ANDERE
AND
KUBACII: DE STAD DER
IVOORBEWERKERS
kunst
kaleiöoscoqp
IN NOOD
BENDER
FranzI maakte kunstambacht
tot inheems ambacht
r LH tIjLjO j met kergt verrast
NINA-2 in
reld
P. WIJ DENES
GEHULDIGD
Opgericht 1 maart 1860 Donderdag 27 december 1962 Vierde blad no. 30841
iervoe
[•«staking
in
Argentinië
VOOR de imposante renaissancegevel van het slot in Erbach.
midden in een met bloemen gesmukt gazon, staat 's lands
vorst Franz I en kijkt van zijn stenen voetstuk welwillend neer op
de vele, in bonte kleren gestoken, toeristen, die uit de internatio
nale bussen stromen, om de betovering van het romantische stad
je in Odenwald te leren kennen.
Niet voor niets begint een rondgang door deze idyllische plaats
met een blik op het bronzen standbeeld van de minzaam neer
kijkende graaf Franz zu Erbach-Erbach.
Franz I is, alhoewel hij reeds lang
het tijdelijke voor het eeuwige heeft
verwisseld, voor de ongeveer 6000 in
woners van Erbach ook thans nog
het symbool van de welstand; niet
alleen omdat de kunstzinnige vorst
uit de 18e eeuw zijn door erfenis
verkregen slot verrijkte met een be
zienswaardige jacht- en wapenver
zameling. alsmede met een aanzien
lijke collectie middeleeuwse ridderuit
rustingen (waarvan het huidige toe
risme dankbaar profiteert», maar
vooral door zijn ambachtelijke „am
bities".
Behalve dat Franz I een regerend
vorst was. oefende hij nog een an
der beroep uit: hij was „ivoorbewer
ker". Om de karige inkomsten van
zijn boeren in het Odenwald wat te
verruimen, voerde hij in Erbach de
ivoorsnijkunst in. die hij zelf in Ita
lië had geleerd. Binnen enkele jaren
werd het kleine Erbach tot een cen
trum van de Duitse ivoorsnijkunst en
nog thans na bijna 200 jaar
bevinden zich bijna 70 procent van
alle ivoorverwerkende bedrijven van
de Bondsrepubliek in het Odenwald.
veral in Erbach wordit de vreem
deling in contact gebracht met
de produkten van dit reeds in
Verbond
Voor televisiespelen
en composities
Het Algemeen Nederlands Verbond
stelt, als uitvoerder van het testa
ment van mr. H L A. Visser, in 1963
een bedrag beschikbaar voor een of
meer hoogstaande Nederlandse tele
visiespelen (geen vertalingen).
Het spel moet een tijdsduur hebben
van 45 a 70 minuten. Het toe te ken
nen bedrag varieert tussen f. 1.000 en
f. 2.000. De jury bestaat uit de heren
A Demedts (Kortrijki, K. van Iersel
(Amsterdam) en M. van Loggum
(Amsterdam).
Voorts stelt het Algemeen Ned.
Verbond in 1963 een bedrag beschik
baar voor voortreffelijke, door een
Noord- ot Zuid-Nederlander gecom
poneerde muzikale werken. Dit jaar
kunnen bekroond worden: enige lie
deren met of zonder begeleiding, ge
schikt om door kinderen gezongen te
worden (f600—f750). een werk
voor pianosolo of voor piano met or
kest (f 1.000. f 1.500). een liederen
cyclus op Nederlandse teksten met
begeleiding van piano of van een
klein ksmermuziekensemble (f. 900.
f. 1.200» een werk voor een strijk- of
blaasinstrument zonder begeleiding
(f 750 - f. 1.000». en een werk voor
schoolorkest (f 1.000).
De jury bestaat uit de heren C.L.
van Baaien 's-Gravenhage), M.
Flothuis (Amsterdam), L. Gras
(Brussel», prof.dr. F. van der Mue-
ren (Leuven) en P. Niessing (Was
senaar).
Spelen en composities moeten wor
den ingezonden voor 1 maart 1963
aan het secretariaat van het Alg.
Ned. Verbond. Surinamestraat 28 te
's-Gravenhage.
Bij de inzendingen moet een geslo
ten envelop gevoegd worden, waarop
een motto staat vermeld en waarin
een brief met ngam, adres en tele
foonnummer.
De uitslagen worden in de zomer
van 1963 bekend gemaakt.
„Winter in <le Hout"
De directie van de Stadsschouw- I
burg te Haarlem wil trachten in I
Haarlem een nieuwjaarstraditie in te
voeren. Volgende week dinsdag, als
de toneelgroep Centrum de landelijke
première heeft gegeven van twee
eenacters van Harold Pinter zal de
avond worden besloten met „Winter
in de Hout", een Haarlemse nieuw
jaarsfantasie door de heer H. L. Pre-
nen. Men wil voortaan ieder jaar een
dergelijke fantasie op het toneel
brengen.
Leden van de toneelgroep Centrum
zullen onder regie van Egbert van I
Paridon deze keer de Winter in de
Hout opvoeren.
de oudheid hooggewaardeerde kunst
ambacht. Schaakstukken, kettingen
en hangers, armbanden, broches, dier
beeldjes, eierlepels, met ivoor inge
legde dozen, crucifixen, sacrale ge
bruiksvoorwerpen in de 35 werk
plaatsen, die Erbach telt, zal men de
bezoeker aanschouwelijk demonstre
ren, hoe vele toepassingsmogelijkhe
den ivoor heeft. De produkten wor
den naar alle landen van de wereld
geëxporteerd. Terwijl voor de Eerste
Wereldoorlog ivoren pianotoetsen de
meeste aftrek vonden, zijn het thans
de sieraden, die het beste gaan. Daar
naast voeren vele bedrijven indivi
duele opdrachten uit: natuurgetrou
we kopieën van antieke beeldhouw
werken. kerkversieringen, moderne
beelden en wandreliëfs. Men verwerkt
zowel Afrikaans als Indisch ivoor en
het komt zo af en toe wel eens voor.
dat een klant opdracht geeft tot de
vervaardiging van een sieraad of
beeld van .mammoettand".
In de meeste Erbacher bedrijven,
die van de ene generatie op de
andere overgaan, is het handwerk
nog altijd nummer een. Slechts wei
nig bedrijven hebben hun arbeid „ge
rationaliseerd" of .geïndustrialiseerd".
In de meeste werkplaatsen werkt de
meester, gehuld in fijne witte stof
wolken nog bijna uitsluitend met gra-
feerstift en schraapstaal. Slechts voor
de grove voorbewerking gebruikt hij
een elektr. handboor, dezelfde boor
overigens, die de tandarts gebruikt
bij de behandeling van het mense
lijk gebit.
Vormgevoel, artistiek inzicht en een
gedegen vakopleiding zijn de voor
waarde voor dit beroep, dat behalve
de vaardigheid in de snij kunst ook
een grote kennis van tekenen, model
leren en draaien vereist. Voor een
grondige opleiding van toekomstige
meesters in het vak zorgt de in Er
bach sedert de 19e eeuw gevestigde
vakschool voor ivoorbewerkers, die in
een tijd van vier jaar van begaafde
leerlingen kunstenaars maakt.
Voor het beroep van ivoor
bewerker, waarbij kunstenaars
alleen met behulp van graveer-
schrift en schraapstaal het ivoor
bewerken, zijn vormgevoel, ar
tistiek inzicht en een degelijke
vakopleiding voorwaarde.
In Argentinië heeft vanochtend het
personeel van het genationaliseerde
vervoersbedrijf het werk voor 24 uur
neergelegd, waardoor het spoorweg
verkeer, de autobusdiensten, de rivier
veren en de luchtvaart werden ver
lamd. Het hogere personeel hield zich
buiten de actie, zo ook het personeel
van particuliere autobusondernemin
gen.
De vakbond van het overheidsver-
voerspersoneel zei geen nieuwe voor
zieningen na te streven, doch alleen
uitbetaling van achterstallige lonen
en pensioenen.
AARDSCHOK IN
LISSABON
In Lissabon is op tweede kerstdag
een aardschok gevoeld, die enkele se
conden heeft geduurd. Volgens de
brandweer zijn verscheidene gebou
wen zodanig gescheurd dat zij drei
gen in te storten. Ook ettelijke
schoorstenen bezweken en in enkele
wijken van Lissabon zijn de telefoon
verbindingen en de elektrische
stroomvoorziening gestoord. Van
slachtofers is geen melding gemaakt.
De aardschok, waaraan een krach
tig ondergronds geluid voorafging, is
ook waargenomen in Oporto en an
dere plaatsen in heel Portugal.
JEHOVA'S GETUIGEN IN
RUSLAND VEROORDEELD
Een niet genoemd aantal Jeho
vah's getuigen, die drie klandestiene
drukkerijen in de Sowjet-Unie ex
ploiteerden, zijn tot gevangenisstraf
fen veroordeeld, aldus meldt het vak-
be./egingsblad in de Sowjet-Unie,
Troed.
Volgens Troed heeft „de onder-
grondse Jehova-onderneming" in-
|structies gekregen van een centrum
van de beweging in Brooklyn, die niet
van religieuze aard waren. Het wa-
I ren instructies tot „verboden antiso
ciale en staatsvijandiga activiteit".
Anders dan andere door zijn eigen
karakter-maar altijd dezelfde door
COEn rUNK
TONEELSPELER
EN TV-ACTEUR
GERAERT TER BORCH-
PRIJS 1962
De Commissaris der Koningin in
Overijssel, ir. J. B. G. M. Ridder de
van der Schueren, zal donderdag
middag 10 januari tijdens een bijeen
komst in de Statenzaal te Zwolle, de
door Provinciale Staten van Over
ijssel ingestelde Geraert ter Borch-
prijs voor 1962 uitreiken.
Haarlemmermeer
REHABILITATIE VAN
SJOSKAKOWITSJ-OPERA
In Moskou is woensdagavond voor
het eerst sinds 1936 de opera Cate-
rina Izmailova van Dimitri Sjoswa-
kowitsj weer opgevoerd. Onder de
aanwezigen bevond zich Serge
Chroesjtsjow, de zoon van de Sowjet-
premier. Ook de componist zelf woon
de de „rehabilitatie" van zijn destijds
door Stalin verboden werk bij. Hij
werd stormachtig toegejuicht.
1//IC1 FT m Vuurtorenwachters
Op het ogenblik heeft deze vak
school slechts weinig leerlingen. Hoe-
I wel de afzetmogelijkheden voor ivo
ren produkten sinds 1945 van jaar
I tot jaar beter zijn geworden en de
beroepskansen voor de mensen, die
I de ivoorsnijkunst beoefenen, goed
zijn, zijn vele jonge mensen bang
voor de lange opleidingstüd en h?t
I risico, dat aan dit zo zeer van de
artistieke en ambachtelijke begaafd
heid afhankelijke beroep vastzit.
De afdeling Haarlemmermeer van
de Nederlandse Vereniging tot Be- j
scherming van Dieren is een groot
scheepse actie aan de gang om de
vele vogels te helpen, die in de ring- i
vaart en in de tochten en vaarten
van de Haarlemmermeer door de
vorst in moeilijkheden zijn. Tien-
duizenden vogels, meerkoeten, wilde j
eenden, wilde zwanen en wilde gan- i
zen en ook zeemeeuwen vinden nog I
slechts met moeite open plekken in I
het ijs.
Door het plotseling, invallen van
de vrij strenge vorst zag de afde- 1
ling Haarlemmermeer zich genood
zaakt op korte termijn een reddings- j
actie op touw te zetten. Vele dieren 1
dreigen vast te vriezen. Voor de an- j
deren is er geen voldoende voedsel
aanwezig.
Reeds maandag zijn de dierenbe- j
schermers in de Haarlemmermeer be
gonnen met vastgevroren vogels te
bevrijden. In dit uitgestrekte water- j
gebied is men echter niet precies op
de hoogte waar zich overal vogels
in nood bevinden. De vereniging
heeft dan ook alle dierenvrienden in
de Haarlemmermeer en omgeving
verzocht op te geven, waar vogels in
grote groepen bijelkaar komen. Ver
der wil men graag adressen ontvan
gen van mensen, die voedsel voor de
I watervogels beschikbaar willen stel-
I len.
Kerstmis.is dit Jaar voor de Ne
derlandse vuurtorenwachters, die de
kerstdagen dienst hebben gedaan,
beter begonnen dan zij tevoren kon
den veronderstellen.
Precies om middernacht heeft het
Leger des Heils bij alle vuurtorens
langs de Nederlandse kust een kerst
pakket laten bezorgen.
Luitenant-kolonel P. Deurloo, divi
sieofficier van het Leger des Heils in
Amsterdam, van waaruit de actie is
geleid, heeft kerstnacht persoonlijk
een bezoek aan de buurtorenwachter
van Egmond aan Zee gebracht.
In totaal zijn 33 kerstpakketten
uitgereikt aan vuurtorenwachters en
hun assistenten. Behalve diverse ver
snaperingen zat er in het pakket ook
een schrijfmap met een door een
heilssoldaat gemaakt gedicht, opge- I jaarlijkse verbintenis aanzienlijk grotere artistieke mogelijkheden
dragen aan de Nederlandse vuurto
renwachters.
De acteur Ko van Dijk heeft besloten het volgend seizoen,
d.w.z. na 1 september 1963, zijn verbintenis met de Nederlandsche
Comedie niet meer te vernieuwen. De heer Van Dijk heeft ver
klaard dat hij in het huidige toneel- en televisiebestel onvoldoende
motieven ziet om zich te verbinden aan éénzelfde gezelschap,
waarbij naar zijn ervaring zowel regie- als spelmogelijkheden
voor hem te beperkt zijn. Hij heeft nog geen vaste plannen voor
het volgend seizoen, maar hij verwacht dat hij vrij van een vaste
zal kunnen verwezenlijken.
Een piano is een prachtig bezit voor heel het
gezin. Ook voor u is dit ideaal beslist bereikbaar.
Kom gerust eens bij ons kijken naar de vele merken
en praten over de talrijke mogelijkheden. Wij
geven u graag alle gewenste inlichtingen.
Bel of schrijf om onze foto-brochure nr. 60A
Leiden, Hoogewoerd 90, tel. 20097 Amsterdam Arnhem Breda - Rotterdam
deskundig in klank
Zeer eenzijdige
„Uitwisseling"
O
De Amerikaanse Congrescommis
sie voor de kernenergie heeft er be
zwaar tegen gemaakt, dat de Ame
rikaanse autoriteiten buitenlandse re
geringen technische gegevens hebben
verschaft over door kernenergie
voortbewogen onderzeeboten. Het
Congres had tevoren toestemming
moeten verlenen. Een en ander blijkt
uit pas nu vrijgegeven getuigenver
klaringen, die op 31 maart en 1 april
j.l. voor de commissie werden afge
legd.
Tot de getuigen behoorde vice-ad-
miraal Rlckover, die wel de „vader
der kernenergie-onderzeeboot" wordt
genoemd, die verklaarde, dat de V S.
een door het Congres goedgekeurde
overeenkomst met Engeland hadden
gesloten, „waarbij wij de Britten de
beschikking gaven over de volledige
en gedetailleerde plannen voor on
ze snelste onderzeeboot". Rickover
voegde hieraan toe: „Wij hebben
voor de Engelsen zelfs een gehele
Nestor Nederlandse
triskunde-leraren
De nestor van de Nederlandse wis-
kunde-leraren de heer P. Wijdenes
uit Amsterdam is maandacmiddag in
„Die Port van Clcve" in .Amsterdam
gehuldigd ter gelegenheid van het
50-jarig bestaan van het nieuw tijd
schrift voor wiskunde, waarvan hij
de oprichter is en ter ere van zijn
90-ste verjaardag.
De heer Wijdenes. erelid van het
wiskundig genootschap „Een onver
moede arbeid komt alles te boven"
en tevens erelid van cU vereniging
van leraren in de wiskunde, de me
chanica en de cosmosgrafie „Wime-
cos" heeft zich na 1911 geheel gewijd
aan de opleiding van leerkrachten,
het redigeren van tijdschriften en
het schrijven van leerboeken. Meer
dan een miljoen schoolboeken met
ruim 100 verschillende titels, dra
gen de naam van de heer Wijdenes,
die zijn werkzaamheden tot op de
dag van vandaag voorzet, hoewel hij
reeds jaren niet meer voor de klas
staat.
Zeer velen kwamen de vitale 90-
jarige geluk wensen met de twee
jubilea. Burgemeester en wethouders
van Amsterdam stuurden een geluks
telegram. De redactie van het nieuwe
tijdschrift voor wiskunde bood de
heer Wydenes een speciale jubileum
uitgave aan.
De vele sprekers schetsten de heer
Wijdenes als de onbetwiste nestor der
wiskunde-leraren in ons land en als
een groot pedagoog. Ook de 87-jarig
prof. dr. F. Schuh, van de oprichting
af medewerker van het nieuw tijd
schrift voor wiskunde, werd ln de
huldiging betrokken.
Parlement Formosa
wil oorlog
O
Het parlement van natlonalistlsch-
China heeft op eerste kerstdag een
resolutie goedgekeurd waarin de re
gering van Taipeh verzocht wordt,
onderhandelingen te openen met de
Verenigde Staten over een wijziging
van het verdedigingsverdrag met de
VS met 't doel de clausule geschrapt
te krijgen aangaande de bescherming
van Taiwan "Formosa», waardoor de
nationalistische regering alle vrijheid
zou hebben een tegenaanval tegen de
Chinese Volksrepubliek te beginnen.
In de resolutie wordt de regering
ook verzocht, zonder verdere vertra-
ging de tegenaanval ln te zetten.
i
Russische oud-minister
Raiier overleden
David Raizer, een der grondleggers
van de Russische zware industrie,
is na een langdurige ziekte op 58-ja-
rige leeftijd overleden, aldus het
persbureau „Tass".
Raizer. een jood. is bijna zeven
jaar. tot 1957. minister voor Indu
striële aangelegenheden geweest. Ook
de laatste jaren, toen hij al ernstig
ziek was. werd hij nog geregeld ge
raadpleegd. Het door het centrale
comité van de Russische commu
nistische party en de regering uit
gegeven overlijdensbericht van o.m.
ondertekend door premier Chroesjt
sjow.
De voorstelling zal op woensdag 2
januari worden herhaald.
De grote slagtanden van de
olifant vormen het „ruw mate-
riaal" voor kunstzinnig model
leren en draaien.
Het hier opgeslagen ivoor i
afkomstig uit India en Afrika.
nieuwe wei
aangekomen
O
De Nina-2, de getrouwe kopie
van een van de twee galjoenen
die het schip begeleidden, waar
mee Columbus aan het eind van
de vijftiende eeuw zijn eerste reis
naar Amerika maakte, is dinsdag
cp het eilland San Salvador in de
Bahama-archipel aangekomen.
Op 10 oktober rvas het vaartuig
van de Canarische eilanden ver
trokken. Het beschikte over de
zelfde primitieve navigatie-in-
strumenten als Columbus. Een
kleine maand geleden maakte
men zich ongerust over het
scheepje en zijn bemanning. Na
een uitgebreid onderzoek door
j vliegtuigen en schepen bleek de
Nina 2 enkele duizenden mijlen
uit de koers te zijn geraakt.
De reis van Columbus naar Ame
rika in 1492 heeft aanzienlijk korter
ceduurd dan de op tweede kerstdag j stond uit zes leden, onder wie de *7'"'
geëindigde tocht van de Nina-2 Co- Spaanse gezagvoerder Carlos Etayo. UT ,er
lumbus was aan boord van de „Santa Ook op het gebied van de voeding h® «5fwee! JTikanm heb-
Maria", begeleid door de galjoenen was de tocht van Columbus zo ge- u3?. Britten gekregen,
••Nina" en „La Pinta", op 3 augustus' trouw mogelijk nagebootst De Nina-2 I Sï^e L»ïf5 e€n he,eboH van
1492 uit de Noordspaanse haven Gue- had veel te kampen met windstilte. .„1, n hliïl
tana vertrokken en hij kwam. na een Hier had de kapitein rekening mee d.
kort oponthoud op de Canarische gehouden. toen hij voor drie maan- r'efenTe Rosirll GU Jiu'ik £,n
eilanden op 12 oktober op het Baha- den levensmiddelen had laten ln- „,to, (n*S ch k^b u
ma-eiland San Salvador aan. De laden iV"'.'r*0!Vif":1" f
Nina-2 begon haar reis op 24 augus- In enkele opzichten had Columbus kruiser L^nr R?acli' °a^n 'S'
tus en arriveerde op 26 december op het gemakkelijker dan zijn navolgers, mouth niet had Uten door "iln
San Salvador, na ook Las Palm.s te 7.0 beschikte hij over meer en grote- omdal de Bril- Marine er he'ma
hebben aangedaan re schepen, de Santa Maria mat 100 zegevena ovrr de van hrt
De reis van de Nina-2 werd bekos- ton. de Plnta 50 ton en Nina 40 ton ,ehlp had gevraagd, li:-,, we" .,g
tigd door de ..Saturday Evening en over meer manschappen, in totaal hernatte on het feit dal het ,m
Post waarvan een verslaggever de 88 man, van wie achttien op de j een type ging dai niet „nder hit
fabriek in de VS gebouwd, die haar
vermogen aon kernenergie ontleend
en waarin de kernenergieuitrusting
voor onderzeeeërs werd vervaardigd".
Voorts zei Rickover, dat Amerika de
Britten volledige inlichtingen had
verschaft over de vervaardiging van
de kernen van kernenergie-reactors
en veel Brits marinepersoneel aan
boord van de Amerikaanse kernener
gieonderzeeërs had opgeleid.
De Democratische Senator Clinton
Anderson onderstreepte naar aan
leiding van Rickotcrs verklaringen,
van „uitwisseling" geen spra-
I tocht meemaakte. De bemanning be- „Nina".
I Amerikaans-Britse verdrag viel.
