„Gedragen door dezelfde God als Willem van Oranje"
w
Een stille zaterdag
Predikatie van ds. J. E. Berkel
20 oEnöc fïet itft ben met u-fitten
abc be bogen tot be bcfemiöinge tor toerelt.
2 7 3Hmen,
!r
'4® «S3:
oormalig
verzet herdacht
Prinses Wilhelmina
„Waardigheid en rust"
igerfcht 1 maart 1860
Zaterdag 8 december 1962
Derde blad no. 30827
DEZE dienst, moet naar het uitdrukkelijk
verlangen van Prinses Wilhelmina een
getuigenis zyn van Gods leiding in ons
leven en van de overwinning door Jezus Chris
tus de Heer.
Daarvan spreekt deze tekst, die ons op de
grote Leidsman wijst. Die by ons is en by ons
blijft.
De Here Jezus had tot Zijn vrienden gezegd,
dat Hij de Heilige Geest in hen zou zenden,
zodat ze niet alleen door het leven hoefden
gaan. Ze hadden dat eerst niet kunnen be
grijpen: hun Meester ging de dood in, werd
gehangen aan een kruis. Toen ze de opstan-
dingsboodschap hoorden, dat Hij tot het leven
was weergekeerd, hebben ze er echt eerst aan
getwijfeld. Maar het bleek een feit, mogelijk
door God. Daarmee veranderde heel de visie
van Jezus' vrienden. HIJ was niet langer de
Meester met Wie ze als mens hadden omge
gaan. Hij had aan het kruis Gods offer voor
een verloren wereld gebracht. Hij was Gods
boodschap. God komend tot de mensen, waar
door nu mogelijk was, dat mensen Gods kin
deren zouden zijn.
Nu is Hij daar zelf: bij hen.
En Hij spreekt Zijn wachtwoord: My is ge
geven alle macht in hemel en op aarde. Zelf
zou Hij niet lichamelijk bij hen blijven: Hij
ging terug naar Gods heerlijkheid, maar Zijn
geest zou hen geleiden.
Nu krijgen ze ook een taak: de wereld in
gaan. Ieder moet dit horen. Ieder moet weten,
dat een mens niet alléén hoeft te zijn, niet
verloren is tussen de mensen, niet verloren is
ver van God. Gaat het maar als blijde bood
schap aan iedereen zeggen, bevestig het door
doop en onderwijzing. En dan juicht het hun
toe: zie Ik ben met U al de dagen tot de vol-
etnding der wereld.
Dan als deze wereld ophoudt biyft
Gods nabijheid tot in eeuwigheid.
PRINSES WILHELMINA heeft deze nabij
heid van Christus door Zijn geest steeds
gevoeld. Zij zag geen toevalligheden in de
lotgevallen van haar en haar volk, maar lei
ding Gods. In een adventsboodschap schreef
■ij: Liefde is voor Christus de grondslag van
heel Zijn bestel en ome wereld is het brand
punt van Zijn liefde, heden en morgen en ai-
Ui*.
Onze wereld, die van God is afgegaan, die
Jezus heeft gekruisigd en waar Hij nog steeds
wordt verloochend, deze wereld is het brand
punt van Gods liefde, zoals de Prinses in haar
paasboodschap schreef: Dat Christus iedere
diepte van verlorenheid door Zijn liefde her
schept tot de hoogte van het kindschap van
God.
Gods leiding is duidelijk te zien in het leven
van de Vader des Vaderlands, Willem van
Orarye.
Hij heeft God zijn hart gegeven, toen hij
door God zelf- gegrepen was en een taak op
zich nam, die hopeloos leek en toch in Gods
kracht kon worden volbracht. Het kostte hem
alles, zelfs zijn eigen leven, maar hij gaf alles
als een goed instrument in Gods hand ten
dienste van zijn volk, als ziende de Onzienlijke.
IN de bezettingstijd is dit voor ons gaan op
leven. In de nood was geen hulp voor
handen dan van God. De Prinses zegt van
hem dat hij een man was met een visie op
heden en toekomst door God geïnspireerd en
werktuig in Gods hand, Wiens verborgen om
gang met God hem heeft toegerust voor zijn
roeping en taak. Wilem van Oranje (zegt zij
streed en gaf zijn leven voor de onafhankelijk
heid en de vrijheid van ons volk. voor de ge
wetensvrijheid in de verdraagzaamheid en voor
de rechtvaardigheid. En zij voegt eraan toe:
„Eerst was het mijn roeping en thans die van
Juliana om toe te passen en voort te zetten wat
hij begon, toegepast op het leven en aan de
polsslag van onze tijd. ons gedragen wetend
door dezelfde God als Willem van Oranje"
HIER hebt U het levensmotief van haar, die
vijftig jaar over ons volk als een Koningin
heeft geregeerd en die na haar aftreden
als Prinses der Neerlanden duidelijk en on
omwonden haar geloof heeft beleden en ons
ook telkens heeft opgeroepen, te komen tot het
licht, tot de levende Christus, die ons leidt.
God heeft in Zijn leiding met haar
twee personen gebruikt, om haar bij haar
taak te steunen. Met eerbied noemen wij
haar moeder. Koningin Emma, en haar
man. Prins Hendrik. Met haar eigen
woorden zegt zij van deze beide: ,,Men
denke zich het geloofsvertrouwen van
haar in, om op zo jeugdige leeftijd zij
was toen net twintig jaar oud met
haar zoveel oudere man naar een onbe
kend land te gaan om daar aan zijn zijde
de moeder van zijn volk te worden. Met
haar innig geloof legde zij de grondslag
voor hetzelfde bij haar kind. Niet alleen
door wat zij het kind in haar prille jeugd
leerde, doch ook door de sfeer, waarin zij
het liet opgroeien, doch bovenal door de
warme, dienende liefde tot de medemens,
waarin zij het voorging. Daarbij kwam
later, toen zij Regentes was, de voortref
felijke voorbereiding, waarmee zij haar
dochter toerustte voor de vervulling van
de taak. die deze eenmaal wachtte.
..Welk een voorrechf, zulk een moeder
zolang te mogen behouden, steeds tot
haar te gaan en zoveel met haar te heb
ben kunnen bespreken".
En dan vervolgt de Prinses: „Wat mijn man
betreft zei de Koningin immers: „De goede
mens. die myn vader was" en daarop deed zy
volgen „dat naast mij, vaders gezegende per
soonlijkheid is komen te staan". Deze woorden
zeiden eigenlijk alles. In de loop van zijn leven
is Christus geworden voor hem de universele
liefde. In Juliana's en mijn leven werden de
rust en de vrede, die van hem uitgingen en ik
mag wel zeggen, zijn machtige overtuiging,
waarin hij naast ons stond, een kracht, zo
sterk en vast als een rots, dus een rots van
geloof".
Tot zover het woord van de Prinses zelf.
Ik ben met U, zegt de Heer.
Het is vanzelfsprekend, dat wij mensen die
leiding Gods op alle concrete punten van het
bonte mensenleven niet kunnen zien. Een tim
merman. die een balk bewerkt, weet niet, dat
de bouwmeester deze balk gebruiken gaat voor
een gebouw ter ere Gods. Misschien zucht hij
bij zijn werk of vloekt hy erbij. Hy ziet slechts
de balk.
ALS volk zien wy ook Gods leiding niet
steeds. Evenmin zien we deze altijd in ons
persoonlijk leven. Als men de wereld be
schouwt, waar het gonst van arbeid, vermaak
en zonde, zien we alles erg aards.
We zitten met duizend vragen: Waarom al
dat oorlogsleed, waarom al die bedreigingen,
waarom natuurrampen, waarom beteugelt God
het kwaad niet?
Waarom ziekte, ellende, honger en dood?
En dan is er het leven met werk, dat zo heel
erg gewoon ls, ook in het leven van een Ko
ningin, die ontvangt en bezoeken brengt en
duizenden zaken heeft, die haar aandacht
vragen.
Leiding van God in het leven zien is een
openbaring Gods. Dan ontdekt men dat men
de talenten, die God geeft, gebruiken moet
voor de medemens en dat men ook zó God
dient. Een geloof zonder werken is dood, zegt
Jacobus.
Koningin Wilhelmina is getroffen door de
geschiedenis van de rijke jongen, die alles op
moest geven en het niet deed. Zy voelde: alles,
wat het geloof in Christus in de weg staat,
moet opzij. Ik moet Christus volgen. Daarvoor
moest alles wyken, ook ingeroeste gewonten en
traditie zonder inhoud.
Tj IT is langzaam door veel worsteling
heen. gerijpt tot een sterk geloof.
Zo kon zij in Engeland zelf kracht heb
ben en kracht geven. En in het bezet
Nederland is zij ons, door Gods gunst,
een lichtend voorbeeld en een sterke
steun geweest. Het verzet was zeker
vastgelopen zonder deze Moeder des
Vaderlands. Achteraf kan men slechts
zeggen: dit was leiding Gods, genade.
Al haar gaven en krachten, haar vele
talenten had de Koningin gekregen om
deze ten dienste te stellen van anderen.
Zie ik ben met U, al de dagen tot de vol
einding der wereld.
NA haar aftreden als Koningin zag zy een
nieuwe taak zich door God op de schou
ders gelegd: het evangelie van Christus
iedereen bekend te maken, niet in dienst van
een bepaalde kerk of een bepaalde groep.
Zy zocht het geloof in Jezus Christus als de
band die universeel, over de ganse aarde de
mensen samenbindt. Rotsvast was haar over
tuiging. dat Christus de Levensvorst is, dat dus
Christus door ieder moet gekend wordeq, dat
een verdoolde wereld de rechte weg gewezen
moet worden naar het vaderhart Gods.
Zie ik ben met U.
Dit heeft zy ervaren, toen zij met vreugde
ging arbeiden aan die nieuwe taak, alle mensen
tot Christus te brengen.
Wat was ze blij, als zij jongeren zag zoeken
naar eenheid, als zij met anderen samen
avondmaal kon vieren.
Wat zou zy graag de verscheurdheid van
Christus' kerk ongedaan hebben gemaakt en
de ene kudde onder de ene herder reeds hier
op aarde hebben gezien. Zo had de zending
haar grote belangstelling: de hele wereld moet
Immers van Christus horen. Kerkeiyke en on
kerkelijke mensen moet het heil geboodschapt:
want er is heil. redding, behoud.
Eens wordt het „Zie ik ben met U" volkomen,
als de Heer een mens die Hem gelooft tot Zich
roept, want dan roept Hij die mens tot Zijn
volle, eeuwige gemeenschap.
NU is het ook duidelijk, waarom deze bij
zetting geen droeve begrafenisplechtig
heid kan zijn.
Het jubelt van leven: Jezus leeft en wy met
Hem.
Ons overglanst naar een woord van de
Prinses de zon van Pasen.
Maar het is „opstanding".
Eraan vooraf ging dood. pyn, kwelling, be
nauwdheid, angst.
Daarom is dit getuigenis van vreugde zo ont
zaglijk belangrijk voor allen die in nood zyn.
Als straks naar de wens van de Prinses een
vers van psalm 72 wordt gezongen, is het uit
de oude Koningspsalm van Israel. Maar de
Koning David zong in deze psalm van de
grootste aller Koningen, wat in Jezus Christus
de Vredevorst, is vervuld.
Kerstfeest nadert.
Straks klinkt de boodschap: „U ls een Hei
land geboren".
Maar als de engel dit boodschapt zingt het
engelenkoor: „Ere zij God".
r IJ zijn dankbaar voor Gods leiding, die
in het leven van Koningin en Prinses
Wilhelmina haar en ons ls gegeven en
de lof en dank ervoor gaat boven de aarde uit
tot Hem, Die haar leven heeft geleid en Die
voor haar stierf en haar doet leven by Hem.
Nu roep ik U op. gy allen, die hier in de
Nieuwe Kerk zijt, en heel Nederland en allen
die deze dienst volgen, om het getuigenis van
Prinses Wilhelmina niet in de wind te slaan.
Ik roep U op, ook te buigen voor de Koning
der Koningen en Heer der Heren, Die in Zijn
oneindige liefde zyn Zoon gaf, om mensen in
nood blij te maken.
Laat los Uzelf, los, waar ge ook op steunt, los
Uw zonden en hoort van Uw eigen hart de
levensboodschapIk ben met U. God heeft zo
groot geduld met ons, laten wy Hem niet laten
nodigen. Als ge hoort ,Hy ls er.
Dan ls de dood de ingang tot het leven.
Dit is ook de troost die we nu nodig hebben.
DIT geldt bijzonder voor haar dochter
en haar gezin. Ik herhaal de woorden
van Uw Koninklijke moeder: wat een
voorrecht, zulk een moeder gehad te heb
ben.
En als het verlies diep gevoeld wordt,
ruist de troost ons toe: Christus blijft.
Zij is geborgen bij haar Heer.
En Hij zegt tot ons: zie, Ik ben met U al
de dagen tot de voleinding der wereld.
31 een landelijke bijeenkomst van
Federatieve Raad van
rtfoormalig Verzet in Nederland,
nden in het Tropenmuseum te
Jrdam, is Prinses Wilhelmina
"•avond herdacht als de „moeder
%t verzet". Burgemeester mr. G.
van Amsterdam, noemde de
"toespraken van Koningin Wil-
'Ina uit Londen de lichtpunten
de mensen in het bezette vader
land. „zy schraagde het verzet in
moeiiyke tyden. Zij werd tot inspi
ratie en symbool van de vryheid".
Mr. Van Hall stelde dat Koningin
Wilhelmina. ontdaan van de forma
listische omgeving waarin zij op
groeide, een van de grootsten van
haar tijd werd. „Wij herdenken een
van onze beste burgers en een goede
vriendin".
Ds. C. M. Graafstal, Nederlands
De kist met het stoffelijk over
schot wordt de Nieuwe Kerk te
Delft ingedragen.
hervormd predikant te Ermelo. schet-
-te Prinses Wilhelmina als Christen
„Gedenken is verder gaan op haar
weg. Bij een edel Vorstenhuis be
hoort een edel volk".
Rabbyn Soetendorp uit Amsterdam
zei. dat de joodse gemeenschap in
ons land ^rinses Wilhelmina als
moeder heef», gezien. „Bij ieder Am-
sterdams bezoek, kwam zij door de
joodse hoek om te laten merken, dat I
wij erbij hoorden. Zij wilde altijd
haar verbondenheid met de joden in
Mokum demonstreren. In de oorlog
was zij met ons in onze nood, al-
dus rabbijn Soetendorp.
(Van onze t.v.-medewerker)
Hoewel miljoenen zich aan televisie- of radiotoestel hadden
gezet, moeten velen er zelf bij hebben willen zijn. Zij stonden
langs de weg, die de witte wagen ging van het paleisje aan het
Voorhout naar de Nieuwe Kerk in Delft. Het televisieverslag
ving vrijwel onmiddellijk aan met het voorrijden, de eigenlijke
uitvaart en het vertrek van de korte stoet.
De voorzitter van het voormalige
verzet Nederland, kolonel J J. F.
Borghouts, zei eat Koningin Wilhel
mina altijd als de moeder van het
verzet zal worden gezien. „Oranje
heeft ons nooit 111 de steek gelaten.
Het allerminste dat wy daar tegen
over kunnen stellep. is trouw biyven
aan Oranje",
Na het passeren van het Rijs-
wykse Plein viel de verslaggeving
weg, maar het overschakelen op de
radio bleek alle zin te hebben. Bij
het beluisteren van de verslaggevers,
die slechts over een microfoon en niet
over camera's de beschikking hadden,
bleek, dat de radio gaf, waaraan de
tv. niet kon toekomen: flitsen uit
Leeuwarden en Breda, waar ook
Oranjevorsten begraven liggen. Maar
behalve dat gaf de radio kleurbe-
schry vingen. die verduidelijkend, ten
minste aanvullend werkten. In de
langzaam wegglijdende minuten, die
zich tot kwartieren aaneenregen,
waarin de radio niet ophield informa
ties te verstrekken, stond statig de
Del ft se kerktoren in het beeld, om-
I speeld door klokgelui. In de tijd, die
nog restte de lange tocht over de
Ryksweg naar het Prinsenhof
schetste de radio het Interieur van
de kerk. beschreef versieringen en
bloemenpracht, somde aanwezigen op,
I een lange reeks. Ook werden er flit-
sen gegeven van de herbegrafenis
van Prins Willm V, nu ruim vier jaar
terug, waarbij de televisie een draai
boek vervaardigde, dat dezer dagen
by de opstelling der camera's goede
diensten heeft bewezen.
Als we Tan het geheel een indruk
willen geven, dan passen het best de
woorden waardigheid en rust, sym
pathie en aanhankeUjkheid, die in
wisselwerking van stoet en publiek
heen en weer speelden in goede har
monie, die dezer dagen danig ver
sterkt werd door het verdiensteiyke
werk, dat o.m. door de televisie is
verricht, waardoor de herinnering
De Prinsessen groeten hel
vaandel van het Korps Mari
niers bij het betreden van de
Nieuwe Kerk.
aan de grote vorstin van het verzet
een parallel met Willem de Zwij
ger ls verlevendigd en verinnigd.
Juist 20 jaar, nadat Haar woorden
over oceanen en wereldzeeën werden
gedragen .woorden, die uit een groots
begrip van de nieuwe tyden, die
stonden te komen, waren geboren,
werd zy ten grave gedragen onder de
klanken der oude Valerius-liederen,
gescandeerd, aangepast aan het tem
po, waarin de stoet door het stille
land en de drukke stadsstraten trok,
waarvan de onvolprezen televisie in
beelden, scherp en contrastryk, een
een rouwend volk en een meelevend
Europa getuige deed zyn.
Afgesloten bij het bereiken van de
Nieuwe Kerk in Delft, het slot van
de ultvaait en d« by zetting.
