de
l
VOLGENDE WEEK
Ais „handelswaar"
nog geen succes
1
Geen jazz
toch anders
W aarom ik nooit naar de kerk ga? Ach meneer, ik weet het zelf eigenlijk niet zo goed. Ja. mijn
moeder gaat wel altijd, en vroeger ging mijn vader ook wel eens meemaar nu nooit meer. Ik ben
op een zondagsschool geweest, en daarna ben ik weieens meegeweest naar de kerk.
Rotterdam
Amsterdam
Meer (en andere) opinies
o
FRANS VAN SCHAIK
uitstekend plaatje
De eerste, en tot nu toe ook best
verkochte, plaat van de hervorm-
de koopvaardijpredikant L. A. Bo-
daan is „Veilige Haven" (Omegat
met aan de achterkant „Schipper
naast God". Ds. Bodaan werkt mee
aan het AVRO-ziekenprogramma
Palet. Hans Roef maakte de tekst
van zijn „liedje", zoals, hij het zelf
graag noemt, en Ad v.d. Gein, lei-
I der van het Cocktail-trio. de mu-
I ziek. De plaat is allereerst als
J evangelisatiemiddel bestemd, ter-
I wijl de opbrengst wordt aange
wend voor de actie „Kerstfeest op
Zee", die ds. Bodaan elk jaar leidt.
Zijn laatste plaat is „De Vuurto-
ren" met „Zeemansvrouwen".
De troubadour van het Heilig
j Hart, de Vlaamse pater P. Mest-
dagh, heeft o.m. een cabaret-ach-
i tige EP gemaakt met de titel
1 „Kruiske, o Kruiske" (Omega). De
1 teksten zijn zeer naief.
Het CrossQuartet uit Amstelveen
maakte vel? platen, die echter uit
de handel zijn genomen. Meestal
zingen ze eerst een couplet in het
Engels en dan de Nederlandse ver
sie.
Ze zingen vol overtuiging en
staan volledig achter de liederen,
die ze zingen. Een jaar geleden
hadden ze plannen om te gaan sa
menwerken met de tot geloof ge
komen jazz-pianist Karei Heinsi-
us. Zij zijn vooral bekend in de
Pinkstergemeente en bij de „Youth
for Christ".
Het Surinaamse kwartet „De
Bradas" zingt spirituals. Op de
plaat „I'm tramping" met „We are
walking in the light of God" (Glo
rieklanken). Hun zang is alleszins
genietbaar.
De Zingende Zusjes, Marry en
Thea Verhey, waren zeer populair.
Ze maakten vele platen, meestal
met liederen uit de bundel „Glo-
rieklokken". Hun platen werden.
Zaterdag
Veel meer dan jazz in de kerk
staan de zangers en zangeressen
van het „moderne religieuze lied"
in de belangstelling. Er is al veel
over geschreven, de radio wijdde
er verscheidene uitzendingen aan
en de meest recente televisie-uit*
zending was „Meer dan muziek?!"
De meeste van deze zangers tre
den geregeld in kerken van aller
lei richtingen op. maar voor het
vraagstuk „Jazz in de kerk" is de
ze muziek van minder belang, om
dat het hier allemaal solozang be
treft. Ook wordt niet zo zeer ge
streefd naar vernieuwing van het
kerklied. Vaak is er een evangeli-
«atie-oogmerk.
De best verkochte plaat op dit
terrein, ,,'t Ruwhouten Kruis" is al
vele malen onderwerp van discus
sie geweest. De zanger van dit lied
is de 22-jarige Piet Sybrandy, op
28 juli 1940 in Enkhuizen geboren.
HU bezocht enkele jaren de h.b.s.
en de middelbare tuinbouwschool.
Hy werd op 17-jarige leeftUd tot
Nederlandse Pat Boone uitgeroe-
pen. HU maakte twee plaatsjes,
die niet best verkocht werden. ZUn
eerste religieuze plaat (hU is zelf
gereformeerd i werd echter goed
1 verkocht. Van ,,'t Ruwhouten
Kruis" zUn ongeveer 25.000 exem
plaren over de toonbank gegaan,
ji Piet heeft zangles bU Bep Ögterop.
is thans „beroeps" werd in 1960
derde in het Nationale Songfestival
met „Niet voor mU", werkte mee
I aan de 4 x Z.N. langspeelplaat, trad
verscheidene keren, onlangs nog in
„Meer dan muziek?!", op voor te
levisie en radio, en heeft nu een
eigen muziekuitgeverij. ZUn derde
F e.p., met o.a. de Amerikaanse lie
deren in Nederlandse versie „Jo-
zua won de slag om Jericho" en
„Zoekt Uw veiligheid bU God"
J (Fontana) werd wegens de geringe
verkoop uit de handel genomen.
Deze liederen waren veel moderner
n minder sentimenteel dan
't Ruwhouten Kruis".
Frans van Schaik maakte een
uitstekend plaatje: „Ik dank U,
mijn God." Deze in het vak ver
grijsde zanger verwierf vele ja
ren geleden grote vermaardheid
met Ketelbinkie"Hij was ook
producer bij Radio Luxemburg.
1) Na een plaatje met Franse chan
sons in Nederlandse vertaling
I volgde ..Ik dank U mijn God"
(Palette) met aan de achterzijde
4 Met een glimlach". Het eerste
lied werd in een TV-uitzending
gelanceerd. Frans brengt zijn
lied met overtuiging en een sym-
I pathiek aandoend stemgeluid.
(Van een onzer redacteuren)
Maar het is allemaal hetzelfde: de dominee spreekt wel mooi. hoor. en ik geloof wel dat er een
God bestaat, maar ik vind de dienst vervelend. Die psalmen worden allemaal even langzaam en
op een dreun gezongen. O. is er een nieuwe berijming? Dat wist ik niet. Maar toch is het niets voor
mij. ik luister op zondagmorgen liever naar Radio-\'eronica'
Dit soort uitlatingen krijgt een predikant nogal eens te horen,
vooral ook uit de mond van jongeren. Er wordt natuurlijk wel
geprobeerd deze jeugd weer in de kerk terug te brengen, maar
hier zijn vele manieren voor. In bijna elke Nederlandse protestant
se kerk wordt weieens iets gedaan om de eredienst op te luisteren
met een solist of met koorzang, maar wat wordt er gedaan voor de
jeugd? Goed. er zijn hier en daar jeugddiensten met een toe
spraak, die speciaal op hen is afgestemd. Maar vele, vooral ook
kerkelijke jongeren, hebben bezwaren tegen de psalmen en ge
zangen zoals die vandaag in de kerken gezongen worden, en zo
zij die bezwaren niet hebben, vinden ze het toch toe te juichen,
wanneer er eens ,,iets anders" wordt gedaan.
In Amsterdam en Rotterdam
heeft men hier begrip voor en
men staat de jeugd toe, op een
eigen wijze en met eigen ideeën
de kerkdienst te vieren. Predi
kanten verlenen bijstand en
geven advies, wat door de
jeugd zeer op prijs wordt ge
steld.
Onder de musici die in de
Jazzdiensten in Amsterdam
en Rotterdam (ook in andere
plaatsen, o.m. Vlaardingen.
Den Haag en Groningen
worden wel eens deze dien
sten gehouden» te horen zijn,
zijn velen, die geheel of ge-
deeltelUk van de muziek moe
ten leven. Allen trekken ech
ter één lijn en verlenen altijd
geheel belangeloos en spon
taan hun medewerking aan
de kerkdiensten.
„Ik vind het zeer belangrijk
dat de jeugd deze diensten zelf
organiseert", zegt ds. G. Julius,
hervormd predikant in Rotter
dam-Centrum. „Wij zijn in 1956
met de voorbereidingen begon
nen en in 1957 hielden we onze
vooral in kringen van de Pinkster
gemeente, goed verkocht. ZU zUn
echter talloze malen geïmiteerd. Ze
zingen overal in het land geheel
belangeloos. Een van hen is ge
trouwd met Johan Koekkoek, lei
der van het Cross Quartet.
Er zyn ln ons land nog veel meer
zingende dominees, families, broers
zusjes en kwartetten, die soms ook
platen gemaakt hebben. WU noe
men nog de familie Tent. de ge
broeders Spaargaren, de zusjes Ku-
gel, de Surinam Gospelsingers. de
zusjes Faassen en de Gospel
Singers.
PIET SYBRANDY
nieuwe stijl beter
eerste dienst. Alles ivordt ge
organiseerd door onze Jonge
Kerkgroep. Wij doen dit, omdat
we van oordeel zijn, dat de psal
men de jeugd niet meer zo erg
aanspreken. We streven dus
naar een vernieuwing van het
kerklied. Dit is ons belangrijkste
doel. De psalmen zijn weliswaar
nieuw berijmd en er is ook wel
enige verbetering te bespeuren,
maar ik geloof toch niet dat we
hier kunnen spreken van een
nieuw kerklied. Neem b.v. psalm
73, waarvan de eerste regels lui
den: „Ja, God is goed voor Is
raël, is waarlijk goed, ik weet
het wel Nee, dan prefe
reer ik de liederen, zoals die in
onze jazz-diensten gezongen
worden. De meeste van deze lie
deren zijn gemaakt door ds. De
Bruine. De teksten zijn verant-
antwoord en de melodie is be
slist nieuw".
Ds. Julius, die zelf soms ook zingt,
vertelde dat het ritme en schema
van o.m. de blues en de calypso
voor de melodie van „zUn" liederen
gebruikt zijn. „WU hebben", gaat hU
voort, „nu ongeveer twintig van
deze nieuwe liederen. In elke dienst
wordt een nieuw lied ingestudeerd,
met behulp van een zanggroep die
uit leden van de Jonge Kerk be
staat. We begeleiden de zang dan
met een jazzcombo. Jan den Boeft
uit Leiderdorp (wiens vrouw ook
enkele liederen gedicht heeft, o.m.
Maria Magdalena, dat ook op een
plaat staat) speelt in deze combo
piano. Frans Wieringa, die in het
Loosdrecht Jazzconcours 1961 een
tweede prijs behaalde, bespeelt de
vibrafoon. De vrouw van Jan den
Boeft speelt slaggitaar, en verder
bestaat de combo uit sologitaar, bas
en drums.. Het devies „kerklied
vernieuwing" geldt ook voor dc
ouderen, maar dat zal de taak zUn
van een volgende generatie. Wy*be
ginnen bU de jeugd".
Veel interesse
Er bestaat veel belangstelling
voor de diensten van ds. Julius. HU
houdt meestal zelf de toespraken en
zUn wUze van preken spreekt de
jeugd bUzonder aan. HU is met de
jazz-diensten begonnen in de Rot
terdamse schouwburg, omdat zUn
eigen kerk nog niet gereed was
Toen deze kerk, de Pauluskerk, ech
ter voltooid was, werden de dien
sten daar natuurhjk gehouden. We
gens het gebrek aan goede liederen
en de lange tUd van voorbereiding,
die voor elke dienst nodig is, wor
den de diensten eenmaal in de twee
maanden gehouden. De overweldi
gende belangstelling maakte de
Pauluskerk al vanaf het begin veel
te klein. Daarom worden nu twee
diensten achter elkaar gehouden.
Dit maakt het mogelUk, per avond
ongeveer 2500 mensen, en natuur-
lUk vooral jongeren, te ontvangen.
Ook andere plaatsen en zelfs an
dere landen hebben belangstelling
voor het werk van de voormalige
koopvaardijpredikant. Ds Julius
beschikt over een dik plakboek, vol
met binnen- en buitenlandse kran
teknipsels en tijdschriftartikelen.
Onlangs bezocht een studiegroep uit
Hamburg de Pauluskerk om de
dienst mee te maken en thuis ver
slag uit te kunnen brengen. De lie
deren zyn ook al in het Duits ver
taald.
Wika P. M. Riemens organiseert
ln de hervormde Jeruzalemkerk in
Amsterdam-West op ongeveer de
zelfde wUze als in Rotterdam jazz-
diensten voor de jeugd. Vroeger
werd de samenzang begeleid door
de „Jazz Students", maar de laatste
jaren wordt dit gedaan door het in-
verschenen. De groep van ds. Julius maakte enige jaren geleden
een plaat, die slecht verkocht werd. Tiny van Ling nam met
begeleiding van de Kees Kuyt Combo een EP op met liederen,
welke in de Rotterdamse jazzdiensten gebruikt worden. De plaat
is echter uit de handel genomen.
De nieuwste plaat op dit ge
bied. waarvan de verkoop nog
moet worden afgewacht, is een
opname van het Amsterdamse
Interscholair Aulakoor o.l.v. Jan
Stulen, met begeleiding van het
trio Louis van Dijk en drie bla
zers, Dick van Duist, fluit Edo
de Waart, hobo en Joop Terwey,
fagot. Er komen op voor: psalm
150 in een zetting van Louis van
Dijk, gezang 122, gezang E en
gezang 58. De plaat is helemaal
door de jongeren zelf verzorgd.
Jan Stulen en Louis van Dijk
schreven de arrangementen. De
eerste twee liederen zijn de bes
te. Het ritme is ver doorgevoerd.
Hoewel de plaat niet helemaal
representatief is voor jazz in de
kerk, krijgt men, vooral bij
psalm 150, toch wel een goede
indruk (Glorieklanken EP 20321.
middels algemeen bekende trio
Louis van DUk. Soms verleent de
vibrafonist Karl Schulze, die by
„gewone" jazzconcerten ook vaak
met Louis samenspeelt, zyn mede
werking. Louis is bU de Amster
damse jeugd zeer populair.
Ook hier worden de diensten een
maal per twee maanden gehouden,
maar in de maand dat dit niet ge
beurt, kan de jeugd terecht in de
aula van het Hervormd Lyceum.
Hier worden elke zondagmorgen
diensten voor middelbare scholieren
georganiseerd, onder auspiciën van
de Hervormde Jeugdraad. Wika
Riemens houdt vaak zelf de toe
spraak, maar soms verlenen andere
(jeugd)predikanten hun medewer
king. De diensten in het Hervormd
Lyceum, die op dezelfde wyze ver
lopen als in de Jeruzalemkerk, zijn
al diverse keren door het IKOR uit
gezonden.
Men heeft zich de medewerking
verzekerd van het Interscholair
Aula Koor, een groep jongeren die
geleid wordt door de eveneens jeug
dige Jan Stulen van het Amster
dams conservatorium. In de Aula
wordt het trio Louis van DUk uit
gebreid met Dick van Duist, fluit.
Edo de Waart, hobo en Joop Ter
wey. fagot, allen leerlingen van het
conservatorium. Het koor wordt ge
bruikt voor tegen-melodieën tij
dens de samenzang, maar het zingt
ook vaak alleen.
Spiritualc
We keren even terug naar de Je
ruzalemkerk. Hier treden tUdens de
dienst soms The Pilgrim Juniors op,
een kwartet dat zich vooral heeft
toegelegd op de spiritual. De laatste
tUd verleent ook de bekende Do
nald Jones zUn medewerking, en als
deze verhinderd is. zingt Milly
Scott. Milly is zangeres van beroep
en zingt niet alleen Jazz, maar ook
alle andere g'enres. Ze is vaak op
tournee, om. naar Zweden. In Ne
derland is ze bekend als zangeres
bU Boys Big Band. een groepering
rond de Diamond Five.
Wika Riemens zegt van zyn
diensten het volgende: „Kerkdien
sten zUn gemeentesamenkomsten.
Het grondvlak wordt door de ge
meente bepaald. Wanneer die ge
meente bestaat uit jeugd, zal de
dienst het karakter van de jeugd in
al zyn onderdelen moeten dragen.
Een belangryk gedeelte van de
jeugd is bUzonder gesteld op jazz,
en omdat de jazz in een goed door
leefde kerkdienst niet detoneert,
brengen wU de jazz in de kerk. Dat
dit gewaardeerd wordt, biykt wel
uit de belangstelling, want alleen
met Kerstfeest is de Jeruzalemkerk
zo vol als tydens onze jazz-dien
sten".
Wika Riemens is zeer geliefd bU
de Amsterdamse jeugd. HU Is thans
verbonden aan de jeugdorganisatie
FAM08.
Door jongeren
De Jazz-diensten worden voorbe
reid en geleid door jongeren. ZU,
die de dienst bezocht hebben, kun
nen altUd na de dienst hun kritiek
spuien, waarmee dan bU de organi
satie van de volgende dienst terdege
rekening wordt gehouden. De Jon
gerengroep, die de leiding heeft,
vraagt wel altUd even het advies
van wika Riemens, maar verder
doen ze alles zelf. Ze zorgen voor
de ontvangst, voor de collecte, voor
het voordragen van gedichten en
ook voor het gebed. Het „Onze Va
der" wordt altUd harop gebeden.
„Ook wij streven naar vernieu
wing van het kerklied", vertelt Wi
ka Riemens verder. „De confbo moet
by de liederen zyn aangepast en
omgekeerd. We mogen de combo en
de solo's niet als trekpleister be
schouwen. Er is natuurlijk een aan-
WIKA RIEMENS
Amsterdam
tal jongeren, dat hoofdzakelijk voor
de muziek of voor de solo komt.
maar ik ben er van overtuigd, dat
dit maar een klein percentage is.
En eigenlUk is het helemaal niet zo
erg. Op deze manier komen ze ten
minste nog eens in de kerk. Maar
eeriyk gezegd vind ik deze jongelui
wel dom, want als ze uitsluitend
voor de Jazz komen, kunnen ze
beter een goed jazzconcert bezoe
ken. Ik stel echter voorop, dat de
jazz in onze diensten niet het be
langrijkst ls. Het belangrUkste Is.
dat de jeugd God op haar eigen
wijze lof kan toezingen".
De Amerikaanse Nederlander Donald Jones werkt vaak mee aan
de jazzdiensten in Amsterdam. Hij maakte op religieus gebied twee
platen, één met begeleiding van de Kees Kuyt Combo en één met Ger
van Leeuwen. Beide uitstekende platen, met in het Engels gezongen
spirituals, zijn uit de handel genomen. Donald verklaarde te geloven bij
opname van een plaat met begeleiding van het trio Louis van Dijk, dat
hem ook in de kerkdiensten begeleidt, meer succes te zullen hebben.
Donald Jones was vroeger bekend als Dinky in de t.v.-uitzending
Pension Hommeles. Hij treedt vaak als cabaretier op. Hij is getrouwd
met de artieste Adele Bloemendaal. Hii is nu vooral bij de kinderen
populuir door zijn rol i>i de t.v.serie Mik en Mak. Zijn laatste (j>opu-
laireplaat is „Schoencalypso".
..In dc zestiende eeuw waren de mensen tegen het orgel
als begeleidingsinstrument van de samenzang, omdat het te
modern was. Het is echter toch ingevoerd. Nu is men tegen
de begeleiding door een jazzcombo, omdat het te modern
is
Ds. J. P. Honnef. ned. hervormd predikant te Leider
dorp. zal deze woorden, die van hem afkomstig zijn. in onze
jeugdpagina van volgende week toelichten. Ook zullen
enige Leidse dominees hun visie op dit probleem geven.
Vijf Leidse middelbare scholieren zullen in Jouw Wereld
van volgende week het standpunt van de jongeren ver
dedigen. Verder is de mening gevraagd van een jazzpianist
en een journaliste.
Op het gebied van jazz in de kerk zijn nog maar weinig platen
ln de Pauluskerk
in Rotterdam
worden geregeld
jazzdiensten
gehouden, welke
geleid worden
door ds. G. Julius
geheel links).
De nieuive,
moderne liederen
worden door de
gemeente
gezongen en
begeleid door een
jazz-combo.
Carla Bronkhorst
verleent soms
haar
medewerking
door het zingen
van spirituals.
(LEIDSCH
