L
Ere-expositie
(miesveelzijdi
H. Kamerlingh
kunstenaar
kunst
kaleiöoscoQp
Ianbieding portret
ïevrouw Elirenfest
Kwartmiljoenste op
RAI auto cadeau
BIJ ACTRICE HETTY BECK:
WORDT ZONDAG 75 JAAR
„Quatre cents coups":
niet „puntgaaf", wel
indrukwekkend slot
IN MUSEUM DE LAKENHAL
lotse huldiging door vele
lilden
en
belangstellenden
HOEK VAN HOLLAND-HARWICH
Rijk leven achter de rug,
toekomst
maar
bezorgd
voor
■icht 1 maart 1860
Vrijdag 15 februari 1963
Vierde blad no. 30883
door het leven te gaan, schijnbaar
onopgemerkt. De nadruk valt hier
echter op schijnbaar, want velen
kennen deze eenvoudige kunstenaar,
die door al zijn collega-schilders voor
..vol" wordt aangezien. Een artiest,
die kunst en leven steeds weer op
nieuw tot elkaar brengt.
Na deze woorden van lof kreeg
Paul Citroen, die bij het inrichten
van de expositie heeft geholpen, ge
legenheid om namens alle vrienden
kunstenaars zijn bewondering uit te
spreken voor de artistieke prestaties
van Harm Kamerlingh Onnes. Deze
kunstenaars benijden hem om de
argeloosheid en de natuurlijkheid,
waarmee hij zijn talent hanteert.
Wat en hoe hij schildert, het is altijd
van een aandoenlijke vanzelfspre
kendheid.
„De Perzen*'
/onder muziek?
i Gezien het grote succes en de vele
belangstelling zal De Nieuwe Kome-
die van 16 tot 23 maart een nieuwe
serie voorstellingen van „De Perzen"
van Aesrhulys geven in Theater Car
ré in Amsterdam. Het is nog niet be
kend of de componist van de muziek
van „De Perzen, Rudolf Escher alsnog
zijn toestemming zal geven zijn mu
ziek ten gehore te brengen.
Voor de première had de componist
er bezwaar tegen gemaakt dat ge
deelten van zijn werk niet werden
uitgevoerd. Hij heeft toen bekend
gemaakt dat hij bij andere voorstel
lingen zou verbieden zijn gewijzigde
muziek te gebruiken.
De directeur van De Nieuwe Kome
die. de heer A.E. Greidanus heeft
verklaard dat hij in een gesprek met
de componist op korte termijn diens
toestemming wil trachten te verkrij
gen voor het uitvoeren van de mu
ziek
..Als de heer Escher by zijn aan
bod blyft ten aanzien van de nieuwe
serie voorstellingen, wat bijzonder be
treurd zou worden, dan zal de Nieuwe
Komedie het stuk zonder muziek
brengen." aldus de heer Greidanus.
DEN zagen wij gevarieerder kunstuitingen dan op de ere-
\toonstelling. gisteravond in de Lakenhal geopend, van de
tekenaar-pottenbakker H. H. Kamerlingh Onnes, zulks in
met diens 70ste verjaardag.
scheiden, introverte Kamerlingh Onnes, geboren 15 febr.
Zoeterwoude. met wie wij onlangs een interview publi-
toont zich op deze expositie een kunstenaar, aan wie
stijlen niet ongemerkt zijn voorbijgegaan, doch die des-
het uiteenlopende, dat hij vervaardigde, toch steeds
soonlijk signatuur hoewel ongetwijfeld niet steeds op
ardig niveau wist te behouden.
zijn hand komt dit duidelijk tot
ruim 100 werken van
ling.
Bngh Onnes: de autodidact.
Ikelyk de invloed ondervin-
[vader Menso of oom Floris
vervolgens van een Bart van
of een Dirk Nijland, is een
psoonlykheid.
lies dient in zijn veelzijdig
fememoreerd die eminent
ptrettengalery van de leden
loge Raad, met. dat illustere
pi mr. A. J. L. Nypels
mr. L. A. Nypels uit War-
[vooraan.
pst die opvallende serie
portretten van Leidse
pn uit nog niet zo héél lang
[tijd: een Vogel, een Martin,
Blécourt, een Van Ronkel,
p. een Wensink. een Colen-
ten Huizinga, een Van Ital-
ln Groningen of een Knap-
L die uit het verleden op-
[indringend voor U staan!
I is slechts één facet, van
[dat Kamelinch Onnes U
l: landschappenstillevens
kies. bloemstukken en ten
[anecdotische gebeurtenis, in
adembenemende geva-
I van impressies, alles ver-
I volstrekt eigen idioom,
portretten is speciaal de
feche analyse evident, even-
Bverheid en de grote zeg-
tlhaast geen onderwerp
dat hem niet boeit en
het zo moeilijk In kort be-
Indruk te geven van zijn
kunst, welke waar dan ook
ratie vond: een talent, dat
In het kinderlijke, ander-
(t scherp-intellectuele een
voor talloze scheppingen.
I een warme liefde hgt
behandelend, anderzijds
door hartveroverende
n steeds weer op wisselende
tnd door een grote gevoe-
ffimogelijk gedetailleerd ln
al hetgeen deze expositie
«ft en waarop de merk-
totwikkelingsgang van deze
wordt uitgebeeld: een
reeds omtrent 1917 ge-
or het pointillisme de
5 en 6 geven daarvan een
oorbeeld later door de
en dan weer zich kerend
te stromingen, doch bii dit
altijd gelijk gezegd
ijvend en alle dingen in
lend en uitwerkend, hetzij
hetzij ironisch en bij
volstrekt eerlijk, met de
'e speelsheid van iemand,
hóe dan ook in alles
eigenaardig en in menig
navolgbaar talent betoont
°en U niet genoeg aanra-
Jpositie in U op te nemen
[diepen in al datgene, wat
n Onnes geboeid heeft en
d ook U zal boeien, waar-
is gevoel de portretten
de geschilderde van de
Einstein, Ehrenfest of
Blom of die van kinderen genoemd
moeten worden vooraan staan.
Daarbij verdient ook de ceramiek,
waarin de rasechte schilder zich niet
verloochent, gerechtvaardigde aan
dacht.
Kamerlingh Onnes is ongetwijfeld
een zeldzame figuur: steeds met
„zijn" kunst bezig de reisboekjes
met schetsen getuigen ervan! by
voortduring observerend, niet alleen
openstaand voor de idylle, doch ook
voor het navrante (men denke aan de
macabere sfeer der Parijse huizen i,
schilderend of tekenend omdat het
hem een plezier is, maar steeds ook
met de ernst, welke van grote ver
antwoordelijkheidszin spreekt.
Gelijk opgemerkt: niet alles is even
geslaagd.
Met sommige bizarre probeersels
gaat Kamerlingh Onnes eigenlijk
..buiten zijn boekje" en lijkt, hij aan
inzinkingen onderhevig, doch wij ver
geven hem dit graag, omdat zij in
ieder geval de bewijzen zijn van een
..levend" kunstenaarschap, dat. zelfs
bij het klimmen der jaren getuigt
van een gezegende en zegenrijke
vitaliteit.
Wie, in de uiteenlopende pro-
duktie van een lang leven,
slechts enige meesterwerken kan
De heren Kamerlingh Onnes en
Van Wessem bezien- het aange
boden schilderij van mevrouw
Ehrenfest.
De volgende spreker, de heer P.
Herfst, die namens de Vereniging
van belangstellenden in de Lakenhal
van zijn belangstelling blyk gaf, bood
by deze gelegenheid een cadeau aan.
dat bestemd is voor het museum. Hij
liet het aan alle aanwezigen zien:
een door de .jubilerende schilder ge
schilderd portret van mevrouw
Fhrenfest. de weduwe van de bekende
hoogleraar.
De burgemeester, jhr. mr. F. H. van
Kinschot, die namens het gemeente
bestuur het woord voerde, wees in het
bijzonder op het Leidse karakter van
Kamerlingh Onnes" werk. Hij schonk I
voorts enige aandacht aan het scher- j De schrijver, wiens ware naam Hen-
pe waarnemingsvermogen en de rj Amillet was. had zyn pseudoniem
artistieke gevoeligheid van de zeven- ontleend aan zyn moeder. Caroline
tigjarige. Reboux. die in het begin van deze
Wat de schilder zelf betreft. |«?w beroemde modiste was
1 In zijn jeugd had hy eerst drie
Paul Reboux - 86
overleden
SCHREEF 80 BOEKEN
De Franse romanschrijver Paul Re-
j boux is gisterochtend in de ouderdom
van 86 jaar in zijn woning te Nice
j overleden.
j j j byn jrugu imu uy rc
;e zei in zijn dankwoord, dat jaar gewerkt op het atelier van de
het altijd als een voorrecht I schilder Colarossi. Later trok hem de
ldttarlnmHn tneb maar art Vtii eahraaf
dez«
l j L~~ I1 l letterkunde toch meer en hy schreef
heert beschouwd te zyn opge- jn totaal ongeveer 80 boeken, terwyl
groeid in een artistiek milieu hij daarnaast werkzaam was als let-
znnrler -nrnen Hii stak n,>. terkundig medewerker van dagbla-
zonder zorgen, ny stak niet den m Khreet 0 a roman8 over het
onder stoelen en banken de leven van historische personen, reis-
vresuqde. die hij ook nu weer l verhalen en geschiedkundige verha-
a len voor kinderen,
mocht ondervinden by de ope
ning van ..zijn tentoonstelling.
De plechtigheid werd besloten
met een rondgang door de expo
sitieruimten, waaraan ook de
wethouders ir. J. G. van Hoek,
S. Sannes en S. Menken deel-
(Foto L.D./Holvast)
aanwijzen, mag geslaagd heten.
Gelukkig heeft Kamerlingh
Onnes ons véél meer dan „enige
meesterwerken" geschonken.
Daarom komt deze „ere-ten-
toonstelling" hem zonder restric
tie volkomen toe en zijn wij de
heer Van Wessem erkentelijk
voor het bijeengaren van zoveel
frappante dan wel merkwaardige
stukken uit vele delen van het
land.
H.
De opening
Er moesten heel wat stoelen worden
bijgeschoven zó groot was de belang
stelling, die zich gisteravond in de
Lakenhal concentreerde rond de
figuur van Harm Kamerlingh Onnes,
de jarige schilder. Velen hebben wil
len getuigen van hun sympathie en
waardering jegens deze bescheiden,
vriendelijke kunstenaar. Een man.
die wars is van elk uiterlijk vertoon,
maar die aan een openbare huldiging
niet kón ontkomen-
Dat er na de officiële opening van
de tentoonstelling, die te zijner ere
in het stedelijk museum wordt ge
houden, een stroom van gelukwensen
losbarste is niet verwonderlijk voor
degeen die hem kent. De schilder
werd van alle kanten met diens
zeventigste verjaardag gefeliciteerd.
Vóór het echter zover was diende
zich een aantal sprekers aan om het
werk van de persoon van de kunste
naar nader te belichten. Dr. J. J.
P. Oud, die de expositie zou inlei
den, bleek door ziekte verhinderd.
Diens zoon, ir. H. E. Oud. stelde zich
daarom tot taak de op papier gezette
toespraak voor te lezen Daaruit viel zy leeft nog intens. Hetty Beck
duidelijk af te leiden, dat de schilder in haar bovenhuis aan de Amstel
Harm Kamerlingh Onnes rustig zijn te Amsterdam, doet zy haar eigen
gang gaat. alsof er geen stromingen [huishouding. Het aanbod van het ge-
bestaan Hij schildert zonder zich in zeischap „Theater waaraan zij ver-
de problemen van zyn vak te ver- bonden ls om een huis in Arnhem
diepen. Hy behoort evenwel tot de VOor haar in te richten, heeft zy
begaafde groep van rasartiesten, die
Portret van Paul Huf
in Stadsschouwburg
Aan de verzameling portretten van
acteurs en actrices in de Stadsschouw
burg te Amsterdam is toegevoegd een
portret van Paul Huf, geschilderd
door Felicien Bobeldijk.
Advertentie
VOOR ZAKEN NAAR ENGELAND?
GA PER HARWICH-BOOT -
U VAART ER WEL BIJ
Of u de dag- of de nachtdienst neemt, u weet zeker dat a op tijd
„aan" bent en dat Is heel wat waard. U reist zonder hindemissen,
uw werkschema verloopt volgens plan.
De overtocht per nachtboot is eentijdwlnnende, comfortabele
slaap-ert-vaar-reis voor de zakenman, 's Morgens arriveert u fit ln
Londen, waar ook snelle, gemoderniseerde. Interlocal© treinen u naar
uw verdere plaats van bestemming brengen, waar ook In Groot-
Brittannië.
De overtocht per dagboot betekent voor u een ontspannende
dag-aan-boord, waarop u vrij kunt nemen of rustig uw bezoeken en
besprekingen kunt voorbereiden. Bovendien aan boord gezellig en
voordelig winkelen ln de „Tax-free"shop.
BOEK VIA DE HOEK
-iReis rusfig en betrouwbaar
per nacht- en dagdienst
(Van onze A'damse correspondent)
De automonteur L. Debeus uit de
Wenckebachstraat in Den Haag is
de kwartmiljoenste bezoeker gewor
den van de autotentoonstelling in het
Amsterdamse RAI-gebouw. Nadat
hy met zyn vrouw gistermiddag de
toegangskaartjes had gekocht, kreeg
hij de verrassing van zijn leven:
hem werd medegedeeld, dat hij op
de tentoonstelling een auto mocht
uitkiezen ter waarde van f 6 000.
Anderhalf uur later meldde de ge
lukkige winnaar zich in de bestuurs
kamer. Hij had zijn keuze al ge
maakt. Het was de vierdeurs Cortina
geworden, die op een grote draai
schijf op de stand van Ford wordt
getoond. Er zjjn echter zoveel bestel
lingen gedaan, dat de levertijd voor
dit type inmiddels tot een halfjaar is
opgelopen. De Fordfabrieken hebben
echter later weten, dat de heer De
beus zondagavond, na sluiting van
de tentoonstelling, zyn Cortina
rechtstreeks van de draaischijf kan
meenemen. De radio, die er toevallig
inzit, mag hij behouden en een an
dere standhouder heeft inmiddels
een stel kokosmatten toegezegd.
Het echtpaar was overigens niefc
naar de RAI gekomen om een auto
te kopen. De heer Debeus. die een zes
jaar oude Opel bezit, kwam in zyn
kwaliteit van werknemer van de
Pepsi Cola maatschappij om aan zijn
baas verslag uit te brengen over de
mogelijkheden, die enige nieuwe
types combinatiewagens het bedrijf
kunnen bieden.
De keuze van de heer en mevrouw
Debeus viel uit ten gunste van een
vierdeurswagen, omdat zy drie kin
deren hebben.
(Van onze kunstredactie)
doen wat in hen opkomt. In een werk
van Harm Kamerlingh Onnes be
hoeft men zich niet te verdiepen,
men kijkt en geniet „Het is", zo ver
volede spreker, „zijn natuur uit het
gewone het buitengewone te halen.
Zijn natuur dwingt hem stil en rustig
De toneelspeelster Hetty Beck wordt zondag a.s. 75 jaar. De
laatste maal. dat wij konden kennis nemen van haar prestaties was
verleden week tijdens de indrukwekkende televisievertolking van
Lorca's „Het huis van Bernarda Alba". Zij speelde toen de rol van
de waanzinnige grootmoeder. Zij was toen die grootmoeder: de
smart over het verschrikkelijke leven dat achter haar lag en de
hunkering naar wat liefde, kwamen regelrecht uit het hart.
ZU heeft een rijk leven achter de
rug. maar over de toekomst is ze een
beetje bezorgd. „De dokter heeft me
gezegd, dat ik een huis zonder trap
pen moet zien te krijgen en dan zal
er een ogenblik komen, dat ik m'n
huishouding niet meer kan doen
Naar een bejaardenhuis? Ik voel me
er niet te goed voor, maar ik zou de
laatste jaren van mijn leven toch zo
graag willen doorbrengen In eigen
milieu. Er zijn in ons land tientallen
bejaarde toneelmensen en andere
kunstenaars.
Wat zou *t niet héérlijk zijn, om
j samen In een tehuis te wonen en te
kunnen praten over het werk, dat je
leven heeft beheerst".
Een der werken van Kamerlingh Onnes:
.Paardekop".
(Foto L.D./Holvast)
niet aangenomen,
j „Arnhem is een mooie stad. maar
j ik mis daar de sfeer van Amster-
dam" zegt zij. „Trouwens, ik heb
een treinabonnement en als ik moet
repeteren, is het maar een uur rei
zen. Het enige bezwaar vind ik die
ellendige trappen op de stations
„M'n beste herinneringen heb ik
uit de tijd bij Verkade. Maar ik
speelde ook in „De koopman van
Venetië" met Louis Bouwmeester" en
in de stukken van Heyermans
zy kwam in het begin van de der-
I tiger jaren in vaste dienst bij de
VARA en maakte deel uit van de
i hoorspelkern.
I Het was ln die tyd. dat Hetty
Beck via vrienden geconfiragsnrri
werd met de verschrikkingen van het
nationaal socialisme.
„Toen S. de Vries jr. by de VARA
j kwam. kreeg ik de kans in anti-fas-
I cistische stukken te waarschuwen
voor het naderende gevaar. Een paar
jaar later was 't afgelopen en zaten
we er zelf middenin. In de oorlog
heb ik niets meer kunnen doen. Van
Dalsum probeerde nog wel „De ge-
I temde feeks" te brengen, maar toen
Jo Sternheim en Rob de Vries wegens
hun afkomst niet mochten meedoen,
hebben wjj die poging maar opgege
ven".
1 Op het persoonsbewys van Hetty
Beck is het beroep „actrice" op 19
februari 1942 gewijzigd in dat van
„hulp in de huishouding'". Er was
geen toneel en ook geen inkomen
j meer
I Dat waren zwarte Jaren, waarin
later als énig licht de ondergrondse
j voorbereiding voor een nieuw na-
I oorlogs begin kwam. Dat begin was
het door Guus Hermus geschreven
stuk „De naamlozen".
Hetty Beek vindt de sfeer
by „Theater" verrukkeiyk. Zy heeft
er verschillende rollen gespeeld, zoals
I Aase in Peer Gynt en de moeder in
„De dood van een handelsreiziger".
„Ik heb alweer getekend voor het
volgend jaar. Het bevalt me er best".
Verhoging enkele
sociale uitkeringen
Staatssecretaris Roolvink "ociale
Zaken en Volksgezondheid) heeft be
sloten om met ingang van 1 Januari
1963 de maxima van de uitkeringen
ingevolge de sociale voorziening voor
werkloze werknemers en de zelfstan
digenregeling en ln overleg met
de minister van Maatschappeiyk
Werk de uitkeringsnormen van
de voorziening voor blinder te ver
hogen. Deze verhoging houdt ver
band met de styging van het alge
mene loonniveau en de verhoging -an
de premies voor de A.O.W. en de
A.W.W. De verhoging van de maxima
bedraagt voor kostwinners van groep
a van de sociale voorziening f 1,30
per dag. Groep b van deze regeling
f 6.05 per week en groep II van de
zelfstandigenregeling f 0.95 per dag.
De verhoging van de uitkeringen in
gevolge de voorziening voor blinden
beloopt voor kostwinners f 2,20 per
|week. Voor alle genoemde regelin
gen zijn de maxima der uitkeringen
in de vyfde gemeenteklasse opge
trokken tot die in de vierde gemeen
teklasse.
K. O.'s Film van tie maand
Dat de jeugdige Franse regisseur Francois Truffaut vier jaar
geleden in Cannes de grote prijs voor de regie verwierf, was wèl-
verdiend en dat het werk. waarmee hij die eervolle onderscheiding
bereikte, gisteravond als K. en O.'s ..Film van de maand" tweemaal
in het Casino-theater draaide, was verheugend. De vertoning van
Les quantre cents coups zouden wij niet gaarne hebben gemist en
tochElet gaat ons. bij alle waardering, toch te ver in dit
geval van een fmin of meer gaaf) meesterwerk te spreken. Daar
voor bevat de film te vaak trage gedeelten, doen er zich te dikwijls
caricaturale situaties voor en kan de toeschouwer zich meermalen
niet aan de indruk onttrekken, dat hij op melodramatiek onthaald
wordt.
Tsjang wacht op
ontevredenheid
President Tsjang Kal-sjek heeft
nooit gedacht aan een zuiver mili
taire nationalistische tegenaanval op
het Chinese vasteland vanaf Formo
sa, zo heeft een invloedrijk lid van
de Kwomintang gisteren in Taipeh
verklaard. Een dergeiyke actie is niet
opportuun, zo zei hy. Een zuiver mi
litaire operatie zou zonder de steun
van de bevolking van het vasteland
mislukken. Generaal Tsjang Kai-siek
wil volgens de woordvoerder wachten
op ontevredenheid onder de bevolking
in communistisch China en er met
behulp van speciale commandotroe
pen weerstandsnesten opbouwen voor
dat er tot optreden door geregelde
troepen van het nationalistische le
ger kan worden overgegaan.
Advertentie
Ondanks deze bezwaren komen er
aangrijpende passages in dit werk
voor. met name tegen het einde, als
de jongen eenmaal naar het „Obser
vatie-centrum" (een opvoedingsge
sticht! gebracht is en een vrouwelijke
psycholoog erin slaagt iets van de
achtergrond van dit gebroken leven
te ontraadselen. Van zyn grootmoeder
heeft Antoine (een uitnemende rol
van Jean Pierre Léaud) gehoord, dat
hy het kind van een ongehuwde moe
der is en dat zyn komst bepaald niet
met vreugde werd begroet, om het
Vreemdelingenlegioen te melden, om
dat hy toch voor niets anders ge
schikt ls.
Vooral het verblijf In het observa
tiecentrum. het psychologisch onder
zoek, het bittere bezoek van zijn moe
der en zyn vlucht naar de zee, dia
hem toch ook niet verder brengt, vor
men tezamen een fragment van
dwingende kracht, waardoor de eer
der wel eens gewekte indruk van
voorJSSÏ t. Kwn.-zu?Zf,.ïe> I
hem Tlevjr n et als wel en zorg. tegen sommie, delen tMbJhn
ervoor, dat dit slachtoffer van zyn en midden, hierboven genoemd doen
eigen gebrek aan opvoedkunst via de zich juist in die slotpericoop niet
cel en de boevenwagen onder „staats
toezicht" wordt geplaatst. En zyn
moeder, van wie hy reeds had ont
dekt dat zy haar echtgenoot bedriegt
cfnnl VlDm tn„flft»ta .L
meer voor: er zit vaart in, de harde
werkelijkheid is écht en het drama
tische effect treedt van binnenuit in
stoot hem" tenslotte geheel" v~an" 2"ch' I Slj '.TeiTTlIm "met" «"k«MWt.AJ
af en adviseert de Jongen zich b(J het en grote beloften. """"tellen
