LADDERWEDSTRIJD
Oud-Weens 'sprookje'
Brussel krijgt een monument
voor Joodse martelaren
imianoeuvre kan redding
als de techniek faalt
brengen
KAMERMEISJE WERD VORSTIN
Beeldhoiiiver Neujean
schiep
talloze figuren-zonder-voeten
1
S 1
1
s
I 5 i
Zaterdag 9 maart 1963
Pagina 4
(Van onze correspondent in Brussel)
Tussen 4 augustus 1942 en 31 juli 1944 zijn zesentwintig treinen
met Joodse Belgen naar het oosten gereden. Zij vervoerden 25.182
personen: 10.832 mannen. 9.987 vrouwen en 4.363 kinderen. Van
hen zijn er 1.196 teruggekeerd, waarbij 39 kinderen
Het was te verwachten dat zij* die zijn teruggekomen en zij. die
op andere wijze aan de moorden van de nazi's zijn ontsnapt hun
martelaren met een gedenkteken hebben willen eren. Dat is
typisch Belgisch en het bewijst wellicht eens te meer hoezeer de
foden van Brussel, van Antwerpen en van andere Belgische ste
den met de geest van hun vaderland zijn doortrokken.
Groep komt op een
plein inAnderlecht
Hel heeft lang geduurd aleer het
plan roor een dergelijk gedenk- en
m&anteken vastere vorm heeft ge
kregen, de Joodse gemeenschap in
België had belangrijker taken te
vervullen. Enige tijd geleden heeft
men echter aan de beeldhouwer
Kat Neujean opdracht gegeven een
aantal ontwerpen te maken. Men
wist toen dat het beeld zou kun
nen worden geplaatst op een plein-
in-aanleg in de gemeente Ander-
lecht, een van de steden van de
Brusselse agglomeratie en sedert de
negentiende eeuw eigenlijk de jood
se wijk van Brussel.
Nat Neujean, geboren ln 1923. is
Antwerpenaar van geboorte. Hij
werd tijdens de Duitse bezetting ge-
In net Brusselse Paleis voor
Schone Kunsten zijn ze te zien al
eer het comité, dat de gelden voor
het monument bijeenbrengt, zijn
definitieve keuze zal maken.
Niet theatraal
Neujean heeft, naar hij zegt. het
melodramatische en het theatrale
willen vermijden en hij heeft, over
eenkomstig zijn artistieke overtui
ging, een figuratief beeld willen
maken. Het is belangwekkend, de
serie voorstudies te bezien. De
beeldhouwer heeft telkens weer ge
zocht naar het vormen van een vrij
compacte groep slachtoffers, man
nen. vrouwen, kinderen, die, elkan
der vasthoudend, meestal berustend
de dood tegemoet treden.
arresteerd en tot drie keer toe wist
hij te ontsnappen. Op die manier
heeft hij het leven kunnen behou
den. Hij heeft veel gezien in de
kampen en gevangenissen van het
Derde Rijk onzaliger nagedachte
nis.
Zyn herinnering, geinspireerd zo
men wil. heeft hem geholpen, toen
hij de ontwerpen voor het nieuwe
monument heeft geconcipieerd. Het
stond reeds dadelijk bij hem vast. dat
het een groep mensen, joden op
hun laatste gang naar de verschrik
kelijke dood. tot thema moest heb
ben. Met die gedachte heeft hij eni
ge Jaren rondgelopen en in zyn
atelier heeft hij een stuk of twintig
ontwerpen gemaakt. Sommige zyn
betrekkelijk klein van formaat, an
dere heeft hy grotere afmetingen
gegeven.
Een van de ontwerpen van
de beeldhouwer Nat Neujean
voor het Joodse monument in
Brussel.
De kleine ontwerpen, uitgevoerd
ln ..cire-perdue" (waarby het was-
model smelt en door metaal ver
vangen wordt zyn groter van visie
en strakker van vorm dan de grote.
Er zijn erby, die tot tien, twaalf
figuren tellen, andere hebben er zes
of zeven. Juist in de veelheid van
die figuren, in hun parallelle bewe
ging. in hun onderlinge verbonden
heid als groep lykt Neujean. te oor
delen naar de ontwerpen, het
sterkst. In de grotere figuren doet
het naturalisme wel eens iets te
..schilderachtig" aan. Voeten heeft
de beeldhouwer niet in zyn groepen
opgenomen: „Ik maak die niet, zegt
hy, die mensen gaan nergens heen
en in de kampen was het ook zo.
dat men tijdens de eindeloze appèls
in de modder eigenlyk nooit voeten
zag. Wél de magere benen, waarbo
ven de in lompen gehulde li
chamen". Hoe het ook zy en welke
keuze men uiteindelyk zal maken,
het staat nu toch wel vast, dat
Brussel over enige jaren de or
ganisatoren hopen eind 1964 een
monument voor de joodse martela
ren zal krygen. dat een verryking
zal zyn voor de aan goede monu
menten nogal arme stad.
Onze scli aak rubriek
abode fgh
Opgave 127.
Wit: Kgl-Df4; Tel en el: Lc4 en
hfiPod ninnnon aO r-ï rld f9 fr9
h2.
vu: K.gi-ui4; ici en ei; lci en
Pg4; pionnen a2, c3, d4, f2, g3, x
Zwart Kg8; Dd8; Tc7 en e8;
Lb7 en e7; Pc6; pionnen a7. b6, e6,
f7. g6. h7.
Wit geeft mat in twee zetten. 1.
Dxf7* en 2. Lxe6 mat.
Opgave 128:
Wit: Kh2: Dh4; Tg3 en g5:
pionnen a2. b2. c3. g2 en g6.
Zwart: Kg8: Db8; Tdl en f2;
pionnen a7, c5, e6, f5 en h7.
Zwart wint.
1Tf2xg2!2. Kh2xg2. Db8xb2*
3 Kg2-f3 -op Kh3. Thl mat).
Tdl-d3+4. Kf3-f4. Db2-b8 mat
Opgave 129:
Wit: Kf4; Pffi. pion h2
Zwart: Kf2. pionen g3 en h3.
Wit wint.
1 Pg4\ Kg2 (op Kgl volgt Kxg3>.
2. hxg3; Kgl; 3. Kf3 enz.
Opgave 130:
Wit: Kc2; Th8; Lf8; Ph6.
Zwart: Kal, Lc3, pion a2
1 Pf5!Lxh8; 2. Pg7; Lxg7; 3. Lxg7
mat.
Opgave 131:
Wit: Kf3, Tb7 en hl: Le3 en Lf5;
Pe7; pionnen b2, d6. f4.
Zwart: Kh8; Ta8 en e8; Lb4: Pb3
en f8: pionnen a6. c5. g7 en h6. 1.
Txb4!: cxb4: 2. Txh6T, gxh6; 3.
Ld4 mat.
Opgave 132:
Wit: Kei; Df5: Tal en hl: Lb5
en cl; Pc3 en e5; pionnen a4. b2.
f2. g2. h2.
Zwart: Ke7: Dd8: Ta8 en h8:
Lf8: Pb8 en d6: pionnen a7, b7, d4.
e6. f7. g7 en h7.
1. Pg6". hxg6 «op fxg6, Lg6t); 2.
Pd5t, exd5; 3. De5 mat.
Opgave 133:
Wit Ka6; Tb8; pionnen a5 en c6.
Zwart: Kd6; Ta8, Pb6; pion a7.
Wit wint.
1. c7. Kxc7 (op Kd7 volgt axb6 enz.)
2. axb6; Kxb8: 3 b7* (wit haalt
dame. «op 1. axbfi; Txb8; 2. bxa7,
Tbl of 2. Kxa7, Kxc6).
Opgave 134:
Wit: Kgl; Df4; Tdl: Lf4: Pd4;
Ph3; pionnen b2. b4. f2. g2, h2.
Zwart: Kg8, Dal; Te8 en c2;
La4; pionnen a7. b7. g7. h6. 1
Txcl; 2. Dxcl «Txci dan Tel);
2Lxdl; 3. Dxal; Tel «in dia
gram ontbrak Tc2; deze opgave
komt derhalve te vervallen).
Goede oplossingen ontvangen van:
J Bousel «7», J. A. Duiser «5». H.
Slegtenhorst «5», D. K. S. Liat <7).
J Barendse «6». C. Witteman «6».
C J. Hakemulder «6», J. Bekooy
<7). G. J. v. Dissel (6), P. Spieren
burg (3), D. Hoek (7).
Ladderstand: dr. Kwee Swan Liat
86; D. Hoek 85. C. J. Hakemulder
68. C. Willeman 52. H. Slegtenhorst
50. G. J. v. Dissel 34. J. A. Duiser
32 en P. Spierenburg 32. J. Bekooy
27. J. Barendse 13. J. Bousel 7.
De prijs gaat dus naar dr. Kwee
Swan Liat.
b c d e f b
Wit
aan zet. wint.
Oplossingen: A. Lcl-b2t, Tg2xfe2{
2. Tdlxd6; Ke5xd6; 3. 0-0-0t.
B. 1. Lg2xd5tc6xd5; 2. De7xf8t,
Kg8xf8; 3. Tc2-c8 mat.
Ook Duitsland heeft een zware winter achter de rug. Er
is. zoals in Nederland en andere Europese staten, heel wat
schade aangericht. Maar daar stonden ook voordelen tegen
over. Vooral de winter sportliefhebbers zijn ruimschoots aan
hun trekken gekomen. Maar ook zij. die niet op de lange
latten hebben gestaan, konden genieten van wat de winter
aan moois te zien gaf.
Deze foto laat zien een idyllisch plekje in
de Harz: de Huwelijkskerk" in Hahnenklee. die ook des
zomers een bekende attractie vormt voor Harz-reizigers.
Deze kerk werd gebouwd naar het voorbeeld van vele
Noorse kerken.
Hoewel het afspelen van een contract doorgaans grotendeels
berust op techniek, zijn er toch nog heel wat partijen die door
tactische manoeuvres tot een goed einde kunnen worden gebracht.
Het onderstaande spel kwam voor in het tiende internationale
toernooi van de stad Lyon. waarin de Frans-Nederlandse ge
legenheidscombinatie dr. Bally-Filarski onder 98 deelnemende
paren de vierde plaats wist te bezetten. Flet spel toont een ma
noeuvre. waaraan u wellicht nog nimmer hebt gedacht.
Bridgevraag dezer week:
Noord gever, niemand
kwetsbaar.
(Zuid)
Sch 10 8 3. Ha H V B 9 5,
Ru 4. KI A V 9 3
Biedverloop: noord past
oost een schoppen zuid
twee harten wes>. past
noord twee Sansatout oost
drie ruiten zuid past
west drie schoppen noord
past oost past wat moet
zuid doen? Antwoord elders
op deze pagina.
Sch 96 3
Ha 9 4 2
Ru 8 7 6 2
KI A 5 4
Sch H 10 7 4
Ha V B 8 6
4
H V B 9
Ru
KI
Sch V B 8 5
...N n Ha H 7
Ru V 10 9 5
z III 10 6 3
Sch A 2
Ha A 10 5 3
Ru A H B 3
KI 8 7 2
Zuid gever, allen kwetsbaar. Zuid
opende met 1 SA waarna allen pas
ten.
West speelde klaverheer uit. die
hem bleef en in slag 2 werd kla
vervrouw op tafel(noord) genomen
met klaveraas. In slag 3 werd rui
ten Uit noord gespeeld en gesneden
met de boer in slag 4 volgde rui
tenheer. waarop west een schoppen-
tje afgooide.
Met open kaarten is het contract
nu niet meer te winnen zuid zou
wel kunnen proberen een tweede
harten vrij te spelen, doch OW zul
len dan zeker de aanval in schop
pen openen, waardoor zuid te laat
komt met zyn hartenaanval.
Zuid nam zyn toevlucht tot een
schijnmanoeuvre, die met succes
werd bekroond: In slag 5 speelde
hij uit eigen gesloten hand de
schoppen twee na. west de zeven,
noord de negen en oost nam met
schoppenboer. Oost meende dat hij
de schoppens nu moest laten rus
ten en daar hij er zeker van was la
ter met hartenheer aan slag te ko
men. speelde hy ruiten vrouw na,
door zuid genomen met het aas.
west. die nog slechts schoppenheer
en tien had dorst deze niet verder
aan te breken en ruimde harten zes
op.
Opgave
In slag 7 speelde zuid harten drie
na. west de acht, noord de negen
en oost nam de hartenheer. In de 8e
slag kon oost nu zijn vrije ruiten
tien spelen, waarop zuid en noord
klein moesten bekennen en
waarbij west voor de opgave stond
óf een enkele schoppen of een en
kele harten over te houden.
Nog steeds in de mening, dat zuid
het van de schoppens moest hebben,
speelde west op oosts vrije ruiten en
hartenboer bij en dat betekende
de winst van het contract voor zuid
Weliswaar kon oost klaver naspe
len en maakte west nog twee slagen
in die kleur OW bleven beperkt
tot één slag in schoppen, één sla?
in harten, eén slag in ruiten en drie
slagen in klaveren.
Zuid maakte als laatste drie sla
gen schoppenaas, hartenaas en een
kleine harten.
De score van NZ, 90 punten <404-
50) was zeer goed, daar menig NZ
paar in ruitencontraeten was down
gegaan terwijl ook vele OW pa
ren na een kleuropening door zuid
de gelegenheid hadden gekregen tot
een contract van twee of drie
schoppen te komen.
De les die men uit de gebeurte
nissen kan trekken is, dat men
vooral nimmer te gauw zeggen moet
dat „het contract nooit te win
nen was" want waar de techniek
faalt, kan goed tactisch inzicht mis
schien nog wel eens redding bren
gen.
H. W. FILARSKI.
Antwoord op bridgevraag
dezer week:
Noords twee Sansatout-bod
heeft aangegeven, dat hij niet
alleen een dekking in schop
pen bezit, doch ook dat de
noordspeler een spel heeft
dat zéér dicht tegen een ope
ningsbod aan was. Het is
waarschijnlyk, dat noord het
bod van drie ruiten had kun
nen doubleren doch op
drie schoppen van west heeft
moeten passen, omdat zijn
schoppens niet zó sterk wa
ren. Noord had:
Sch V B 9. Ha 10 3.
Ru H B 10 8. Kl H B 10 7
Zuid, die een goede uit
komst heeft (hartenheer) en
zeker een spel van behoor
lijke defensieve kwaliteit
vooral de drie schoppens
plus de enkele ruiten) moet
doubleren. In de praktijk zou
oost die geboden had op
een 4-2-5-2 verdeling ten
minste twee down zyn ge
gaan.
Waardering: doublet 10,
pas 3.
t
I
I
I
i
t
t
i
t
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
I
i
i
i
i
i
dan de vorige kandidaat,
maar nog rijker. Er bestond
echter één beletsel: zijn
vrouw leefde nog. Nandl Bal-
dauf, die intussen op z'n
Frans Nanette werd genoemd,
beloof de hem dat zij op hem
zou wachten.
Het duurde heel lang 25
jaar zelfs toen de vrouw
van Dietrichstein stierf, ivas
het kamermeisje 45 en de
vorst 74. In 1802 werd het hu
welijk in de Michaelkerk van
Wenen voltrokken. Ofschoon
men in hofkringen aanvan
kelijk zijn neus optrok voor
deze „mésalliance"wist de
nieuwe vorstin Dietrichstein
toch langzaam in te burge
ren, omdat zij ook later nog
zeer knap ivas, maar vooral
verstandig en vol tact.
Het portret verraadt on
middellijk de Weense omge
ving, want het kamermeisje
serveert tezamen met de cho
colade ook een glas water.
Dat is bij chocolade en koffie
vandaag nog altijd de ge
woonte in alle Oostenrijkse
koffiehuizen en lunchrooms.
(Van onze
Weense correspondent)
Evenals iedereen in ons
land het „melkmeisje" van
Vermeer kent, zo is ook het
hierbij afgebeelde schilderij
algemeen in Oostenrijk be
kend. Toch hangt het niet in
Wenen, maar in Dresden. Het
werd in 1777 te Wenen ge
schilderd en het is het werk
van de Zwitser Liotard die
hofschilder was van keizerin
Maria Theresia. In de kunst
geschiedenis staat het bekend
als ,JIet chocolademeisje"
maar kort na zijn ontstaan
noemde men het in Wenen
,JLa belle chocolatière", om
dat Frans in die tijd ook in
Wenen de hoftaal was. En
met hofkringen heeft dit
schilderijen inderdaad veel te
maken.
Toch was de afgebeelde van
eenvoudige afkomst. Ze heet
te Nandl Baldauf en ze was
de dochter van een koetsier
die een deftige fiaker be
stuurde. Ook haar broer
oefende dit beroep uit. Als
kamermeisje was ze in dienst
bij de vorstelijke familie
Liechtenstein, waar de schil
der Liotard haar leerde ken
nen en haar vroeg om voor
hem te poseren. Chocolade
beschouwde men toen nog als
iets kostbaars en als een exo
tische drank die daarom met
de nodige elegance moest
worden geserveerd.
Dit werd gedaan door het
kamermeisje dat een aparte
plaats innam en zich dan ook
hoger voelde dan het keuken-
personeel en de gewone werk
meisjes. Daar de kamermeis
jes bij voorkeur knap en aan
trekkelijk moesten zijn, wer
den zij door de rijke „cava
liers" herhaaldelijk lastig ge
vallen. Men beschouwde ze
als een soort edel vrijwild,
maar zelf lieten zij zich ook
gemakkelijk vangen, omdat
de galante heren zeer vrijge
vig waren met een huwelijks
belofte.
In verreweg de meeste ge
vallen kwam hiervan natuur
lijk niets terecht, maar de
slachtoffers zwegen, omdat
ze bang waren dat zij bij de
zedenpolitie zouden worden
aangebracht. Slechts enkele
uitzonderingen waren geraf
fineerd en brutaal genoeg om
'n huwelijksbelofte als chan-
tage-middel te gebruiken en
geld van een aristocratische
familie af te persen.
Nandl Baldauf ging haar
eigen weg. Ze moet niet al
leen knap van uiterlijk zijn
geweest, maar ook intelligent
en hardnekkig. Haar plan
was het namelijk om inder
daad de vrouw te worden van
een vorst, prijis of graaf. De
eerste goede kandidaat die
haar ten huwelijk vroeg, was
de jonge vorst Liechtenstein
Ze woonden in hetzelfde pa
leis en het kamermeisje wilde
welmaar de familie was er
tegen.
Nu kreeg de veel oudere
prins Karei Dietrichstein een
kans. Hij was wel veel ouder
En de chocolade-kop is beslist
Augarten-porselein, met veel
bloemen beschilderd en ver
vaardigd in de keizerlijke fa
briek die Maria Theresia
met alle voordelen als
„Hofmanufaktur" in de tui
nen van het Augartenpaleis
had laten vestigen.
Het portret verklaart ook
het succes van Nandl die
twintig moet zijn geweest
toen zij poseerde. Zij is een
echte, knappe ..Wienerin"
met een regelmatig gezicht,
een kleine neus, sterke wenk
brauwen. lange wimpers,
slanke handen en kleine
voetjes. In een eenvoudige,
maar mooie dracht komt deze
mollig slanke gestalte veel
beter tot haar recht dan in
de pompeuze hoepelrokken
die ze zelf later moest dragen
