Teddy Schaank stelt
gezin vóór carrière
1 m KAMER en TUIN
„VAN SPEELDOO
TOT PIEREMENT
Langs lijnen van geleidelijkhe
Een hardwerkende man heeft
een gezellig huis nodig
Schaarse rustpunten
Zaterdag 16 maart 1963 Pagina 2
Lieden, die belangstelling heb
ben voor bijzondere planten,
moeten eens de boom-erica of
Erica arborea bestellen: een
hoogopgroelende ericasoort, die
in ons land een hoogte van on
geveer anderhalve meter kan be
reiken. Aan de polsdikke takken
van deze heesterachtige erica
groeit het ragfyne helder groene
gebladerte en in mei ontwikke
len zich talrijke urnvormige
witte bloempjes. Uit de dikke
takken worden de echte Bruyè-
re-pij pen gesneden.
Nu kan men deze erica bestel
len: lang niet elke boomkweker
zal hem u kunnen leveren, doch
ze zyn in ieder geval in on* land
te koop.
Deze erica verlangt evenals
vrijwel alle ericasoorten .een
kalkarme grondsoort. Indien de
tuingrond dus kalkhoudend is.
moet men een ruim plantgat
maken en dat met een veenach
tige grond vullen. Men kan er
ook best een mengsel van turf
molm en half verteerde bosgrono
en wat zand en oude mest voor
gebruiken.
In ieder geval moet men tor
gen dat het plantgat niet alleen
voldoende diep, doch vooral ook
breed genoeg is; de wortels moe
ten al direct alle kanten kunnen
uitgroeien.
Deze erica is wel vorstgevoellg
en vooral in een strenge winter
zou de struik het op een onbe
schutte plaats wel eens te pak
ken kunnen krijgen. Daarom
moet men voor hem een beech ut,
plekje zoeken. Eventueel kan
kan men Jonge struiken tegen
het Invallen van de winter met
wat sparre takken afdekken.
Als de struik na verloop van
Jaren te hoog zou opgroeien of
te s*erk in de breedte groeit, kan
me", heel goed terug snoeien
Dat kan men het beste direct na
de bloei doen. dus in de voorzo
mer.
O. KROMDIJK.
ERICA ARBOREA (Foto J. Abbing en zonen).
LA LLEREERST neemt actrice Teddy Schaank ons mee naar
•zm- de werkelijk buitengewoon ordelijke werkkamer van haar
man. de bekende acteur Ko van Dijk. Terecht is zij trots op deze
gezellige werkkamer met de gebeeldhouwde kop van vader Ko
van Dijk. wiens grote toneelprestaties vele ouderen zich nog
zullen herinneren. Mevrouw Van Dijk kan trots zijn op haar be-
gaafde echtgenoot, die daar wijzen de keurige stapels tijd
schriften. de foto's en de vele goed gerangschikte boeken op
over een enorm organisatietalent moet beschikken
Teddy Schaank is niet zo'n ..carriére-mens". zoals zij zelf zegt.
Haar leven heeft altijd een richting genomen, die haar af en toe
eens deed stoppen met spelen. Dan waren er belangrijker dingen
dan haar talent. Een man. die zó hard werkt als de hare. èn de
vijftienjarige dochter Linda hebben een gezellig tehuis nodig,
vindt mevrouw Van Dijk. Haar huisgezin is het belangrijkste.
Daarom gaat zij niet veel weg en speelt zij alleen maar als het heel
weinig tijd in beslag neemt, hetgeen de laatste jaren i
op televisie neerkomt.
Geeft de flat aan de ene kant
uitzicht op het drukke Amsterdam
se stadsleven, vanuit de zitkamer
krügt men dank zij het plantsoen
het gevoel „bulten" te zijn. Dat
wordt geaccentueerd door het vro
lijke getsjilp van de vogels uit de
volière, die alleen als er een moei
lijk, nogal levendig gesprek wordt
gevoerd wat overluid gaan krijsen,
zodat praktisch niemand zich meer
verstaanbaar kan maken
Evenals de verzorging van de vele
planten laat Teddy Schaank de
verzorging van die volière met een
gerust hart aan haar man over!
„Vanaf mijn vijftiende Jaar zit ik
in het vak", vertelt mevrouw Van
Dijk. „Zoals zoveel meisjes van die
leeftijd wilde ik naar het toneel,
maar de één zet door, de ander
niet. Ik zette door! Ik danste wel
aardig en ging daarom overdag
naar de balletschool. Mijn nog al-
til d geïnteresseerde ouders vonden
het goed. Om wat geld te verdie
nen naast hetgeen mijn ouders
betaalden danste ik 's avonds in
de revue. Eigenlijk was het meer
een optreden zoals vroeger gebrui
kelijk was als „mannequin" met
prachtige kostuums. Ik vond toneel
spelen echter vael interessanter, zo
dat ik besloot, les te nemen by Paul
Steenbergen".
Tijdens de oorlogsjaren stopte
Teddy Schaank, die in Groningen
is geboren, geruime tijd met toneel
spelen en nam zy privé-les. Later
speelde zy by het Residentie-toneel.
Ze woonde toen in Den Haag.
„Na 1945 waagde ik me aan caba
ret, eerst 1>U VVim Kan en ook ja
ren bij Johan Kaart", licht me
vrouw Van Djjk ons in. „Toen vond
ik het filmen ineens fijner en ik
wilde het land graag eens uit. Ik
had hier een geslaagd Amerikaans
filmpje gemaakt, waardoor ik een
introductie kreeg voor Amerikaanse
produkties in Miinchen."
Met alles onder de arm wat zy
had trok Teddy Schaank naar
Munchen. Omdat zy neel goed En
gels sprak trad zy m een grote serie
Amerikaanse televisiefilms op. o a.
in splonagefilms. zy was in die tyd
erg zwerf ach tig. Nu eens was zy
een paAr maanden in Munchen.
dan weer bracht zy een paar vrye
weken op Schiermonnikoog coor.
Een telegram deed haar op het
vliegtuig springen om weer in Mun
chen of Hamburg te gaan werken.
Ook bracht zy wel een paar vrye
weken in Venetië door. Het was
voor het eerst, dat zy wat van het
buitenland zag. Onze pittige gast
vrouw vond het een verrukkeiyke
manier van leven.
„Er ging een wereld voor me
open en ik besefte tevens hoe klein
de wereld kan zyn: in Hamburg
kwam ik in myn werk mensen
tegen, met wie ik in Munchen of
Amsterdam had gewerkt!"
i hoofdzaak
Na de Amerikaanse speelfilms
ging mevrouw Schaank in Neder
land filmen: af en toe speelde en
speelt zy in een toneelstuk, waarby
zy vooral de laatste tyd het accent
legt op rollen in televisiestukken.
Gezin belangrijk
Mevrouw Van Dyk heeft sommi
ge perioden in haar leven opzette-
ïyk niet gewerkt. Van Linda's ze
vende Jaar tot vorig jaar byvoor-
beeld vond zy het belangrijker
thuis te zyn. Het leven op zichzelf
vindt zy zó belangryk, dat zy pro
beert iets te maken van hetgeen
zich op een bepaald moment voor
doet. Van het gezellige gezinsleven
en van Linda's opvoeding heeft zij
bepaald iets gemaakt! Zy heeft het
gevoel het goed gedaan te hebben
en krygt menigmaal een com
pliment voor de aard. de omgangs
vormen en de inzichten va*i haar
dochter. En daarby: haar thuisbly-
ven ziet zy beslist niet als een op
offering
„Maar dat maakte, dat ik niet op
één carrière gericht ben", vertelt
Teddy Schaank verder. ,,Nu sta ik
op een punt «omdat Linda wat gro
ter is>, dat ik af en toe wat mèèr
kan spelen. Ten eerste vind ik het
héél gezellig om als vrouw wat geld
extra te verdienen, zodat je leuke
dingen kunt doen en Je eigen ca
deaus kunt kopen. Verder is het
voor myn nóóm erg goed. Je weet
in ons vak nooit hoe het lopen zal.
Wie weet, hoe hard je je naam eens
nodig hebt hoe groot of hoe klein
die ook is. Je moet daarom die
naam af en toe eens laten horen".
Van daar dat de televisie zo be
langryk is voor mevrouw Van Dijk!
Teddy Schaank, die we een „ge
boren huisvrouw" zouden willen
noemen zit 's avonds veel alleen,
maar houdt gelukkig van lezen en
de televisie. „Over de hele maand -
byvoorbeeld vyf avonden weg. dat
kan ik wel doen Dan heb ik toch
het gevoel, dat ik eens wat doe en
myn routine gaat niet verloren. En
dan heb ik ook maar enkele repe
tities. Ik kan niet weg zyn als myn
man thuiskomt. Hy maakt het wel
erg bont: hy speelt de ene rol na
de andere en rolt daardoor van de
ene repetitie in de volgende; daar
by regisseert hy ook en ertussen
door nog de televisie, die óók weer
een paar repetities vergt En ik wil
eveneens graag zoveel mogeiyk
thuis zyn als Linda uit school omt".
Veranderd talent
Teddy Schaank, die een heel ge
zonde gedachte over ouder-worden
heeft, heeft het gevoel, dat door de
Jaren heen haar talent („voor lOVtf
dat er is", zegt ze heel bescheiden)
totaal veranderd is. Hele Jonge
thuis zyn als Linda uit school
komt".
ze moet zich dan te veel forceren.
Liever gaat zy met haar eigen ge-
Mevrouw Van Dyk vindt het
heeriyk naar het spel van haar
man te kyken. Sommige stukken
ziet zy met genoegen meermalen.
Als er gelegenheid is, gaan zy só-
men een paar dagen naar Parys of
Londen om belangryke stukken te
zien.
„We hebben veelal over toneel de
zelfde ideeën", zegt onze gastvrouw,
die in de keuken een lystje heeft
hangen hoe de dagindeling van
haar man is. „Het is heeriyk sa
men veel te kunnen bepraten. Ik ga
vaak naar de repetities en myn
man staat heel open voor myn me
ning. Ook myn dochter wordt door
myn man erg in het toneelleven
betrokken. Trouwens: als er een
premiere op komst is. gaat dat hier
in huis beslist niet ongemerkt voor
bij 1 Maar ook al Is Linda van plan
naar de toneelschool te gaan als
zij op een bepaald moment niet
dóór wil gaan of geen talent biykt
te hebben, kan zy er rustig weer
mee stoppen".
Juist doo.- het drukke leven ver
langen Teddy en Ko van Dyk naar
rust, waarvan zy tydens schaarse
vrye avonden dan ook volop genie
ten. Soms gaan zy samen gezellig
ergens heen, maar omdat zy beiden
erg huiseiyk zyn vinden zy het
vaak nog verrukkeiyker om thuis te
blijven en dat uitgebreid en eens
rustig te eten en samen naar de
televisie te kyken! Want juist dat
rustige eten schiet er vaak by in.
Ko van Dyk is byzonder gemakke-
ïyk: hy aanvaardt alles wat zyn
vrouw hem voorzet in dankbaar
heid. Soms wil hy niet meer can
een paar gebakken eieren en dan
„klimmen" Linda en Teddy in de
zoete boterhammen. Zo'n dag wordt
de warme maaltyd overgeslagen en
daarby ziet moeder er heus wel op
toe. dat haar dochter gezónde \oe-
ding krygt. Trouwens de eni
ge zorg in huize Van Dyk is de
UjnI
„De degeiyke ondergrond van
myn moeder is fantastisch en daar
van pluk is nóg de vruchten", weet
onze gastvrouw, die nooit ziek is.
„Ik heb vanaf myn veertiende een
ongeloofiyk onregelmatig leven ge
had. voor al wat eten betreft, maar
ik vaar er wel by!"
's Nacht als Ko van Dyk thuis
komt volgen er enkele knusse mo
menten: pas dan is er tyd om sa
men even gezellig iets te praten en
door te lezen. Dan kryg je weer
honger! Het late naar bed gaan
van haar ouders vraagt van doch
ter Linda, dat zy 's morgens voor
zichzelf zorgt. Dat doet ze graag,
want daartegenover mag zy ver
schillende „volwassen" dingen! Voor
Teddy scheelt dat enorm, want een
paar jaar geleden, toen Linda nog te
jong was om zichzelf te helpen,
kwam zy heel wat slaap tekort.
Spontaan leven
Teddy Schaank zegt niet graag,
dat zy hier of daar niet van houdt.
Zo gaat zü het ene moment graag
winkelen, terwyi zij het andere mo
ment dat winkelen niet prettig
vimt! Je kunt van mening
dern, vindt zy. Je moet n
leve».
Wt Teddv Schaank echte
fyn dndt °n waarnaar hg
paar Van Dyk steeds hewm
gestrefd en gewerkt is: eei
lig hik. En al is dat punt
zrnljjk Teddy Schaank
alleen «n aan haar artistid
denkends haar gezin en hu
houdingdat toelaten. Dat t|
véél en -éél belangryker da
carrière!
MONIQUE I
jonge.
Een keurig verzorgd klassiek uit
hangbord wijst op de binnenplaats
de weg. Een zware deur door en
daar sta je dan. met aan de ene
kant de historische afdeling, aan
de andere kant het zware werk:
machtige concertorgels als de Dub
bele Ruth, en de Mortier, het Bel
gische kermisorgel uit een stoom-
carrousel van Hommerson. Donder-
dagsavonds om acht uur zyn er
speciale orgeldemonstraties van de
zware stukken, maar op de week-
eindmiddagen valt de aandacht op
de historische afdeling over het
algemeen meer het kleinere werk.
De rondleider zal een en ander
vertellen. Byvoorbeeld over de oor
sprong van de mechanische muziek
in de vyftiende eeuw. toen in Aalst
'Vlaanderen» het eerste carillon
met speeltrommel gebouwd werd.
Maar hy zal vooral ook het ma
teriaal zélf laten sprekeneen fluit-
klok met een melodietje van
Haydn; een kanarie-orgeltje dat
met een piepend geluidje La Belle
Hélène van Offenbach vertolkt: een
buikorgel uit de vorige eeuw dat de
ruimte vult met een op zyn zachtst
gezegd stevig geluid: een nog nieuw
orgeltje van Carl Frei dat trouw
hartig Marina laat horen. Te huren
voor feestelyke gelegenheden, staat
er op een kaartje by.
roelens mee: zy is innerlyk rijper
geworden en voelt er niet meer voor
„om gek te doen".
„Vroeger dacht iedereen, dat ik ln
cabaret en zeker in het komische
genre een grote toekomst had", ver
telt zy. „Maar dat kan ik niet rneer.
Ik had een hele tyd niet gespeeld
en toen lk vorig jaar een gedeelte
met myn man uit „Gaslicht" voor
de televisie kon spelen, wist myn
man niet eens. dat ik dat kon".
Teddy Schaank leert haar rol ge-
makkeiyk. al is zy niet zoals
haar echtgenoot van mening, dat
de enige methode van leren tydens
de repetities is.
„Myn man wordt wel eens een
beetje boos als ik mezelf niet goed
vind", vertelt zy. „Ik heb altyd het
gevoel, dat ik het niet precies kan
zoals hy het zegt. Maar dan zegt
hy weer: ik zou er toch niet aan
beginnen als je het niet kan!"
Voortdurend en vooral na een op
treden krygt mevrouw Van Dyk
veel post en ook haar man zou
eigeniyk een secretaresse moeten
hebben om alle post te beantwoor
den. Daaraan beginnen zy echter
liever niet. evenmin als aan het
geven foto's en handtekeningen.
Teddy Schaank en haar man
KO VAN DIJK
lezen samen een rol door
Teddy Schaank vindt koken heel
fyn, al voelt ze helemaal geen
drang om iedere dag beslist te ko
ken.
„Juist als je speelt vind ik huis
houden veel belangryker dan wan
neer Je dag-in dag-uit in de huls
houding bezig bent", oordeelt zy.
„Voor my is het geen sleur. Je vindt
een gezellig huis dón vooral heel
belangryk. En als je het druk hebt,
doe je veel dingen waar je anders
tegenop ziet gauw er tussen door!"
Geleidelijk tekent de evnlulie zich
af. Het begon eeuwen geleden met
een draaiende cilinder, waarin
pennen zorgden dat bepaalde tonen
aangeslagen werden van meiaal en
groeiden, maar het nadeel bleef:
als de cilinder eén keer rondge
draaid was, was het melodietje af
gelopen. Een verwisselbare ronde
metalen plaal gaf meer vrijheden.
In principe byna zoveel als de mo
derne grammofoonplaat.
En ook in de andere sector van de
mechanische muziek, by de orgels,
ging de ontwikkeling in de richting
van de niet aan tyd gebonden
weergave. Gavioli vond het boekor-
gel uit en wie op het ogenblik zo'n
uitgeponsd orgelboek door byvoor
beeld de Dubbele Ruth ziet draaien,
kan filosoferen over overeenkomst
en verschil met de geluidsband van
een bandrecorder, die ook een vrij
wel onbegrensde speeltyd mogeiyk
maakt.
Waf zou een pierema
zonder poppen?
De Leidse veemarkt staat
hoog aangeschreven; er
worden in de omtreken
nog genoeg dieren geboren
om iedere week het nodige
leven in de handelsbrouwery
te brengen en waar dus op
handslag de lammetjes, de
kalveren, de varkens en de
koeien onophoudelyk van
eigenaar verwisselen.
Het is daar rond de molen
„De Valk" elke vrydagmor-
gen een gedrang van-Je-wel-
ste, waar na gedane arbeid
het kopje koffie of t bor
reltje goed smaakt.
Maar wie goed in
ruggen" komt te zitti
de wereld nu eenm
moediger dan hy,
op dit ondermaan*
loopt. Er kan, als dl
vlot verloopt, ook ee
extraatje af. met al
dat „gezelligheid g«J
kent. De boeren kal
dan een uurtje aam»
vorens naar de t
pappot terug te gaan
Niemand zal dit
nemenna al dat
de geharrewar wordt
ontspanning graag f
(Van onze kunstredactie)
Iedere zaterdag- en zondagmiddag van twee tot vijf uur her
leeft in het Utrechtse museum ..Van speeldoos tot pierement
de romantiek van fluit- en speelklokken, van muziekdozen en
buikorgeltjes, van de tintegeltangel die met zijn kralenkettingen
en spiegeldeuren nog iets van de sfeer vasthoudt van Rotter
dams Schiedamsedijk uit de jaren '20: van de pendule met speel
werk waarboven onder een glazen stolp een waterval neerkla-
tert. een scheepje deint en vogeltjes van tak naar tak vliegen.
De tophits van radio en televisie dringen niet door tot in het
voormalige Catharijneconvent aan de Lange Nieuwstraat 38,
maar het museum heeft zijn eigen tophits. En ze klinken soms
aandoenlijk, soms piepend, soms fors. maar ze boeiden op de
een of andere manier altijd; niet alleen oudere mensen ook
Zo'n wandelig van speeld
pierement is ea plezierige
Het ls alweerjaren gelei
de heren H. M.Rozendaal
middels overledeimr. Rq
Waard en Jules ingenelen
initiatiefnemers burden t
tentoonstelling „V* Speeld
Pierement". rile in e school
de speelplaats vancSCh00ij
Hieronymusplantsoe jn j
ln tien dagen 17.000 aZoeka
Uit die tentoonstellii groej
museum, dat 1 maart 953
werd. Duizenden heefvjgt a
vertrouwd gemaakt m,
sche muziekfenomeen:he(
ment in al zyn versc^
men.
Ik heb op die Leidse vee
markt wel eens rondge
neusd.
Het is niet alles goud wat
er blinkt.
Tenminste voor de beesten
niet
Voor geen geld ter wereld
zou ik tussen die houten
kratten opgeborgen willen
zitten, samen met een aantal
zielige collega's, voor wie het
..Barbertje moet hangen" het
levensnoodlot is
Zo is nu eenmaal het ver
loop der dingende mensheid
heeft z'n dageiykse portie
biefstuk, cotelet, varkens- of
kalfslap hard nodig om ln
leven te biyven, al zal de
vegetariër er andera over
denken.
Aan het gezicht van de
koopman kun Je afle
zen of de zaken goed of
slecht gaan, al mag hy dat
eigeniyk nooit laten merken.
De oude molen J
bekykt al dat |i 1
welgevallen.
Sinds eeuwen li
dagse drukte voor 1
vertrouwd gezicht,
mee vergroeid.
Het zal niet meen I
over een paar jaar i
in de richting Groeni 1
huist.
Trouwens, ook niet
Leidenaars.
Ze zyn aan dis
gewend geraakt, mi
breekt wet en de t
nood is zó hoog gesti
men op den duur oa
aan verplaatsing 1 l
markt kan ontkom*
Voor de échte, goi1
naar, die graag fl1
aan het oude, ls 't cc 1
lukkig nog niet zo
De Beestenmarkt to I
ven „beestenmarkt-
In Lelden verloopt
alles veelal langs 19
geleldeiykheid?.
FA)
