Bij Kamerlingh Onnes:
gelukkig kunstenaar
Stuwende Bentz van
den Berg als „Ga lilei
Gezellige mensen halen Heineken in huis
kunst
kalei öoscoQp
Dicliter-roiiiancier
de jong overleden (64)
VONDELING DAAGT
DE QUAY UIT
psrel per dag!
Fijnzinnig erudiet
bemint schoonheid
Bewogen beeld van
man der wetenschap
BENDER
Ontiiaastiiig
Bulgaarse
landbouw
EEN EE VEN VAN SCHILDEREN
PREMIERE IN l)EN HAAG:
Literatuur en leven één
Voor debat voor radio of
tv
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 7 februari 1963
Vierde blad no. 30878
?5
Advertentie
(Van onze kunstredactie)
DE schilder Harm Kamerlingh Onnes, telg uit een bekend ge
slacht, wordt 15 februari zeventig jaar.
Kamerlingh Onnes: wie hoorde niet van de Nobelprijswinnaar, de
natuurkundige Heike Kamerlingh Onnes, hoogleraar aan de
Leidse Universiteit, zijn oom? Of van de schilder Menso Kamer
lingh Onnes, zijn vader?
De a.s. zeventigjarige woont in een kleine woning met atelier
annex pottenbakkerij aan de Valkenburgseweg. vlak bij het
Haagsche Schouw.
Een stille woning, naar alle kan
ten een prachtig uitzicht, speciaal op
de Katwijkse duinen: eindeloos
strekt zich het witte veld uit. Het in
terieur van die woning: gezellig
ouderwets, met schilderijen, aquarel
len of tekeningen aan de wand van
confrères als zijn oom Floris Verster,
Arntzenius, Citroen, de Bruyn Ou-
boter, Penningh, van Heel en Hus-
sem. Als lid van Pulchri Studio kent
hij hen allen. Speciaal valt op een
zelfportret van de vader, dat deze op
27-jarige leeftijd maakte.
Maar er is méér: er staan op de
piano mozaïeken, vervaardigd van
kleurige punaises: een speciale lief
hebberij van mevrouw Kamerlingh-
Onnes-Easton, dochter van de inder
tijd bijzonder bekende journalist dr.
C. Easton, hoofdredacteur van het
„Nieuws van den Dag". En er zijn
verschilende „objets d'art", waar
aan men de goede smaak van de fijn
zinnige erudiet herkent. Een man,
wiens leven vrij onbewogen is ver
lopen, wonende in huizen in Leiden
of Oegstgeest, later Den Haag en
Delft, die nu zes jaar geleden zijn in
trek nam in deze kleine, geïsoleerd
liggende woning, waar stilte heerst,
waar men als vanzelf in dit opge
hitste bestaan vol klatergoud, voor
een moment tot rust komt.
Kamerlingh Onnes kan hier rustig
werken, maar toch benauwt dit iso
lement, met zo schaarse verbindingen
hem een weinig. Dit isolement moet
echter zeker tot concentratie leiden,
denken wij: in dit opzicht is deze
schilder te benijden.
Een „eigen neg"
EEN SCHILDER die na dc aanwij
zingen van zyn vader, een eigen
weg zocht en vond, een autodi
dact. die nimmer een academie of
schildersschool bezocht, maar thans
gedurende een halve eeuw zün stuk
ken maakte met de visie, de kunde,
de volle toewijding van de ware kun
stenaar.
Niet iemand, die reclame zoekt in
het „aan-de-weg" timmeren, maar
die door uitgesproken artistieke ga
ven en het steeds naarstig zoeken
naar hetgeen hem als ideaal voor
ogen stond en dit ook veelvuldig wist
te realiseren, zich met zijn werk een
Het echtpaar
Kamerlingh Onnes-Eastcn
(Foto LD. Holvast)
Hij zocht het steeds in het intieme.
Aanvankelijk in impressionistische
stijl, later voor zichzelf een realisme
vindend, dat typisch persoonlijk en
karakteristiek is.
in wijde kring voortreffelijke naam
verwierf, ook sinds 1933 als potten
bakker en vervaardiger van prachtig
gevonden gekleurde glazuren.
„Ik heb nooit diepzinnige of grote
doeken willen maken" zegt de schil
der.
Véél portretten, landschappen,
stilevens. veel humor in latere deco
ratieve scheppingen: raak geobser
veerd. waarin de hand van de ..mees
ter" dikwijls geprononceerd de dingen
weergeeft, zoals zij werkelijk zijn. Im
pressies tevens van buitenlandse rei
zen: de schetsen in het vreemde land
gemaakt en bü thuiskomst
in het atelier snel uitgewerkt:
„anders was je weer vergeten, hoe het
was".
Met de abstracten is Kamerlingh
Onnes niet meegegaan, al heeft hij
grote aandacht en ook dikwijls
waardering voor hetgeen zij ma
ken.
Deze schilder behoort niet tot een
bepaalde school, wisselt veel van stijl,
grijpt dikwijls ook op het vroegere
terug. Toch is bij hem duidelijk een
evolutie te onderkennen, zoals bij
iedere kunstenaar, die een lang leven
achter de rug heeft en dat leven góed
wist te leven.
En bij dit alles is zijn distinctie
evident hetgeen ook tot uitdrukking
komt tijdens het korte gesprek, dat
wij met hem voerden en waarbij me
vrouw Kamerlingh Onnes een kopje
thee serveerde.
Tevredenheid
WIJ achten Kamerlingh Onnes
een gelukkig mens: wonend te
midden van veel. dat in de
loop der jaren vertrouwd en dierbaar
is geworden, ongetwijfeld levend in
het besef, dat zijn kunstenaarschap
velen tot dankbaarheid stemt.
Een kluizenaar is Kamerlingh On
nes niet.
Daarvoor staat hij, met uitzonde
ring wellicht in deze ijskoude vries
dagen, teveel in de wereld.
Maar er is toch iets zeldzaam
moois, dat onwillekeurig opvalt in
deze kamer, waar een grote witte
poes aandachtig het gesprek be
luistert: een stemmingsvolle sfeer
van rustige tevredenheid, die van de
man afstraalt, aan wie men zoveel
kunstzinnig geslaagde doeken heelt
te danken.
Het moet heerlyk zijn. om als de
leeftijd der sterken is bereikt, zich
nog steeds met zoveel ambitie te mo
gen wijden aan de „dingen der
schoonheid", die een mens bemint.
Wij verlaten het kleine huis.
waarvoor twee beelden van bos
goden zijn geplaatst: het is dui
delijk. dat hier een artiest woont.
Een artiest, die de schoonheid
hoog houdt en daarvan in zijn
werk menigmaal een groot getui
genis geeft.
Mogen tallozen zich opmaken,
zijn op donderdag 14 febr. in de
Lakenhal te openen eretentoon-
stelling te bezoeken.
Iemand als Kamerlingh Onnes
verdient die belangstelling.
'n Vrouw denkt erom
dat er altijd 'n biertje in
huis is. Dat brengt man
lief in voortreffelijke stem
ming. Proost!
'n Man staat erop
dat zijn bier Heineken
heet. En terecht. Niet voor
niets wordt het over de
hele wereld gedronken!
PILSENER, MÜNCHENER,
OUD BRUIN, EXTRA STOUT
(Van onze kunstredactie)
Eerst tegen middernacht beëindigde Han Bentz
an den Berg
Plan van Norstad
voor Europese
radarinspectie
Generaal Lauris Norstad, die op
perbevelhebber van de NAVO-strjjd-
krachten in Europa is geweest, heeft
voorgesteld een zone in Europa in te
stellen van de Oeral tot de Golf van
Biskaje, die vanuit de lueht en te
land met radar geïnspecteerd zou
moeten worden. Norstad ziet de in
stelling van een dergelijke zone als
een eerste stap om onverwachte aan-
ling: het armzalige voordoek, de ma-(vallen te voorkomen. De diverse
pere licht- en geluidsprojectie, waar- strijdmachten zouden niet ingekrom-
door de muziek van Hans Eisler pen behoeven te worden.
vrouwenkoor, fluit, klarinet en kla
44
toch afbreuk doet aan de voorstel-
vecimbel) niet in de juiste verhou
ding staat tot al hetgeen op het to
neel. meermalen in grote bewogen
heid, speciaal door de stuwkrachtige
Han Bentz van den Berg, gepres
teerd wordt.
Enerzijds de man van de weten
schap, anderzijds de levensgenieter,
als Galileo Galilei in de titelrol van Bertold Brechts ..Het leven 'lie van „lekker eten" houdt en ook
l i j j ij T- c i i al daarom niet tegen de folteringen
van Oalilei tijdens de Haagse premiere in de Kon. bchouwburg van de Inquisitie bestand is. daar-
zijn strijd tegen de kerk, in casu de ..Heilige Inquisitie". Zijn strijd ;mee zjJ» eigen „gezond verstand"
om de waarheid, welke tenslotte overwonnen heeft. Hel
verstand" tegen verouderde leerstellingen Aristoteles)
In krachten als Mimi Boes-
om de waarheid, welke tenslotte overwonnen heeft. Het „gerond i oSnd"Te^slotte "tih 8 de 8 emd-
overwinning behaald.
Ook al legde Galilei zich bij het oor- Maar het geheel, weergegeven
deel der Inquisitie neer, ook al her- door dc talrijke leden van de Ned. c
riep hij zijn inzichten omtrent het C'omedie uit Amsterdam, welke over nach, Sandy Huegenot van der
nieuwe wereldbeeld de aarde niet een groot aantal tegen hun belang- r ,nfJ<>n Hans Crniset Toan
langer het middelpunt van een uni- rijke rollen opgewassen krachten he- ^inuen- l**ua ju«m
versum, daarmee bewijzend dat de schikt maakte onder deskundige Kemmelts. Hans L.roiset, Kam-
theorieën van Copernicus juist zijn) regie van Ton Lutz, die zelf de rol ses Shaffy en talloze anderen
ook al leefde Galilei de laatste acht van Kardinaal-Inquisiteur op zich
jaren van zijn leven in afzondering had genomen, een hooiende en in vond hij tegenspelers van groot
dooi een monnik bewaakt zijn menig opzicht magistrale indruk, i formaat,
ideeën veroverden tenslotte de wereld .Men denke vooral aan de scène r? Ap
en de kerk heeft er zich bij neer- 'een van de 13). waarin Paus I r- ^en belangwekkende premiere,
gelegd. Mei alle consequenties van hanus. de vroegere kardinaal Barbe- welke tot nadenken Stemt, voor-
Idien, want de heersende maatschap- 1 rini (Johan Fiolet) en de kardinaal- -,1 in ...j -,i_ Ap~p 'n A*
pelijke orde kreeg in elk opzicht een i inquisiteur hun gesprekken voeren. a' 'n een tl|a als Qe2e' waarm ae
lelijke deuk
Volgens Norstad zou men moeten
beginnen met uitwisseling van
„blauwdrukken", waarop alle mili
taire installaties en de legerine van
de strijdmachten in het omschreven
gebied staan aangegeven. Norstadi
ontvouwde zijn voorstel in de door
hem opgestelde tekst voor een rede
tot. de leden van de Kamer van Koop
handel van Minneapolis.
Scheidsrechter Leo Horn zal de
volgende maanden twee voetbalwed
strijden in Engeland lelden. Op 12
maart zal hij de wedstrijd voor de
kwartfinales om de Europabeker voor
bekerwinnaars fluiten tussen Totten-
ham Hotspur en Slovan Bratislava
(Ts. Sow.) en op zaterdag 6 april ir*
het Wembley-Stadion in Londen de
landenwedstrijd Engeland-Schotland,
Advertentie
Madame d'Houville
dichteres overleden
In Parus is. als gevolg van het ont
ploffen van een verwarmingsappa
raat in haar kamer, in de nacht van
dinsdag op woensdag, overleden de
Franse dichteres en schrijfster ma
dame Gérard d'Houville. Zij verwierf
in het begin van deze eeuw grote
faam met haar werken en werd f'oor
de Franse Academie in 1918 onder
scheiden met de grote prijs voor lite
ratuur en in 1958 met de grote prijs
voor poëzie. Mevrouw d'Houville pu
bliceerde haar eerste gedichten ii
1894, in de „Revue des deux mondes".
„Als twee druppels water"
naar Cannes
De nieuwe speelfilm van Fons
Rademakers „Als twee druppels
water" zal Nederland vertegenwoor
digen op het filmfestival in Cannes
van 9 tot 22 mei. De definitieve
Nederlandse inzending is nog niet
samengesteld. Vooruitlopend op een
beslissing over de Nederlandse in
zending heeft de staatssecretaris van
O. K. en W„ mr. Y. Scholten echter
reeds besloten in ieder geval „Als
twee druppels water" naar Cannes
af te vaardigen.
5V
(Van onze Kunstredactie)
Te Amsterdam is in het Wil-
helminagasthuis op 64-jarige
leeftijd overleden de dichter en
romancier David de Jong. Hij
was een half jaar geleden terug
gekeerd van een reis naar Is
raël, waar zijn pleegdochter
woont. Sindsdien is hij ziek ge
weest.
David de Jong werd 9 augustus
1898 te Amsterdam geboren als twee
de zoon uit een gezin, dat vijf kin
deren zou gaan tellen. Zijn vader
was arm. David de Jong was tot zijn
zestiende jaar meestal ziek, zo
dat hij vrijwel geen onderwijs heelt
genoten in die periode. Hij werd
hulp in het winkeltje dat zijn moe
der was begonnen om het- hoofd bo
ven water te kunnen houden, later
jongste bediende in de bibliotheek
van het Koloniaal Instituut, vervol
gens amanuensis.
Hij debuteerde met verzen, waar
van de titels reeds het conflict van
individualistische romantiek en so
cialistische gemeenschapszin aan
duidden: „Eenzame opstandigheid"
(1925), „Melancholische monologen"
(1927). In die tijd had hij veel steun
aan C. S. Adama van Scheltema. In
1921 en 1922 was hij in Zwitserland
geweest, waar hij klerk werd bij de
administratie van een sanatorium.
Daar waren zijn bundels onstaan.
In 1930 huwde hij en begon mid
den in de crisistijd een boekhandel
in Amsterdam. Uit die periode stamt
zün roman „De stenen doolhof"
Amsterdam). Zijn ervaringen met
Brecht componeerde een Galilei-
rol welke Han Bentz van den
Perg op het lijf geschreven is en
die. ondanks de zwakheden van zün
stuk, naast de zéér sterke episodes,
zijn acteurscapaciteiten tenvolle
recht óoet wedervaren.
Nog altijd hevig actueel is het hier
beschreven probleem: de weten-
j schapsmens tegenover de kerkelijke
'oer. Werd de in 1955 gestorven Je-
zuiet-pantheoloog Teilhard de Char-
din mei zijn evolutieleer ook niet
als gevaarlijk bestempeld en liet
Kardinaal Ottaviani zijn boeken
op seminaria en r-k bibliotheken niet
verbieden? En is daar niet ln poli
tiek opzicht een Boris Pasternak, die
de Nobelprijs niet in ontvangst mocht
nemen?
En zc zijn er talrijke andere voor
beelden aan te wijzen, waaruit dui
delijk blijkt dat de geestelijke vry-
U1IJIIV UIIIRU uat UL CLtCltllJIVt »,1I
K«o^m0Arilge waar Zljn heid nog immer sterk belaagd wordt,
boekhandel was, leidde tot romans 1
die veelal een historisch toename mei
sociale achtergrond hebben: „Het rv-
pen van de tijd" (1939), „Een bur
ger-koning" (1947) een roman
over een patriciër uit de 17e eeuw
in wie het conflict tussen individu en
gemeenschap wordt getypeerd
„De nar Estebanillo' '(1949). een stu
die over Maurits Dekker '1946'. die
hem zeer na stond, en in 1956 de
biografie „Rembrandt, vorst der
schilders".
David de Jong geloofde niet in
De rijke verscheidenheid der scè
nes décors' en kostuums vergoedt
ruimschoots wat in ander opzicht
geestelijke vrijheid" Jiet helaas
nog steeds zwaar te verduren
krijgt
H.
Breeht heeft dit vilten aantonen:
de strijd tassen de behoudenden, de
onpersoonlijken, de gemaskerde ja-,
en neeknikkers tegenover de indivi
dualisten, de progressieven, die de
ontwikkeling de dingen net tegen
houden, maar vooruil stuwen.
In een niet minaer dan .,er uren
durend'» veroning heefr I recht een
treffend beeld van Galileis leven ge
geven. a! moet toegegeven worden,
dat hij zich wel veelvuldig van de
- - - goedkope effectmiddelen bedient, wei
een scheiding tussen literatuur en ke men zich ook van zijn „Schweyck"
leven. „Voor my is literatuur be- herinnert: op het doek geprojecteerde
(Van onze Hilversumse
correspondent)
Prof. ir. A. Vondeling, fractievoor
zitter van de Party van de Arbeid in
de Tweede Kamer, heeft dc minister
president prof. dr. J.E. de Quay en
de, fractievoorzitter van de K.V.P. dr.
W.L.P.M. de Kort uitgenodigd voor
een openbaar gesprek naar aanlei
ding van dc uitlatingen van deze
K.V.P.-woordvoerders op het zoge
naamde Overijssels Appèl.
Prof. Vondeling, die tijdens een
part ij vergadering van de afdeling
leefd en een onderdeel van het pro
ces van de zclf-ontvoogding, dat ik
mij als zoon uit het volk voor ogen
stel".
toelichtingen, een meer dan levens
grote pop, Galilei overigens voortref
felijk t.v perend, maskers, quasi-elec-
tronischc muziek enz.
Vondeling, noch de voorzitter van de
Partij van de Arbeid, de heer J.G.
Suuihoff, heeft in de Kamer of op
het congres iets dergelijks gezegd.
„Het heeft geen zin te herhalen op
welke punten wij kritiek hebben",
aldus prof. Vondeling.
Hij stelde vervolgens, mede namens
de heer Suurhoff, de minister-presi
dent en dr. de Kort voor in een ge
zamenlijke bijeenkomst voor radio of
televisie of op een vergadering, feit
tegenover feit te stellen. De kiezers
kunnen dan zelf een zuivere balans
maken.
H „Ik sta ervan te kijken, dat er op
Bussum sprak, zei pijnlijk getroffen het Overijssels Appèl geen alterna
te zyn door een uitspraak op het tieven, geen andere wegen zijn aan-
Met alle vitaminen onmisbaar voor i
gezondheid! Bij prikkelbaarheid, over-
j vermoeidheid en neerslachtigheid.
I
appèl. De socialistische oppositie zou
hebben beweerd, dat het huidige ka
binet niets tot stand heeft gebracht.
Spreker zei benieuwd te zün, waarop
de minister-president in zijn verkla
ring had gedoeld. Want noch hij, orof.
EXPOSITIE WERKEN
JACOB NANNINGA
Werken van de vorig jaar over
leden kunstschilder Jacob Nanninga
worden van 12 februari tot 8 april
in het Gemeentemuseum in Den
Haag geëxposeerd. De tentoonstel
ling wordt geopend door de Haagse
wethouder van O mr. M. Vrolijk.
Vingeroefeningen maken of recitals geven... U
vindt zeker uw instrument in ons uitgebreide
assortiment met vele wereldmerken. Van de mo
derne Rippen Sonora, tot de grandiose Steinway.
Kom gerust keuien en kiezen. U kunt verzekerd
zijn van een verantwoord advies.
Bel of schrijf om onze foto-brochore nr. 60 A
Leiden, Hoogewoerd 90, tel. 20097 Amsterdam
deskundig in klan"k
Arnhem Breda Rotterdam
VERKIEZINGEN
IN CANADA OP
8 APRII
Gouverneur-generaal George Va
nier van Canada heeft premier Die-
fenbaker toestemming verleend het
parlement te ontbinden. Op 8 april
zullen er nieuwe verkiezingen worden
gehouden.
De conservatieve minderheidsrege
ring van Diefenbaker viel dinsdag
avond op een motie van wantrouwen
inzake dc defensiepolitiek. Gistermor
gen hebben de conservatieven verga-
I Peter Post en de Italiaan Ter-
I ruzzi zegevierden gisteren in de zes
daagse van Milaan.
zün politieke leven nog nooit zoveel
steun had gehad als op deze verga
dering. Diefenbakers minderheidsre
gering is sinds 1957 aan het bewind.
Volgens de Canadese wet blüft de
regering-Diefenbaker in functie na
de ontbinding van het parlement.
Mochten de conservatieven de ver
kiezingen winnen, dan blijven Die
fenbaker en de zijnen aan het be
wind. Verliezen zij. dan blijft de re
gering aan. tot zij de zaken op be
hoorlijke wijze kan overdragen aan
De heer Jos de Gruyter zal de derd. Diefenbaker verklaarde na af- jde vertegenwoordigers van de party
Het communistische regime heeft
maatregelen bevolen, welke neerko-
gegeven", aldus prof. Vondeling, die
erop wees dat de Partü van de Ar
beid 60 moties tijdens de regering-De
Quay had ingediend, waarin verzocht
werd een ander beleid te voeren.
„Wü menen met recht te kunnen
zeggen dat het beleid van de regering
op vele onderdelen beter had gekund"
Prof. Vondeling leverde nog felle kri
tiek op de minister van Defensie, die
de vorige week weigerde te zeggttl
welke financiële verplichtingen de re
gering op zich had genomen. Spreker
zou geen ander modern democratisch
land kunnen noemen, waar 't parle
ment zo weinig op zün recht staat.
Regering, partijen' en oppositie had
den als een man opening van zaken
moeten eisen. Het is griezelig dat het
niet is gebeurd, aldus prof. Vondeling.
LAMBO-SAN
i per flacon van
100 multivitamine
I parels f 3.SO
Bij apotheker
en drogist
L
teelt op grond welke in particulier
bezit is uit te breiden en nieuwe
cultuurgrond over te dragen aan par.
ticuliere boeren.
In de resolutie wordt scherpe kri
tiek geleverd op „zekere leiders van
de partij en de economie" die de ont
wikkeling van de particuliere vee
teelt moeilijkheden in de weg leggen.
Op het ogenblik is ruim 90 procent
van het agrarisch areaal van Bulga
rije genaast.
J w - In de resolutie wordt gezegd, dat de
men op een gedeeltelijke ontnaasting agrarische produktie er niet in is ge-
van de Bulgaarse landbouw. Volgens slaagd gelijke tred te houden met de
expositie inleiden.
berichten in Bulgaarse kranten welke
in Wenen zijn ontvangen, hebben de
communistische partij en de regering
van Bulgarije een resolutie aangeno
men. waarin ernstige tekortkomingen
in de agrarische sector worden toege-
loop van de büeenkomst, dat hü in I die de verkiezingen heeft gewonnen, i geven en wordt aanbevolen de vee-
toenemende behoeften en dat meer
melk. vlees en wol dienen te worden
geproduceerd. Daar particuliere
grond van leden van collectieve boer
derijen een zeer belangrüke rol in de
veeteelt spelen dienen die gronden te
worden uitgebreid.
Oecumenisch t.v.
kerkjournaal
R.-K., IKOR en het convent van
kerken gaan samen een kerkelük tv-
journaal uitzenden. Dit is het resul
taat van langdurige besprekingen,
die van de zijde van het rooms-ka-
tholiek kerkgenootschap, de in het»
interkerkelük overleg in radio-aan
gelegenheden samenwerkende ker
ken en de kerken die in het convent
van kerken samenwerken, gevoerd
zün.
De eerste uitzending vindt plaats
op maandagavond 1 april. Eenmaal
per veertien dagen zal, voorlopig, een
kerkelük tv-journaal worden uitge
zonden. Het krijgt een duur van tien
minuten en volgt op het logboek, dat
vanaf half acht wordt uitgezonden.
Het kerkjournaal zal duren van
tien voor acht tot acht uur. In hoofd
zaak zullen op de filmband vastge
legde korte reportages uit alle Ne
derlandse kerken en geloofsgemeen
schappen worden uitgezonden. Het
ligt in de bedoeling by vermeerde
ring van de tv-aendtüd tot een we«
kelüks kerkjournaal te komen.
