JEANNE d'ARC
de maagd van Orleans
SYNGONIUM: mooie kamerplant
VERGETEN MOORDENAARS
VAN DONKER PARIJS
Vervuilde zwervers en hun
levensgeheimen
Zaterdag 18 augustus 1962
Pagina 2
TWAALF BEROEMDE VROUWEN (VU)
Een voor één veroverden de scha
ren van Jeanne d'Arc de steden
langs de Loire, waaronder Patay
en Troyes. In juli bereikte zij Reims,
dat zich zonder slag of stoot ge
wonnen gaf. De Maagd van Orleans
stond met haar vaandel bij het
hoogaltaar, toen op 17 juli 1429 de
Dauphin in de oude kathedraal als
Karei VII tot koning werd ge
kroond. De kern van haar godde
lijke opdracht was vervuld.
Keerpunt
Jeanne d'Arc tepaard.
BESCHEIDEN en toch niet minder beroemd dan vele vrou
wen van koninklijke bloede was een Frans herderinnetje, Jeanne
d'Arc. Haar lot is bewogen als dat van weinig vrouwen, maar
weinig vrouwen zijn er ook, die zoveel tederheid, zoveel ver
trouwen in ons wekken als Jeanne.
Frankrijk verkeerde in het begin van de vijftiende eeuw in een
toestand van de grootste ellende en de die-pste verwording. In een
allesvernietigende strijd, die eindeloze jaren had geduurd, hadden
de groten der aarde alles verknoeid wat er te verknoeien viel. De
vlinder machtigen probeerden tussen de wisselende krijgsgebeurte-
nissen door nog iets van hun schamele have te redden of volgden
het weinig stichtelijke voorbeeld van hun machthebbers, rovend en
plunderend waar zij konden. Zelfs het vee had zich bij de onge
wisse toestand en de dagelijks dreigende gevaren aangepast. Wan
neer in de een of andere stad de alarmklokken begonnen te luiden,
liepen de buiten grazende kudden ook zonder aansporing van een
herder op een draf naar de stadspoorten om bescherming te zoeken.
In die dagen gebeurde er een
wonder. Een stil en ingetogen meisje
dat lezen noch schrijven kon, vol
bracht wat bekwame legeraanvoer
ders en ervaren politici vergeefs
hadden beproefd: zij versloeg de
Engelse troepen, die tot in het hart
van Frankrijk waren doorgedron
gen en bewerkte de kroning van
haar vorst, koning Karei VII.
Talloos zijn de beschouwingen
pro en contra, die aan dit merk
waardige meisje zijn gewijd. Even
talrijk zijn de romans en toneel
stukken, die haar leven dramati
seerden. Alsof hier niet de werke
lijkheid een dramatischer toneel
stuk schreef dan ooit enig mense
lijk brein zal kunnen uitdenken!
Want inderdaad vormen de drie
perioden van haar optreden, in hun
dramatische structuur, de bedrij
ven van een verheven klassiek dra
ma.
Tenslotte bereikte men het kasteel
Chinon. waar Karei verblijf hield.
De Dauphin had juist van zijn
schatmeester vernomen, dat er geen
vier daalders meer in zijn kas te
vinden waren. Het leger was in
wanorde. Om het wonderlijke meis
je op de proef te stellen, wees hij
een van de hovelingen als de ko
ning aan. maar zij zei rustig en
zonder enige onzekerheid: „Mijn
heer, u bent de koning en niemand
anders!" Dat overtuigde de
Dauphin geheel.
Er volgde nog een lang en pijn
lijk onderzoek door geleerden en
kerkelijke autoriteiten. De zeven
tienjarige maagd vaagde door haar
eenvoudige aniwoorden alle twijfel
weg. De koning gaf haar het gevolg
van een krijgsoverste: een stalmees
ter, twee pages, twee herauten en
een kapelaan. Zelf hield zij toe
zicht op haar uitrusting, waaronder
een zwaard, waarmee zij nimmer
iemand verwonden zou en een wil
vaandel, met leliën bezaaid en met
het beeld van de Verlosser er op.
Op 29 april 1429 reed zij op haar
witte paard het bedreigde Orleans
binnen. Zo groot was de indruk,
die alleen haar verschijning reeds
wekte, dat de bewoners zich van be
legerden tot belegeraars voelden
worden. Een kleine overwinning be
vestigde het vertrouwen. Op 8 mei
verdreef zij met een onbeduidend
legertje van 800 man do vele ma
len sterkere Engelsen uit hun on
neembaar gewaande verschansin
gen. Haar soldaten vochten of ze
onsterfelijk waren. De ruwe, trotse
legeraanvoerder der Engelsen, Gla-
dale, die haar tevoren voor een sol-
datcnmeid had uitgescholden, zakte
bij zijn vlucht over de Loire door
de half-verkoolde brug cn kwam om
in de rivier. Orleans was gered en
juichte!
In de volgende weken ging het
van overwinning tot overwinning.
Maar voor Jeanne d'Arc zou dit
tegelijk het keerpunt in het
aangrijpende drama zijn. Nu
de zwakke Karei VII niet meer in
nood verkeerde, werd hij toegan
kelijk voor de kuiperijen van zijn
omgeving, die vreesde haar eigen
invloed op de koning te verliezen,
zolang dat wonderlijke meisje nog
iets voor het zeggen had. Terugge
vallen in zijn vroegere aarzelingen,
onthield de trouweloze Karei aan
Jeanne d'Arc de middelen tot het
afronden van haar taak.
Het nu achttienjarige meisje liet
zich niet uit het veld slaan. Aan
het hoofd van een zwakke groep
vrijwilligers bevrijdde zij Compieg-
ne. Maar zelf werd zij daarbij
door de Bourgondiërs gevangen ge
nomen en voor 10.000 francs aan de
Engelsen uitgeleverd. Eenmaal in
handen van haar onverzoenlijke
vijanden, was zij een machteloze
prooi voor de meest minderwaar
dige smaad. Men ontzag zich niet
het er op toe te leggen, dat zij in
haar gevangenis voortdurend werd
aangerand.
Hoe snel had het drama zich
voltrokken! Van de dag. waarop
Jeanne in Chinon voor de koning
verscheen, tot haar gevangenne
ming waren, met inbegrip van al
haar wonderlijke overwinningen,
slechts vijftien maanden verlopen.
Er volgde een schandelijk proces,
waarin de acten gewetenloos ver
valst waren en het college van zes
tig geleerden in de theologie en
doctoren in het canoniek en bur
gerlijk recht door de Engelsen be
taald werd. Een der voornaamste
punten van de aanklacht was, dat
Jeanne mannenkleren had gedra
gen. Daarop kwamen de rechters
telkens terug en tegelijk zorgden
zij ervoor, dat de aanrandingspo
gingen in de gevangenis voortgin
gen. zodat het ongelukkige meisje
geen ander middel dan mannen
kleren had om zich te beschermen.
Het doodvonnis werd aanvanke
lijk omgezet in levenslange gevan
genisstraf. Maar dat was niet naar
de zin van de Engelsen. Nieuwe
aanrandingen volgden, waarin zelfs
een Engelse Lord een aandeel had.
Weer trachtte Jeanne d'Arc zich
door mannenkleren te beschermen.
Daaruit leidde men af, dat zy een
onverbeterlijke ketterse was. Op 30
mei 1431 bracht men haar op de
brandstapel. Haar laatste wens was
een kruis. Een medelijdende En
gelsman sneed er in allerijl een
van een paar stukken hout en stak
haar dat toe. Zij stierf met de
naam van Jezus op de lippen, zon
der één woord van verwijt tegen de
ondankbare koning Karei.
Kieuw proces
Toen Karei VII bijna twintig
jaar later Rouen veroverde,
waar men Jeanne d'Arc had
verbrand, liet hij echter op aan
drang van haar familieleden en
vrienden in een nieuw proces haar
onschuld bewijzen en de Paus be
krachtigde de uitspraken van dit
geding. In Orleans zou men voort
aan met een plechtige processie elk
jaar haar beslissende overwinning
herdenken.
Nog eeuwenlang wisselden in de
beschrijvingen van haar leven ver
ering en bekrompen laster elkaar
af. Maar in 1894 werd zij zalig ver
klaard en 'in 1920 nam Paus Bene-
dictus XV haar onder de Heiligen
op. Shakespeare laat Jeanne d'Arc
in zijn drama .Henry VI" een wei
nig eervolle rol spelen, Voltaire
trachtte haar belachelijk te maken.
Anatole France zocht het wonder
met quasi-objectiviteit uit te Plui"
zen. Maar de glorie van de maagd
van Orleans is machtiger geble
ken
Opdracht
In een klein huisje, dat men nog
in het dorpje Domremy in Lo-
tharingen vinden kan, werd op
6 januari 1412 aan boer Jacques
d'Arc en zijn vrouw Isabelle Romee
een dochter geboren, die zij Jeanne
noemden. Het meisje hoedde al
vroeg met andere kinderen de
dorpskudden. Zij had een helder
verstand, maar was bijzonder zacht,
bescheiden, vroom en medelijdend
van aard.
Al van haar dertiende Jaar af
hoorde zij bovennatuurlijke stem
men en had zij wonderlijke visioe
nen, die geleidelijk de vorm aanna
men van een goddelijke opdracht:
Frankrijk te redden van de onder
gang. Eerzucht was aan dit alles
zó vreemd, dat zij God bij herha
ling smeekte, haar van deze boven
menselijke taak te ontheffen.
Maar het was anders bestemd.
De oorlog kwam steeds naderbij.
In 1427 werd Vaucouleurs door de
Bourgondiërs belegerd. Iedereen
koos partij. De dorpskinderen zelfs
leverden onderling bloedige veld
slagen. Jeanne wist toen, dat zij
haar opdracht niet langer uit de
weg zou kunnen en mogen gaan.
Van haar ouders wist zij toestem
ming te verkrijgen om een bezoek
te brengen aan haar oom van moe
derszijde, de oude Durand Laxart, in
het naburige dorpje Bury-le-Petit.
Deze brave man nam zij in haar
vertrouwen «n hoewel met enige
aarzeling baande hij haar de weg
naar Vaucouleurs, naar de machti
ge legeraanvoerder Robert de Bau-
dricourt.
Voorspelling
Onder het volk gin? sinds lang
de voorspelling, dat Frank
rijk ten gronde zou gaan
door een vrouw en herrijzen door
een maagd. De noodlottige vrouw
kon niemand anders zijn dan ko
ningin-moeder Isabella van Frank
rijk. De redster heette Jeanne
d'Arc. Na een nieuwe nederlaag der
koninklijke troepen bij Rouvray
wilde Robert de Baudricourt, on
danks al zijn scepticisme en inner
lijke twijfel, niet langer wachten.
Twee edellieden. Jean de Mete en
Beltrand, zouden de in mannenkle
ren gestoken Jeanne bij de
Dauphin brengen.
Twintig dagen trokken zij ge
drieën door streken, die door de
vijand onveilig werden gemaakt.
Syngonium doet wel een beet
je aa.i een Philodendron den
ken: een mooie, klimmende en
groenblijvende kamerplant,
waarvan men vele jaren plezier
kan hebben. Deze plant komt
oorspronkelijk uit tropische ge
bieden en men dient dus voor
normaal verwarmde kamer te
zorgen, doch een vochtige at
mosfeer is nog belangrijker.
Men zal het blad dus geregeld
moeten besproeien, doch dat
dient men met lauw water te
doen. Koud water zo uit de kraan
mag men er in geen geval voor
gebruiken. De potgrond zal men
ook normaal vochtig moeten
houden en vooral als straks het
stookseizoen aanbreekt moet er
veel gesproeid worden.
Syngonium kan ook veel voed
sel hebben en flinke planten
dient men dus ook te bemesten.
Vooral van het vroege voorjaar
tot diep in de herfst moet men
wekelijks een weinig bemesten
en voor dit doel kan men ge
bruikmaken van de bekende ka-
merplantenmest.
In de wintermaanden moet de
plant volle zon hebben, doch in
deze tijd van het jaar zal men
haar moeten beschermen. Ze
verlangt echter wel een licht
plekje. Als er 's winters geen zon
is. dan in elk geval een normaal
verwarmde kamer. En als de
plant enkele luchtwortels vormt,
is dat voor u een bewijs dat de
atmosfeer voldoende vochtig is.
Die luchtwortels moet men de
plant laten behouden. Het is
verkeerd die weg te snijden.
Vroeg in het voorjaar kan
men eventueel ook verpotten en
dan kan men de bekende bloe-
mistengrond voor gebruiken,
doch roer er dan nog een beetje
extra turfmolm en gehakt veen-
mos doorheen, want de plant
houdt wel van een voedzaam,
doch vooral van een luchtig
grondmengsel en onder in de
pot zullen ook wat scherven
moeten komen.
Als de plant te hoog opgroeit
mag men terugsnoeien. Toppen
vooral als er luchtwortels zit
ten kan men als stekken ge
bruiken. Eventueel kan men ze
zonder wortels ook wel in een
weckfles met water tot ontwik
keling brengen.
G. Kromdijk.
J! ouderlijke .speurtocht ran
Heuri van Leeuwen
„Toen ik de afgelopen maanden in Parijs als clochard deel
uitmaakte van het leger»van duizenden zelfkanters, slapend on
der de bruggen van de Seine, op de ijzeren roosters van Les
Halles en in de bouche van de Métro, heb ik verschillende ver
geten moordenaars ontmoet. Ergens voelde ik me vaak tot deze
tragische figuren aangetrokken en trachtte hun innerlijk te
peilen. Een enkeling droeg nog een oud vergeeld kranteknipseu
bij zich met bijzonderheden over zijn misdaad. Ook al ontkwa
men dan ook sommigen aan hun aardse rechter, zo betaalden
ze dan toch de tol voor hun daad op een andere manier, die mij
vaak erger leek dan het schavot", aldus vertelde ons de onlangs
teruggekeerde Amsterdammer Henri van Leeuwen, die reeds
eerder als zingende bedelaar door de Lichtstad zwierf en zijn
ervaringen onder de titel ..Zwerver in Parijs" te boek stelde,
doch dit maal de stof zocht om in een heruitgave verschillende
aanvullende moordenaarsportretten te verwerken.
Teneinde naar de diepste scha
duwkant van de onvolprezen licht
stad af te dalen, werkte hij eerst
bij de Emmaus-stichting van de
..schutspatroon" der clochards, Ab-
bé Pierre. Hier zocht hij tegen f 5,-
per week oude schoenen op kleu
ren en maten uit. waarna hij in
de Hallen (de enorme voedselmarkt
die men de „buik van Parijs"
noemt» zich mengde onder de zwer
vers, die hier voor een bord uien
soep of een glas wijn allerlei hand
en spandiensten verrichten.
om daarna de oceaan over te ste
ken en als onvindbaren van hun
weelde en geluk te genieten. Ze
namen hun intrek in een chique
hotel in de Europese wijk. De vol-
gende ochtend bezochten ze sa
men een dure bar, waar de vrouw
een knappe jonge Roemeen ont
moette en aan hem voorstelde met
de mededeling, dat deze man voor
de pas gezorgd had. De man, die
zich zeer correct gedroeg, bleef in
hun gezelschap en sprak met haar
in een onverstaanbare taal.
heertje, ineens ontnuchterd, bood
hevig verzet. Tydens de worsteling,
die ontstond, beet hij uit alle
macht in een der handen van de
aanvaller, die daarop het mes
greep en zyn slachtoffer met een
paar snelle steken doodde. Daarna
wist de dader ongezien met de
goed gevulde portefeuille met dol
larbiljetten te ontkomen. Voorals
nog zette hij zijn zwerversbestaan
voort, want hij durfde de grote
biljetten niet te wisselen. Toen de
beetwond met een lelyk litteken
genezen was. deed hij op een avond
een afschuwelijke ontdekking: in
het grillige rode en blauwe lijnen
spel van het dicht getrokken vlees
herkende hij duidelijk het gezicht
van zijn slachtoffer. Door wan
hoop gedreven wendde hij zich
hierna tot verschillende doktoren
met het verzoek de bewust plaats
operatief uit te snijden. Maar nie
mand kon de noodzaak van een
dergelijke ingreep begrijpen, waar
na hij tenslotte door obsessie
gedreven bij een aan lager wal
geraakte arts belandde, die het lit
teken wegnam. Toen de wond op
nieuw genezen was. stelde de moor
denaar met ontzetting vast, dat de
ingreep niet gebaar had, daar het
litteken gebleven was. Hij rende
naar de bewuste dokter terug en
verzocht hem, opnieuw te willen
opereren, maar deze vond dit al te
dwaas en weigerde. Om van het
vreselijke spookbeeld verlost te
zijn. legde hij zijn hand 's nachts
op de spoorrails en liet deze door
een trein afrijden. Voordat hy na
de vlijmende pijn het bewustzijn
verloor, zag hij een zwerver naast
zich bukken. Toen hij een in hos
pitaal bij kennis kwam, werd er
met geen woord gerept over bet
„Het was vaak niet makkelijk
om de mensen aan het spreken te
krijgen. Ik had er veel tact en ge
duld voor nodig. Maar ik heb toch
heel wonderlijke dingen te horen
gekregen en als u wilt, zal ik er
u wat van vertellen
Verdoolde kassier
„In de Seine ligt het Asile flottant
van de Armée du Salut een schip
dus van het Leger desHeils, dat
in de onderwereld met de term
Piniche wordt aangeduid. Ik heb
hier meermalen tussen de daklo
zen geslapen en er een verdoold
kassier ontmoet, die een moord op
zijn geweten had. Nog zie ik de ha
rige kop van de man voor mij,
zoals hij met zijn ruige witte baard
op de opgerolde voddige jas sliep
Eens was hij een gezien en sta
tig man, die als kassier bij een
bank in een kleine Franse provin
cieplaats werkte Met zijn zwarte
baard en uilebril, steeds in een
onberispelijk donker costuum ge
kleed, gold hij als de onkreukbaar-
heil zelve. Zijn hele leven, het kin
derloze huwelijk met eén koele
vrouw incluis, verliep met de regel
maat van een klok.
Maar met de innerlijke rust was
het met één slag gedaan, toen een
zeer mooie en gewetenloze vrouw
hem op een bepaalde dag op een
zeer geraffineerde wijze in haar
netten wist te verstrikken. Hij
werd een willoos werktuig in haar
handen en geloofde aan de moge
lijkheid van een nieuw, rijk en ge
lukkig leven aan haar zijde, zoals
ze hem dit verleidelijk wist voor te
spiegelen.
Toen hij op een middag op het
gewone sluitingsuur met de gebrui
kelijke tas de bank verliet, kon
niemand vermoeden, dat de zwarte
baard en de opzichtige bril een
uur later tot het vèrleden zouden
behoren.
In de sneltrein naar Parijs zat
kort hierna een herboren man, die
plotseling miljonair was en ver
trouwde op de kwaliteit van de
valse pas, die de betoverende
vrouw hem via haar relaties in de
onderwereld had toegespeeld.
Zij had ook voor twee kleine
automatische revolvers gezorgd en
het reisdoel leidde via Marseille
naar de internationale „vrijhaven"
Tanger, waar zich in de Medina
en de Kashba vele figuren voor de
sterke arm der gerechtigheid on
vindbaar weten te maken.
Ze zouden zich niet schuil hou
den, totdat de zaak geluwd was
Clochard Henri van Leeuwen
tijdens zijn verblijf in Parijs,
werkend in de hallen op
zoek naar vergeten moorde-
Een dag later kwam de wrede
ontnuchtering, daar de kassier bij
het wakker worden met een vreem
de hoofdpijn met een schok tot de
ontdekking kwam. dat de vrouw
met de buit verdwenen was. Zon
der meer begreep hy. dat de Roe
meen de eigenlijke vriend van zyn
geliefde was. Het besef in een hin
derlaag gevallen te zijn, maakte
hem razend en na dagenlang zoe
ken vond hij de vrouw in een
klein Moors etablissement in de
kasjba. Voordat zij gillend kon
wegvluchten, vuurde hij een paar
maal met het automatische wapen
op haar. zodat zij dodelijk ge
troffen ineen zeeg. Willoos liet hij
zich daarna overmeesteren en aan
de politie uitleveren. Het vonnis in
teresseerde hem niet en de jaren
tussen de grauwe muren telde hij
niet. Het leven had hem niets meer
te bieden, want hij bleef toch van
de vrouw houden, die hij gedood
had. Toen hij eindelijk vrij kwam,
begon hij een zwerversbestaan,
want een terug naar de maat
schappij was er voor hem niet
meer
„De Stomp"
Het verhaal van de stomp
heeft me meerdere nach
ten uit mijn slaap gehou
den. Hij had een smalle gedegene
reerde Don Quichotekop met een
doorzichtige puntbaard, ijn bij
naam dankte hij aan het feit, dat
hij zijn rechterhand mieste
Toen de man destijds uit een in
richting voor geestelijk gestoorden
ontsnapt was, begon hij hongerig
door de stad te zwerven. Hij wist
zich in het bezit te stellen van
een groot slagersméfe, doch had
niet de bewuste bedoeling iemand
te doden
Op een avond zag hy een goed
gekleed heertje in een smal straat
je uit een obscuur cabaretje ko
men. Hij was aangeschoten en
stond besluiteloos rond te kijken,
kennelijk niet goed wetend, waar
hij nog verder heen zou gaan. Hij
haalde een heel boek met geld
voor de dag. dat hy begon te tel
len, doch gaf dit spoedig hoofd
schuddend op. „De Stomp" volgde
de richard en viel hem in een don
kere steeg onverwachts aan. Het
geld. dat men toch in zyn kleren
gevonden moest hebben.
Later begreep hij, dat de onbe
kende clochard hem beroofd had,
doch dit kon hem weinig schelen,
daar hy zich voor het eerste sedert
lange tijd weer innerlijk rustig
voelde
Zo waren er nog vele anderen,
zoals b.v. de oude Anatole,
bijgenaamd „de blijde moor
denaar". Hij was door omstandig
heden in een huwelijk met een
oudere vrouw gedwongen, die hem
geheel beheerste en bang maakte.
Een aan lager wal geraakte vrouw
ging hem chanteren, zodat hij op
een avond tot het uiterste ge
kweld een bijl greep en haar de
schedel insloeg. Daarna meldde hij
zich blij bij de politie, daar hij
door deze daad tevens uit de ker
ker van zijn trieste huwelijksle
ven verlost was.
Verder ontmoette van Leeuwen,
„Marie la salope" (de sloof), die in
een donker keldertje voor een p
tates friteskraam aardappelen
schilde. Zij wist op een ochtend in
de hotelkamer, waar haar „mooie
Louis' 'met een ander sliep, onbe
merkt de kraan van de gashaard
open te zetten. Beiden gingen de
dood in en hoewel men een onge
luk aannam, kon Marie nooit meer
in haar leven glimlachen
Vermelding verdient ook het dra
ma van het Japanse meisje Taiso,
dat op de attenties van een timi
de jongeman in een slecht zittend
confectiecostuum inging en een
bonbon accepteerde, waarna ze zich
onwel ging voelen en geheel stijf
werd. In een taxi 'werd zij wegge
bracht en toen zij bijkwam, be
vond ze zich in een ziekenauto met
twee andere meisjes die zich ook
geheel verlamd gevoelden. Via de
„vieux port", de beruchte haven
wijk van Marseille, gingen zij naar
Casa Blanca om van hieruit naar
de geheime harems in Marokko
verkocht te worden. Toen haar
jeugd verlept was, werd zij terug
gestuurd, maar aangezien zij te
veel wist, moest een moordenaar
met een mes haar tijdens de vlucht
doden. By de aanval wist «y ech
ter met grote behendigheid net mes
in handen te krijgen en haar aan-
rander neer te steken
Nee. het zijn geen „opgewekte"
verhalen, die Henri van Leeuwen
uit Parijs meebracht. Maar m hun
diep-menselijke tragiek weerspie
gelen ze toch iets van dat andere
en onbekende Parys, dat de toerist
nooit te zien krygt
