Anton v. Duinkerken groots
te Nijmegen gehuldigd
Huif!
kunst
kalei öosQgqp
LUCIE ENGLISCH: SPEELDE
IN MEER DAN 200 FILMS
KOSTBARE SARCOFAGEN
[KAN DE ZILVERGRAVEN
Bewonderaars boden
vakantiereis aan
Sensationele vondsten
In het idylliselie Itzehoe
Grachtenboek uit 17de eeuw
is opnieuw uitgegeven
Fraai stuk Amsterdamse geschiedenis
Universele liefde"
Eens.... de naieve minnares
Noor
•se vissers
in staking
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 3 januari 1963
Derde blad no. 30846
KERKEN met grote grafkelders zijn in tegenstelling met Zuid-
Duitsland in het Noorden van de Bondsrepubliek zeer zeld-
taam. Enige van de oude residentiesteden, zoals Celle, Brunswijk,
Hannover en in het bijzonder Wolfenbüttel hebben hun hofkerken,
jvaar in de crypten de vroegere heersers met hun familieleden
tverden bijgezet. Ook kent men in Sleeswijk-Holstein, het Duitse
pebied tussen Oost- en Noordzee, enige domkerken, klooster
kerken en kapellen, waarin grafkelders werden aangelegd, maar
jij zijn meestal van weinig belang, noch historisch noch kunstge-
jchiedkundig.
re sarcofagen in de St-Laurentii-
kerk.
Geweldige schallen
Men mag wel aannemen, dat en
kele onderzoekers op de hoog
te waren van de aanwezig
heid van de adellijke graven in de
kerk: grafkelders van de bekende
Sleeswijk-Holsteinse families von
Ahlefeldt-Köningsvörde, von Platen
zu Hallermund en ook von Rantzau.
Niemand had er echter een vermoe
den van, dat er zich zulke geweldige
schatten bevonden. De oudste sarco-
gaaf-resten stammen uit de tyd
van IIII tot 1459.
De vermoorde Hertog Gerhard de
Grote werd hier ter aarde besteld,
evenals de landheren van Schauen-
burg en de families von Qualen, Thie-
nen en Buchwald. In de diepere ge
welven stonden sarcofagen van mas
sief gedreven zilver en gedeeltelijk
voorzien van lagen goud.
Eén gewelf werd door de beroem
de humanist Heinrich Rantzau om
streeks het jaar 1570 aangelegd, een
ander bewaart de stoffelijke resten
van de grote veldheer Christian zu
Rantzau, die in 1663 in Kopenhagen
stierf. Tien centimeter lange figu
ren van massief zilver en goud vor
men de versieringen van de sarco-
faag, die een gewicht heeft, dat voor
lopig alleen maar geschat kan wor
den. Onder dezelfde arbeidsomstan
digheden als vroeger zou de sarco
faag aan arbeidsloon en materiaal
kosten thans ongeveer f 100.000 heb
ben opgeslokt.
De pronkkisten tonen aan, hoe be
langrijk het kunstambacht in het
Noorden van Duitsland onder de in
vloed van de Italiaanse en Vlaamse
kunstenaars reeds ten tijde van de
Reformatie geweest is. Verder ont
dekt men hoe onmetelijk ryk de zil
ver-graven von Rantzau waren, die
zich een dergelijke kunst konden
permitteren. Men heeft het plan, na
de volledige verbouwing van de kerk
de grafkamers voor bezichtiging
open te stellen. Men heeft de gewel
ven voorzichtig gerestaureerd, de
sarcofagen geconserveerd, muren
doorbroken, terwijl er nieuwe in
gangen ontstonden.
V.S. en Europa in
ruimteonderzoek
De V.S. onderzoeken op het ogen
blik of het mogelijk is om met West-
Europa samen te werken bij de uit
voering van het Europese ruimte
program.
Dit is in Washington meegedeeld
door een woordvoerder van het Ame
rikaanse bureau voor lucht- en ruim
tevaart.
Hij ontkende, dat een groep des
kundigen van de Nasa, die deze
maand een bezoek heeft gebracht aan
Frankrijk, West-Duitsland en Enge
land, een Amerikaanse raket heeft
aangeboden ter vervanging van de
Britse „Blue Streak".
Zoals bekend hebben Engeland,
Frankrijk, West-Duitsland, Neder
land, België, Italië en Australië een
gemeenschappelijk ruimte program
opgesteld. Men wil in de zomer van
1965 van het proef terrein bij Woo-
mera in Zuid-Australië een kunst
maan de ruimte inschieten. De eerste
trap van de aandrijfraket zou dan
gevormd worden door de „Blue
Streak", de tweede door een nieuwe
versie van de Franse raket „Dia
mant" en de derde door een West-
duitse raket. De Italianen zullen de
satelliet leveren, Nederland de elek
tronische apparatuur en Australië de
lanceerfacilitelten.
Goed. nieuws voor minnaars van het oude grachtenschoon van Amster
dam en verzamelaarsbij de stadsdrukkerij van de gemeente Amsterdam
is gelijk kort gemeld verschenen een herdruk van het beroemde
Grachtenboek, dat in 1768 door de kunstplaatsnijder Caspar Philips
Jacobszoon in opdracht van boekverkoper Bernardus Mourik werd ver
vaardigd. Het waren 20 platen, voorstellende alle gevels van de Keizers-
en Herengracht, een fraai getuigenis van de grootse visie van de toen
malige stadsbestuurders bij de stadsuitleg in de 17de eeuw, een bron
van eeuwenlange schoonheid en bewondering.
Advertentie
Bernardus Mourik bracht 260
exemplaren van het Grachtenboek
in de handel. Het duurde tot 1922 eer
een nieuwe druk verscheen. Dit was
te danken aan het initiatief van de
toenmalige hoofdinspecteur van
bouw- en woningtoezicht te Amster
dam, de heer E. van Houten, die het
boek van een uitvoerige inleiding
voorzag. In 1930 was er opnieuw een
herdruk, toen verzorgd door het Ge
nootschap Amstelodamum. Reeds
voor de oorlog waren alle exempla
ren van het Grachtenboek uitver
kocht en het was met name de heer
Van Houten, die zich sindsdien steeds
voor een herdruk heeft beijverd.
Deze herdruk, waartoe de gemeen
te raad in 1960 besloot, is dezer da
gen van de pers gekomen en dit
boekwerk kan men tevens zien als het
levenswerk van de heer Van Houten.
Immers, behalve de afbeeldingen van
Caspar Philips Jacobszoon, is er een
bijlage met geschied- en bouwkun
dige beschrijvingen van de hand van
de heer Van Houten, die bij alle 1400
op de Keizers- en Herengracht
staande huizen een uitvoerige toe
lichting geeft. Hiermee is het Grach
tenboek waarvan de officiële
naam nog steeds luidt „Verzameling
van alle de huizen en gebouwen langs
en handen ruw?
PUROL
de Keizers- en Heerengrachten"
een waardevol document geworden.
Het Grachtenboek is nog om een
tweede reden een belangwekkende
verschijning. Enkele jaren geleden
ontdekte namelijk mr. C. A. van
Swigchem, thans werkzaam bij de
Rijksdienst voor Monumentenzorg, in
de bibliotheek van de Kon. Ned.
Akademie van Wetenschappen in
Amsterdam de originele tekeningen
van Caspar Philips Jacobszoon, die
reeds lang verloren waren gewaand.
Voor de nieuwe uitgave konden deze
tekeningen worden gereproduceerd.
Het Grachtenboek bevat dus de 20
platen van de oorspronkelijke uitga
ve plus de uitvoerige beschrijving
van de heer Van Houten. In 1768
moest bij intekening 24 stuivers wor
den betaald en voorts voor elk van de
platen 12 stuivers. Het is een prijs
die in de 20ste eeuw niet meer moge
lijk bleek. Het Grachtenboek, prach
tig gebonden in een houten omslag,
zal f 60 kosten. Het boek, dat in een
oplage van slechts 1000 exemplaren
is vervaardigd, zal binnen enkele we
ken in de boekhandel verkrijgbaar
zijn.
bes te verbaasder waren de ex-
Irts toen men kort geleden in het
yllische plaatsje Itzehoe bij graaf-
'rkzaamheden in de St. Laurentii-
irk, op ongeveer twintig gewelven
potte, waarin meer dan 60 buiten-
iwoon kostbare sarcofagen en over-
pfselen van sarcofagen gevonden
jrden.
Een kunsthistorische sensatie!
peschiedkundigen, onderzoekers en
leerden uit alle delen van Duits-
nd kwamen naar Itzehoe, tenein-
ee schatten te taxeren en te con-
tveren. Algemeen kwam men tot
conclusie: „De kostbaarste vondst
n deze soort in Noord-Duitsland".
en ontdekte, dat de St. Laurentii-
rk in vroeger tijden door de gra-
p von Rantzau, waarvan de na-
melingen ook thans nog als gra-
n von Rnntzau-Breitenburg in de
jurt van Itzehoe wonen, als graf-
lder gebruikt werd.
Deze graven werden in de Middel-
nwen de „zilver-graven" genoemd,
ar zij een aanzienlijk aantal Ita-
anse en Vlaamse goudsmeden in
snst hadden, die voor hen kostba-
serviesgoederen, sieraden en wa-
mversieringen moesten vervaardi-
One woman-sliow
van Rika Jansen
De cabaretière Rika Jansen zal in
ftart a.s. een aantal voorstellingen
n haar one woman-show geven in
pea ter Carré te Amsterdam. Dit
htract werd de artieste vanmiddag
or Carré-directeur Karei Wunnink
«geboden op Schiphol, waar zij
tt haar echtgenoot Kees Manders
rugkeerde van een tournee door
iropa, 't Midden-Oosten en Noord-
!rika.
De cabaretière, die enige jaren ge
len populair werd als de Jorda^n-
inses „Zwarte Riek", presenteerde
:h het afgelopen najaar als een
elzijdig artieste in een one woman-
ow, die in het kleine Rembranat-
Batertje op het Amsterdamse Rem-
ündtplein grote belangstelling
>k. Begin december vertrok zij met
ar man voor een tournee door
ankrijk. Zwitserland. Turkije
banon en Marokko, waar zij in di-
rse cabarets een deel van haar in-
pationale repertoire heeft ge-
Juridische
faculteiten in
t'dam en Tilburg
lij de Tweede Kamer der Staten-
heraal is ingediend een ontwerp
I wet tot wijziging van de wet op
wetenschappelijk onderwijs wel-
Ibeoogt de uitbreiding van de bij-
Idere economische hogescholen te
Iterdam en te Tilburg met een
|r de overheid erkende en bekos-
Be juridische faculteit mogelijk te
|ken.
lit voorstel heeft reeds deel uitge-
akt van een wetsontwerp dat op
bril 1961 werd ingediend en dat ge-
I heeft tot een aanvulling van de
juist, genoemde wet, die de oprich-
van een derde technische hoge-
bol. met als plaats van vestiging
ichede, mogelijk maakte,
let tweede gedeelte van laatstge-
tmd wetsontwerp betreffende de
weiding van de economische hoge-
Dlen, werd tijdens de behandeling
de Tweede Kamer weer ingetrok-
l met de bedoeling, dat dit voor-
zou worden behandeld in samen-
>g met de op 25 januari 1961 bij
iStaten-Generaal ingediende nota
In de St.-Laurentiikerk in It
zehoe ontdekte men onlangs
kostbare sarcofagen uit de tijd
tussen 1100 en 1450. Een der
grootste vondsten uit de Mid
deleeuwen.
Vaak leenden de zilvergTaven hun
kunstenaars uit: aan Zweedse hoven,
naar Engeland, naar Bourgondië,
naar Schptland en aan de ridders
van de Duitse Orde, die in Oost-
Pruisen woonden. De buitenlandse
kunstenaars schiepen ook de kostba-
Tallozen niet kunst
in aanraking
De „Vereniging Contact Haagse
Personeelsverenigingen" heeft in de
afgelopen 15 jaar bijna 100.000 Ha
genaars toneel laten zien, bijna
30.000 in aanraking gebracht met het
Residentie-Orkest, ruim 35.000 met
de Ned. Opera, ruim 12.000 met bal
let, bijna 3.000 met het Ned. Kamer
orkest en nagenoeg 7.000 met het
Filmmuseum.
De aanvragen voor toneelabonne
menten overtreffen elk jaar verre
het aantal beschikbare abonnemen-
len. De belangstelling voor de andere
uitingen van kunst nam sedert het
seizoen 19591960 iets af.
Personeelsverenigingen in Den
Haag zijn door middel van contact
personen lid van de „Vereniging Con
tact Haagse personeelsverenigingen".
(Van onze correspondent te Nijmegen)
Prof. dr. W. J. M. A. Asselbergs zal gistermiddag in stilte heb
ben gewenst, dat hij in navolging van de Koningin van Lombar-
dije de beschikking had over een extra arm. Want hoe goed de
bedoelingen ook zijn, het valt bepaald niet mee om enkele duizen
den mensen hartelijk de hand te schudden. En dit was het lot dat
hem wachtte in de Nijmeegse Stadsschouwburg. Hij onderwierp
er zich overigens gaarne aan, want dit handen-schudden volgde
op een uitermate hartelijke huldiging, die zijn talloze vrienden en
bewonderaars uit Nederland en Vlaanderen hem tevoren hadden
bereid in verband met zijn bereiken van de 60-jarige leeftijd. Als
feestgeschenk werd prof. Asselbergs, bij velen ook bekend als
Anton van Duinkerken, een som geld aangeboden voor een lange
vakantiereis, die hij samen met zijn echtgenote zal maken door
Frankrijk en Italië. De bijdragen voor dit geschenk stromen nog
steeds binnen bij het comité dat de huldiging voorbereidde.
Uit de toespraken bleek, hoezeer de
Nijmeegse hoogleraar wordt geëerd
als dichter en essayist, als spreker en
hoogleraar. In elk van deze functies
heeft hij tientallen jaren achtereen
bijzonder veel bijgedragen ter ver
ruiming en verrijking van het cultu
rele leven in het gehele Nederlandse
taalgebied. De bewondering en dank
daarvoor werd hem gisteren niet
onthouden. Prof. Asselbergs, als re
denaar rermaard, werd er stil van
en moest aan het einde van deze voor
hem zo grote dag voor het eerst vol
staan met slechts een enkel dank
woord.
Grote Brabander
De levensloop van deze letterlijk
en figuurlijk grote Brabantse Nijme-
ZESTIG JAAR is Lucie Englisch, de bekende Duitse toneel
speelster en filmster, onlangs geworden. Men ziet haar deze
leeftijd niet aan. want zij is zo gebleven.
Zoals Heinz Rühmann, die dikwijls haar partner was, haar ka
rakteriseerde: „Zij bestaat voor een kwart uit humor, voor een
kwart uit charme, voor een kwart uit esprit en voor een kwart uit
goedhartigheid". Een groot Duits filmblad noemde mevrouw
Englisch naar aanleiding van haar verjaardag ..Duitsland's volks
toneelspeelster nummer 1". Een titel, die vooral de rollen, die zij
na de oorlog vertolkte, rechtvaardigt.
Riilmianii, Gigli,
Rossi als partners
Voor de oorlog speelde Lucie Eng
lisch met veel talent de „naïeve
minnares". „Mijn eerste grote succes
oogstte ik aan het begin van de der
tiger jaren. Richard Tauber. Benja-
miino Gigli met wie ik in Rome
tien films draaide Tino Rossi,
Georg Alexander, Hans Holt en Willy
Fritsch waren mijn mannelijke part
ners. En met Brigitte Helm, Jenny
Jugo, Kathe von Nagy of Lilian Har
vey iheb ik ontelbare ..filmavonturen"
beleefd. Eén van mijn grootste suc
cessen, de film liep o.a. bijna twee
over de uitbreiding van het weten
schappelijk onderwijs.
Aangezien de behandeling van die
nota voorlopig niet zal kunnen plaats
vinden en aangezien het de regering
wenselijk voorkomt, dat de wettelijke
basis voor de verwezenlijking van de
uitbreidingsplannen der beide econo
mische hogescholen op korte termijn
tot star.d komt, is thans het daartoe
strekkende voorstel alsnog bij een af
zonderlijk wetsontwerp ingediend.
Uit de memorie van toelichting
blijkt, dat minister Cals denkt aan
een juridische opleiding, die op basis
van de normale studie van het Ne
derlands recht de bijzondere moge
lijkheden voor specialisatie zal bie
den, waarvan bij een economische
hogeschool kan worden gebruik ge
maakt.
jaar in een grote Newyorkse bio
scoop, was „Die Grafin von Monte
Christo'.. Andere films, die ook zeer
bekend werden, waren: „Der sin-
gende Tor". „Dein 1st mern Herz"
met Richard Tauber als Franz Schu
bert)) „Die Unschuld vom Lande"
en de vele malen bekroonde blijspel-
füm „So ein Früchtchen''.
Niet vergeten
Belangwekkend is het feit, dat
Lucie Englisch nooit van het podium
verdwenen is. Zij is daarom ook niet
zoals vele sterren uit de begintijd
van de film in vergetelheid ge
raakt.
Integendeel: vooral in het bui
tenland heeft zjj in de laatste jaren
naam gemaakt. In verschillende
Spaanse films, met name in „Festi-
tal" .viel zij op en een Spaanse cri
ticus schreef: ,,Zij is een toneel
speelster. die door haar natuurlijk
heid. door haar persoonlijke charme
boeit. Zij is geen „ster", maar een
prettige collega. Bovendien verper
soonlijkt zü een type vrouw, dat men
bij het Spaanse toneel niet kent".
Het is Lucie Englisch gelukt, zich
na de oorlog in een nieuw vak in te
leven. „Mijn tijd als minnares is
voorbij. Moederrollen lagen me zeer
goed. Ik nam ze aan en had suc
ces. Zeker de film lokt altijd
weer, evenals de televisie, maar: ik
heb mpn hart aan het toneel ver
pand. Het is mijn taak populaire ka-
laktcrs uit te beelden, zoals Gisela
Werkbezirk. Lisl Karlstadt of Lina
Cars tens dat vroeger deden". Lucie
Englisch en het volkstoneel behoren
bij elkaar. En deze vrouw beheerst
hel vak als geen andere Duitse to
neelspeelster. Binnenkort zal zij
weer in een filmstudio in Madrid
scaan. Drie Duitse films wachten op
haar. Zij heeft, ook al is zij zestig
jaar. nog steeds volop werk. En haar
'commentaar daarop is: ,,Hoe kun
je ermee ophouden, als je met hart
en ziel bij het toneel behoort?"
genaar werd geschetst door prof. dr.
K. Meeuwesse, die Asselbergs' uni
versele liefde tot God en de mede
mens centraal stelde. Zijn werk ge
tuigt daarom van eerbied voor de
menselijxe waardigheid en bewonde
ring voor de menselijke geest en
spreekt bovendien aan door ruimte
scheppend dichterschap.
De aartsbisschop van Utrecht,
kardinaal Alfrink, sprak over Assel
bergs' viijmoedig markeren van de
plaats, die de leek dient in te nemen
in de katholieke kerk. De leek mag
inderdaad niet worden veroordeeld
tot onmondigheid en zwijgzaamheid,
doch zyn plaats moet tevens in over
eenstemming zijn met de hiërarchie.
Het werk van prof. Asselbergs op dit
gebied is door de hiërarchie met aan
moedigende en goedkeurende blik ge
volgd.
Namens de vele vrienden en be
wonderaars van de jubilaris in Bel
gië werd gesproken door de Belgische
ambassadeur in Nederland, baron
F.X. van der Straten-Waillet, die
Anton van Duinkerken hulde bracht
als „een tovenaar in de Nederlandse
taal, die de fierheid en trots van alle
Nederlands sprekenden vertegen
woordigt".
Staatssecretaris prof. dr. H. H.
Janssen, als representant van de re
gering, grondde de rede die hij tot
zijn goede vriend Asselbergs sprak
cp beider liefde voor de klassieke
oudheid.
Burgemeester mr. Ch. M.J.H. Hus-
tinx van Nijmegen noemde zich de
vertegenwoordiger van de meest
chauvinistische stad van Nederland.
Tegenwoordig speelt Lucie
Englisch populaire karakter
rollen.
Dat de Brabander Asselbergs hier zo
volkomen aanvaard is, komt doordat
Nijmegenaren niet altijd geboren,
maar ook wel eens geschapen wor
den. En Anton van Duinkerken was
in dit opzicht een „self-made man",
die thans uit Nijmegen niet meer is
weg te denken.
Gedichten
Tal van gedichten die speciaal aan
hem waren opgedragen ter gelegen
heid van deze feestdag mocht Anton
van Duinkerken aanhoren. De letter
kundige Jan Engelman las een door
hemzelf vervaardigd gedicht, waarna
Gabriel Smit jubileumgedichten las
pan Anthonie Donker, Michel van
der Plas en Pierre Kemp. Ook de Nij
meegse studenten declameerden een
bijzonder geslaagd, geestig gedicht
op de jubilaris.
Prof.ar. L.J. Rogier eerde de jubi
laris als de grote literator, die ook
uitzonderlijk goed op zijn plaats is
gebleken in de tempel der weten
schap.
Willem Brandt prees Asselbergs'
geestelijke waakzaamheid en strijd
vaardigheid voor menselijke liefde
en gerechtigheid. Prof. Garmt Stui
veling aeed zijn goede woorden ver
gezeld gaan van een zeldzaam boekje
met onbekend jeugdwerk van Hen-
riëtte Rclana-Holst.
Schouwtoneel
Anton van Duinkerken heeft vroe
ger eens geschreven over een denk
beeldig wereld-schouwtcneel, waarop
zich op muziek van een wereldorgel
vele boeiende taferelen afspelen. Het
was voor de jubilaris gisteren een
grote verrassing dat dit droombeeld
werkelijkheid werd. Het schouwtoneel
werd in de Stadsschouwburg opge
voerd door leden van het Scapino
ballet, waarbij Albert van Dalsum de
explicateui was, een kostbare voor
stelling, die mogelijk was geworden
dankzij financiële steun van het
Prins Bernhard Fonds en de Nij
meegse Universiteit.
Werkkracht
I Al deze blijken van eerbied en
warme vriendschap ontroerden de
i befaamde feestredenaar van Duin
kerken zozeer, dat hij aan het einde
van de middag slechts van papier af
1 een kort, doch bewogen dankwoord
j kon spreken. Daarin verklaarde hij
I begenadigd te zijn geweest met werk-
Prof. dr.
W. J. M. A. ASSELBERGS
(Anton van Duinkerken
kracht, die kon putten uit een bron
van gezondheid en die werd gedreven
door de liefde die hjj ondervond van
zijn vrouw, van God en van zijn me
demensen.
Na deze huldiging volgde een over
weldigend drukbezochte receptie, die
tot in de avond voortduurde.
Toestand hij grens
Serawak „kritiek"
Het officiële Indonesische pers
agentschap Antara heeft maandag
gemeld, dat er tekenen zijn die erop
wijzen dat zich langs de grens tussen
Indonesische westelijk Borneo en het
Britse protectoraat Serawak een kri
tieke toestand ontwikkelt. Ongeveer
vijfhonderd blanke parachutisten en
ghoerka's bewaken de grens en be
letten het handelsverkeer van beide
zijden, aldus Antara.
Welingelichte regeringskringen in
Djakarta zeiden maandag dat de
Indonesische regering waarschijnlijk
niet zal antwoorden op een Brits ver
zoek om verzekeringen dat Indonesië
de opstandelingen in Broenei niet
helpt.
Door een staking van de 40.000
Noorse vissers is met ingang van het
nieuwe jaar de gehele Noorse vissers
vloot komen stil te liggen. De vissers
eisen hogere lonen en betere sociale
voorzieningen. Er zijn echter aanwij
zingen dat deze staking slechts van
korte duur zal zijn, omdat overeen
gekomen is dat de besprekingen over
deze eisen zullen worden hervat.
De vakbond van vissers had op 20
december een verzoek van de rege
ring tot schorsing van de staking in
afwachting van algemene besprekin
gen over loonsverhogingen met an
dere vakbonden afgeslagen De rege
ring heeft de vissers 95 miljoen kro
nen <47 miljoen gulden) voor subsi
dies en sociale voorzieningen aange
boden.
