LADDERWEDSTRIJD
Niet onder aas voorspele
Poolzee en poolijs zijn
gastvrije domeinen
w:
Kom er
ACHT-er
de CENTRIFUGE
Stef
'ansson volbracht wat
Eskimo's onmogelijk achtten
i
w
Zaterdag 1 september 1962
Pagi
ina
Amundsen, ontdekker der Zuidpool,
had ongelijk
(Bijzondere medewerking)
Het waren Vikingers, mannen van Scandinavischen bloede
dus, die Amerika ontdekten. Figuren als Bjarni Herjulfson, Leif
Erikson en anderen waagden etappegewijs via IJsland en
Groenland de gevaarlijke reis naar Noordwest-Europa naar de
Amerikaanse oostkust. Zij waren pioniers in de beste zin des
woords: vrij en onvervaard.
Ruim negen eeuwen na de ontdekking van Amerika door de
Vikingers maakte een in Canada uit Zweedse ouders geboren
nazaat van die wakkere ontdekkers zich op om in hun spoor
verder te gaan. Hij trok niet westwaarts, doch noordwaarts. Hij
ging naar gebieden, die nooit in kaart waren gebracht. Hij ont
dekte nieuwe landen en eilanden. Zijn naam is Vilhjalmur
Stefansson. Hij is nu de tachtig gepasseerd en een der weinige
mannen, die reeds bij hun leven tot legendarische en historische
figuren werden.
HU ontdekte niet slechts nieuwe
landen en eilanden, maar ook een
groep Eskimo's op Victoria Island,
waarvan niemand ooit voordien
bad gehoord. Stefeansson noemde
hen „Blonde Eskimo's", omdat hun
gelaatstrekken doen denken aan de
gezichten der Scandinaviërs. Er is
over deze Eskimo's veel geschre
ven en getheoretiseerd. Hoe is hun
„blondheid" te verklaren? Velen
nemen aan, dat zU die blondheid
danken aan het feit, dat in lang
voorbUe eeuwen Vikingers zyn
doorgedrongen tot Victoria Island
en toen niet meer terug konden
keren. Het gevolg was, dat zU zich
vermengde met de Eskimo's. Is
deze theorie juist dan ontdekte
Stefansson dus heel verre neven en
nichten op Victoria Island.
H-f onmogelijke volbracht
Legendarisch was „Old Stef"
reeds, toen hy nog betrekke
lijk jong was. Enige malen
vertrok hij in de richting van de
Noordpool. Men hoorde niets van
hem. Men waande hem dood. Doch
tweemaal, in 1912 en in 1918, keer
de hij opgewekt en springlevend
terug in Canada. Nog schept hij
er behagen in om grapjes te ma
ken over de geruchten, die met be
trekking tot zijn dood in omloop
waren. Onzin zei hij eens ik
heb het erg prettig gehad in de
poolstreken! De jonge Stefansson
boeide de fantasie van de gehele
wereld. Ja, hij deed zulks meer dan
andere pool vorsers. Waarom?
Muggen zijn talrijker in de
buurt van de Noordpool dan
in de tropen. Dit was een van
de ontdekkingen van Vilhjal
mur Stefansson, de laatste
grote poolvorser-te-voet. Hij
is nu de tachtig gepasseerd,
maar werkt nog steeds hard
aan de vervulling van zijn
levenstaak: bekendheid te
geven aan de Noordpoolge
bieden, ja, propaganda te
maken voor de gastvrijheid
van die vroeger als „dodelijk"
beschouwde sneeuw- en ys-
regionen.
Onze schaakrubriek
We beginnen het nieuwe seizoen
met een viertal opgaven voor onze
ladderwedstrijd.
De oplossingen kunnen direct
worden ingezonden (liefst per brief
kaart) doch ook tegelijk met die
van de volgende series opgaven. Na
twaalf opgaven volgt de ladder
stand, waarbij diegene, die het
hoogst aantal punten heeft be
haald, een prijsje krijgt toegewezen.
Alle oplossingen dienen te worden
gezonden aan W. H. van der Nat,
Acacialaan 25, Leiderdorp.
OPGAVE CXV
OPGAVE CXVII
1
4 i
I
1
(wit: Ka7, Td5, pionnen b7 en d6;
zwart: Kc6, Tb4)). Wit aan zet,
wint.
OPGAVE CXVI
I
w I
1
i
i
M.
1
i
i
4
a
1
1
I
1
t
t
a
S
1
4
Boek sloeg in als een bom
Stefansson publiceerde zyn er
varingen en opvattingen in
1921 in boekvorm. Zijn werk
droeg de titel „The Friendley
Arctic". Mede door deze titel sloeg
het boek in als een bom. Hij toon
de namelijk aan, dat de poolzee
en het poolijs „gastvrU", „goed
gunstig" en „vriendelijk" zijn. Hij
vertelde, dat hij vrijwel alleen
geles aangenaam is als om een Ca-
liforniër te doen geloven, dat het
klimaat op Victoria Island prettig
is.
Een der scherpste aanvallers van
„Old Stef" was Amundsen, de ont
dekker van de Zuidpool. Amundsen
zei: Wat Stefansson beweert, is on
zin. Wie zich zonder leeftocht al
leen met zijn geweer en wat mu
nitie in de arctische regionen
waagt, is een kind des doods. Nie
mand kan daar, al is hij nog zo'n
goed jager, van de opbrengst van
het land leven. Ja, Amundsen wil
de er zelfs zijn hele hebben-en-
houwen onder verwedden, dat Ste
fansson binnen acht dagen zou
sterven als hij op die manier uit
gerust naar de poolstreken zou
gaan. Amundsen meende namelijk,
dat Stefansson een fantast en een
ophakker was!
Stefansson was namelijk pool-
waarts getrokken zonder leeftocht
mede te nemen. Vermaarde en er
varen poolreizigers hadden hem ge
zegd, dat het beslist onmogelijk
was om op het pakijs uitsluitend
te leven van de jacht. Kapiteins
tei walvisvaart met veel dienstja
ren hadden beaamd, dat pooltoch
ten zonder voldoende voorraad po
gingen tot zelfmoord waren. Zelfs de
Eskimo's weigerden om Stefansson
op die tochten te vergezellen!
Edoch, „Old Stef" had zijn eigen
mening en theorieën omtrent het
leven in de poolstreken. En hij
ging toch met als enige voorraad
een geweer en munitie! Geruime
tijd hoorde men niets van hem.
Toen keerde hij terug als triom
fator. Hij had bewezen, dat de
mens op het poolijs kon leven, ja
gen en trekken. En passant had
hij enige eilanden ontdekt en be
langrijk kartografisch werk ge
daan.
steeds zyn expedities van vlees had
voorzien. Hij was een uitstekend
jager. Eens legde hij 27 kariboes
Dr. Vilhjalmur Stefansson is thans adviseur van vele instan
ties, die zich bezighouden met Canada's Hoge Noorden.
met 27 schoten neer. Hij was ge
gaan waar geen Eskimo zich ooit
had durven wagen. En hij bewees,
dat er op het ijs ver van het Vas
teland dieren leefden!
Zijn boek was zowel een ko
lossaal succes als mikpunt van
scherpe kritiek. Beroemde poolrei
zigers als de admiraal Robert E.
Peary (ontdekker van de Noord
pool) en de generaal A. W. Greely
(commandant van een internatio
nale pool-expeditie naar Ellesmere
Island) hadden de grootste lof voor
Stefansson. Anderen vielen hem
aan. De poolzee en het poolijs gast
vrij en vriendelijk? vroegen zij.
Voor wie of voor wat? Stfansson
antwoordde ongeveer: De poolstre
ken zijn even vriendelijk voor de
wezens, die er bij passen als de
tropen voor tropische dieren en
planten. Beren en walvissen vindt
men meer in het hoge Noorden
dan bij de evenaar. Dit geldt ook
voor muggen of muskieten! Ja, en
het is even moeilijk om een Eskimo
op Victoria Island duidelijk te ma
ken, dat het klimaat van Los An-
D
,Old Stef" had gelijk
Stefansson had alle reden om te
vreden te zijn, want na deze Rus
sische rapporten stond het vast,
dat „Old Stef" gelijK gehad had
en Amundsen ongelijk. En bij dit
theoretische succes kwam, dat men
zich in militaire en marine-krin
gen sterk ging interesseren voor
Stefansson's ervaringen en opvat
tingen.
De mogelijkheid van een oorlog in
en om de noordpoolgebieden doem
de immers op! Er werden „Schools
of Survival" opgericht en de leer
lingen moesten zich verdiepen in
de er^ringen en adviezen, die
Stefansson's boeken en tijdschrift
artikelen over het leven in de pool
streken bevatten. De „Wilde Pool-
vorser" van weleer werd een geres
pecteerde en met eerbewijzen over
laden pooldeskundige!
Wat doet hij nu
at deed de laatste „Poolvor-
ser-te-Voet" na zijn grote
ontdekkingen? Hij stelde
zijn leven in dienst van wat wij
zouden willen noemen de „Pool-
Propaganda". In 1941 trouwde hij.
Zijn vrouw, Evelyn Stefansson, is
nu bibliothecaresse van de %Stefans-
son Boekerij, de best voorziene
„pool-bibliotheek" ten westen van
het IJzeren Gordijn. Evenals haar
man heeft zy gereisd in het hoge
Noorden, evenals haar man houdt
zij van de blanke regionen.
Een paar jaar na dc Tweede We
reldoorlog kreeg „Old Stef" een
leeropdracht van de curatoren van
het Dartmouth College te Hanover
(New Hampshire). Daar, in Hano
ver, woont hij thans in een aardige
cottage. Hij is geen lastige echt
genoot, maar op één ding staat hij:
Heel veel vlees op tafel! Op vlees
alleen heeft hij in de poolgebieden
steeds geleefd en hij bevond er
zich wel bij. Ja, zegt „Old
Ste?" vlees is gezond en daar
in het noorden was vet vlees een
uitstekend geneesmiddel tegen
scheurbuik.
Ook in dit vlees-opzicht Is Vilh
jalmur Stefansson een echte nazaat
van de Vikingers van veleer!
E storm rond The Friendly
Arctic" bleef woeden tot een
Russische pool-expeditie een
onderzoek instelde omtrent het
voorkomen van leven in de pool
streken. De leider van die expedi
tie was Ivan Papanin. In 1937 zet
ten vliegtuigen Papanin en zijn
staf op nog geen tien kilometer
van de Noordpool op het pakijs af.
Kort nadien, nog voor zy hun
kamp hadden opgeslagen en met
het pakijs in zuidelijke richting be
gonnen af te drijven, zagen zij (al
dus Stefansson in een geschrift in
1943verscheidene soorten vogels
en kregen zij bezoek van een ijs-
berin met haar kroost. Zij zagen
veel garnalen in het water en rob
ben, die de garnalen gretig opslok
ten. Dat hadden wij (aldus Ste
fansson) vroeger ook waargeno
men. Toen de Russen hun netten
en vallen op verschillende diepten
hadden uitgezet, ontdekten zy dier
lijk en plantaardig leven tot op een
diepte van ruim 3500 meter. Grote
verschillen met andere zeeën con
stateerden de Russen dus niet
dat de zon de sterk-
stelichtbron is.
ONJUIST De sterM13
bijvoorbeeld straalt
21.000.000 maal
meer licht uit >T
datdeukelele van
Hawanaanse oorsprorv
is ONJUIST De Portu_
gezen importeerden de
ukeleleinde18eeeuw
op Hawaii Vandaar
kwam het instrument
later terug n. Europa
wicht heel
door uitstraling van
dat alleensommige
dieren spleetpupillen
licht verliest de zon p. hebben ONJUIST
minuut 250 000 000000 Sommige mensen het
kilogr.aan gewicht, ben ze ook net als katten
dat Nero tijdens de
brand van Rome op de
viool speelde
ONJUIST Deviool be
stond toen nog met eensj
dat er slecht weer
komt als de zwaluwen
laagvliegen JUIST
Wanneer er slecht weet
op komst is.gaan insec
ten laag vliegen.En de
zwaluwen dus ook
Kunt U de acht anvijkingen in de beide bovenstaande lekenin
vinden? De juiste oplossing vindt U elders op deze pagil
Onze brhlgembriek
Bridgevraag van deze week:
Niemand kwetsbaar.
(Zuid) Sch A H 10 5:
Ha H B 4; Ru 10 9 6 2; KI 7 5
Oost gever, niemand kwets
baar viertallenwedstrijd.
Biedverloop: Oost pas zuid
pas west pas noord 1
ruiten OW passen verder
zuid 1 schoppen noord 2
schoppen wat moet zuid
doen?
Antwoord elders op deze
pagina.
Wanneer de tegenpartij een troef-
contract speelt, is het als regel ge
vaarlijk om ónder een aas uit te
komen in het bijzonder, als er
geen garantie is, dat de partner in
de uitgekomen kleur sterk is.
De gemiddelde bridgespeler doet
er dan ook goed aan, zichzelf maar
als regel te stellen om tegen troef-
contracten nóóit onder het aas ener
bijkleur uit te spelen. Welke voor
delen dat kan bieden, toont het vol-
kende spel. voorgekomen tijdens een
oefenwedstrijd:
Sch V B 4
Ha 10 8 6 5 4
Ru H 8 5 4
KI 3
Sch 10 8 7 2 Sch H 9 6 5 3
Ha H B 3 ...N Ha A V 9
Ru B Ru 3
KI A V 8 7 2 KI 10 954
Sch A
Ha 7 2
Ru A V 10 9 7 6 2
KI H B 6
Aan de beide tafels kwamen NZ
terecht in vijf gedoubleerde ruiten
aan beide tafels had oost in de
loop van het bieden de schoppen-
kleur laten horen en had west in
schoppen gesteund.
Bij een uitkomst in harten zou
het contract natuurlijk kansloos ge-
Is de koqel 2x zo
zwaar: aan is de een-
trifugaalkracht 2x>
zo groot.
(wit: Ke6, Tb8, pionnen, g5, h6;
zwart: Kc4, Pe7, Pg8, pionnen b4,
h7). Wit aan zet, wint.
OPGAVE CXVIII
a b c d e f g
(Wit: Ke4, pionnen a2, b4, c4, d4;
zwart: Ke6, pionnen «-7, b5, c6, g5)
Wit aan zet. wint.
(wit: Kgl, Dd3, Tal. Th5, Lel, Lfl,
Pe5, pi, a2, b2, c3, d4, f4, g4, h2.
Zwart: Kg8, Dd8, Ta8, Te8; Lc8,
Lc7, Pc6, Pg6, pi, a7, b7, c7, c4, f7,
g7. h7.
Wit wint door een mataanval in
hoogstens 5 zetten.
Kom er ACHT-er
1. hoed linker man
2. oog linker man.
3. revers man met plank.
4. hamer in gereedschappenbak.
5. plank is langer.
6. brandpaal is langer
7. riem man ontbreekt.
8. knop paraplu.
weest zijn, doch daar de westspj
niet helderziende waren, begoi
zij met de schoppen 2 voor tei
len.
Aan tafel 1 speculeerde de i
speler op een fout van zijn te,
partij hij legde schoppenvi
op tafel (noord), waarna oosj
neiging had onmiddellijk schopi
heer te spelen. Gelukkig wist
deze eerste slechte gedachte te
derdrukken zij realiseerde I
dat de westspeler bepaald
schoppenaas zou hebben. Had
deze kaart gehad, dan had I
daarmede moeten uitkomen,
de regel luidt nu eenmaal, in z
gevallen niet ónder een aas ul
spelen. Nadat oost dat had bed»
speelde zij op noords schoppenvj
de schoppen 6 bij en zuid
gestraft voor zijn overmoed.
hij kon het contract nu niet l
maken.
Aan tafel II deed zuid het b
Op schoppen 2 van west wen
noord de 4 gespeeld, oost speeld
9 en zuid won de slag met scl
penaas. Ruitenvrouw werd gesp
en toen bij west de boer verscb
nam noord over met ruitenhee.'
slag 3 speelde noord schoppenvj
na oost gooide een kleine en
ruimde een hartentje op. Het
tract was nu veilig, door NZ
slechts één slag in klaveren te'
liezen hadden.
Interessant is het te zien, ds
ruitens bij OW bepaald 1 1 mo
zitten om het spel te winnen,
dien na het overnemen van rul
vrouw met ruitenheer van taft
schoppenvrouw wordt gespeelc
oost dekt, heeft noord de ruit)
als snelle entree nodig; daarna
schoppenboer worden gespeelc
een hartentje worden opgeruin
Stel. dat zuid de fout maak(
schoppenaas éérst ruitenaas tei
len en dan met ruitenheer i
tafel te gaan. Hierna kan sc1
penvrouw worden gespeeld, doel
oost dekt moet zuid troeven. V
waar kan hierna noord met li
een slag worden gebracht,
hierna heeft de tafel (nd
slechts een troefje over en d
onvoldoende om twee verliez
klaveren van zuid later te kul
introeven.
Problematisch zou het spel
den, als west ruitenboer-3 gj
zou hebben. Zuid kan het con
dan winnen door ruiten 6 te sf
en in noord met ruiten 8 te snl
Of de partner veel bewondering
hebben voor die speelwijze, als
ruitenboer sec zou blijken te
ben, geloof ik niet!
H. W. FILAE
^rrrrrTrrTTm7TTT7TTT!l trnrrn}
Met de supercentrifuge,
(toerental tot 25000omw/min)
Kan men bijv. zwevende onzui
verheden uit smeerolie af -
scheiden.
Antwoord op bridgevraag
dezer week:
Zuid heeft een tegoed spi
om te passen, maar niet goe
genoeg om nu al tot ee
manchebod te besluiten. H
moet dus een verder „voo:
stel" doen en heeft in feil
slechts drie redelijke biedin
gen: 3 ruiten 3 harten -J
of 3 schoppen.
Het 3 ruitenbod heeft h(
nadeel, dat het de partner i
het ongewisse laat over d
hartenkracht het drie ha:
tenbod verzwijgt de ruiter
steun, wat echter op dit mc
ment niet zo belangrijk mee
is. daar het spel vermoedelif
toch in schoppen wordt gf
speeld. Het bod drie schoppq
suggereert een betere schop
penkleur en een minde
slechte kaartverdeling. Miï
waardering: 3 harten 10 -
3 ruiten 7 3 schoppé
4. Als de partner op dri
harten (of ruiten) besluit td
drie schoppen, zal zuid moe
ten Dassen. Noord had:
Sch V B 9 3: Ha 7 2;
Ru A H 8 5 3: KI V 10
Het is tactisch onjuist, al
noord op één schoppen pa4
de tegenpartij zal dan ver
moedelijk gaan bieden ei
4 klaveren bereiken, di'
slechts één down gaan.
