GOEDEN STRIJD
DEN
Wilhel mina Helena Pauline Maria
DOCHTER DER ORANJES
MOEDER DES VOLKS
VORSTIN DER VRIJHEID
DEZE OPDRACHT
VERTROUW IK U TOE
T—
BEWAAR WAT U IS TOEVERTROUWD
Leidsch Dagblad
(Van één onzer redacteuren)
„Neen, mijn lief kind, jij bent van cr/ die mensen
,,lk heb de goede strijd gestreden
Tussen dit antwoord en dit citaat ligt een strijdbaar leven
vol toewijding en devotie, een leven dat thans is afgesloten: het
leven van Wilhelmina Helena Pauline Maria van Oranje.
Het eerste een antwoord dat zij van haar moeder kreeg toen
zij als kind bij een manifestatie, waarbij haar door duizenden
hulde werd betuigd, vroeg, of al die mensen nu van haar waren.
Het tweede, een tekst uit 2 Timotheus 4, waarmede zij haar
afscheid als Koningin besloot.
Na dit gesproken citaat viel een gordijn, geweven uit de
dankbaarheid van een volk, dat haar vermoeid na het ver
vullen van een ondenkbaar zware taak op voorbeeldige wijze
de rust gunde die zij meer dan iemand anders had verdiend en
eerst laat, zeer laat had durven vragen. Niet om de rust zelve,
maar omdat de verantwoordelijkheid te zwaar woog.
Nu dit gordijn van dankbaarheid wordt weggeschoven is dat
niet het terugnemen van een geschenk, maar de voltooiing van
onze dankbaarheid.
lij, die generaties hebben gekend als ,,onze Koningin", heeft
na de rust, die haar door mensen geschonken werd, als Prinses
Wilhelmina de rust gekregen, die alle mensen eens vinden. En
wanneer het citaat uit Timotheus vervolgd kan worden met ,,lk
heb de loop beëindigd"dan mag het gordijn terzijde worden
geschoven om nog eens ten volle het besef levendig te doen
worden, hoezeer zij ,,van al die mensen", van ons allen is
geweest.
Wat is zij voor ons geweest? Is op die vraag een antwoord
te geven? Is het bovendien mogelijk in een antwoord niet alleen
iets te doen blijken van functionele verdiensten, maar ook iets
te doen doorschemeren van de persoon, die in heel haar leven
zo schuil moest gaan achter het luisterrijke, maar toch alti/d
kille constitutionele decorum? Kan de mens achter het symbool
worden gevonden?
Wanneer wij een poging tot een antwoord wagen, is dat
met de zekerheid te zullen falen. Zij is zozeer ,,van ons allen
geweest, dat wij een antwoord op deze vragen skechts kunnen
opbouwen uit een zelfanalyse, waarin zij wordt tot een deel van
ons, een deel van de geschiedenis van ons land en ons volk.
tend gelegen in handen van
Koningin-Moeder Emma, die
zich terzijde liet staan door
levenslustige en bekwame onder
wijskrachten.
Voorbeeldige vorming
Zeer groot is de invloed op de
karakter- en persoonsvorming
geweest die uitging van de seri
euze, met een ingetogen natuur
lijke vrolijkheid begiftigde jonge
moeder, die ondanks de druk
kende zorgen voor haar echtge
noot en later voor de staatstaak,
zich op bewonderenswaardige
van grote pedagogische inzich
ten blijk gevende wijze kweet
van die heel moeilijke taak, de
toekomstige Vorstin van Neder
land op een leven van dienst
baarheid aan een volk voor te
bereiden.
Stammend uit een groot gezin,
dat midden in het volle leven
stond, besefte zij wat haar doch
tertje als enig kind en konings
kind ontbeerde en zij deed alles
wat in haar vermogen lag wat
zeer veel was om die nood
gedwongen gebreken zoveel mo
gelijk te compenseren.
De abdicatie in 1948 heeft ons
gelegenheid gegeven, zeer uit
voerig over de jeugdjaren van
Koningin Wilhelmina te schrij
ven. Thans zouden wij meer
aandacht willen vragen voor
wat zij voor ons volk is geweest,
en in die jonge jaren was dat
niet meer dan een symbool, een
weliswaar kostbaar symbool,
doch waarvan de waarde niet
op persoonlijke activiteit be
rustte.
Ontplooiing van
grote gaven
In haar Jeugdjaren reeds ver
wierf Koningin Wilhelmina zidh
een diepe religieuze overtuiging,
die haar niet weerhield eehbied
te hebben voor anders gerichte
meningen. Ook de liefde voor de
natuur en haar artistieke talen
ten stamden uit haar jeugd.
Natuurlijke gaven van hoofd
en hart, tot ontplooiing gekomen
door de liefdevolle zorgen van
haar moeder, versterkt door de
wijsheid van de beste leermees
ters des lands, hebben Wilhel
mina in slechts achttien jaren
volledig voorbereid op de zware
taak die haar wachtte. Een taak
welke zij aanving met woorden,
die het karakter tekenden van
haar vijftig-jarig bewind: dank
baarheid voor een taak, die
schoon was maar zeer, zeer
zwaar.
Een van de eerste foto's van
Prinses Wilhelmina, enkele
dagen na haar geboorte
gemaakt.
Wij mogen cue tijaen juist nu
niet vergeten, omdat de vaste
plaats van Oranje in ons volk
van thans de grootsheid van
Koningin Wilhelmina in haar
werk accentueert.
Met een zeldzame intuïtie en
een helder begrip heeft zij tel
kens weer de plaats gevonden
in een waarlijk niet eenvoudige
en rustige gemeenschap, de
plaats die de beste verdediging
van het algemeen belang moge
lijk maakte.
Koninklijk geschenk
Naast die grootste verdienste,
moet dan onmiddellijk genoemd
worden het tweede grote ge
schenk aan ons volk: Koningin
Juliana, die getoond heeft op zo
eigen wijze ditzelfde begrip voor
de juiste plaats en het juiste
woord, de juiste daad en de juiste
afzijdigheid te bezitten.
Deze twee grote verdiensten:
behoud van het Koningschap en
vorming van Koningin Juliana
tot haar opvolgster, kon zij
slechts verrichten door de uit
stekende leiding, die zij bij eigen
vorming ontving van haar, die
de woorden sprak „Neen. mijn
kind. jij bent van al die mensen",
de woorden van Koningin-Moe
der Emma. woorden die Koningin
Wilhelmina nimmer in haar
lange leven heeft vergeten of
veronachtzaamd.
Niet alleen door haar regering, reeds door het feit van haar
geboorte is Wilhelmina behoedster van de Kroon geweest.
Niet ten onrechte heerste er tegen het einde van de negen
tiende eeuw bange twijfel in de Nederlandse harten over de
bestendigheid van de band tussen Oranje en ons volle, erger nog,
over de bestendigheid van Oranje. Slechts de grijze Willem III,
die zich in de achttienjarige Emma van Waldeclc-Pyrmont een
tweede gade had gekozen, en de zeer zwakke Prins Alexander
vertegenwoordigden'de hoop, die de monarchie mocht koesteren.
Een bange hoop.
Zeer groot was dan ook de vreugde, toen bekend werd dat
Koningin Emma een nakomeling verwachtte, en zelden brak zich
onstuimiger feestbetoon baan, dan toen op 31 augustus 1880
de geboorte van een Prinses van Oranje bekend werd gemaakt.
Op 12 oktober 1880 bejubelde Den Haag Koningin Emma tijdens
de rit naar de Willemskerk, waar de jonggeborene ten doop
werd gehouden: Wilhelmina Helena Pauline Maria.
Een leven was begonnen, dat eerst thans, meer dan driekwart
eeuw later, is geëindigd.
4
JÈ*
1
des Konings". Op 23 november
1890, betreurde het Nederlandse
volk zijn laatste in mannelijke
lijn van het oorspronkelijke
Oranjehuis afstammende Vorst
Op 8 deoember van dat jaar leg
de Koningin Emma de eed af als
Regentes van het Koninkrijk en
over Koningin Wilhelmina.
Koningin Wilhelmina.
Ongekroond nog, tien jaar
oud. voorbestemd om in 58 lange
moeilijke jaren deze waardigheid
te dragen en bovenal te bescher
men en een nieuwe inhoud, een
nieuwe sterkte te geven.
Wilhelmina heeft vrijwel uitslui-
De opvoeding van de Jonge
I Tim. 5 20
Van ons, een deel van ons, een deel van onze geschiedenis.
In de regeringsperiode van Koningin Wilhelmina heeft het
Koningschap een andere inhoud gekregen. In dit tijdsbestek ligt
de ontwikkeling van de samenleving, krachtens welke de bewon
dering en de eerbied voor het gekroonde Staatshoofd op formele
grond, meegeërfd met de Kroon, ruimte moesten maken voor
door persoonlijke verdiensten verworven waardering en genegen
heid. Weinig talrijk zijn de Vorstenhuizen, welke deze maat
schappelijke ommekeer hebben overleefd.
Een handjevol
Spanje, Portugal, Italië, Oos-
tenrijk-Hongarije, Joego-Slavië,
Albanië, Bulgarije, Roemenië,
Duitsland, Rusland. Egypte,
China, dit is slechts een greep uit
de landen, waar in deze tijd ge
kroonde hoofden plaats moesten
maken voor andere staatsleidin
gen. Een handjevol monarchieën
en soortgelijke staatsvormen rest
nog in Europa: Engeland, de
Scandinavische landen. België,
Griekenland, Luxemburg. Ne
derland en enkele miniatuur
staatjes als Liechtenstein en
Monaco. In het Midden-Oosten
en Verre-Oosten zijn enkele
nieuwe koninkrijken onstaan,
waarvan de hechtheid nog pro
blematisch is.
Behouden en versterkt
Het grootste wat Koningin
Wilhelmina ongetwijfeld voor
ons volk heeft volbracht, moet
de volledige aanvaarding worden
geacht van die maatschappelijke
heroriëntering, waarin zij niet
alleen het Koningschap voor ons
volk heeft behouden, maar daar
enboven zelfs hechter heeft ver
ankerd, terwijl elders In bloedige
revoluties of koude volksstem
mingen tronen ten onder gingen
en monarchen in ballingschap
werden gedreven, beroofd van
koninklijke luister.
Hoe moeilijk is die taak ge
weest, juist door de wijze waar
op Koningin Wilhelmina steeds
de constitutionele beperkingen
van haar activiteit ten volle
heeft willen eerbiéüigen. Veelal
met weergaloze morele moed
heeft zij de maatschappelijke
en politieke ontwikkelingen ge
accepteerd. telkenmale de lijn
van de evolutie onderkennend
en haar houding daartegenover
bepalend, nimmer vergetend,
„van allen" te zijn, ook van die
Nederlanders die uit beginsel of
opportuniteit het of haar
Koningschap verwierpen.
Niet steeds
Want wij behoeven niet te
verzwijgen, dat de Kroon niet
steeds door allen bejubeld is, dat
er tijden zijn geweest waarin de
banden tussen Nederland en
Oranje niet zonder rafels w-aren.
Koningin als kind
Reeds in 1884 werd Prinses
Wilhelmina, op vierjarige leef
tijd, Kroonprinses door het over
lijden van Prins Alexander.
Nauwelijks tien jaar oud was zij,
toen Koning Willem III niet
meer in staat bleek het Koning
schap te dragen, en tien dagen
lang oefende Koningin Emma
het regentschap uit „in naam
Als vrolijk bijna vijfjarig
meisje met haar moeder,
regentes Emma. Een foto
uit juni 1885.
>jm(Ê
