Kerk in West-Afrika
VREEMDE instelling
SMETERLIN en „zijn' Chopin
een vertrouwde verwantschap
Ware kunst is niet
aan tijd gebonden
Uitbreiding Leids lialtegebouw
en stationskantoor N.Z.H.V.M:
Christendom heeft
niet te wanhopen
eindelijk
'n praktische
modeshow voor
iedere vrouw
modeshow
Concert „Kunstkring voor Allen"
In contact met het heidendom
Spoedig aanvang met bouw
Oogericht 1 maart 1860
Woensdag 13 februari 1963
Tweede blad no. 30881
Jan SMETERLIN: de naam van deze voorname Chopinspeler
klinkt sinds jaar en dag in de concertzalen.
Nog steeds bewijst hij zijn geniale landgenoot hoge eer.
Hij doet zijn werken herleven op een gans eigen, innemende
manier. Zijn briljant en soepel spel, waarbij alles natuurlijk en als
vanzelfsprekend verloopt is van iemand, die een leven lang zijn
aandacht en zijn liefde aan de grote Pool gewijd heeft: hij maakte
Chopin tot zijn persoonlijk eigendom, lijkt volkomen met hem ver
groeid.
de bezonken wijsheid van de oudere.
Na de Fantasie op. 49 en de Polo
naise in fis kl. t-. op. 44 in het. cen
trum die reeks van 24 Préludes op.
28: geen voorspelen, maar alle zelf
standige kleine juwelen, behorend
tot het fijnzinnigste, dat Chopin
schiep. Wy behoeven op de rijke
schakering hiervan niet nader in te
gaan: het is alsof Smeterlin ze uit
zijn mouw schudt, al deze wonderen
van pianistische zeggingskracht, met
als bewogen slotclimax het Allegro
apassionato.
Na de pauze gaan de wonderen
door: virtuositeit steeds in dienst
van het. kunstwerk gesteld boeit
constant in de Nocturne in B gr. t.,
de Grande Valse brillante in Fis gr.
t de Etude op. 25 no. 3 of het
Scherzo in B kl. t. op. 20, waarbij
de toehoorder telkens weer getroffen
wordt door de grote artistieke indi
vidualiteit. welke Smeterlin eigen is
en waarbij de eerlijke beleving op
merkelijk blijft. Vanzelfsprekend be
sloten na het klaterende applaus
door enige toegiften, die de pia
nist hoe kan het anders met
zijn traditionele gulheid zijn trouwe
aanhangers cadeau deed.
Het is niet een van adembe
nemende spanningen vervulde
Chopin, die Smeterlin schenkt.
Veeleer een, waarin de even
wichtige sereniteit in hoofdzaak
overheerst. Een, bij wie men zich
vertrouwd voelt en naar wie men
zonder al te fascinerende schok
ken luistert.
Een Chopin, gegeven door een I
man, met wie het goed doet voor
de zoveelste maal in contact te
komen en die U een vertrouwde,
zuivere en gecultiveerde wereld
voortovert: de wereld, waarmee
Chopin generaties gelukkig heeft
gemaakt.
De geconcentreerde aandacht
van het auditorium toonde dui
delijk, dat die wereld nog niets
aan macht heeft ingeboet.
Eén ding staat vast: ook Sme
terlin heeft, ondanks het klim
men der jaren, niets van zijn
macht op het publiek verloren.
Dat stemt op zichzelf al tot
dankbaarheid.
H.
Advertentie
Wij beschreven het Chopinspel van
Smeteflin reeds vele malen en zijn
ook ditmaal weer sterk onder de
indruk geikomon van zijn superbe
pianistiek, zijn beheerste lyrische ro
mantiek, zonder zoetelijke sentimen
taliteit, van alle muzikale dingen, die
uit hart en geest opwellen. Het gaat
bij hem waarachtig en eerlijk toe,
daarbij is Smeterlin wars van het
goedkoop of banaal effect.
Men luistert toe en het is alsof
Smeterlin met. zijn prachtig klank
rijk toucher en zijn ..zingende linker
hand", waarmee hij de tegenstemmen
sonoor doet uitkomen en zijn lenige
vingervaardigheid, quasi improvise
rend dan wel in waarheid fantase
rend, „zijn" Chopin zonder enige
merkbare inspanning tot leven
brengt, ons meeneemt naar andere
werelden: die van de droom of van
de gevoelige meditatie.
,.De Burcht" naar
carnavalsviering
Leids Jeugdorkest en Drumband
,.De Burcht" gaat op 24 februari met
twee touringcars de reis naar Aalst
(Oost-Vla anderen) ondernemen, om
daar op uitnodiging en op kosten van
het. gemeentebestuur de nodige mu
zikale medewerking te verlenen aan
de carnavalsviering, die in dit Belgi
sche stadje ditmaal voor de 35ste
maa! zal worden georganiseerd. In
verband mei dit zevende lustrum dra
gen de festiviteiten een bijzonder ka
rakter en zal onder meer een muziek
festival worden gehouden, waaraan
het tnans ruim 100 muzikantjes sterke
„De Burcht" eveneens zal deelnemen.
Zoekt U een
GOUDEN ARMBAND
voor f 70.— en f 100.—. Of f 300.-
en f 400.—.
v. d. WATER
Haarlemmerstr. 207, heeft hem.
Grote keuze in alle prijzen.
Kerkelijk Leven
NED. IIERV. KERK
Beroepen te Warns-Scharl L. Jansen
Schoonhoven te Roodeschool te
Woudenberg B, Haverkamp te Groene-
kan door de generale synode als
Ïired. voor bultengew. werkzaamheden
egerpred. G. J. v. d. Helde te Klaas
waal.
Aangenomen naar Rotterdam-Schle-
broek (toez.) S. v. d. Bos te Vlaar-
dingen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Dussen E. Warnink,
kand. te Zaandam te 's-Hertogen-
bosch (2e pred.pl.): M. v. d. Sijs, laat
stelijk pred. te Hollandla, woonachtig
te Ermelo. die dit beroep ook aannam
en voor dat naar Dlevur bedankte.
Bedankt voor Amsterdam-Zuid (vac.
wijlen J. M. Mulder) Joh. Lever te
Vlaardlngen voor Badhoevedorp
(2e pred. pl.) Jac. Boonstra te Middel*
burg voor Hoogeveen (vac. D. H.
Borgers) H. Riezebos te Luttelgeest
(NOP).
CHR. GEREF. KERKEN
Tweetal te 's-Gravenhage-Rijswl.jk A.
C. Noort te Groningen en J. J. Rebel
te Haarlem-N.
GEREF. GEMEENTEN
Tweetal te Dordrecht A. Hofman te
Zeist en L. Rijksen te Rotterdam-W.
Beroepen te Oorinchem P. Blok te
Dlrksland.
..Ondanks al hun invloed zijn de christelijke kerken in West-
Afrika nog altijd vreemde instellingen
Dit is een woord van professor Busia, een christen uit Ghana,
die enige jaren aan de Leidse Universiteit n:et-westerse sociologie
heeft gedoceerd.
Het is een woord waaraan ik dikwijls heb gedacht toen ik twee
en een halve maand reisde door Nigeria en Kameroen. Dat is te
kort om een ook maar enigszins gefundeerd oordeel over de situa
tie uit te spreken, maar toch lang genoeg om aan te voelen wat
professor Busia onder woorden bracht.
JAN SMETERLIN
(Foto L.D., Holvast)
Misschien belicht Smeterlin de
wereld van Chopin voor het huidige
geslacht te eenzijdig. Dit zou men
dan als enige manque kunnen aan
merken ondanks de veelheid aan
charmante klanken, soepele nuances
en betoveirende passages, die deze
pur sang kunstenaar weet uit te
strooien. Maar tochdesondanks
blijft Smeterlins spel een ware wel
daad, want wat hij speelt zijn geen
nutteloze herhalingen, maar levende,
innig poëtisch doorvoelde herschep
pingen, waarmee hij nog altijd zijn
toehoorders in zijn ban brengt, on
danks het feit, dat tegenwoordig ook
andere, minder „romantische", zelfs
furieuze of demonische opvattingen
denkbaar zijn.
Hóe ook: Smeterlin heeft Chopin
Hef, en roept liefde bij anderen voor
Chopin op. Hij maakt de zaal ge
lukkig: alsof tijd en wereld sinds het
ontstaan van deze wierken hebben
stil gestaan.
Dit is het merkwaardige: ook de
nwdernei mens bljjft zich verwant
voelen met dize Chopin. Wellicht
ook niet merkwaardig, want ware
kunst is niet aan tijd geboden
IVog steeds macht
Uit Chopins onvoorstelbaar grote
produktie deed Smeterlin een greep:
door de vertolker door-en-door „ge
kend". door de Chopin-liefhebber al
evenzeer. Niets „nieuws", maar
onder deze handen steeds een open
baring, veel daarin overgoten door
R.K. weck van
geloofsvernieuwing
In de acht r.-k. parochies van Lei
den, Oegstgeest en Leiderdorp wordt
van zaterdag tot en met zondag 24
lebniari een z.g. „Week van geloofs
vernieuwing" gehouden. In deze be-
zinningsweek, die geruime tijd inten
sief is voorbereid, zal vooral de na
druk werden gelegd op de omscha
keling van een in zichzelf gekeerde
privé levenshouding naar een meer
open beleving als herkerstening van
öe gemeenschap. Negen verschillende
onderwerpen, onder het motto: „De
Kerk. dal bent u", zullen op deze
avonden door twintig priesters, ver
deeld over de acht parochies, worden
behandeld.
De week van geloofsvernieuwing
valt in hei kader van de Milieu- of
Leken-missie, een actie, geboren uit
het besef van de ontstellende geeste
lijke nood, waarin vele duizenden in
ons land zich bevinden en welke nood
gepaard gaai met een grote geloofs-
verslapping en -afval. Het streven
van de Milieu-missie is erop gericht,
in een bepaald milieu de opvattingen
van het christendom door zoveel
mogelijk mensen te doen aanvaarden.
Veel aandacht wordt besteed aan
een gek oJsverkondiging en een ziel
zorg welke zijn aangepast aan de
nieuwe tijd: een hechtere samenwer
king tussen priesters en „leken" staat
hierbij voorop, waardoor er sprake
zal kunnen zijn van een „gezamen
lijke zielzorg".
Zielsverhuizing
Het is ook de ervaring van de
hervormde zendingsarbeiders, die
verleden jaar naar Afrika zijn ge
gaan. Dezer dagen las ik een brief
van de vrouw van dokter Middel
koop. Ze werkten jaren op Timor
in Indonesië. Nu wonen ze in
Itigidi, een dorpje aan de Cross
rivier in Oost-Nigeria. In novem
ber werd daar een klein zieken
huis geopend, waarbij verschei
dene ministers aanwezig waren.
De hervormde zending stelde voor
dit ziekenhuis een arts en een
vroedvrouw ter beschikking. Over
enkele maanden zal er nog een
verpleegster volgen. Met deze be
zetting zal het mogelijk zijn ook
in de dorpen rondom het zieken
huis te gaan werken, want het
heeft geen zin mensen te genezen
wanneer niet de oorzaken van de
ziekten, de verkeerde voeding en
hygiëne, betreden worden.
Even naar <le hemel
Mevrouw Middelkoop schrijft: Naar
onze mening heeft het christendom
de mensen hier maar heel luchtig
geraakt. Het heeft ze niet anders ge
maakt. Ze zijn lid van de kerk. maar
dat weerhoudt ze niet om zonder uit
zondering, ook de kerkeraadsleden, te
geloven in een zielsverhuizing. Men
praat er vry met ons over en als je
vraagt naar de hemel dan zeggen ze:
„O ja, daar gaan we even heen, maar
dan kom je weer terug in een andere
baby". Zo weten ze ook dikwijls bij
de geboorte van een kind te zeggen:
„dat is die en die", doordat ze be
paalde tekens herkennen. Een ander
voorbeeld: een oude man werd in
verschillende ziekenhuizen afgewe
zen, men durfde zijn hernia niet te
opereren, er was teveel risico aan ver
bonden. Toch wilde hij graag gehol
pen worden want „anders had je in
je volgende leven weer last van dat I
Zwarte kunst
lk hoorde van een theologische,
school waar één van de meest be
lovende studenten zelfmoord had
gepleegd. In een brief aan de
rector, die hij voor zijn dood ge
schreven had, deelde hij mee, dat
hij tot deze zelfmoord gedwongen
was, anders zou hij op een vrese
lijke wijze worden vermoord.
Toen men deze zaak ging onder
zoeken werd het duidelijk dat er joe-
Joe in het spel was, zwarte kunst.
Deze jongeman, die een christen was,
had zich daar niet van los kunnen
maken, blijkbaar had het lot hem
aangewezen en was hij gedwongen
tot deze wanhoopsdaad. Het geloof en
het wrede Afrikaanse heidendom
hebben gevochten in de ziel van deze
jonge theoloog en het heidendom
j Ds. I'. J. Mackaay J
vertelt
t
Ds. P. J. Mackaay te Oegst- t
geest, secretaris van de Raad t
voor de Zending der Ned. t
Herv. Kerk, die onlangs te- r
rugkeerde van een reis naar i
Nigeria en Kameroen (West- i
Afrika) en daar niet alleen t
geconfronteerd werd met het t
„jonge" christendom, doch J
ook met tal van heidense
praktijken, zal in een aantal J
artikelen, waarvan wij hier J
het eerste publiceren, zijn in- J
drukken weergeven van dit
bezoek.
heeft de overwinning behaald. Wie
zal schatten hoeveel Afrikaanse
christenen, overal levend temidden
van springlevend heidendom, in deze
strijd geworpen zijn? En wie zal zeg
gen hoevelen het onderspit delven,
ook als dit niet tot zelfmoord leidt?
IViet wanhopen
Dit is geen reden om aan de
toekomst van het christendom in
Afrika te wanhopen. Zo is het al
tijd geweest waar het Evangelie
de strijd aanbond met het hei
dendom. Zo was het in het aller
eerste begin.
Mevrouw Middelkoop schrijft in
haar brief: „U kunt zich wel inden-
Een Modeshow, die u alle
mogelijkheden van de nieuwe
lente- en zomermode 1963
toont. Geen extravagante
modellen maar mode, die u
zelf kunt maken, die u zelf
graag dragen zult.
5 aardige mannequins tonen
u mode in alle maten, voor
alle maten (ook de grote),
'n Kans, die niemand missen
mag. Zorg daarom dat u
tijdig een plaatsbewijs hebt
f 1.- voor de
LIBELLE MODESHOW
in de Stadsgehoorzaal te Leiden
op maandag, 18 februari 1963.
Aanvangstijden
1e show 14.30 uur
2e show 19 00 uur
3e show 21.15 uur
Kaartverkoop aan de zaal op vrij
dag, 15 februari van 11-14 uur en
voor zover nog kaarten aanwezig
een half uur voor aanvang van
elke show.
weer erg aanspreken en troosten. We
zien het daar immers ook, een inten
se beleving, een blijde overgave en
dan weer een terugval in heidense
gewoonten en vormen".
Zo was het ook toen het Evangelie
in de vroege Middeleeuwen West-
Europa heeft bereikt en de Germanen
riep uit de dienst van Wodan en
Donar en Freija. Wie zich verdiept
in de kerkgeschiedenis van West-
Europa vindt in die eerste eeuwen
allerlei parallellen met wat thans in
Afrika te vinden is. Wie dat weet zal
het niet eens zijn met de Kameroe-
nese predikant die zei: „het christen
dom is een zaak van de blanken, als
ze Afrika verlaten zal het verdwij
nen". Maar zoals de oudere kerken
ken dat de brieven van Paulus ons 1 van Engeland en van Rome de jonge
kerken hier ln West-Europa in haar
strijd met het Germaanse heidendom
terzijde stonden, zo zullen thans de
oudere kerken van West Europa de
christenen in Afrika moeten helpen
om de weg te vinden en staande te
blijven.
Sinds twee jaar is nu ook de
Ned. Herv. Kerk hiertoe geroepen.
Wij weten nog in de verste verte
niet wat ons in dit nieuwe werk
te wachten staat. Het is echter
wel duidelijk dat het een grote
krachtsinspanning zal vragen en
van haar zendingsarbeiders en
ook van de gemeente die achter
hen staan een sterk geloof.
P. J. Mackaayy
Zoals bekend had de directie van de N.Z.H.V.M. in 1961
reeds plannen om het haltegebouw en het rayonkantoor aan het
Stationsplein belangrijk uit te breiden. Op deze plannen is thans
de rijksgoedkeuring ontvangen. Ook kan de gemeentelijke bouw
vergunning op korte termijn tegemoet worden gezien, zodat de
bouw niet lang meer op zich zal laten wachten.
De uitbreidng van het haltegebouw
bestaat in hoofdzaak uit het aan
bouwen van een nieuwe vleugel van
twee etages waardoor een totale
ruimtevermeerdering van circa 225
vierkante meter wordt verkregen.
Deze ruimtewinst zal straks zowel op
de begane grond als in verdieping
ding". Daarom wilde hij ondanks alle l'ru,: u Wnden 2'>n
gevaren onder het mes.
Dansen in kerk
Op mijn reis ivas ik twee dagen
in Itigidi. Op zondag ging ik er
naar de kerk. Wat ik er mee
maakte zal ik niet licht vergeten
Het was een speciale dienst, waar
in allerlei gemeenteleden een bij
drage gaven. Er was een vrouw,
die dajiste voor de kansel en zong
met een gezicht dat straalde van
blijdschap. Het was een Engels
lied „to the glory of the Lord", tot
eer van de Heer. Dat blijde ge
zicht van die dansende vrouw en
de wijze waarop ze zingend haar
geloof beleed, heeft een geweldige
indruk op me gemaakt.
Een half uur later danste en
kele vrouwen in diezelfde kerk.
Maar toen op een manier waarop
hef heidendom open en bloot
werd gedemonstreerd. Het was
eigenlijk weerzinwekkend. En het
ergste was, dat de gemeente, de
evangelist die de dienst leidde in
cluis, er allerminst door werd ge
schokt.
Eigenlijk werd in die twee ervarin
gen daar in de kerk van Itigidi het
hele probleem van het christendom
in West Afrika gedemonstreerd.
Er zijn er, meer vrouwen dan man
nen, die het christelijk geloof belijden
met een grote overgave. Er zijn er
veel meer, die wel gedoopt zijn, maar
wier leven nog volkomen bepaald
wordt door het heidendom. Ze gaan
naar de kerk, maar ze geloven ook in
zielsverhuizing. Ze zijn gedoopt, maar
hun leven wordt beheerst door de
joe-Joe, de zwarte kunst, en allerlei
magische praktijken. Ze zijn chris
ten, maar ze leven polygaam, zelfs
kerkeraadsleden hebben meerdere
vrouwen. Dat wordt heel gewoon ge
vonden hoewel het officieel wordt af
gekeurd. Men komt daarom ook niet
aan het Avondmaal.
Op de begane grond, krijgt het
kantoor (4.90 bij 5.60 meten van de
haltechef een centrale plaats tussen
de ruimte voor inlichtingen, perso-
neelkamer en de wachtkamer, terwijl
de ligging toch zodanig is, dat de
haltechef een behoorlijk uitzicht
heeft op het busstation.
De inlichtingenruimte, voor Leiden
een nieuwtje «afmeting 2.40 x 3.30
meten, wordt door een glaswand ge
scheiden van het kantoor van de
haltechef, waarin een balie met een
loket zal worden gemaakt voor het
geven van inlichtingen door de lo-
kettiste, die tevens met de bedie
ning van het hoofdtoestel van de
telefooncentrale zal worden belast.
In de wand tussen het kantoor van
de haltechef en de wachtkamer zal
de balie gemaakt worden voor de
verkoop van abonnementen en week
kaarten.
Ruime wachtkamer
Vanaf het Stationsplein is dc ruime
wachtkamer afmeting ca. 8.60 hij
12.50 meter bereikbaar via het
portaal dat in de zuidoostgevel zal
worden gebouwd.
Veel glas zowel in de zuidoost- als
de noordoostgevel zal de bezoekers
een goed uitzicht geven.
Aan de noord westzijde wordt de
wachtkamer begrensd door de cen
trale verwarmingsruimte, toiletten,
bergruimte en een naar de eisen des
tijds in te richten buffetruimte met
keuken, welke laatste door middel
van een in de wand te maken loket
in verbinding zal staan met de per-
soneelkamer voor het verstrekken
van consumpties aan het personeel.
De personeelkamer met deuren in
verbinding staande met de ruimte
voor inlichtingen en de entree, zal
met de afmetingen van 6 bij 7.40
meter in vergelijking met de huidige
behuizing, drie keer zo groot worden.
Naast de personeelkamer bevinden
zich de entree met portaal en een
tweede trapopgang naar de verdie
ping, een garderobe- en bergruimte
een ruimte waarin de nieuwe tele
fooncentrale geplaatst zal worden en
een hierbij behorende accukast onder
de trap alsmede de personeelstoilet-
ruimte.
De verdieping van het bestaande
gebouw zal een grote gedaantewisse
ling ondergaan, aangezien van alle
wanden slechts het rookkanaal van
de centrale verwarming blijft be
staan.
Familieberichten
(Overgenomen uit andere bladen)
Geboren: Johan Hendrik Willem,
zn van dhr en mevr. Swellengrebel—
Lodder, Aerdenhout; Jan Hendrik,
zn van ir. en mevr. Van Tuilvan
den Berg, Wageningen.
Overleden: Dr. J. C. van Heusden
(man), Wageningen; C. F. Nieuwen-
huyzen (man), 63 jaar, Delft; J. P,
Remijnse iman), 83 jaar. Rotterdam;
T. A. J. Kortebos—Boltjes (vrouw),
75 jaar. Baarn; Mr. P. S. L. Gong
grijp <vr.>, 78 jaar, Aerdenhout; H.
Westerveld «vrouw), 81 jaar, Rotter-*
dam; Th. Gallas «vrouw», 55 jaar.
Amsterdam; Dr. A. P. J. A. Verschoor
(man), 90 jaar. Nunspeet.
Tussen de reserve-ruimte en he1>
kantoor van de afrekenaars werd de
normale gangbreedte van één meter*
vijftig verbreed tot 245 meter, een
ruimte bestemd voor het personeel,
dat komt afrekenen.
Teneinde tochtverschijnselen in de
gang te voorkomen zullen deuren ge
maakt worden nabij de bestaande
trap en bij het kantoor van de bui*
tendienst.
Ter plaatse van de kantoren voot
Rovnlp kantoorruimte de hoofdcontroleurs en controleurs,
Koyaie Kantoorruimte zullcn de thans aanwezice h0ogzit-
tende ramen in de noordwestgevel
worden vervangen door ramen met
een vensterbankhoogte van ongeveer
90 centimeter. In rustige kleuren zal
het interieur en het exterieur wor
den geverfd.
Met het gereedkomen van dez«
verbouwing zal tevens een mooi aan*
sluitend geheel met het huidige Sta-
j tionsgebouw zijn verkregen.
In het gedeelte van de uitbreiding
zullen o.a. komen het kantoor van de
rayonchef, een kantoor voor de bui
tendienst en het kantoor voor de ad
ministratie. Grenzend aan het kan
toor voor de administratie krijgen de
afrekenaars hun kantoor. Verder
zullen ln het bestaande gedeelte ge
maakt worden de kantoren van de
hoofdcontroleurs controleurs en ar
chief. alsmede een reserveruimte van
2.40 bij 4 40 meter, de toiletten, gar
derobe en de van de bestaande naar
de nieuwe trap lopende gang.
Het nieuwe haltegebouw na c/e
uitbreiding
