thans
minstens f 1200 a f 1500 doet? Het is
een vriendelijk strak-gelynd klokje,
dat niet bijzonder „oogt". Maar in
de dagen, toen 't interieur van me
nige trekschuit door het paard op
het jaagpad nog wel eens scheef
getrokken werd. bewees dit zichzelf
met een schakel en kroonrad
corrigerende uurwerk goede dien
sten. Ook de stoeltjesklok uit Zaan
dam (laat 1600 en gesigneerd Jan
Kogies, Wormerveer) is vrij zeld
zaam evenals de skeletpendule
uit 1750 (met kettinggang
Tocht langs curiosa
Een reis langs de tikkende schat
ten van de heer Dekker dient ech
ter beneden te beginnen, waar een
indrukwekkende staande consolklok
trozehout met bronzen engelen)
het uit twee kamertjes bestaande
winkelinterieur beheerst. Laten we
eens uit de bloemlezing toelichten
de woorden, die wij noteerden, een
greep doen: Hollandse staande klok.
boerentype. kattedarm, twee bellen
(1750'. Mechelse klok (laat. 1600».
Schotse klok. gesigneerd, decoratief
op lyn gebeeldhouwd, burgemees-
tersklok. Amsterdams type. Friese
staartklok met Duitse symbolen op
wijzerplaat, wansmaak van verlich
te tijd
„Ach die verlichte tyd
(de stem van onze gastheer krijgt
weer een donker timbre» dat
was omstreeks 1850. toen iedereen
ineens wilde afrekenen met het
ouderwetse en modern wilde zyn.
U weet. dat in die tyd ook prach
tige oude stadspoorten en andere
onvervangbare bouwwerken ge
sloopt werden alle boeren in
Nederland wilden toen ineens zo'n
Duitse regulateur hebben zo'n
afschuwelijk zwart ding met knop
pen erop de prachtigste an
tieke klokken zyn toen op de mest
vaalt gegooid
Overigens deze regulateur
tikt de heer Dekker nog op een an
dere manier in het hoofd. Al heel
lang. Al sedert de befaamde crisis-
dagen in '29, toen hij twee bazen
had en met een kistje met gereed
schap tussen Zaandam en Uithoorn
heen en weer fietste
En toen hy eindelijk voor zegge
en schrijve f 150 deze zaak van een
zich ziek voelend man aan de Spie
gelgracht kon kopen, dacht hy nog
lange tyd, dat het nu waar zou
kunnen worden: zelf van a tot z
een klok bouwen, zo'n vroege West-
Friese klok, welks principe oor
spronkelijk in Neurenberg ontdekt
werd en later overgenomen werd
door de „moordende'* regulateur.
Alles zelf op de kleine draaiban
ken vervaardigenieder wieltje
en iedere spil berekenen, de ronsels
met de hand maken. Maar och.
schone droom: dat zou een levens
werk worden, waarvoor ook
thans nog de tyd ontbreekt.
„De oude heer Rijkens te Gro
ningen heeft wél een dergelijk
meesterstuk volbracht: hij bere
kende en construeerde .*en klok met
volledige datumaanwijzing, gang-,
slag- en speelwerk maar ik
heb u nog niets over hem verteld.
(even in gedachten» nog zie
ik hem voor mij in '28 hij was
toen 73 jaar
Daarna (met enthousiaste stem):
„Voor mij blyft hij dé meester van
onze antieke klokkenwereld
een klein baasje met een gouden
hart. dat my aanbood als zijn laat
ste leerling het vak te leren. Hij
heeft ook nog een zoon in Amster
dam. die alles, maar dan ook alles
van antieke klokken weet stel
lig ook 'n groot vakman, waarmee
ik zeer goede relaties onderhoud.
De grijze meester wist hoe hij de
geheimen van het vak op een ander
moest overbrengen. Hy leerde de
jonge knaap voor alles geduld en
gevoel voor precisie. („Hij heeft my
jaren laten vylen tweekantig,
vierkantig, achtkantig ik er
gerde me soms groen en geel. want,
ik mocht toen nog geen klok aan
raken
Het volgende spel is een
prachtig staaltje van goede
speeltechniek: weliswaar dat
de goede voortzetting in een
viertallen wedstrijd twee malen
gemist werd. na afloop wist
iedereen natuurlijk hoe er ge
speeld had moeten worden. Ik
leg u het probleem in drie etap
pes voor en u kunt er drie vra
gen over beantwoorden: dit
moet u telkenmale doen zonder
verder te lezen. De oplossingen
vindt u onderaan het artikel.
Sch A H 5
Ha. A 6
Ru. A V 10 7
KI. A 8 5 3
N
WO
z
Sch B 8 6 3 2
Ha. B 9 4
Ru. B 6
KI. 7 4 2
Noord opende met twee sansatout
ow pasten zuid bood drie
schoppen en noord verhoogde tot
vier schoppen.
Tegen vier schoppen kwam west
uit met klaveren negen.
Vraag 1: Moet in noord (tafel)
klaverenaas direct, in de tweede of
in de derde klaver-ronde worden ge
nomen?
Na het. vroeger of later, nemen
van klaveraas is er eerst weinig an
ders te doen dan het spelen van
schoppenaas en schoppenheer;
beide tegenstanders bekennen doch
de schoppenvrouw valt niet.
Terwijl onze gastheer uitvoerig
wil gaan vertellen over de man, die
hy zoveel dank verschuldigd is
(„het is een geschenk, wanneer zo'n
man op je levenspad komt
kondigt een langdurig en ryk ge
schakeerd gebel, getingel en gcro
chel (dit laatste van „geamputeer
de" klokken, die wat al te luid
ruchtig waren) ons aan, dat een
laat vol uur bereikt is. Hoe gezellig
het ook Ls de tijd verpraten
en een andere afspraak vergeten is
hier ten enenmale onmogelijk
Onze schaakrnbriek
Onze bridgerubriek
Het naspelen van meester-
partijen is. altijd een leerzame
cn aangename bezigheid. On
bewust blijft er altijd wel wat
van ..hangen". Bestudeert men
dan bovendien nog de aanteke
ningen bij de belangrijkste zet
ten. dan kan het niet anders of
men steekt er heel wat van op.
Als men daarenboven dan nog
een theorieboek (we denken aan
Euwe's openingsserie) raadpleegt en
de daarin gegeven varianten verge
lijkt met de gespeelde zetten van de
partijen krijgt men een veel beter
inzicht in de bedoelingen en de op
zet. zelfs de fouten, die ook meesters
maken Verbazingwekkend is het te
constateren dat de meesters zich
herinneren hoe anderen, vaak tien
tallen jaren terug in bepaalde par
tijen een zelfde stelling bereikten en
dan zo of zo voortzetten. In de vol
gende partij, uit het landentournooi
te Varna 1962, verwyst Kmoch bij
de achtste zet naar de partij Ahues-
Rubenstein. San Remo 1930!
Nieuwsgierig naar het verloop van
deze partij zochten wij deze op. ver
gisten ons en namen San Remo 1932
en vond de zelfde opening
eveneens van Ahnes tegen Rubin
stein. Hoevele malen zal deze situa
tie in talrijke meesterontmoetingen
al niet zyn gespeeld en toch. zelfs
Euwe's theorie deeltje geeft niet de
door Fischer gespeelde versterking
aan. Zelfs die oude Spaanse party
heeft nog lang niet al zyn geheimen
prijs gegeven
Wit: R. J. FLscher (USA). Zwart:
V. Siocaltea «Roemenië). 1. e2e4,
e7e5: 2. Pgl—f3. Pb8—c6; 3.
Lflb5, a7a6; 4. Lb 5—a4. d7—d6:
5. c2c3, Lc8d76. d2—d4. Pg8—
e7; 7. La4b3! (Het beste ant
woord. waarmee wit 8. Pg5 dreigt;
Euwe.» 7. h7—h6. Stelling na 7.
h7h6.
abode fgh
bijv. 8 Le6; 9. d5. Pa5; 10. Da4t
een stuk zou kosten). 8Pe7
g6: 9. De2c4, Dd8—f6; 10. d4—
d5b7b511. Dc4—e2, Pc6—a5;
12. Lb3dl (waarop Lg4 geen last
kan veroorzaken). Lf8e7; 13. g2
g3. 0—0; 14. h2h4Zo te zien
stond zwart dan wel niet zo prettig,
maar een direct gevaar was er nau-
welyks te bespeuren. Deze zeer ve
nijnige zet weet zwart echter niet
naar zijn volle, dodelijke dreiging te
onderkennen. Hy voorziet slechts
h4h5 en maakt daarom een goed
veld voor het paard vrij. Er zit een
tweede, veel gevaarlijker angel in
deze wespensteek.
I I
1
1 1
1 1
(4 1
4 1
1
i
S'ÖI I
s?
3
Zwart speelde: 14Tf8—c8
en werd toen verrast met: 15. Lel
g5h6 g5; 16. h4 g5. Df6Ag5; <of
Pf4; 17. gxf6 Pxe2; 18. fxe7, Pel;
19. Kd2 17. Pf3 g3. Le7 g5. Hier
had zwart wel kunnen opgeven. Er
volgde nog: 18. Pa3, c6; 19. dxc6,
Le6; 20. Dh5. Lh6; 21 Lg4 Lxg4;
22. Dxg4. Pxc6; 23. Tdl, b4; 24.
Pc4, b x c325. bxc3, Pd4; 26. Pb6
en toen gaf zwart zich gewonnen.
LADDERWEDSTRIJD.
CXXXV
abode fgb
Vraag: 2: Wat moet hierna van 1
tafel worden nagespeeld?
Indien u op vraag 2 het juiste
antwoord hebt gevonden, nemen wij
aan dat de westspeler aan slag Ls
gekomen met de troef vrouw en dat
hij vervolgt met hartenvrouw, die
op tafel wordt genomen met har
tenaas.
Vraag 3: Noord is dus weer aan
slag en hoe moet het spel nu verder
afgewikkeld worden?
De antwoorden
Voor het geval dat west van een
tweekaart in klaveren zou zijn uit-
uitgekomen. moet de eerste slag be
paald niet in noord worden geno
men. Heeft west een singleton ge
had. dan kan oost wel met klaver
vervolgen, doch west troeft dan ver
moedelijk in van troeflengte en
in elk geval kan dan op tafel klein
worden bijgespeeld. Op vraag 1
luidt dus het antwoord, dat klaver
aas in de tweede klaverronde geno
men moet worden.
Als schoppenvrouw niet is geval
len, staat zuid voor een bijna hope
loze zaak tenzij de tegenpartij
verplicht kan worden hem (zuid) in
eigen hand aan slag te brengen.
Noord moet daarom een derde
troefronde spelen, hopende dat west
aan slag komt (antwoord op vraag
2». Als west dan hartenvrouw na
speelt. is het duidelijk dat hy geen
klaveren meer heeft, noord komt
aan slag met hartenaas.
Uit noord moet dan harten zes
gespeeld worden en als oost klein
zou spelen moet zuid de harten
negen leggen (antwoord op vraag
3). Het is n.l. uitgesloten dat oost
hartenheer heeft, daar oo6t onge-
twyfeld de hartenzes met de har
ten heer zou nemen om hierna in
klaver de downslag te kunnen ln-
I
1 I
1 1
4
1 1
1 4
1
1
1
2 4
Öt
4
1
sa?
3
WjM Hl
■-&
E«i nu speelde Ahnrs in 1930
8 0—0; in 1932 8. Lel—e3, en
Euwe geeft op blz. 68. deel 10 8.
Pf3—h4. En Fischer komt met: 8.
Ddle2! (dreigend Dc4 waarop
casseren. Bovendien zal west, "on
der hartenheer, niet de harten
vrouw hebben behoeven te spelen.
Daar de westspeler oorspronkelijk
had drie schoppens, twee klaveren,
vier hartens met heer, vrouw (doch
zonder de tien) en vier ruitens
waarbij de heer. ls het contract nu
gewonnen. West is n.l. aan slag en
moet ruiten spelen «naar zuids rui
ten boer). dan wel harten, waardoor
zuid ook aan slag zou komen en op
ruitenheer kan snijden.
In de praktijk ging het spel twee
malen down. De eerste zuidspeier
maakte de fout in slag een in kla
veraas te nemen, de tweede deed
dit beter doch maakte later de fout
niet harten negen, doch de boer te
leggen.
H. W. Filarski.
Wit aan zet. maafrt remise (pat!)
CXXXXVI
abode fgb
Wit geeft mat in drie zetten.
(Beide stellingen zijn uit meester -
partijen. Oplossingen aan W. H. van
der Nat, Acacialaan 25, Leiderdorp,
uiterlyk 15 Juni).
EEbJ
