ELFSTEDENTOCHTstart onvergetelijk
schouwspel; strijdtoneel een verschrikking
Organisatoren wilden
inschrijving stoppen
Bijna 10.000 deelnemers aan barre schaatsmarathon
fVordt Reinier Paping winnaar
Tocht op zuidelijke
route stopgezet
Deze winter beslist
geen tweede tocht...
ARTIS
125
AMERIKAANSE STAMPEDE
JÏOTE OPRUIMING
DE GAZELLE"
l^neeuwblazer
door
it;
KLEIN OPROER IN DE GROENE WEIDE
Jpgericht 1 maart 1860
Vrijdag 18 januari 1963
Derde blad no. 30859
Afspraken niet
getolereerd
Om herhaling: te voorkomen
van de finish in 1956, toen vyf
rijders tegelijkertijd over de
eindstreep gingen, heeft het be
stuur van de Elfstedenvereni-
ging besloten, dat afspraken niet
kunnen worden getolereerd.
Wanneer twee of meer rijders
gelijk door de finish gaan zullen
zy worden gediskwalificeerd,
terwijl zij tevens voor het leven
uitgesloten worden voor deelne
ming aan de Friese Elfsteden
tocht.
(Van onze speciale verslaggever)
Hoe de start van vanmorgen half zes te beschrijven? Een witte, en soms mistige,
rereld oplichtend niet alleen in de duisternis van de vroege morgen met zijn
lim elf graden vorst, zijn koude, een rij van autolampen op de hoofdweg, maar
ok aan weerzijden vele rijen voetgangers. Duizenden waren getuige van de start
Jlen hadden één doel: de startplaats op het Van Harinxmakanaal, de loods van
jjrage Posthuma, de verzamelplaats van alle wedstrijdrijders, nu in groteren getale
jn ooit tevoren: 578 in totaal, zich koesterende in de weldadige warmte van
e tientallen infrarode lampen, trappelend van ongeduld, pratend om de zenuwen
|eester te blijven en om de tijd te verdrijven.
Terwijl buiten de stroom maar aangroeide, leek binnen de sfeer
s met elektriciteit geladen. Een spanning welke de deelnemers
fceds deed zoeken naar een gunstiger positie welke de uitgang
kekende naar het ijs. Even over half zes klonk het politiesig-
tal: alle verkeer stop. En in dezelfde seconde kon geen auto
ker voor-of achteruit. Onvergetelijk werd de volgende minuut.
het licht van de schijnwerpers van de televisie en de fotogra-
h. terwijl ook de radio-commentatoren breeduit spraken, stortte
th plotselinq een qeweldiqe stroom naar buiten. Het was een
r v 1-1 J "jaucuc" WC aigCIV|JUI «VCCIV Itm uc» ca V|/ «v avvaia aaaa, têj uv, unit
merikaanse stampêde, met dringende en naar voren stormende ^at er bijzonder veel werd gevraagd van het uithoudingsvermogen van de
Strop voor duizenden toerrijders
Het zit de organisatoren van de Elfstedentocht let mee. Na de vele moei
lijkheden in de afgelopen week leek het er op alsof de tocht nu, zij het dan
pers. dravende, rennende,
l Van Haringxmakanaal.
Angstige kreten
e*
startplaats zelf leek niets op
omdat tienduizenden het bedek-
l met slechts een smalle doorgang
^latend voor de rijders. Een enor-
massa wier adem zich in de kou-
rrtfslurht vermengde met de mist.
ie schijnwerpers belichtten het
pel en terwijl de menigte op
leg en naar voren kwam, klon-
j angstige kreten van de talrij-
officials en politie-agenten:
!nk om het ys. Ga toch achter
Zak er niet door!" Het ging
pwel allemaal goed.
t wedstrijdrijders stortten zich
de banken, gevormd door lange
opgestapelde groentekistjes,
den de hoezen her en der, bonden
Friezen of de Noren onder en
gingen ze de nachtelijke duis-
is in.
er minuten over half zes, op weg
Sneek.
Friese langebaan-i ijder. de 29-
boerenzoon Libbe Kerstma,
IJlst. direct gevolgd door D. Ris.
Den Helder en vele. vele anderen.
elfde ijs-marathon was be
ien. In duisternis, in mist en op
slecht ijs.
hetlicht- van fakkels kwamen
rijders in Sneek aanstormen,
op Kerstma, achter hem de be-
le elfstedenrijders Anton Verhoe-
uit Dussen, en Jeen van den
uit Heerenveen. De doorkomst
leek was: Hielke Speerstra. uit
mveen, Piet Venema. uit Hee-
een. J. Walstra, uit Tjerkgaard.
leijering. uit Arnhem en Aad
toning, uit Purmerend.
Slag
het Slotermeer werd de eerste
slag uitgevochten. Bekende
•dencracks hadden elkaar hier
Jtden. Er vormde zich een kop-
van 15 man, met onder an-
I Jeen van den Berg, Jeen Wes-
j Jeen Nauta. Aad de Koning,
Verhoeven en de gebroeders
lam, uit Oosterhogebrug bfj Gro-
struikelende en in snelle draf naar
De rijders maakten een vermoei
de indruk. Zij zaten onder de sneeuw
en ijzel. Hun ogen, oren en neus le
ken bijkans dichtgevroeren. In
Woudsend waren de rijders 25 mi
nuten achter op het tijdschema.
Inmiddels hadden verschillende rij
ders de stryd gestaakt, In Hinde
lopen gingen de Elfsteden-bedwin
gers van het binnenwater over op
het IJsselmeer. Zij moesten daar on
geveer 75 tot 100 meter lopen, wat
hun cadans bepaald niet ten goede
kwam. Verscheidene bruggen werden
voor de rijders Opengedraaid, waar
door de begeleidende auto's alle
moeite hadden om de rit te volgen.
In de Groene Weide werd inmid
dels de eerste uitvaller in de wed-
stryd genoteerd. Het was G. Hultin-
ga uit Boertange, die in Sneek had
en
LEDEREN KLEDING
toebehoren tegen
werkelijk sterk
7 verlaagde prijzen
^"HAARLEMMERSTRAAT 4
laT. 33186 LEIDEN
ijs
IS VI
de buurt van Vrouwbuurster-
i is donderdagmiddag nog een
wak in de route van de Elf
intocht ontstaan toen een
iwblazer van de vliegbasis
'arden, die ter plaatse werd ge
'd om de route te verbreden,
het ijs zakte. Op de sneeuw-
ir zat behalve de militaire chauf-
ook de heer D. E. Kooi uit
Venbuurstermolen. De laatste
onder het kantelende voertuig
et ijskoude water terecht maar
[elukkig niet beklemd zodat hy
spoedig op het droge gebracht
worden. Zijn toestand is thans
De sneeuwblazer is later door
kraanwacen van de vliegbasis
ileept. Het wak heeft men nu
lakend en het zal waarschijnlijk
ll nodig zijn dat op deze plek moet
en „gekluund" want er is naast
at nog een, zij het nauwe, door-
overgebleven.
opm
deelnemers, een ongestoord verloop zou krygen. Maar tegen de middag is
de wind gaan opsteken en dit heeft tot gevolg gehad dat op het Heeger-
meer en de Fluessen de baan volkomen onberijdbaar is geworden door
stuifsneeuw. Het bestuur van de Friese Elfstedenvereniging heeft dan ook
juLst besloten de tocht voor de ryders, die deze meren nog niet hadden be
reikt. in Woudsend te doen beëindigen.
Uiteraard zullen de betrokkenen men schat een paar duizend van de
toerrijders die laat zijn gestart niet voor het Elfstedenkruis in aan
merking komen.
Over de noordelijke route zijn nog geen moeilijkheden gemeld. Het is
echter niet uitgesloten dat ook hier stuifsneeuw spelbreker zal worden en
in dat geval is het bestuur van plan zeker niet meer in het donker te laten
ryden.
besloten zijn poging om een Elfste-
l tlenkniis te veroveren maar te sta
ken. Hij vond het te koud
Wijziging
Vier uur na de start dat is on
geveer 78 km van Leeuwarden ver-
Johan Weerman uit Steiger- I naar het ijs. Hij schoot als eerste
da was de winnaar van de sprint weg voor de etappe naar Sneek. Reinier Paping
wijderd kwamen de ryders in
Hindelopen aan. Er had zich na het
Slotermeer en Staveren een wijziging
voorgedaan. De aanvankelijke kop
groep van 15 man werd versterkt met
nog 5 ryders. Reinier Paping. Libbe
Kerstma en Klaas Lefferstra had
den zich o.m. kunnen aansluiten.
In de kopgroep bevonden zich uit
de omgeving van Leiden de Noord-
wijker Alkemade en Jan van der
Hoorn uit Ter Aar.
De in het begin goed meedraai
ende Max Uitham uit Oosterhoge
brug bij Groningen kon het tempo
niet meer bijbenen, evenals Hielke
Speerstra, de bekende kortebaanrij-
der. Zij vielen terug. Op ruim 5 mi
nuten volgde een tweede groep en
daarachter reed op 2 minuten het
grote peloton.
In Staveren vertelde een wed
strijdrijder, die het gevecht had ge
staakt. dat hy na de oorlog nog niet
zo'n zware tocht had meeg?maakt.
„Het is een hel", zei hij zonder enige
bedenkingen. Hy kon bijna niets
meer zien. daar zijn oogleden zaten
vastgevroren.
Verscheidene rijders kwamen in
Staveren aan met wonden aan de
lippen.
Terwijl andere rijders nog I
haastig onderbinden, starten de
eerste wedstrijddeelnemers reeds
de donkere nacht in.
Scheiding 99
Voorzitter J. L. Hoogland:
In Bolward was de kopgroep
in stukken uiteen gevallen. Om 10.25
uur liet Jeen van den Berg als eer
ste zijn kaart afstempelen. Hij was
in het gezelschap van Reinier Pa
ping. Ancon Verhoeven en J. Uit
ham uit Post Groningen
Vier minuten later kwam Weyss
zes minuten na dc leiders volgden
Van dpr Meulen uit Stien.s en Aad
de Koning Daarachter reed Jan van
der Hocrn alleen, op korte afstand
gevolgd door Jeen Nauta en Piet
Venema
Nada Meijering nog was doorge
komen zagen de vele duizenden in
de verte opnieuw twee ryders na
deren Maar dit tweetal behoorde
niet tot de deelnemers aan de Elf
stedentocht Het waren twee man
nen die in pyjama gekleed voor een
komische noot in de bitter harde
scryd zorgden.
99
Deze winter zal beslist geen
El1 stedentocht meer worden ge
houden, ook al komt er een twee
de, even strenge vorstperiode als
de huidige, aldus de voorzitter
i an de Friese Elfsteden Vereni
ging, de heer J. L. Hoogland. ..Na
deze Elfstedentocht is de belang-
Vlucht
Op weg naar Witmarsum demar
reerde de langebaanryder Reinier
Paping en nam eerst een kleine voor
sprong op zijn drie vluchtmakkers.
In Witmarsum echter was hij al
l-'_- minuut uitgelopen op Van den
Berg. Verhoeven en Uitham. Hier
reed Weyss nog steeds op de vijfde
plaats n.et een achterstand van zes
minuten.
Aad de Koning en van der Meulen
waren in Witmarsum al negen mi-
nuten op Taping achter. Op ll-!2
Sll#kékll\V ,T,inuut volgden Jeen Nauta en Ve-
kjiicvun nema.
Maus Wijnhout j
had pech
Voor een van de vijf winnaars I
van 1956 heeft de elfde officiële f
Elfstedentocht een voortydig
einde gekregen. Maus Wijnhout
t uit de Haarlemmermeer kreeg a
tweemaal toe een manke
ment aan zijn Noren. De tweede f
keer. in de buurt van Sloten.
was de opgelopen schade zo ern- f
stig, dat Wijnhout de strijd f
moest staken. j
stelling voor het schaatsenrijden
verdwenen. De ervaring heeft ons
dat wel geleerd", zei de heer
Hoogland, die met zijn mede-
bestuurders in het hoofdkwartier
in de Groene Weide de jariga
starter Jan de Jong feliciteerden.
Jan de Jong, een groot figuur,
ook in het K.N.G.V., viert zijn
zestigste verjaardag op een ongc-
wone wijze.
In plaats van eens lekker ver
wend te worden met een kop ja
thee op bed, kwam hij al om
kivart voor vier uit de veren om
zich naar de kille startplaats bij
het Van Harinxmakanaal te be
geven. „Reken er maar niet op,
dat ik vandaag nog thuis kom"
waren zijn afscheidswoorden tot
de familie, die het de laatste da
gen te druk had gehad om ca
deautjes voor pa te kopen. Maar
de sportman De Jong deert dit
niet. Een geslaagde Elfsteden
tocht zou zijn mooiste verjaars
geschenk zijn.
In Hindelopen sneeuwde het
licht toen de ryders aankwamen.
De mar.nen zagen blauw van de
kou maar hadden geen tyd om even
bij tc komen. Integendeel, zy moes
ten hier over de dijk.klimmen om
het ijs van het IJsselmeer te berei
ken. waarover zy naar Workum
moeten ïyaen. Om glijpartijen bij
het klimmen zoveel mogelyk te voor
komen had de bevolking stro op de
beide helhngen van de dijk gelegd.
De tocht over het IJsselmeer duur
de voor at koplopers ongeveer 20 mi
nuten Toer. reden zij de haven van
Workum binnen en moesten op
nieuw ovei de dyk klimmen om aan
de andere kant de Workumervaart
te bereiken. De groep werd bij de
controle in Workum aangevoerd door
In Harliiigen
In Ilarlingen had Reinier Paping
drie en halve minuut voorsprong op
Verhoeven, en J. Uitham. Jeen van
den Berg was teruggevallen, waar
schijnlijk door kramp en reed nu in
het gezelschap Weijs op zeven minu
ten. Op tien minuten kwamen dan
Van Der Meulen en De Koning.
De moeilijkheden hoofdzakelyk met
betrekking tot het slechte ys zijn ei
genlijk pas goed begonnen na Wor
kum. Het was aan de ryders duide
lijk te zien. dat het ongelijke ysop-
pervlak met zijn vele scheuren het
onmogelijk maakte om goed in ba
lans te blijven. Het aantal uitvallers
op dit gedeelte van de tocht was dan
ook zeer talryk. Aan de kop deden
zich toen de grote wijzigingen voor.
welke voor Reinier Paping zo'n gun-
I stig verloop hadden. De verdere voor
uitzichten zyn al evenmin gunstig.
Weliswaar was een sneeuwbui slechts
van korte duur maar de oostelijke
wind. die momenteel is aangewakkerd
tot kracht 6. krijgen de ryders van
af Harlingen pal tegen.
I Een van de grote mannen die on-
j derweg de strijd moesten staken was
Klaas Leffertstra, die na een val nog
voor Bolsward opgaf. Om kwart voor
twaalf kwam in Bolsward de eerste
toerryder door. Hy was op dat mo
ment voorafgegaan door een hon
derdtal wedstrijdrijders.
Het besluit van het bestuur
van de Friese Elfstedenvereni
ging om gisteravond even voor
acht de inschrijving met een
maximum aantal wedstrijdrijders
van 550 af te sluiten, heeft in
hotel de Groene Weide een
kleine opstand verwekt.
Sommige laatkomers toonden
zich zich alleen maar teleurge
steld. Zij mopperden wat over
hun vergeefse treinreis en over
snipperdagen, die zij nu voor
niets hadden opgenomen. De
meesten echter stonden te razen
en te tieren in de gang voor het
aanmeldingsbureau.
Bestuursleden werden aange
klampt maar dc organisatoren lie
ten zich niet vermurwen door de ar
gumenten, dat nooit tevoren over
een limiet is gerept, dat iedereen
erop had mogen rekenen tot twaalf
uur in de nacht nog terecht te kun
nen.
Het klonk allemaal zeer overtui
gend en er leek geen speld tussen te
kunnen, maar het bestuur hield het
been stijfen een stijf Fries been
is stijf
Spijkerhard
„Ze zijn allemaal spijkerhard, ze
staan je niet eens te woord", was de
klacht van een teleurgestelde. De
heer J. de Jong. een der bestuurs
leden, vermoeid door de vele bespre
kingen. begreep dat de deceptie
groot moet zyn voor liefhebbers, die
van ver zyn gekomen. „Maar men
moet goed begrijpen, dat wij een
dergelijke maatregel alleen maar ne
men wanneer we ervan overtuigd
zijn dat het niet anders kan. Er zijn
geen deelnemerskaarten meer, er
zyn geen rugnummers meer en bo
vendien, laten we toch eerlijk zijn:
een wedstrijd met meer dan 500 ry
ders is toch geen wedstryd meer.
Neen. het is erg jammer, maar we
doen het niet".
Gewond
(Van onze A'damse correspondent)
Artis, de Amsterdamse dierentuin
zal dit voorjaar zyn 125ste verjaar
dag vieren. Hoogtepunt van de ju
bileumactiviteiten zal zijn de ope
ning van een nieuwe permanente
expositie, „Wereld der duisternis",
een grote afdeling voor een zeer
grote verscheidenheid aan nacht
dieren.
In de „Wereld der duisternis" zal
de dag in de nacht worden veran
derd n een duistere omgeving zal
het publiek overdag de nachtdieren
bezig zien, die men in de dieren
tuinen gewoonlyk op dat tydstip
slapend aantreft, 's Avonds om tien
uur echter floepen in de afdeling de
lampen aan, die het aanbreken van
de dag suggereren. De dieren zullen
zich dan ter ruste begeven
Aan de ingang van de „Wereld der
duisternis" zullen tegenover elkaar
twee kleine afdelingen worden inge
richt waarin dezelfde dieren worden
gehuisvest. In de ene afdeling wordt
de dag en in de andere de nacht ge-
imiteerd. Op deze wyze kan de be
zoeker de gedragingen van dezelfde
dieren overdag zowel als 's nachts
waarnemen
De opening van deze nieuwe aan
winst geschiedt op 2 mei. de jubi-
Minder stijf
Het Friese been bleek later op de
avond echter minder styf. Het be
sluit weer ingetrokken! Bestuurslid
J. de Jong verklaarde toen op een
bijeenkomst mei de ryders, die door
het besluit ernstig waren gedupeerd,
dat zij zich alsnog als deelnemer aan
konden melden. De heer de Jong zei.
dat de vereniging niet op zo'n groot
aantal deelnemers had gerekend en
door de enorme toeloop was over
rompeld. „Wij hebben begrip voor
uw klachten en zullen ervoor zor
gen, dat u morgen mee kunt doen.
Wij verzoeken u al'een geduld te
oefenen en de noodmaatregel te aan
vaarden. dat wy u hedenavond
slechts uw deelnemerskaart kunnen
uitreiken. Uw rugnummer krygt u
morgenochtend by de start", aldus
de heer De Jong. Daarna begon de
„run" op het kantoortje, waar men
zich moet laten inschryven, op
nieuw.
Ook voor Leen Meyering, de 26-ja-
rige Arnhemse langebaanrijder,
kreeg de tocht een vroegtijdig einde.
Meyering was reeds voor de controle
te Sneek. toen er nog in het donker
werd gereden, vry ernstig gewond
geraakt aan zijn knie. doordat een
andere rijder hem met zjjn schaats
trof bij het hoog opslaan van een
been. Niettemin was de Arnhemmer
doorgegaan, zonder veel hinder van
zyn blessure te ondervinden en lan
ge tyd handhaafde hij zich in de
voorste gelederen. Doch ook een van
zijn schaatsen bleek door zijn val
licht beschadigd en tijdens het ver
dere verloop van de stryd bezorgde
dit Meyering steeds meer last. In de
omgeving van Witmarsum besloot hy
tenslotte de stryd te staken.
Voorsprong groeit
De vele toeschouwers in het schil
derachtige Franeker hebben 10
minuten 23 23 seconden moeten
wachten aleer de achtervolgers van
Raping bij de controle aankwamen.
Dat waren Verhoeven en Uitham, bij
wie zich inmiddels ook Jeen van den
Berg had gevoegd. De 32-jarige Pa
ping had het dus gepresteerd om in
de 13 km van Harlingen naar Fra
neker niet minder dan 7 minuten
winst te boeken op zijn concurren
ten.
Paping zag er bij de doorkomst in
Franeker nog fris uit in tegenstel
ling tot Uitham die een uitgeputte
indruk maakte. Anton Verhoeven
moest hier van schaatsen verwisse
len. Een schaats was door het slechte
Us kapot gegaan en hy kreeg in
Franeker van een omstander een an
dere Kort achter de drie jagers
kwam nu weer in zyn eentje WeUss
door. die een bebloed gezicht heeft
Na Weys volgden op 24 minuten
Venema, Jeen Nauta en Aad de Ko
ning.
Men zie verder
laatsfe nieuws
leumdag van Artis. De directeur van
de dierentuin, dré E. F. Jacobi. is
met verscheidene landen in onder
handeling over de aankoop van zeld
zame nachtdieren.
In verband met het jubileumjaar
zijn in de dierentuin 100 000 bloem
bollen geplant, die Art.s straks in
een grote bloementuin zullen ver
anderen. In de maanden juni, juli en
augustus zal de traditie van zondag-
middag-tuinconcerten worden her
steld. Alle Amsterdamse schoolkin
deren mogen dit jaar gratis een keer
naar Artis. Voorts wordt in het ka
der van de jubileumviering een wed
stryd voor cineasten, fotografen en
beeldende kunstenaars gehouden.
Prins Bernharil
naar Leeuwarden
De Elfstedentocht ondervindt ook
Koninklijke belangstelling. Prins
Bernhard is vanmorgen namelyk. na
een linktrainer-oefening op Schip
hol, naar het hoge noorden gereisd
om de prestaties van de ryders van
dichtbij te kunnen gadeslaan
De prins maakte de tocht met een
helikopter van de koninklyke land
macht en was in gezelschap van zyn
luchtmacht-adjudant, de majoor-
vlieger-waarnemer K. van Gessel.
De helikopter landde om kwart voor
twaalf op de vliegbasis Leeuwarden.
Vandaar zal de prins vanmiddag
met het toestel boven gedeelten van
de route vliegen.
De koninklijke belangstelling was
al eerder tot uiting gekomen in het
beschikbaarstellen van een zilveren
medaille voor de winnaar door H M.
de Koningin.
SCHAATSENRIJDEN
Drie Provinciëntocht-
Morgen en zondag kan de Drie
Provincietocht worden gereden, zij
het over een gewijzigde route. De af
stand bedraagt 50 km. Er kan ge
start worden in Uithoorn (Café Het
Rechthuis), Ter Aar «Bapeveeri en
Nieuwkoop (Café Klooster Zuidein
de). Start half tien.
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK
Beroepen te Sint Annaland J. Kuyfc
te Lexmond.
GEREF. KERK
Beroepen te Eindhoven (7de pred.
pl.) Joh. Lever te Vlaardlngen
REMONSTR. BROEDERSCHAP
Tweetal te 's-Gravenhage (vac dr
P. D. TJalsma) P Pols te Naarden-
Bussum en F. Palmboom te Amerslourt
