Bericht uber Bruno Golden Fiction Hadrianus, een gedurfd ballet E kunst kalei öoscoqp jjjBreitbach schreef het Ajneest besproken boek Haags K. v. K vecht tegen cadeaustelsel IN WEST-DUITSLAND 99 Door Amerika's zachtste tabakken Streuvels ontvangt zaterdag pri js der Ned. Letteren Ned. Danstheater in Den Haag BUISMAN rericht 1 maart 1860 Woensdag 12 december 1962 Derde blad no. 30830 - RontI benoeming van ADVERTENTIE ng tir|99 (Van onze correspondent te Bonn) E Frankfurter boekenbeurs van deze herfst had weinig sensa ties te bieden. Geen opzienbarende romans van jongeren als !we Johnson, Günther Grass of Martin Walser, niets schokkends de pen van oudere schrijvers: Stephan Andres, Wolfgang -^|(oeppen of Zuchkmayer. Neen, de enige roman waarover de be zoekers van de beurs spraken stamde van een man, die al sinds 1929 in Frankrijk woont, 59 jaar oud is en in geen dertig jaar meer een roman heeft gepubliceerd: Joseph Breitbach. int .Breitbach. in Koblenz geboren maar keels van Franse, deels van Oosten rijkse afkomst, maakte de afgelopen dertig jaar naam als journalist in Franse zowel als Duitse bladen. Daarvoor publiceerde hij een verha lenbundel „Rot gegen Rot" in 1929 in een roman ,Die Wandlung der guzanne Dasseldorf" in 1932. Lange (aren werkte Breitbach daarna aan ten grote roman „Clemens", waar tan het eerste hoofdstuk in Thomas Manns tijdschrift „Mass und Wert" terscheen. Het romanmanuscript, dat volgens insiders beloofde Breit- pachs meesterwerk te zijn, ging in de oorlog verloren. Met een toneelstuk in 1960 betrad Breitbach na vele Jaren weer het jiteraire toneel. Rijke roman Met zijn dit jaar verschenen roman Verlevendigde hij in één slag de Haam. die hij in de laatste jaren van de Republiek Weimar bij literatuur kenners had weten te maken. ..Bericht über Bruno" (Insel Verslag, Frankfurt A. M.) is een rijke joman, ryk aan handeling, aan per sonen, kleur en scherpe kantteke ningen. Het Is het relaas in terug blik van Bruno Collignons groot- Vader. groot-industrieel, baron, voor aanstaand politicus in een kleine, niet nader gedefinieerde monarchie, over de opvoeding en ontwikkeling Van zijn hoogst begaafde kleinzoon. Bruno, zoon van de gescheiden, aan lager wal geraakte dochter van de beroemde grootvader, groeit op in een milieu vol ministers en hofdig- ïiitarissen, omdat hij door zijn rijke, ministeriële grootvader wordt opge voed. De verhouding tussen de oude- fe man, op het toppunt van zijn kunnen en carrière, 'en de eigenzin nige, intelligente Bruno beheerst het boek. dat in de ik-persoon door de «rootvader geschreven wordt, nadat mij heeft moeten aftreden ten ge volge van een actie van zijn klem toon. Want de roman loopt uit op een polledige breuk en tegenstelling tus sen Bruno, die redacteur wordt van «chandaalblad en als anti-monarchis- Rische afgevaardigde in het parlement 'regelrecht naar het dictatorschap 'streeft, en de grootvader, die als li beraal politicus de monarchie verde- jdigt en een mislukte poging heeft gedaan de schijnheiligheid van het openbare leven in het kleine land te doorbreken door een wijziging van het strafwetboek op het punt der zedemisdryven voor te stellen. Grote spanning Naast dit alles loopt door het boek de rode draad van het oprollen van een spionagenet, waarin alle sporen naar de Russische ambassadeur lo pen. De gesprekken tussen Bruno, zijn grootvader en de Russische am bassadeur horen, evenals een gran- BREITBACH later carrière in de politiek maakt, maar zelfmoord pleegt als Bruno een schandaal rond hem ontketent. Radi- zyn evenwichtige, wijze, ruim den- denkende grootvader, en even niets ontziend is zyn vlucht naar Moskou, als hij zich door de rfiinister bedro gen voelt omdat deze hem een door zichtige kleine leugen vertelt tijdens de jachtpartij met de Russische am bassadeur. Tegenover Bruno's radicale, eer zuchtige, eigenzinnige karakter, dat vooral in botsing komt met de sa menleving omdat deze zijn hoge idealen beschaamt, staat de ruime liberale grootvader vaak met twee linkerhanden. Ondanks diens goede bedoelingen, diens superieure intelligentie en diepe genegenheid voor de kleinzoon tast hij enige malen mis en brus- keert de overgevoeligheid van Bruno. TT ijsheid en kleur Het Is een genuanceerd, kleurrijk boek geworden dat Breitbach schreef, al kan men zich afvragen of de ro man niet te vol is van gebeurtenis sen, feiten en overwegingen. Vooral in het slot van de roman, als het tempo van het relaas steeds hoger wordt (op zichzelf zeker verantwoord) speelt deze overvolheld een negatieve rol. Daartegenover staat echter de su perioriteit, vaak wijsheid waarmee dit boek geschreven is. Stilistisch is Breitbach zeker geen modern schrij ver, maar zijn stijl is klaar, soepel en vol verrassende wendingen. Mij deed zijn boek meer dan eens aan het werk van Marnix Gijsen denken, ir. H. H. Badings Naar wy indertijd meldden is ir. H. H. Badings benoemd tot hoogle raar aan de Staatliche Hochchule fur Musik te Stuttgart. Thans is door de secretaris van het College van Curatoren aan de Rijksuniversiteit mr. J. H. des Tombe medegedeeld, dat deze functie niet te combineren is met die van wetenschappelijk ambtenaar aan de Utrechtse Univer siteit, welke ir. Badings bekleedt. Voor het orgaan van de Utrechtse Universitaire gemeenschap „Sol Jus- titiae" is de benoeming van ir. Ba dings aanleiding geweest, diens po litieke verleden in herinnering te roe pen. Ook de indertijd door de ere raad voor de muziek onder voorzit terschap van prof. mr. J. C. van Oven opgelegde uitsluiting voor een tijd van tien jaar van ir. Badings werd in deze beschouwing betrok ken. Ir. Badings heeft intussen ver klaard, dat hij zjjn taak in Utrecht niet zal neerleggen, omdat z.i. de bei de functies Juist zeer goed te com bineren zijn. Expositie „Het goud van Peru" Vrijdag opening De ambassadeur van Peru in Ne derland, de heer C. A. de la Fuente, opent vrijdagmiddag om drie uur in het Centraal Museum te Utrecht de tentoonstelling ..Het goud van Peru". Aanvankelijk teas het gelijk gemeld de bedoeling dat Prins Bernhard deze tentoonstelling zou openen, maar de Prins heeft wegens het overlijden van Koningin Wühelmina van dit voornemen af gezien. Ambassadeur De la Fuente heeft ook al is diens schrijvende „ik-per- meegedeeld dat de tentoonstelling ennn" sleehU innerliik suncrieur en nnnpvppr 500 vnorwprnpn mr Hi» Chi- soon" slechts innerlijk superieur en niet ook nog maatschappelijk, zoals Breitbachs hoofdfiguur. Extra boeiend is het boek tenslotte voor de Nederlandse lezer, omdat de monarchie, waarin Breitbach zijn roman laat spelen, kennelijk ge ïnspireerd is op België en Nederland. De hoofdfiguren heten bijv. Ryssel- geert. Jans. Tarlink. Er is een ko ningin-moeder, die geregeld naar Rusland reist en huisconcerten orga niseert. waarbij men uiteraard aan België denkt, evenals bij de dikke socialistische minister van Buiten landse Zaken. Enige details uit het hofleven daarentegen lijken uit Ne derland afkomstig te zijn. Maar uit eindelijk doet het. er weinig toe in welk land Breitbach zijn roman laat spelen Belangrijk is voor hem al leen de ontwikkeling van grootvader en kleinzoon van persoonlijke tegen standers tot politieke vijanden. Breit bachs sympathie gaat daarbij sterk naar de ruim-denkende grootvader uit. wiens kernprobleem tenslotte is hoe men in deze wereld tot heil van allen werken kan zonder zich per soonlijk aan gebrek aan integriteit schuldig te maken. Dit punt. dat ook centraal staat in de verhouding tussen de minister en zijn kleinzoon, stelt Breitbach in zijn boek voorop door het motto, dat hy voor zijn roman koos, en dat uit de pen stamt van de Poolse filosoof Leszek Kolakowski: „Fatsoenlijke mensen vragen zich af in welke mate zjj zich moeten engageren in situa ties, die niet helemaal fatsoenlijk zijn en daaruit bestaat een groot deel ongeveer 300 voorwerpen uit de Chi mu- en de Mochica-cultuur uit de 12de eeuw omvat. De gehele collectie van de voorwerpen van goud en goudlegeringen, al of niet met edel stenen, is het particuliere eigendom van de Peruaan Michael Mujica Gallo. Deze collectie is reeds in een aan tal Europese hoofdsteden en te Tokio tentoongesteld geweest, voor het eerst te Parijs, enkele jaren geleden. De tentoonstelling in het Utrechtse Centraal Museum duurt tot 10 februari. ZOLTAN KODALY IN BOEDAPEST GEHULDIGD De Hongaarse componist Zoltan Kodaly heeft maandagavond in Boe dapest een gala-avond bijgewoond, welke ter gelegenheid van zijn 80- ste verjaardag werd gegeven. Onder de gasten bevonden zich ook minis ters en hoge functionarissen van de communistische partij. 10 stuks 50 ct 20 stuks 1.- Geschenkdoos 50 stuks 2.75 EEN LAURENS PRODUCT caal is de puber in zijn kritiek op van hun leven op aarde". H M. de Koningin zal in verband met het overlijden van Ko ningin Wilhelmina tot haar spijt geen gevolg kunnen geven aan haar aanvankelijk voornemen om op 15 december aan de Vlaamse letterkundige Stijn Streuvels de prijs der Ned. Letteren 1962 uit te reiken. Wel zal zij persoonlijk de bekroonde letterkundige ont vangen. De uitreiking van deze prijs zal thans geschieden door de minister van O. K. en W., mr. J. F. L. Th. Cals, op zaterdag morgen a.s. in de Ridderzaal in Den Haag. Geen „Oresteia" in Holland Festival De voorzitter van het Holland Festi val mr. H. J. Reinink, deelt mee, dat binnenkort de plannen voor de Ne derlandse Toneelmanifestatie tijdens het Holland Festival 1963 gepu bliceerd zullen worden. De mogelijk heid werd overwogen Aeschylos' tri logie „Orestpia" in de regie van Paul Steenbergen op één avontl op te voe- De uitreiking van de prijs geschiedt bij gelegenheid van de twaalfde al gemene conferentie der Nederlandse letteren, die van 13 tot en met 15 decembex in Den Haag wordt gehou den. De prijs is de heer Streuvels verleeno voor zijn gehele letterkun dige werk Na afloop van de prijs- RAPPORT OVER: Hedendaagse muziek - orkest repertoire Binnenkort zal er een rapport van de afdeling Muziek van de Raad voor de Kunst verschijnen: „Hedendaagse muziek in het orkestrepertoire". In dit rapport wordt de vraag behandeld, in hoeverre het werk van hedendaag se componisten een rol speelt in het repertoire der symfonie-orkesten. Het rapport geeft tegen de achtergrond van enkele algemene beschouwingen van muziek-sociologische aard. een analyse van de repertoire-praktijk der orkester en een opsomming van. de factoren die deze praktijk beïnvloe den Het rapport heeft ten doel de staatssecretaris van O., K. en W. enige richtlijnen te verschaffen omtrent het terzake door de overheid te voeren beleid; het besluit met een aantal conclusies van praktische aard. Aan deze publikatie zijn enige bijlagen toegevoegd, welke een beeld geven van het repertoire der orkesten. EXPOSITIE WERK BEELDHOUWER LEPLAE De Belgische ambassadeur in ons land. baron F. X. van der Straten- YVailIet, opent vrijdagmiddag a.s. in de tentoonstellingszalen der Rijks academie van Beeldende Kunsten te Amsterdam een expositie van werk van de in september 1961 op 58- jarige leeftijd overleden Belgische beeldhouwer Charles Leplae. Deze overzichtstentoonstelling, die tot 14 januari duurt, omvat een 35 grote en kleinere beelden alsmede een aantal tekeningen. De weduwe van de kunstenaar, madame Gabrielle Leplae, zal by de opening aanwezig zyn. Franse onderscheiding voor „Nieuwe Komedie" Tüdens de onlangs in Groningen gehouden Franse week, georganiseerd dioze jachtscène op het buitengoed door de plaatselijke afdeling van de van de minister, tot de hoogtepunten I Alliance Francaise, is het Haagse van de roman. Het boek, dat toch al gezelschap „De Nieuwe Komedie" on- geen ogenblik de aandacht van de derscheiden met de „Ludovicus Mag- lezer laat verslappen, krijgt daar een grote spanning, ondanks het feit dat de hele geschiedenis verteld wordt j door de grootvader, die steeds laat blijken dat alles al achter de rug is. Oorzaak van de groeiende tegen stelling tussen Bruno en zijn groot- I vader ligt in de eerste plaats in het radicale karakter van de jongen Ra dicaal is zyn genegenheid voor zijn homoseksuele tuto Rysselgeert, die gesloten. (Van onze Kunstredactie) Zo het Nederlands Dans Thea ter zijn bestaansrecht ooit heeft bewezen dan heeft het dat zeker gisteravond wel gedaan. Op het programma van de voorstelling, die in de stampvolle Schouwburg te Den Haag werd gegeven, stonden twee gloed nieuwe repertoire stukken ver meld. waarvan het ene enkele weken geleden te Rotterdam in (wereld) première is gegaan en het andere voor het eerst in het openbaar werd vertoond. Twee moderne balletten, maar hoe verschillendEen verhalend bal let in klassicistische sfeer (..Ha drianus)' en een jazz-ballet op muziek van Brubeck Voet bij stuk"). nus", een gedenkpenning, die werd aangeboden door de Franse regering. De penning werd uitgereikt door de heer Botma van het Franse con sulaat. die daarmee namens de Fran se regering hulde bracht aan de voor stelling van „De heer van Pour- j delicate gegeven is zonder enige ceaugnac", waarmee „De Nieuwe schroom en met veel fantasie uitge- Komedie" in de Stadsschouwburg te werkt, terwijl de goede smaak in Groningen de Franse week heeft af- geen enkel opzicht uit het oog werd Voor de choreografie van „Hadria nus" tekende John Butler, de Ame rikaan. die jarenlang heeft samen gewerkt met Martha Graham en on langs nog de „Carmina Burana" met het Dans Theater heeft ingestu deerd. Een geniaal kunstenaar, deze But ler, ondanks de mengeling van stij len. die hij er af en toe op na houdt. Een man. die de moed heeft om geheel nieuwe wegen in te slaan en zich van vooroordelen weinig aan trekt. Wat zijn nieuwste ballet betreft, het is gedurfd en beslist „niet ge schikt voor al te jeugdige kykers". Het heeft de tweeslachtige verhou ding van de Romeinse keizer Hadri- nus tot zijn gunteling Antinoos en zyn vrouw Sabina als onderwerp. Dit I verloren. Het roept een sfeer van zinnelyk- heid en zwoelheid op, die alleen maar tragisch te noemen is. Het bal let begint en eindigt met de dood van Antinoos. de daar tussen in lig gende scènes zyn min of meer als „flash backs" te beschouwen. In de eerste scène heeft het huwelijk van Hadrianus met Sabina plaats, waar van de voltrekking het werk van Plotina voogdes van de keizer) is, dan volgt een impressie van de kei zer in de beoefening van het krijgs- bedryf, terwyl in een andere scène de al eerder genoemde verhouding tot Antinoos en Sabina wordt aangeduid. De Amerikaan Glen Tetley heeft als gast de rol van de geestelyk ge kwelde keizer voor zyn rekening ge nomen. Afwisselend machtig en mee- lywekkend is zyn verschyning op het toneel. Groot is zyn gestalte, groot is ook zyn uitdrukkingskracht. Kort om, een balletdanser van allure! Marian Sarstadt. na de opheffing van het balletgezelschap van de Marquis de Cuevas deel uit makend van het Dans Theater, met haar expressieve gezicht een voor tref fely- k2 lyrische danseres, is in dit kei harde ballet een hulpeloze bruid, be rustend in de sexuele nood van haar naar knapenliefde hunkerende man. Noemen wy tenslotte nog de namen van Kathy Gosschalk als de druk gebarende voogdes en Gerard Le- maitre als de bevoorrechte vriend van de keizer. Het ballet is gemaakt op de con geniale muziek van Robert Starer. een feit. dat zeker niet onvermeld mag blyven. Zoals gezegd stond er ook een nieuw jazz-ballet op het programma. Het was er weer een van de artistieke leider van het Dans Theater, Hans van Manen. Dat zegt eigenlyk al ge noeg. „Voet bij stuk" bleek e*n heer lijk dwaas bewegingsspel met tal van knappe vondsten te zyn. die naast bewondering veel hilariteit te weeg brachten. Een veredeld soort acro- uitreiking biedt de Staatssecretaris van O. K en W. mr. Y Scholten. op de Pier in Scheveningen een banket aan. Donderdagavond 13 december geeft „De Nieuwe Komedie" in het Kurhauspaviljoen te Scheveningen ter gelegenheid van de conferentie een voorstelling van „Gecroonde Leersse" van Michiel de Swaen. De regie heeft Erik Vos. B. en W. van Den Haag ontvangen de deelnemers aan de conferentie na afloop der voorstelling in het Kurhaus. Het algemeen thema van deze con ferentie is „taak en positie van de Nederlandse letterkunde in het Euro pa van morgen". In het oude stad huis aan de Groenmarkt in Den Haag zullen inleidingen op dit the ma worden gehouden door de Bel gische minister van staat voor Bui tenlandse Zaken, Fayat, en door de algemeen voorzitter van de conferen tie, prof. dr. W. J. M. A. Asselbergs. Naar een cultureel centrum Nijmegen De Nymeegse gemeenteraad moet zich volgende week woensdag uit spreken over een plan tot vestiging van een groot cultureel centrum aan de Lindenberg te Nijmegen. Dit cen trum, dat huisvesting gaat bieden aan de openbare leeszaal, de Nij meegse muziekschool annex ballet school en de Vrije Academie voor Beeldende Kunsten, vergt alleen aan bouwkosten een bedrag \an f5.2 mil joen gulden. Een byzonder fraai schetsontwerp is opgesteld door de Rotterdamse ar chitecten ir. J. W. C. Boks, W. Eyke- lenboom en A. Middelhoek. Gehoopt wordt, dat het project in 1965 gereed is Dan nameiyk moeten de Vrye Academie en de Muziekschool hun tegenwoordige noodhuiovesting ont ruimen. De drie culturele instituten zullen lr. het nieuwe gebouw hun werkschema's tenvolle kunnen ont plooien. Toch heeft reeds de muziekschool besloten in de toekomst af te zien van vakonderwys. De leerlingen die hiervoor in aanmerking komen wor den doorgestuurd naar het Arnhemse Muzieklyceum of naar conservatoria elders in het land. Voor de vestiging van het cultureel centrum is in het saneringsgebied aan de Lindenberg een groot terrein beschikbaar. Bovendien echter is het voor de uit voering van dit plan noodzakelijk dat het gebouw van het Gewestelijk Ar beidsbureau wordt .afgebroken. Hier over is reeds overleg gaande. ren. Gebleken is echter dat de ver- wezenlyking van dit plan op de door je regisseur beoogde wyze tal van moeilykheden van voornamelyk, maar niet uitsluitend, financiële aard zal opleveren, zodat van de opvoering van de „Oresteia" in 1963 afgezien zal moeten worden. Het resultaat van het overleg tussen Holland Festival en de adviescommissie voor de Ne derlandse Toneelmanifestatie 1963 omtrent een ander stuk dat als to neelman if estatie in het festival zal worden opgevoerd, kan spoedig tege moet worden gezien. (Van onze Haagse correspondent) De Haagse Kamer van Koophandel heeft de strijd aangebonden met het cadeaustelsel in de detailhandel. De 27 miljoen gulden aan huishoudelijke artikelen en speelgoed, die voornamelijk het grootwinkelbedrijf vorig jaar cadeau of bijna cadeau gaf, vindt men de spuigaten uitlopen. Zoals dc koffie thuis smaakt, smaakt ze nergens. Dat komt door de gezelligheid die u schenkt. En door de koffie die u maakt. Met BUISMAN. Veel jonge vrouwen weten dat. Wat een geur, wat een smaak, wat een gezelligheid. Commissie exposities Gerekend van 1 oktober 1962 is eervol ontslag verleend aan de vol gende leden van de Commissie voor de coördinatie van buitenlandse ten toonstellingen: D. Dooyes te Amster dam, J. C. Ebbinge Wuhben te Rot terdam T. Leeser te Ommen en jhr. batiek, flitste het even door ons [W J H. B. Sandberg te Amsterdam, ons brein, maar dan In de allergun- Tot lid van de bovengenoemde com- stigste betekenis van het woord. I missie zyn benoemd dr A F E U UW KOFFIE OOK VET BUISMAN £.j SMAAKT ZE BETER! (OOK POEDERKOFFIE) se te Amsterdam en drs J. W. M. van Haaren te Rosmalen. Opnieuw 7'jn benoemd: dr. A. B de Vries te s-Gr&ver.:.a[,e en prof dr. A. M van Schendel te Amsterdam, W. Br us- Hammacher te Hoenderlo. Daarom zal worden getracht, met een gezamenlyke actie van alle Ka mers van Koophandel in Nederland, een wetswyziging te bereiken. Of, zo als de Kamer het noemt, „de bres in de wet van 1956 te dichten". Daartoe zal de minister worden ge vraagd het onmogelyk te maken, dat de diverse branches eikaars artikelen als concurrentiemiddel aanwenden. De Haagse Kamer verwacht name iyk een opbloei van het cadeaustelsel als nooit tevoren, vooral nu enkele grootwinkelbedryven in de levens middelenbranche het nieuwe cadeau- svsteem van bijvoorbeeld goedkope mixers en koelkasten in hun ver- kooppolitiek een vaste plaats hebben gegeven Op het ogenblik maakt de omzet van huishoudelijke apparaten en speelgoer. byvoorbeeld, al ruim vyf procent uit van de totale omzet van de levensmiddelenbranche. De heer P Tanja, die deze cyfers gaf. wees erop, dat dit percentage in 1958 nog maar nauweiyks twee was. Toen werden er voor zeveneneenhalf mil joen aai. deze artikelen in het ca deaustelsel betrokken, in 1960 was het al 23 miljoen en het vorig jaar steeg deze omzet tot 27 miljoen. Concours hedendaagse muziek 1963 In het voorjaar van 1963 zal een concours voor jonge vertolkers van hedendaagse muziek worden gehou den. georganiseerd door de Stichting Gaudeamus, in samenwerking met het Utrechts Conservatorium. Hier aan kunnen instrumentale of vocale solisten deelnemen al of niet met be geleiding, en ensembles tot een maximum van negen uitvoeringen. De leeftydsgrens is vastgesteld op 35 jaar voor solisten en begeleiders. Voor ensembles geldt een maximum gemiddelde leeftijdsgrens van 35 jaar. tinlichtingen bij het secretari aat. Utrechts Conservatorium, Lange Nieuwstraat 2, Utrecht. Sedert de zwangerschapsonder breking by de Amerikaanse mevrouw Flnkblne. die verwachtte een mis maakt kind te krijgen. Is de voor spelde stroom van buitenlandse zwan gere vrouwen naar Zweden achterwege g bleven. Slechts twintig nlet-Zweedse vrouwen die op grond van thalodl- mldegebrulk de komst van een mis maakt kind vreesden, hebben ln Zwe den een zwangerschapsonderbreking aangevraagd. Tot dusver ls slechts li» één geval, bri een Westdultse. een der gelijk verzoek ingewilligd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1962 | | pagina 9