Spoleto: hel grote Festival
der enorme mogelij kheden
Puzzels bij 't motief
van de klokkengieter
3
I
Kom er
ACHT-er
Kennis spelregels laat
veel te wensen over
Wat Menotti doet
wordt een succes
Tot nu toe altijd een wonder
Steeds verassende variatie
m
Kom er ACHT -er I
Zaterdag 18 augustus 1962
Pagina 4
55
(Van onze Romeinse correspondent
J"t ET Festival van de „Twee wereldendat thans voor de vijfde
JU maal kunstenaars en critici uit de hele ivereld naar het mid
deleeuwse stadje Spoleto Italiëheeft gebracht, icordt lang
zamerhand zö groot, dat geen mens het meer in zijn geheel kan
overzien. De componist Giancarlo Menotti, de ziel van deze im
mense organisatie, ziet het steeds meer uitdijen en daarnaast tege
lijkertijd zijn eigen financiën meer in het ongerede raken. Hij
krijgt wel steun uit Amerika en van verscheiden Italiaanse indus
triëlen en ook de regering te Rome toont ieder jaar meer belang
stelling voor dit grootse muziekfeest, dat een zeker welvaart heeft
gebracht aan een nobele oude stad. die in verband met haar geo
grafische ligging geen deel heeft aan de groeiende welvaart der
republiek.
Met Prokof iets Liefde voor
drie sinaasappelen" werd het
Festival van Spoleto geopend.
in wereldpremière te laten gaan,
natuurlijk zonder een cent auteurs-
rechten te vragen. En Menotti. zich
bewust dat de twee bestaande thea
ters, al geven zij dan drie voorstel
lingen per dag. niet voldoende zijn,
laat een „tent-theater" (een ver
edelde circustent) bouwen, een ge
zelschap toneelspelers uit New York
komen en verrijkt het toch al over
volle programma met een hele reeks
toneelvoorstellingen, die 's nachts
na twaalven beginnen, op het mo
ment wanneer de ook voor Italia
nen begrijpelijke opera- en ballet
voorstellingen ten einde zyn. De
jonge kunsthistoricus Giovanni Ca-
randente oppert de gedachte, dat
hedendaagse sculptuur nergens
beter tot zyn recht zou komen dan
in „het stenen landschap" van een
geheel onbedorven bewaarde mid
deleeuwse stad en we krijgen een
openluchttentoonstelling van ruim
130 scheppingen van levende beeld
houwers uit de gehele wereld. Alle
groten: Arp, Calder, Armitage,
Henry Moore, Giglioli, Marini,
Manzu, Zadkine, Beverly Pepper,
Wotzula, uit ons land Wessel Cou-
zijn, sturen hun werken en Caran-
dente, een man van grote smaak,
weet ze op te stellen op een wijze,
dat het lijkt of deze vreemde schep
pingen. meestal van zeer groot for
maat. ijzeren en bronzen gewroch
ten soms 20 meter hoog. hier altyd
gestaan hebben en deel uitmaken
van het natuurlijk gegroeide stads
beeld.
„II erkplaats,,
Naast het „music-collcge", waar
Menotti jaar na jaar een
zestigtal jong? toonkunste
naars de gelegenheid geeft zich on
der leiding van de beste meesters
in hun kunst te vervolmaken, heeft
hij ditmaal ook Lee Strassberger
met zijn vermaarde „Actor's studio"
naar Spoleto doen komen en een
aantal jonge toneelspelers uit alle
landen van Europa neemt deel aan
de lessen, terwijl iedere dag belang
stellenden gelegenheid krijgen te
zien hoe die „workshop", waaruit
praktisch alle bekende toneelspelers
in Amerika voortkomen, werkt.
Daarnaast zijn er dan de opera's,
dit jaar drie in getal en alle vol
maakt, In een uitvoering zoals geen
enkel „commercieel" theater, zelfs
de Milanese Scala niet, ze ooit zal
geven.
De balletten, al namen er heel
grote danseressen en dansers aan
deel, waren wat het Europees ge
deelte betreft, dit jaar niet op Fes-
tivalpeil. Daarentegen nemen grote
solisten en belangrijke ensembles
deel aan de „cocktailconcerten", de
zo bijzonder aantrekkelijke concer
ten van kamermuziek. waarmee
iedere dag om twaalf uur 's mid
dags de dag van de Festivalbezce-
ker feestelijk begint. Het verfris
sende van Spoleto is, dat de jeugd
overheerst en alle routine wordt ge
weerd.
Eenmaal rijk
Maar Menotti moet toch ieder
jaar weer de tekorten bijpassen.
Voor hij Spoleto ontdekte was hij
een welgesteld, zelfs ryk man.
Nu heeft hij zijn landgoederen in
Noord-Italië verkocht, zijn waarde
volle verzameling moderne schilde
rijen in Amerika geveild en hij weet
niet hoe het hoofd te bieden aan de
toenemende schuldenlast. Maar het
Festival moet worden bestendigd.
Menotti is niet de man om de grote
verwachtingen, die hij heeft gewekt
bij de gehele bevolking van Spoleto,
te niet te doen. „Ik bedel het hele
jaar bij al mijn relaties en tot nu
toe is er altijd een wonder gebeurd".
Inderdaad, toen dit festival begon
bedroeg de schuldenlast 200 miljoen
lire. Thans is 80ró daarvan gedekt
en er zijn al toezeggingen voor 1963.
De moeite waard!
Maar wat hier gebeurt, is dan
ook de moeite waard. Een
Tennessee Williams smeekt
Menotti om zijn nieuwste comedie
„The milktrain does not. stop here
any more" („Zelfs het boemeltje
stopt hier niet meer"), een vervolg
op „Sweet bird of youth", te Spoleto
Onze damrubriek
II
Mertens
Olsen heeft In 1938 grote aan
dacht besteed aan het standaard-
geval dat men hier ln het eerste
diagram weergegeven ziet. Het gees
tige is dat hij toen direct tot winst
kwam via het beroemde motief van
de klokkengieter, ontworpen door de
Franse meester Manoury. Wie dat
eenmaal bemerkt, ziet eveneens on
middellijk de weg die voor de winst
moet worden ingeslagen.
Zoals men weet is de kunst in de
meeste standaard-overmachtseind
spelen om bij materiaaloverwicht
de daarvoor bestemde schijven
naar dam te dirigeren. Dat is heel
vaak geen geringe opgave, zoals in
het standaardeindspel van Blanke
naar.
Men ziet dat Olsen op het denk
beeld kwam de witte dam (diagr. I)
te brengen naar veld 42, deze daar
te offeren op 37, waarbij zwart ge
dwongen naar 46 slaat, dit te vol
tooien met 2631 en 4741, en de
dam wordt op 46 muurvast opge
sloten.
Reeds voor de oorlog was het ons
opgevallen dat die winst niet mo
gelijk is wanneer wit schijnbaar
voordeliger staat, doordat het stuk
op 48 reeds dam is (zie diagram II).
Wij kwamen tot Z: 26,5 dam/W: 6
dam, 22 dam, 36, 38 waarbij zwart
aan zet waarschijnlijk verliest.
Maar deze blijkt hier te kunnen
offeren door 26—31 en te spelen
5—32 met remise! Kort daarna heb
bel wij de zaak nog eens bestu
deerd en toen bleek dat in II ge
speeld moet worden, niet b.v. 48
39, 23—5, 39—6. 5—46, 47—42, 46—5,
42—38, 5—46. 38—33. 46—5, en 36—
31 met 33—28 (bereikt niets), doch:
16—11, 23—5. 11—6. 5—46. 48—39.
465, 39—17, 532. gedwongen
47—42, 32—5 of 42—38. 26—31
gedw., 36X27, 5—32, 17—21—16, en
het is volbracht. En toen we zover
waren constateerde wy dat ook de
winst uit het standaardeindspel van
Bonnard hier opgaat. Bonnard ge
raakt in zijn positie tot het model
Z: 26.5 dam/ W: 33 36, 49 dam, 50
dam. Hy combineerde via 36—31 en
49—32 naar winst toe, kortom
dwong de zwarte dam op die ma
nier van de lange lyn de wijk te
nemen, zodat de noodzakelyke kro
ning tot dam ter resterende schijven
plaats kon worden gerealiseerd.
Direct constateerden wij dat die
zelfde opstelling natuuriyk mogelyk
is vanuit het eerste diagram bij de
stand van Olsen. Echter lijkt ons
hier een wel zekere mogelijkheid tot
remise te komen van zwart door
met de dam deze schijven klem te
werken en snel het stuk op 26 te
ruilen. Een ernstige poging naar
winst op die manier hebben wy er
toen maar bij gelaten.
Belangrijk zouden wy het vinden
indien onze lezers nog meer moge-
lykheden in dit genre ontdekten.
Wie ziet daar kans toe?
I
Olsen
a
S
iCjsf
i ^ÊI jiH
_jÉf
Z.: 26, 23 dam.
W.: 16 dam, 36,
III
Opstelling
2 3
-
w?
Z.: 26, 46 dam.
W.: 6 dam. 27 dam, 36,
IV
Bonnard
1 2 3
m
M, BI
Z.: 26. 23 dam.
W.: 16 dam, 36, 47, 48.
7,.\ 26. 53 dam.
W.33, 36, 49 dam, 50 dam.
Het "Teatro Nuovo" te Spo
leto (1863) is groter dan enige
schouwburg in ons land.
Opzienbarend
Ieder jaar zorgt Menotti voor min
stens één grote verrassing.
Bracht hij twee jaar gele
den het oudste bekende muziekdra
ma „The play of Daniel", of juister
„Incipit Danielis Lu dis", 'n gezon
gen, gedanst en gemusiceerd myste
riespel, dat in 1220 door Franse se
minaristen werd geschapen, voor
het eerst naar Europa (vreemd ge
noeg zijn het vaak Amerikanen, die
de waarde van deze overoude Euro
pese kunstwerken het eerst besef
fen) ditmaal zijn de verrassingen
twee. De voor ieder, die Spoleto be
zoekt het meest zichtbare wordt ge
vormd door de tentoonstelling
„Sculptuur in de oude stad".
De meest opzienbarende is „black
Nativity". We hebben hier te doen
met een nieuwe en byzonder in
drukwekkende vorm van „Gospel-
singing".
Een groep negers, onder leiding
van Alex Bradford, predikant van
een Methodistenkerk in de neger-
wyk Harlem, zingt en danst de ge
boorte van Christus, om na de pau
ze de blyde boodschap „uit te dra
gen over de ganse wereld", hetgeen
in dit geval zeggen wil, dat zy al
zingende en dansende op sterk rit
mische jazz-muziek zich mengen
onder 't schouwburgpubliek en dit
aanzetten om deel te nemen aan
hun vervoering over het heuglyk
feit, dat een Heiland is geboren, die
onze zonden uitwist. Het zeer by
zondere publiek van Spoleto. Ro
meinse Prinsen en gravinnen, Mi
lanese miljardairsdochters. de
„beatnik", dichters van San Fran
cisco. petroleumkoningen uit Texas,
die de Bohème komen beleven en
daartussen de echte Bohème van
geheel Europa het verwondert
ons helemaal niet de uitdagende
witte kuif van jhr. Sandberg hier
te zien temidden van de nog te
schaarse Nederlanders. Sandberg
heeft tenslotte hier in Carandente
zijn beste paladyn gevonden
neemt in geestvervoering deel aan
de simpele kunst der „Gospelsin-
gers".
Gospelsinging
Wat Menotti aanraakt is ge
doemd een succes te worden
en zo zal ook deze groep,
na Spoleto. een zegetocht maken
door gans Europa. De EBC heeft al
het opvoeringsrecht gekocht om op
kerstnacht in Eurovisie deze
..negerkerstmis" in alle huiskamers
te brengen. Marion Williams, een
negerin wier gewicht zeker meer
dan 150 kg bedraagt is met baar
„stars of faith" (sterren van 't ge
loof) de ziel van het vrouwelijk deel
en wat zij biedt stelt Mahalia
Jackson verre in de schaduw.
„Black nativity" is een „tophit"
op religieus gebied. Men kijkt en
luistert met verbijstering vooral
wanneer een bijna blinde vrouw,
Princess Stewart, met een zilveren
stokje haar weg zoekend, naar vo
ren komt en glimlachend maar vol
geestvervoering zingt: „Wat geef)
het of ik helemaal niets meer zal
kunnen zien. Zyn wil moet geschie
den. Hij weet wat het beste is voor
mij. ..His will must be done". „Go
spelsinging" is niet nieuw meer voor
Europa, maar in deze uiterst thea
trale en toch kerkelijke vorm: „We
are a church here to-night: o es.
we are a church to-night" is het
volkomen nieuw, zelfs voor Ameri
ka. waar Menotti door een toeval
enkele maanden geleden deze groep
ontdekte. Achttien maal heeft
„Black nativity" de schouwburg
van Spoleto tot de laatste plaats
gevuld en er waren nog zoveel aan
vragen voor plaatsen, dat Menotti
er best nog een maand mee had
kunnen doorgaan. Hij wilde de
groep laten optreden op het Dom
plein, maar de Aartsbisschop wilde
van deze kerkdienst, waarbij ge-
scherst. gedanst, gelachen en ge
juicht wordt, niets weten.
Knust van Nikolais
Er is nog iets geheel nieuws: Ad-
win Nikolais „New theatre of
motion". Wat Nikolais biedt is
ongetwijfeld kunst, theater in zijn
meest pure vorm. maar een naam
zouden wij er niet voor weten. De
uitvoerenden moet men wel „dan
sers" noemen, bij gebrek aan een
andere beraming. Maar zij worden
geheel verontmenselijkt, tot voor
werpen gemaakt of soms tot on
derdeel van een groot voorwerp.
Het eerste wat we van Nikolais'
groep zagen was dit: op het toneel
staan drie hoge yzeren krukken,
zoals men die in café's voor de
bank ziet staan. Op elk van die
krukken een ruim twee meter hoge
zak of worstvormige ballon uit plas
tiek. een felrode, een groene en een
blauwe. Aardig decor, denkt men.
Snerpende geluiden van elektroni
sche muziek, de zakken deinen en
wiegen op de maat en het lykt een
mechanisch trucje. Plots worden ze
langer: daarna breder, er vormen
zich rare uitstulpingen en men be
grijpt, dat er iets levends in zit. Die
zakken zyn drie (volkomen on
zichtbare» dansers. De hedendaagse
non-formale sculptuur is tot leven
gebracht. In vele „balletten" van
Nikolais dient het „kostuum" om
elke herinnering aan de menselyke
anatomie uit te wissen. Op mecha
nische. elektronische muziek bewe
gen zich vreemde voorwerpen,
steeds prachtig van kleur en op de
meeste geraffineerde wijze belicht.
Het is ongemeen boeiend, maar op
die weg voortgaande, wordt de
hoogste vorm van theater de
kaleidoscoop uit onze kinderjaren.
Ook Nikolais begint na Spoleto zijn
reis. waarschynlijk ook een zege
tocht, door Europa.
Lynn Chadwick's „Vreem
deling III" misstaat allerminst
in een verdroomd hoekje van
het oude Spoleto.
.*uni u de acht arvvykingen in de Deide bovenstaande teKtningen
inden? De juiste oplossing vindt U elders op deze pagina.
Onze bridgerubriek
Begin september vangt het speelseizoen voor de wedstrijd
bridgers weer aan. De Nederlandse Bridgebond luidt de gebeur
tenissen in met een groot open internationaal zomertoernooi, dat
op 1 en 2 september in Den Haag zal worden gehouden; inlich
tingen erover kan men krijgen bij de administrateur van de NBB,
Emmapark 9, Den Haag.
In de daarna volgende weken staan er nog enkele bekerwed
strijden op het programma en omstreeks oktober beginnen de
langdurige competities voor bridgeparen en -viertallen. Al deze
wedstrijden behoren feitelijk strikt volgens de officiële spelregels
te worden gespeeld doch in de praktijk laat dat nog wel eens
wat te wensen over.
Bridgevraag dezer week:
Zuid: S. A, H. 5. H. 10, 9, 4;
R. H, 7, 5; KI. 7. 4, 3, 2.
Oost gever, niemand
kwetsbaar, parenwedstryd.
Biedverloop: oost 1 schop
pen - zuid pas - west pas
- noord doublet - oost pas
- zuid 1 Sansatout - west
pas - noord 2 ruiten - oost
pas - zuid 3 ruiten - OW
passen verder - noord 3 har
ten - wat moet zuid doen??
Antwoord elders op deze
bladzyde.
Het is geen geheim, dat zelfs in
verenigingen die by de NBB zijn
aangesloten, de onwetendheid op
het gebied van spelregels en spel-
manieren ontstellend groot is. Niet
alleen bij de spelers, doch vaak ook
bij de bestuurders en wedstrydlei-
ders, die beter behoorden te we
ten.
Bridge volgens de spelregels is
in Nederland geen populaire zaak
maar al te vaak wenst men
vergissingen e.d. te corrigeren on
der de beeldspraak, dat men niet
niet het mes op tafel wenst te
spelen.
Toch is goed en aangenaam wed-
strydbridge alleen maar mogelyk,
als men zich althans aan de be
langrijkste spelregels nauwkeurig
houdt. Er is nu eenmaal een ver
schil tussen een partijtje met pa
en moe thuis en een toernooi
of competitie om pryzen of kam
pioenschappen.
Mag men bij het partytje schaak
thuis, de blunder die de party di
rect zou beslissen door „terugzet
ten" ongedaan maken als men
een schaakwedstryd speelt is dat
onmogelijk. Waarom zou het in
wedstrijdbridge anders zyn? Waar
om zou men daar aan zichzelf of
aan de tegenpartij straffeloosheid
moeten toekennen, als er voor de
beurt wordt geboden, verzaakt wordt
of een andere ernstige overtre
ding van de spelregels wordt be
gaan?
Goed wedstrijdbridge. betekent
niet alleen dat men goed biedt en
goed speelt: het betekent óók dat
men géén slordigheden of overtre
dingen begaat. Als men drie sans
slecht afspeelt gaat men down
als men verzaakt bij het spelen is
dat een fout die óók slagen kan
kosten.
Taak
Daar de gemiddelde bridgespeler
nauwelijks bereid is in bridge te
studeren, kan men helemaal niet
van hem verwachten, dat hij be
reid is de uitgebreide en nogal dro
ge lectuur van de spelregels ter
hand te nemen. Degenen die moe
ten zorgen, dat het wedstrijdbridge
tóch goed en prettig verloopt, zyn
dan ook in de eerste plaats de
clubbesturen en de wedstrijdleiders.
Zij hebben een bridge-opvoedende
taak. v/aarvan het belang voor het
wedstrijdbridge niet hoog genoeg
<an worden aangeslagen. Het is
feitelijk de plicht van iedere ver
eniging. aan het begin van het
wedstrydseizoen in het clubblad,
per ciculaire, of met korte bespre
king op één der eerste clubavon
den van het nieuwe seizoen, alle le
den in te lichten over wat mag
en wat niet mag.
Het is helemaal niet nodig, daar
toe het gehele spelreglement te be
handelen, doch enkele van de meesl
belangrijke punten moeten bepaald
aan de orde worden gesteld. Enkele
van deze punten noem ik voor
de beurt bieden, verzaken, verplich
tingen de wedstrijdleider te roe
pen, recht van protest, de welvoe-
gelijkheid. Over al deze punten ont
staan jaar in jaar uit in allerlei
Nederlandse clubs geharrewar -
en ik stel thans, dat het de club
besturen zijn die véél van dit on
aangenaams kunnen voorkomen
door de leden goede voorlichting
te geven.
Natuurlijk moeten deze bestuur-
deren dan ook enige deskundii
heid bezitten en zij kunnen
elementaire kennis reeds opdoen
door zich bij de NBB can te schaf
fen 't boekje „Spelregels voor wed-
strydbridge". De bagatel die het
kost (f. 1.50) voorkomt vele uren
van ergernis en vergaderen over
onaangename kwesties.
Ook hier geldt het gulden
woord voorkomen is beter dan
genezen.
H. W. FILARSKL
Antwoord op bridgevraag
deze week: Noords doublet
in de vierde hand kon oor
spronkelijk niet als sterk uit
gelegd worden - het kan
een spel met ong. 10 pun
ten aangeven, waarmee
noord de tegenpartij een
voudig niet één schoppen
wilde laten spelen. Kennelyk
heeft noord op zuids 1 SA
(dat niet zó sterk behoeft
te zijn als het gegeven spel)
eerst maar eens voorzichtig
twee ruiten geboden waar
op zuid het goede, aanmoedi
gende bod deed van drie rui
ten.
Met drie harten accen
tueert noord niet zo zwak
te zyn maar zuid kan
thans geen 3 SA zeggen,
daar het bezit in klaveren
van noord te dun kan zijn.
Een goed bod is thans drie
schoppen waarmee zuid
aangeeft goede schoppendek
king te hebben; de verant
woordelijkheid ligt nu verder
bij noord en op elk verder
bod van noord kan zuid rus
tig passen. Te riskant is vier
harten- noord zal slechts
een vierkaart hebban en
dreigt bij klaveruitkomst
troefarm te worden.
1. hoed man
2. model tas is anders
3. koffer is groter
4. pakje op de voorgrond ontbreekt
5. ruitjeshemd jongetje
6. strik op de dameshoed
7. venster rechts is omgedraaid
8. rok vrouw is langer
