Bernard Buffet ensceneerde
nieuwe „Carmen" van Bizet
blijf jong..!
blijf fit...&h fiets!
GEEN SUBSIDIES AAN
OOSTENRIJKSE AUTEURS
BADINGS MONUMENTAAL EN
GELADEN VERKLANKT
kunst
kaleiöoscQQp
JL
Eigentijdse vorm
en spraak gevonden
een groot pianist
Buitengewoon resultaat te Brussel
STEUN AAN SCHRIJVERS
MISSCHIEN WEL BEROEMD,
NOOIT GOED BETAALD
I oor de reis naar Amerika:
Koning Saoed
in Parijs
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 5 april 1963
Zevende blad no. 30923
Een goede fiets koopt u alleen bij de vakman! Dat spreekt vanzelf!
Van 30 maart tot en met 1 juni: Elke dag een fiets voor niets! Hoe? Vraag het uw fietsenhandelaar
(Van onze correspondent te Brussel)
In oktober van het vorige jaar heeft de opera van Marseille
het seizoen geopend met een nieuwe enscenering van Bizet's on
verwoestbare Carmen met décors en kostuums van Bernard
Buffet. Het is dank zij Europera, de organisatie van Europese
opera's, op touw gezet door Maurice Huisman, de directeur van
de Brusselse Muntschouwburg, dat men thans in de Belgische
hoofdstad met deze verjongde Carmen kan kennismaken. Eur
opera streeft er o.a. naar décors en kostuums tussen de deel
nemende opera's te doen uitwisselen. De kosten van de enscene
ringen worden dientengevolge aanzienlijk gedrukt. Dat is ten
minste de bedoeling. Maar in het onderhavige geval schijnt het,
dat dit doel niet helemaal is bereikt, want Buffet moet voor zijn
décors en kostuums niet onaanzienlijke huurprijzen berekenen.
terplan. zodat de stoeten van prijs-
rechters, toreadoren, picadoren c d.
goed uit de voeten kunnen. Indruk
wekkend zijn in dat laatste décor
de bogen van de arena en vooral de
bloedrode accenten in de huizen ron
dom.
In die door Buffet geschapen we
reld kan zich de tragische geschiede
nis van Don José en Carmen over
eenkomstig partituur en tekstboek
afspelen. De Munt heeft zoals ge
woonlijk voor een uitstekende bezet
ting gezorgd, met o.a. Bizerka. Cvejci
als een nogal struise Carmen wie
men geen Spaanse ascese kan aan
zien. en met Pierre Lanni als een wat
timide maar goed zingende Don José.
De muzikale leiding is in handen van
Georges Sebastian. Deze kleine les
senaarvirtuoos en rasmuzikant heeft
het wonder bereikt dat zelfs het or
kest van De Munt geinspireerd
schijnt te spelen. De regie is van
Louis Ducrcux. een van de directeu
ren van de Marseillaanse Opera, die
blijkbaar met décors en kostuums
wordt mee verhuurd.
Geijkte
In Oostenrijk staan de schrijvers er véél slechter voor dan in ons
land. waar het probleem van de steunverlening zoveel aandacht
trekt. Zij bestrijken weliswaar een groter taalgebied, maar de goe
de en succesvolle auteurs bieden hun werk aan Duitse uitgevers
aan. die hogere oplagen en betere honoraria beloven. De overige
schrijvers, waartoe vooral de dichters behoren, staan er slecht voor.
omdat het Oostenrijkse publiek meer voelt voor muziek dan voor
literatuur. Er is praktisch maar één letterkundig tijdschrift en in
BERNARD BUFFET
menten van een décor. Al die smok
kelaarsholen e.d. uit opera's hebben
nu eenmaal altijd iets
liet zou goed geweest zijn wanneer
hij gelijke tred /ou hebben gehouden
ïan1 «nïurVnrikX'i'lïii! j Wenen slechts één enkele vereniging ter bevordering van de. he-
niet meer in de i'arijsc Opera Comi- dendaagse letterkunde, waar lezingen worden gehouden. Er be-
ratveSuf?ee?„dTtlUXhoudt.M staa" wel een Paar letterkundige pri,zen die o.a door de Staat
is vooral jammer omdat Buffet's kos- door het gemeentebestuur van Wenen en door enkele provinciale
ra s hebben tuums en décors er zo toe bijdragen mstanties warden uitqeschrevcn. maar dit aantal is veel kleiner
.kitscherigs te doen waarvoor in eerste instantie K,
',u cc.iiuani au iju ic uo ,.ni l.jci iet i^a It Ulllll Ud.ll tuut III t cl alC lllSlrllllll. y
en dat is hier wel vermeden. Na een de nagedachtenis van Bizet de groot- dan in Nederland.
dramatisch voordoek met een scène
van een gewonde stier komt dan ten
slotte het plein voor de arena, waai
de ontknoping van Carmens drama
zich voltrekt. Ook daar weer de mooie
vondst van de doorkijken en het ach-
ste lof toekomt: deze aloude ('armen
zó springlevend te houden dat de
opendoekjes niet van de lucht zijn en
dat er op hel schellinkje een paar
keer luid wordt gediscussieerd over
een te hoge of te lage noot.
Het Rijk geeft soms een kleine sub
sidie om het drukken van een waar
devolle verzenbundel mogelijk te ma
ken. maar slechts zelden krijgt een
jonge schrijver een som gelds in de
Hoe het ook zij, het resultaat is
eigenlijk alleen maar met ..buitenge
woon" te kwalificeren. Buffet heeft
de nu al weer bijna 90 jaar oude
volksopcra décors en kostuums ge
geven die zeker wel vasthouden aan
de traditie, maar die toch ook het
uiterlijk van Mérimée's drama een
vorm en spraak van onze tijd hebben
bezorgd. Met deze Carmen is Buffet
niet aan zijn proefstuk wat het ma
ken van décors betreft toe. Zijn eer
ste décors en kostuums heeft hij
reeds in 1955 getekend voor het ballet
"La Chambre" van de balletten van
Roland Petit. Het idee daarvoor was
van Georges Simenon, de geestelijke
vader van Maigret, en de muziek van
Georges Auric. Korte tijd daarna zijn
de décors voor Frangoise Sagans bal
let "Le rendez-vous manque" (met
voortreffelijke muziek van Michel
Mange» gevolgd. En een jaar of drie,
vier geleden heeft hij. weer voor Ro
land Petit, décors en kostuums ont
worpen voor de musical "Patron" van
Marcel Ayme en Guy Beart.
„Aquarellen"
Men kan Buffet's décors eigenlijk
gemakkelijk omschrijven: ze zijn
aquarellen van Bernard Buffet in
overgrote afmetingen. Ze hebben met
zijn „gewone" werk de felheid van
tonaliteit en de diep gebeten kracht
van de zwarte lijnen gemeen. Voor
Carmen heeft hij zo vier décors en
nog eens twee voordoeken gemaakt
en een paar honderd kostuums.
Applaus was er terecht in De Munt
al direct voor het eerste voordoek,
vijf Spaanse vrouwen in de loge van
een arena. Daarna klaterde er telkens
wanneer het doek voor een nieuwe
Buffet openging, handgeklap op. Dat
was zo voor het décor van een plein-
H. Voncken verlaat
kerkmuziekschool
Met ingang van 31 augustus is dc
heer II. Voncken pr. eervol ontslag
verleend als directeur van het Ned.
Instituut voor katholieke kerkmuziek
in Utrecht. Hij keert terug in de ziels
zorg.
De heer Voncken is reeds sedert
januari op medisch advies op non-
actief. Zijn werkzaamheden stapelden
zich in de loop der jaren zozeer op.
dat hem rust werd voorgeschreven.
Behalve van het instituut was de heer
Voncken ook directeur van het kathe
drale koor en van de kathedrale koor
school. Bovendien droeg hij verant
woordelijkheid voor radio-uitzendin
gen.
De heer Voncken heeft het insti
tuut tien jaar geleid. Hij ontplooide
hiervoor grote activiteiten en ver
wierf voor het instituut de officiële
erkenning van het Rijk. bouwde hel
studentenkwartier uit en stichtte de
koorschool.
Actrice Sigrid Koetse ziek
In verband met ziekte van de ac
trice Sigrid Koetse gaat de voorstel
ling van „Een maand op het land",
die dc toneelgroep Ensemble van
avond in de Stadsschouwburg te
Utrecht zou geven, niet door.
Daarvoor in de plaats zal de Ne
derlandse Comedie een voorstelling
geven van ..De Botterikken", waarin
o.a. optreedt Mary Dresselhuys.
Een kostuumontwerp voor de
sigarettenmeisjes.
tje in Sevilla van het eerste bedrijf
en het was aangezwollen tot een lui
de ovatie voor het plein bij de arena
van de vierde acte. Reeds dadelijk bij
het eerste décor, een marktpleintje in
geel. oker on sienna met een zwarte
fontein, viel het weer op welk een
goed begrip Buffet voor de moge
lijkheden van een décor heeft: de
aardige, hellende straat aan de rech
terzijde, de zwarte, als met de pen
getekende, boom in het midden en
het perspectief van een straat. In de
kostuums heeft hij enerzijds zeker
het Spanje van bijna honderd Jaar
geleden willen oproepen, anderzijds
zijn er ook duidelijk karikaturale ac
centen, zoals de typische overgrote
Spaanse pet met pluimen van de lui
tenant Zuniga en meer van zulke
dingen. Niet helemaal juist is het
misschien dat hij ook van die kos
tuums kennelijk Buffet heeft willen
maken en ze dus meestal met zwarte
verticale strepen zijn gearceerd Aan
de eenheid van het toneelbeeld komt
dat echter wel ten goede.
Lillas Pastia's herberg is bij Buffet
van een kleine kroeg een riant café
met gelegenheid voor floor-show ge
worden. Men kan er vrede mee heb
ben. omdat er nu tenminste ruimte
is voor koor en figuratie en omdat de
galerij met de grote trap naar be
neden de regie veel kansen mogelijk
maakt. Gebruikt worden die niet erg.
maar dat kan Buffet niet helpen.
Vindingrijkheid
De pleisterplaats van de smokke
laars is met veel vindingrijkheid op
gelost: de ruïne van een oude barok
ke kapel tussen zwarte bomen en
roodbruine rotsen zijn de hoofdele-
Nikita Mugalojf
ZONDAG over een week vertrekt het Residentie-Orkest t>oor
zijn tournee naar Amerika. Wanneer het de ..Derde Sym
fonie" van Henk Badings even sterk en expressief speelt als dit
gisteravond het geval was. dan voorspellen wij het werk daar een
warm succes!
Die Derde Symfonie dateert van ongeveer 30 jaar geleden. Er is
in de tegenwoordige Badings. die nu de elektronische muziek fer
vent aanhangt, nog maar weinig dat aan de vroegere herinnert:
sindsdien veranderde er zo het een en ander in zijn stijl. Maar toen
deze symfonie in 1935 voor het eerst onder Willem Mengelberg
ter gelegenheid van diens 40-jarig jubileum als dirigent werd uit
gevoerd. trof zij al onmiddellijk door haar felle tragiek., haar harts-
bewogenheid, haar dramatische allure, waarvan dc imponerende,
gespannen inzet de luisteraar van het eerste ogenblik in haar ban
houdt.
Een monumentaal geconcipieerd
werkstuk tevens, dat Badings' com
positorisch meesterschap ten volle
aantoont en onder de suggestieve lei
ding van Otterloo de vereiste kracht
en macht verkreeg, volkomen ver
trouwd als hij ermee is. getuige ook
het feit, dat hij deze symfonie zonder
partituur dirigeerde.
Een „pleidooi"
Deze cyclisch opgebouwde symfo
nie, met haar veelal schrijnend en
tragisch karakter, ontving zulk een
intense en prachtig klinkende, ge- I
laden vertolking, geheel in overeen
stemming met dc bedoelingen, dat zij
opnieuw hevig wist te boeien, een be-
wijs, dat zijn nog „leeft", ondanks
alle wijzigingen, die zich in de afge
lopen 30 jaar hebben voorgedaan. De
innerlijke spanningen werden supe
rieur tot het einde toe volgehouden in
een overtuigend pleidooi voor Ba
dings, die met deze symfonie wel een
Decor voor het vierde bedrijf.
zijner beste composities van zijn rijk
en veelzijdig oeuvre heeft geschon
ken.
Wij kunnen ons indenken, dat het
Residentie-Orkest dit werk op zijn
repertoire voor de V.S. heeft ge
plaatst, al vertegenwoordigt het
geenszins meer de huidige Neder
landse produktie. Doch dat het aan
spreekt en de tand des tijds er nog in
geen enkel opzicht aan geknaagd
heeft, bleek uit het geestdriftig ap
plaus, dat na de toegewijde en be
gripvolle weergave, waarin ook Noske
en Olof solistisch uitmuntten, op
klonk.
Brulims .Eerste'
De „prins der Russische pianisten"
Nikita Magaloff, thans werkzaam als
leider der virtuozenklasse aan het
Conservatorium te Geneve, reeds eer
der hier begroet als een der meest
briljante en meesterlijke musici van
het huidige internationale podium
wie herinnert zich niet zijn flonke
rend spel in Prokofjew? voerde
een al evenzeer boeiend pleidooi voor
hand gedrukt. Er is per jaar één
staatsprijs ter waarde van hoogstens
10.000 schilling, dat is f. 1.500. Maar
niemand krijgt regelmatig een klein
vast bedrag als minimum om ervan
te leven en intussen rustig te kunnen
werken. Slechts in uitzonderlijke ge
vallen hebben een paar schrijvers
een stipendium gekregen om bijv.
verouderde klassieke teksten te mo
derniseren voor het Burgtheater,
maar het resultaat was zo onbevre
digend dat deze actie weer werd stop
gezet. Opdrachten van het Rijk, van
een provincie of de gemeente om voor
een vast bedrag een bepaald onder
werp te behandelen komen in Oos
tenrijk niet voor.
Ofschoon het Nederlandse taalge
bied veel kleiner is. zou een Oosten
rijkse schrijver versteld staan over
het grote aantal en de hoge oplagen
van bepaalde literaire uitgaven en
pockets in ons land. Het begrip lite
raire of reuzen-pockets is in Oosten
rijk onbekend. Wanneer men aan de
Oostenrijkse schrijvers zou vertellen
dat de Nederlandse collega's een mil
joen gulden van de regering vragen
tot regelmatige steun, zouden zij dit
niet begrijpen. Ook het publiek zou
hiervoor geen begrip hebben. Nog
onbegrijpelijker vindt men hier het
protest van de schrijvers die „niet
naar het bal willen gaan". Een schrij
versbal is hier even onbekend als een
boekenweek met lezingen, voordrach
ten en het geven van handtekenin
gen. Het enige is hier één jaarlijkse
boekententoonstelling die door de
minister van O., K. en W. wordt ge
opend en door weinigen wordt be
zocht.
De gangbare al dan niet aan
vaardbare opvatting over schrij
vers is deze: wie „in de literatuur wil
gaan", neemt het risico op zich dat
hij misschien wel beroemd wordt,
maar nooit goed betaald. Niemand
heeft hem daartoe gedwongen, ook
niet de Staat en daarom moet hü zelf
maar de consequenties dragen.
Dit is misschien sociaal en cultureel
kortzichtig, maar Oostenrijk is nog
niet verder in dit opzicht. Het staat
nog helemaal in de vorige eeuw. Dit
heeft waarschijnlijk tot gevolg dat
Oostenrijk op het ogenblik zo arm
is aan jonge schrijvers. Hoe men ook
mag denken over bepaalde stromin
gen in Nederland, er wordt zeer veel
geschreven en ook gelezen. Een sa
menhangende groep zoals Lucebert
Claus, Mulisch, Vinkenoog, Hermans,
Campo enz. is ten enemale in Oos
tenrijk onbekend. Er zijn hier geen
literaire groepen en er wordt ook niet
gescholden tegen de oudere generatie.
Toch zou Oostenrijk gezien zijn let
terkundig verleden niet zo arm be
hoeven te zijn. Het schijnt echter dat
het probleem van hier gezien
in Nederland zo virulent is, omdat
ons land zoveel schrijvers heeft. In
Oostenrijk wordt dit beroep zo laag
aangeslagen dat veel minder jonge
ren zich aan dit experiment wagen.
Daarom is het aantal schrijvers veel
kleiner en hebben zij ook minder in
vloed op de publieke opinie.
Ook niet in
Amerika
correspondent
Onze Amerikaanse
schrijft:
In Amerika is steun van de Fede
rale regering aan schrijvers onbe
kend. Fr bestaan in de V.S. echter
vele particuliere stichtingen die steun
verlenen aan wetenschap en kunst.
Men denke bijv. aan de Ford Foun
dation. het Carnegie Institute enz.
Die stichtingen, die over grote kapi
talen beschikken, behoeven geen be
lasting te betalen en indirect verleent
de regering door dat feit dus toch
wel enige steun.
Dat schrijvers of dichters van die
stichtingen een soort minimum
jaarsalaris ontvangen komt. voorzover
ons bekend, nooit voor. Maar een
auteur die aan een bepaald werk
bezig is. wordt soms wel in de ge
legenheid gesteld z(jn boek te vol
tooien, zonder dat hij zich in die
periode zorg behoeft te maken over
zijn levensonderhoud.
Onlangs betoogde een schrijver
voor een commissie van het congres,
dat de regering het de auteurs eer
der moeilijk dan gemakkelijk maakt.
Wanneer iemand bijv. drie jaar
werkt aan een boek. dan zal hij pas
belasting over zijn inkomsten betalen
in het jaar dat hij het boek gereed
heeft gekregen. Over dat ene jaar
betaalt hij dan echter méér belasting
dan wanneer hij de inkomsten had
kunnen uitsmeren over drie jaren.
NIKITA MAGALOFF
Brahms, wiens Eerste Pianoconcert
in d. kl. t. hij meeslepend ten gehore
bracht.
Weliswaar leken er tussen hem en
Van Otterloo aanvankelijk verschil
len in de opvattingen der tempi te
bestaan nu eens te langzaam, dan
weer te snel, met onwelkome schom
melingen om een homogene sa
menwerking te waarborgen, doch
successievelijk aan wist men elkaar
toch te vinden, met een finale, welke
excelleerde door een nobele virtuozi-
teit en een zegevierend élan.
Brahms wist op jeugdige leeftijd al
zulk een rijke muzikale inhoud in zijn
sterk polyfoon gedacht concert te
leggen, dat men er het genie onweer
legbaar in herkent: bij hem paarde
zich de romantische bezieling aan de
voorbeeldige klassieke centralisatie.
Het beschouwende Adagio, waarin
Brahms zijn eerbied voor Schumann
neerlegde behoort tot een der hoogte
punten en Magaloff wist ook hier de
sfeer zuiver en edel te treffen. Jam
mer, dat enkele trekjes der blazers
wat ongunstig uitvielen, wat even af
breuk deed aan de totaalindruk. Ma
galoff mocht na zijn voornaam spel
grootse hulde in ontvangst nemen:
ontegenzeggelijk had men in hem op
nieuw een der „groten" der pianis-
tiek onderkend!
Snelle Mozart
De opening op dit laatste abonne
mentsconcert was aan Mozart voor
behouden: diens feestelijke en stuw-
krachtige "Haffner'-symfonie v^n
1782» is een verrukkelijk specimen
van het onmetelijke kunnen van de
grote Salzburger meester, waarin de
vereiste levendige en snelle tempi der
boekdelen in het slot-rondo echter in
gejaagdheid uitmondden en wij niet
aan de gedachte konden ontkomen,
dat Van Otterloo zijn voorliefde voor
die snelle tempi te hevig bot liet vie
ren". Daardoor boet de fijnzinnigheid
in en dat doet kwaad aan al het goe
de. dat de dirigent toch ook in deze
Mozart weet te leggen. Wat hem be
weegt tenslotte abrupt tot overdrij
ving althans naar onze smaak
over te gaan, kunnen wij niet gissen.
Tot besluit: wij wensen diri-
geen en alle medewerkenden een
hartelijk succes in Amerika toe.
Mogen zij, na het vermoeiende
concertseizoen, de frisheid en de
kracht opbrengen, om als onze
Literaire opdracht
O.a. aan Edithe de
Clercq Zubli (Leiden)
De staatssecretaris van O., K.
en W., mr. Y. Scholten, heeft
aan Edithe de Clercq Zubli te
Leiden. Fem Rutke te Amster
dam, Peter Berger te 's-Graven-
hage. Kees Klap te Maarssen,
Huub Oosterhuis te Maastricht,
Jacques Schreurs te Spauspau-
beek en Gabriël Smit te Laren
opdracht verleend tot het schrij
ven van een gedicht of cyclus
van gedichten.
Aan Louis Frequin te Nijme
gen en Jan H. de Groot te Arn
hem heeft de staatssecretaris op
dracht gegeven een novelle resp.
een essay (de laatste over het
tijdschrift Opwaartse Wegen) te
schrijven. Genoemde letterkun
digen hebben de hun verstrekte
opdracht aanvaard.
Dc staatssecretaris van O., K. en
W. heeft voorts aan dr. A C. de
Iongh te Amsterdam opdracht ver
leend tot het verzorgen van een
tekstuitgave met commentaar van de
drie Jan Klaasz-stukken van Tho
mas Asselyn.
muzikale ambassadeurs de Ne
derlandse naam hoog te houden
en te spelen op het allerbeste ni
veau, waartoe zij in staat zijn.
Er zal vèèl van hen geëist
worden, zij zullen zich daarvan
bewust zijn, doch er ongetwijfeld
naar streven wélke vermoeie
nissen zij ook te overwinnen heb
ben met een lauwerkrans om
hangen naar ons land terug te
komen!
Vaar wél!
H.
Voor oogoperatie
(Van onze Parijse correspondent)
Koning Saoed van Saoedi-Ara-
bië, die al een dag of tien met zijn
gevolg onder luie een aantal ha
remvrouwen in Cannes aan de
Franse Rivièra logeerde, is giste
ren in Parijs gearriveerd, waar hij
in een particuliere kliniek een
oogoperatie zal moeten onder
gaan. De Arabische vorst, die 64
jaar is, staat aangeschreven als
de rijkste monarch ter wereld.
Saoed heeft bij zijn afscheid in
Cannes aan alle 50 koppen van
het personeel massief gouden
horloges uitgedeeld, terwijl hij bij
de Air France een Boeing 707-toe-
stel had afgehuurd zodat hij voor
de vliegreis naar Parijs nog eens
10.000 gulden heeft moeten neer
tellen.
In de Parijse kliniek heeft de
vorst zijn intrek genomen in een
kamer met radio en televisie, die
gelegen is in een vleugel welke
eerst geheel werd ontruimd en
waar nu zijn lijfwachten en eigen
artsen logeren. Het bedrag, dat de
chirurg voor de operatie heeft be
dongen. is tot dusverre nog niet
uitgelekt.
Residentie-Orkest
in komend seizoen
Het Residentie-Orkest lal in
net komend seizoen door vier
gastdirigenten, alsmede door
Willem van Otterloo geleid wor
den. De gastdirigenten zijn Carl
Schuricht. Charles Munch. 1st-
van Kertesz en Pierre Boulez.
Solisten z|)n Emil Gilets, (plano)
Jaime Laredo (viool). Nicole Hennot'
iptanoi. Aatje Heynis <att> Wanda
Wilkomirska viool' Jolle Huekriede
'klarinet». Hetna Pilarszyk 'sopraani
en Shura Cherkassky ipianoi.
