(INIWOMEN
I
Schotse ruiten altijd modieus
DE BERK IS DE TROTS
VAN DE TUIN
r
1Goedkope groente
iaterdag 5 januari 1963
Pagina 3
Als in een dorp of in een stadswijk huizen in aanbouw zijn, rekenen plotseling alle trouw-
lustige en woningzoekende jongelui uit de omgeving vast op een toewijzing. En dat vertrou
wen wordt vaak beschaamd. Heel wat luchtkastelen storten dan in als de verdeling eenmaal
bekend is. Een flink aantal inwonende gezinnen krijgt in elk geval een nieuw huis toege
wezen en zo komen er automatische wat plekjes inwoningff vrij voor nieuwe gegadigden.
Die zullen dan de verbouwde keukens erven en de waslijntjes buiten het raamze nemen
in veel gevallen de vloerbedekking over en ze zullen profiteren van handige planken, kas
ten, laden en haakjes. Maar ze zullen ook deelgenoot worden gemaakt van de woonerva-
-
ringen van anderen. Natuurlijk zal de nieuwe bewoner, worden verteld over de gewoonten
van de oude mevrouw van beneden. Over baar goede kanten en over haar onhebbelijk
li
heden, dat laatste vermoedelijk zeer uitvoerig. Hopelijk vertelt het vertrekkende echtpaar
er even uitvoerig bij welke meubelen in de beperkte ruimte van nut bleken te zijn en welke
een sta-in-de-weg waren. Want als ergens hel meubilair van belang is voor het levensgeluk,
dan is dat het geval in de enge behuizing van enge kamertjes, die gewoonlijk slechts tijde
lijk zullen worden bewoond.
Het lijkt overdreven de keu- humeurig worden, wanneer zij
Jastafels, stoelen en kasten
niet vrij en ongestoord bin-
HjjlHIH! Hüf!!
Realiteit
[jlepal end te noemen voor het
Mar zelfs de zon-
huisvrouw en de vrolijk
ste kinderen kunnen kribbig en
nenshuis zichzelf kunnen zijn.
Er is altijd de rem van de mede
bewoners om wie men heel wat
moet nalaten en die al te spontane
i den namiddagensemble van rode tweed, ontworpen door de
trar ij se couturier Pierre Balmain. Mof. hoedje en kraag zijn van
int astrakan.
(W)ETENS WAARD
De feestdagen zijn weer achter de rug en het
wordt tijd het een beetje kalmer aan te doen en
een keus te maken uit de goedkopere winter-
gerechten. De koolsoorten, bietjes en knolraap
zijn vaak niet zo erg in trek, maar als we ze eens
op een andere manier klaar maken. b.v. door
groene of witte kool in wat boter (eventueel met
wat kerry) te smoren en knolraap met een lek
kere kaasragoüt op te dienen, zullen ze zeker in
de smaak vallen.
Knolraap met
kaasragoüt
Schil de knolraap en snijd de
■jakken in reepjes. Kook deze gaar
jan water met zout. Maak een dikke,
saus van melk, boter en
rt^oem. Maak deze op smaak af met
5jOUt, noot en 200 gr. in blokjes ge-
/jseden, belegen kaas. Leg de knol-
^ap laag om laag met de ragoüt
•1 een vuurvaste schotel. Strooi er
ewat paneermeel met geraspte kaas
'et!ver, leg er een paar klontjes boter
en geef het gerecht in een vry
>Jëte oven snel een goudbruin
•stje.
Karnemelkgruwel
liter karnemelk, 50 gr. rozijnen,
on? beschuiten, basterdsuiker, schyf-
jes citroen. Zet de karnemelk een
paar uur koud weg met de rozijnen
en citroenschijfjes. Dien daarna op
met de fijngemaakte beschuiten en
de suiker.
Welsh rarebic
4 sneetjes wit brood zonder korst,
75 gr. geraspte oude kaas, 1 thee
lepel mosterd, peper, 1/4 dl bier.
Rooster de sneetjes wit brood.
Verhit het bier en los hierin, op
een zacht vlammetje, de kaas op.
Voeg de mosterd toe. Verdeel de
massa over de sneetjes geroosterd
brood. Leg deze in een vuurvaste
schotel. Strooi er iets peper over.
In een hete oven snel goudgeel la
ten worden. Heet serveren.
levensuitingen in de kiem zal smo
ren. Als dan ook nog in de kamers
zelf door overdadige inrichting, be
weging nauwelijks mogelijk is. blijft
er van het wonen weinig aantrek
kelijks over.
Er bestaat een categorie trouw
lustigen. die reeds voor de huwe
lijksdatum vaststaat en eer er van
een huis sprake is, hun keus bepa
len. Ze kopen een eetkamer-ameu
blement en een Indrukwekkend
bankstel, slaan het op de ouderlijke
zolder op en wrijven zich verge
noegd in de handen. Ze komen to
taal bedrogen uit wanneer het op
inwonen uitdraait en alles onmoge
lijk in de kleine kamer gepropt kan
worden. Ze doen dat toch, zo goed
en zo kwaad dat gaat. Ze plaatsen de
tafel met de lange kant tegen een
muur, zetten de ene stoel die over
blijft op het piepkleine overloopje
en formeren het bankstel tot een
zitje waar niemand de benen durft
te strekken uit angst schoenneuzen
of het glanzende hout te bescha
digen.
Ander uiterste
Een ander uiterste vormen de
praktische lieden, die zich louter op
het inwonen instellen. Ze kopen
gelijkheden. Ze schaffen zich een
piepklein tafeltje zonder uittrekmo-
gelijkheden. Ze sohaffenzl ch een
bankbed aan van ingenieuze con
structie en zijn er trots op het twee
de kamertje vrij te houden voor lo
gees (in opklapbed) om het, naar
zij hopen, in de toekomst als kin
derkamer te kunnen inrichten.
In het tweede geval wordt even
zeer fout geredeneerd. Om te begin
nen is het waanzin in de woonka
mer te gaan slapen met alle erger
lijke toestanden daaraan verbon
den. zo lang dat niet noodzakelijk
is. Is dat wel het geval dan kan
zo'n bankbed uitkomst brengen,
hoewel het verre van ideaal is. Voor
een zieke zit er niets anders op
dan het complete twee-persoonsbed
volledig uit te zetten in de kleine
kamer. Wij zouden altijd de voor
keur geven aan onderschuifbedden,
die ingeschoven een royale zitbank
vormen, al dan niet met apart bij
gemaakte rugleuning. Bij ziekte
kan het bovenste bed dienst doen.
terwijl toch de ruimtewinst blijft
behouden.
En waarom zo star volgehouden
aan die tafel, als toch de bladmaat
in verband met die kamer-aan-de-
krappe-kant evenzeer minimaal
uitvalt? In dat geval kan een goe
de wandstelling met klapblad zeker
zo praktisch zijn. Wanneer kamer
en keuken aan elkaar grenzen, kan
het in bepaalde gevallen reuze han
dig zijn een tafel te kopen of te la
ten vervaardigen, die via een uit
sparing of doorgeefluik in de tus
senmuur tussen beide vertrekken
heen en weer te schuiven is.
Het tafelblad rust normaal
aan elke kant op twee poten.
Bij de maaltijd kan men de tafel
dan zo ver mogelijk naar de ka
merzijde trekken, zodat daar aan
een korte en twee lange zijde
plaatsruimte ontstaat.
Kies in de kleine kamer pret
tige stoelen, enigszins gestof
feerd, die bij talrijk bezoek te
vens bij het zitje dienst kunnen
loen.
Veel gasten
Anders is het gesteld met de z*t-
gelegenheid. wanneer men zeker
weet veel gasten aan tafel te zullen
nodigen. Niemand zal graag zes,
acht of nog meer eetkamerstoelen
blijvend een plaats rond de tafel
en in de kamer geven, zelfs al zou
de ruimte dit toelaten. Stapelbare
krukjes of stoelen kunnen hier uit
komst brengen. Het aantal zit
plaatsen dat voor dagelijks gebruik
niet nodig is, kan op deze manier
worden teruggebracht tot één-re
serve stoel. Waar de situatie dit toe
staat kunnen ook klapstoeltjes op
een rijtje langs de wand «aan ha
ken, zodat ze niet kunnen omval
len) of in een bergkast een oplos
sing betekenen. Hoewel het met de
bergruimte meestal wel zo zal zijn,
dat een wandstelling van uitgekien
de samenstelling wat betreft open
vakken, klapbladen en gesloten
kastjes beslist onontbeerlijk is. wan
neer men tenminste wil ontkomen
aan stapels paperassen of verstel-
goed in een hoek op de grond of in
de vensterbank. Is de ruimte zo
krap en zijn de mogelijkheden tot
improvisatie zo beperkt, dat werke
lijk maar één tafel een plaats kan
krijgen, kies dan met extra overleg.
Laat het een tafel zijn met ver
stelbare hoogte, waardoor met éé«-
handgreep en het leggen van dikke
kussens op de lage stoelen de zit
hoek tot eethoek wordt. Menig ver
nuftig kamerbewoner vond zelf de
oplossing: een tweede tafelblad, op
pootje* of andere verhoging. dat
tegen etenstijd boven op de lage ta
fel wordt gezet of gemonteerd.
By het bewonen van een ontoe
reikende of geïmproviseerde ruimte
is doorgaans de aandacht gericht
op de toekomstige royale behuizing.
Om te voorkomen dat deze gedach
te een obsessie wordt, dient bij het
inrichten de realiteit terdege onder
het oog gezien te worden. Aan de
andere kant moet men zo efficiënt
te werk gaan. dat zeker het groot
ste deel van het meubilair later nog
goed bruikbaar is. Er zal heel wat
passen en meten en puzzelen nodig
zijn, maar bij de huidige overvloed
aan goede en praktische meubelen
is altijd een oplossing te vinden,
zowel voor heth eden als voor de
toekomst.
De bergwand met af en toe een
kastje en het uitklapbare tafelblad
kan ln de „echte" woning, boeken
wand met schrijfblad worden. De
onderschuifbedden komen blijvend
naast elkaar of ze worden kinder-
of logeerbed.
De stapelbare krukjes of stoelen
komen altijd van pas.
Al lijkt een komplete woning aan
vankelijk een oceaan van ruimte,
eenmaal ln gebruik neemt hij al
gauw de proporties aan van een
klein binnenmeertje.
Een kennis, die op theevisite
kwam en een verbaasde blik
wierp op mijn vensterbank liet
zich ontvallen: U houdt zeker
niet van de natuur.
Ik volgde haar blik en keek
beschaamd naar de armetierige
plantjes, die de vensterbank
moesten opvrolijken.
Zij stonden er zielig en kwij
nend bij. gebogen oude manne
tjes en vrouwtjes, gestuit in
hun groei, uitgehongerd, dor
stig en met één slap bloempje.
In hoeverre gekweekte kamer-
plantjes de „natuur" vertegen
woordigen wil ik hier ln het mid
den la'en, maar het is een feit dat
alles wat zijn voedsel met wortels
uit de grond haalt, nooit met mij
overweg kan.
Wanneer ik bloemen pluk in de
tuin, ze met. oneindig veel zorg in
vazen schik 'heerlijk werk!) en
de pronkstukken dan op kasten en
tafels zet. zijn ze binnen twee da
gen verwelkt of uitgevallen.
Wanneer ik in een vrij uurtje
aan het tuinieren sla, kan vader
dat 's avonds onmiddellijk zien,
want alle vaste planten en strui
ken staan er dan plotseling minder
florisant bij. zelfs het onkruid is
gaar. kwijnen.
Wat ik zaai komt nooit op. en
na mijn eerste bezoek aan de Keu
kenhof wilde ik nooit meer naar
die wondertuin, want het was niet
om aan te zien. wat die mensen
uit een bol halen en wat ervan
terecht komt als ik mij met bloem
bollen bemoei.
De enige uitzondering op de re
gel is De Berk.
Wjj vonden hem zomaar ergens,
een sprieterlg gevalletje van nog
geen jaar oud. met pas ontloken
blaadjes en een breekbaar stam
metje. Omdat ik toen zo dolgraag
een berk ln de tuin wilde hebben,
groeven wjj hem uit, stopten hem
in de kofferruimte en brachten
hem naar huis.
<~ITloederlijke-
overpeinzing
Niemand geloofde, dat de ber
kebaby die verplanting zou over
leven.
Zonder veel hoop gaven wij hem
de verkeerde plek in de voortuin,
stampten aarde aan boven zijn
voet en wachtten af.
Na vier jaar staat hfj er nog:
stoer cn onverzettelijk. Zijn top
reikt tol boven de daklijst, zijn
stam is dikker dan Adriaans dij
been, zijn takken zijn vol en breed.
Alles aan hem spreekt van brui
sende levenskracht en ontembare
groelwoede.
Hij is de trots en verrukking
van de tuin en staat gruwelijk in
de weg.
Heel de onmiddellijke omgeving
van de Berk kwijnt weg. bij ge
brek aan voedsel, gebrek aan vocht
gebrek aan zon.
De Berk is een egoist, die alles
opvreet, wat er tussen zijn wortels
komt. die het water aan de grond
onttrekt en het verkwistend weer
doet verdampen, die gulzig alle
lichtstralen opvangt en ze omzet
ln een groene weelde van ritselende
blaadjes.
In de herfst verandert hij in een
treurende oude heer, die kaal wordt
van verdriet.
Nu slaapt hij.
Hij slaapt zo nadrukkelijk en
overgegeven dat ik telkens weer
vrees hem nooit meer te zien
ontwaken. Tot de lente zal aan-
brekcr en onze Berk de eerste
zal zyn om zich glimlachend te
hullen in een sprookjesachtig
groei' waas. met kleine bruine
kaarsjes op de glanzende takken
en een sneeuwwit kleedje om de
dikke stam.
Ik geloof dat de Berk daarom zo
uitbundig groeit omdat het eigen
lijk een wilde boom is. zomaar er
gens uit een woest stuk grond ge
trokken, waar hij bij toeval ont
kiemde.
Alles wat wy bij de kwekers
hebben besteld aan struiken en
planten en dat toch zc zorgvuldig
met vakmanschap was geteeld, lijdt
in stilte onder onze onhandigheid.
Echter niet Vader Berk. die in zijn
prille jeugd geen snoeimes kende,
geen verzorgende handen, geen
kunstmatige warmte, die stormen
en zomeronweders over zijn eer
ste blaadjes voelde gaan en niets
om zich heen had dan een kale
zandvlakte met hier en daar een
bosje hei.
Uit de barre omgeving werd hij
overgepiant op rivierklei-met-zand
in een tuin die toen nog een wil
dernis was en waarin hij zich dus
wel thuis moest voelen.
Zijn verbeten pogingen om van
die tuin opnieuw een dorre woeste
nij te maken kunnen wij op reke
ning van een soort jeugdheimwee
schrijven.
Wij nemen het hem niet kwa
lijk, want het is zo heerlijk om
tenminste één boom in de tuin
te hebben die welig tiert en
waarmee ik alle twijfels aan
mijn liefde voor „de natuurkan
doodslaan.
THE A BECKMAN
Suggesties voor
het nieuwe juar
Als u het nieuwe Jaar met moed
en goede voornemens wilt beginnen,
hebben we een paar suggesties toot
u op voeding sgebied. Misschien kunt
u een of meer van deze suggesties
een plaaUje geven ln uw plannen-
lijstje of houdt u zich er al aan?
1. Wanneer u na de feestdagen op
de weegschaal gaat staan en
ziet dat de wijzer wel wat erg
ver doorslaat. neemt u dan voor
om minder vetten en zoetigheid
te gaan eten en niet te bezui
nigen op (karnetmelk, vlees, vi»
en eieren, groente en fruit.
2. Wanneer u een kleuter thuis
hebt, die niet wil eten geef hem
dan kleinere porties en maak u
niet bezorgd wanneer hij eens
naar uw smaak wat erg weinig
eet. Uw ogen zijn vast veel gro
ter dan zijn maag. Als een kind
aan de maaltijden geen trek
heeft, komt dat ln vele gevallen
doordat hij „tussendoor" te veel
heeft gegeten.
3. Zorg ervoor, dat geen van de
gezinsleden zonder ontbijt en
zo nodig zonder gezellig goed
voorzien lunchpakket of brood
trommeltje de deur uit gaat.
4. Wanneer u aan het ontbijt al
leen zoete beleggingen op de
boterham geeft en thee of koffie
drinkt, stap dan eens over op
hartig beleg: kaas. pindakaas,
el of vleeswaren en geef by
voorkeur melk in een of andere
vorm (melkdrank. pap of yog
hurt).
5. Wanneer u een dochter van 14,
15 Jaar hebt. die een goede eet
lust heeft en aan de iyn wil
doen. laat het haar dan niet
zoeken ln een beperking van de
maalt.yden, ln minder eten en
drinken van het gewone voedsel
dus. maar in meer lichaamsbe
weging.
6. Beschouw vitaminepreparaten
niet als een noodzakeLyk be-
standsdeel van het dageiyks
menu. Zorg. dat de voeding ook
zonder die preparaten goed is:
voldoende gevarieerd en samen
gesteld uit normale levensmid
delen kan hy dat zeker zyn.
Alleen vitamine D moet u de
kinderen apart geven. U weet
het R in de maand, dan lever
traan. een vitamine D preparaat
óf hoogtezon. Niet alle tegeiyk.
7. Wanneer uw kinderen nog niet
aan snoep verslaafd zyn. neem
u dan voor. ze er ook niet aan
te wennen. Willen ze iets tussen
door. geef ze dan byvoorbeeld
wat rauw fruit, rauwe groente,
rozynen of nootjes (als ze zich
er niet meer in kunnen verslik
ken). Als zoetigheid zijn koek en
biscuitjes by een beker thee,
melk of vruchtensap te verkiezen
boven zuurtjes en dergeiyke
kleverige lekkerrdjen.
8. Zorg, dat de maaltyden niet al
leen uit slappe, zachte koet be
staan zoals stamppot en pap en
zorg dat er iedere dag iets hards
te kauwen is ook voor de vol
wassenen: werk voor de tanden
en kiezen, ook werk voor de
darmen.
9. Neem u voor om 's winters net
zoveel verse groente te eten als
's zomers, van alle beschikbare
soorten gebruik te maken en ze
met evenveel zorg toe te berei
den.
10. En lest beat: gebruik de maal
tyden niet om klachten en
standjes te spuien. Maak ze voor
al gezell-.g!
Bij elke nieuwe herfst- en
wintercollectie zijn enkele
Schotse ruiten te vinden. De
confectie neemt dit voorbeeld
graag over: wollen ruiten kle
den de vrouw jeugdig en spor
tief.
In de winterse etalages ligt
naast tweeds en kamgarens.
shetlands en mohairs in bezon
ken effen tinten, altijd wel een
speelse ruit die ook in vaag ge
houden kleuren toch uitspringt
boven de waaier van gedra
peerde wollen weefsels.
„Schots" doet denken aan vro-
ïyke kleuren die dansen op to
nen van de doedelzak. Maar
van oudsher zyn de tartans zo
verschillend dat er zowel inge
togen als uitbundige combinaties
bestaan. Met „tartan" wordt de
ruit bedoeld, het nauwkeurig pa
troon met vastgestelde kleuren, af
metingen en zelfs het aantal dra
den dat behoort by één clan waar
van alle leden deze tartan kunnen
dragen. Men kan in Schotland een
familie aan de ruit herkennen.
Wy kunnen in ons modebeeld zien
dat ruiten niet gauw vervelen; de
Schotten kunnen er na twintig
eeuwen nog niet genoeg van krij-
Rn. De Romeinse dichter Vergilius
schryft in 50 v. C. de kleding van
de Kelten als bontgestreepthet
schynt de oudste beschryving te
zyn van de Schotse klederdracht.
Oorspronkelijk zijn de tartans niet
bedoeld als kenteken van stam en
streek, maar als merkteken van
waardigheid. In de Hooglanden
waar de tartan ontstond, droeg de
onderhorige wollen stof met slechts
één kleur, de pachter met twee
kleuren. Bevelhebbers in het leger
mochten zich tooien met drie. stam
hoofden met vyf, priesters en dich
ters met zes. de koning met zeven
kleuren; de priester in functie met
acht kleuren omdat hy op dat ogen
blik boven de koning stond. Pas 12
eeuwen na Vergilius wordt in Schot
se geschriften over tartans gerept
en wel door het episcopaat in Aber
deen dat de priesters opdraagt zich
te beperken tot sobere kleuren en
tot een lengte van kledy die behoort
te reiken tot halverwege de kult.
In latere eeuwen werd het ge
woonte dat een clan de kleuren
van het clanhoofd droeg en
aangezien de families met hun
grond vergroeid waren, duidde
een bepaalde ruit zowel familie
als streek aan. Men kon en kan
nog steeds in één clan meerdere
ruiten vinden: de gewone clan
tartan, de hunting in sobere
kleuren om in het veld niet op
te vallen en de Chief-dress voor
groot tenue. Het dragen van de
tartan gaf destijds zulk een
sterke binding dat zelfs vreem
deling of gast die ermee getooid
was, vanzelfsprekend onder de
bescherming van de gehele clan
stond.
Toen Schotland onder Engelse
overheersing kwam. werd de tartan
een symbool van politieke richting;
ook heel het Laagland droeg de
Schotse plaids als protest. Er werd
zelfs kort voor de opstand van 1715
een nieuwe ruit gecreëerd als sym
pathie-betuiging voor de verbannen
koning. De trotse en vryheidslle-
vende Schotten konden aan de
nieuwe situatie niet wennen en on
dernamen een bevrydlngspoglng ln
1745 om hun Bonnie Prince Charles
weer op de troon van zyn voorva
deren te helpen. De poging mislukte
en zy werden beroofd van hun na
tionale trots: het dragen van de
tartan, de wapenen en wapenorna
menten werd verboden op straffe
van verbanning. Twintigduizend
hooglanders vluchtten en emigreer
den binnen enkele Jaren. Toen
ruim een halvee euw later het ver
bod werd Ingetrokken, was veel van
het oude vakmanschap verloren ge
gaan De voorschriften die nergens
vastgelegd waren, bleken nu ondul-
deiyk te zyn geworden waardoor er
nadien soms afwykingen voorkwa
men ln de tartans van één clan.
Maar ook dit is weer ten goede ge
leld sinds Lyon Court de aard van
de verschillende tartans heeft vast
gesteld en officieel geregistreerd.
In onze eeuw hebben fabrieken de
taak van huisvrouw en dorpswever
overgenomen. Men schryft aan de
liefde voor de tartan grote invloed
toe op de Schotse wolindustrie, rei
kend tot aan de dag van vandaag.
Het Schotse kostuum is langzamer
hand zeer vereenvoudigd, maar het
is nog steeds een eer het te dragen.
De heren dragen de kilt (rokje)
met sporran (tas) by tweed vest en
jasje; als avondkostuum by een jas
van speciale snit. Dames kleden
tich graag in rokken, vesten en jas
jes van hun geliefde tartan; het
styivol avondtoilet is een witte
avondjapon met lange zyden ge
ruite scarf, vastgezet met een clip
op één schouder.
.Als ons hart zich niet kan ver
warmen aan de tartan, zal het koud
zyn als de dood", zegt de dichter.
Even hartverwarmend zyn de rult-
stoffen die jaar in Jaar uit ln het
modebeeld verschynen. telkens ln
nieuwe kleurencombinaties en teke
ning, maar steeds met een dulde-
ïyke relatie met de originele tar
tans.
