TWEETAL RUSSEN DRAAIT „RONDJES" OM DE AARDE Opzienbarende stunt Gascilinder explodeert: dode en miljoen schade Nog geen landing Zij aan zij in twee Wostoks Gesprek gaat door ondanks para's (§tfd DE LAATSTE LOODJES DE TWEE IN DE RUIMTE Zevende en achtste in ruimte WEER'BERICHT Begin nog niet vastgesteld Grote ra vage in Zeist teuws Opgericht 1 maart 1860 MAANDAG 13 AUGUSTUS 1962 No. 3072S LEIDSCH DAGBLAD Directeur: E A E. van Dishoeck Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 1 8.25 per kwartaal, f 2.80 per maand, f 0.65 per week. Witte Singel 1. Lelden - Giro no 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 55 ll!llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|llllllllllllilllllllllllllllllllilllll|l!] 's De Russen hebben een nieuwe ruimte-stunt uitgehaald: nadat zaterdag zoals gemeld een bemande kunstmaan was gelanceerd met de 33-jarige majoor Andrian Gregorewitsj Nikola- jew aan boord, werd zondagochtend, een etmaal later, een tweede Rus in de ruimte gebracht: de even oude luitenant-kolonel Pawel Popo- witsj. Beider cabines draaien thans om de aarde in banen, die vrijwel identiek zijn, zodat de Russen van tijd tot tijd door de patrijspoorten eikaars cabine kunnen waarnemen, resp. de ,Wostok-III en de Wostok-IV. De banen van de „ruimteschepen" hebben een grootste hoogte van 251, resp. 254 km. boven de aarde en een laagste punt van 183, resp. 180 km. De omloop tijd bedraagt voor beide ongeveer 88^2 minuut, waarin een afstand wordt afgelegd van 41.500 km. Gisteravond tussen zeven uur en half acht zijn beide ruimtevaarders gaan slapen. Zij ontwaakten om half drie (eveneens Ned. tijd), deden enkele lichamelijke oefeningen, aten wat en zetten hun waarnemingen voort. Zij voelden zich volkomen op hun gemak. Ruimtevaarder Andrian Niko- lajew werd in 1929 in het dorpje Sjorsjaly in het Wolgagebied geboren. Zijn vader werkte op een collectieve boerderij. Andrian wilde aanvankelijk dokter wor den en ging naar een medische opleidingsschool. Hij veranderde echter van gedachten (zoals dat aan weerszijden van het ijzeren gordijn kan voorkomen) en ging naar een school voor de bos bouw. Dat was echter niet zijn laatste omzwaai. Hij schijnt voor omwentelingen in de wieg te zijn gelegd. Nadat hij houthakker in Ka- relië vas geweest ging hij in mi litaire dienst, afwisselend als schutter en als marconist van de luchtmacht. De tweede Russische ruimte vaarder Titow deelde mede, dat hy ..kameraad Nikolajew kende en dat deze over een grote zelf beheersing, doorzettingsvermo gen en besluitvaardigheid be schikt". Die besluitvaardigheid, welke onder meer blijkt uit het herhaaldelijk variëren van car rière. is duidelijk. Het doorzet tingsvermogen op dezelfde gron den iets minder. De an '.ere Russische ruimte vaarder, die dit weekeinde deel nam aan de opzienbarende stunt is de even oude (beter gezegd jonge) luitenant-kolonel Pawel Popowitsj. Hij werd in de Oe- kraine geboren in het dorpje Oezine nabij Kiew. Over zijn jeugd en ontwikkeling heeft Moskou nog minder bekend ge maakt dan over Nikolajew. In 1951 nam hij dienst bij de Rus sische luchtmacht, waar hij een zeer snelle promotie maakte. Hij was de eerste leerling van de Russische opleiding van ruimte vaarders. Later ontmoette hij daar zijn drie voorgangers in de ruimte! Gagarin. Titow en Ni kolajew. Popowitsj is gehuwd met de dochter van een hout hakker, Maria. Hij heeft een zesjarig dochtertje. Maria is pi lote en bestuurt voornamelijk sportvliegtuigen. Volledigheidshalve delen wij mede, dat zowel Nikolajew als Popowitsj volgens berichten van Radio Moskou lid zijn van de communistische partij. Zoals men zich zal herinneren was de eerste menselijke ruimtevaarder de Rus Joeri Gagarin, die begin april van het vorig jaar één rondje om de aarde maakte. Daarop volgden de twee korte ballistische tochten van de Amerikanen Shepard (mei 1961) en Grissom (juli 1961) en de ruimtevlucht van Titow, die vyf maandan na Gagarin zeventien maal om de aarde cirkelde. De eerste bemande Amerikaanse kunstmanen werden op 20 februari van dit jaar (met Glenn) en op 24 mei (met Carpenter) gelanceerd. Beiden maakten drie omwentelingen. Wat het doel van deze dubbele proef is, is nog niet geheel duide lijk. De Russen hebben gezegd, dat de bedoeling is om na te gaan, hoe twee verschillende mensen op iden tieke situaties in de ruimte reageren. Het is naar onze mening echter twijfelachtig, of twee dergelijke ge lijktijdige proeven nodig zijn om han teerbare en duidelijke gegevens te verkregen. Niettemin is het experiment op zienbarend, en zijn er weer enkele ruimte records gesneuveld: nog nooit is iemand zo lang in de ruimte ge weest als Nikolajew, de zaterdag ge starte ruimtevaarder. Dit .is vooral van belang omdat men beslist moet weten hoe de mensen op langdurige schijnbare gewichtsloosheid reageren, alvorens men meer ambitieuze ruim- tetochten kan gaan maken, bijv. een tocht om of een retourtje naar de maan. Enkele Russen hebben ver klaard dat het experiment van dit weekeinde verband houdt met der gelijke toekomst-ondernemingen. DROOG WEER De Bilt verwacht van heden- tot morgenavond droog weer met enkele overdrijvende: wolkenvelden. Dezelfde temperaturen als vandaag of iets ho gere. Overwegend matige wind tus sen noordoost en oost. (Opgemaakt te 11.15 uur) STRANDVERW ACHTING Hoge-drukgebied breidt zich naar de Noordzee uit, en brengt een zwak ke oostelijke wind, waardoor de be wolking langzaam zal oplossen. In de middaguren 19 tot 21 graden. Zee water 17 graden. Vooruitzichtenkomende dagen zonnig en vrij warm strandweer. 14 AUGUSTUS Zon op: 5.21 uur; onder: 20.08 uur. Maan op: 19.28 uur; onder: 3.18 uur. Hoogwater te Katwijk te 1.44 en 14.14 uur, laagwater te 9.55 en 22.18 uur. Dit nummer bestaat uit 12 pagina's Lange duur is interessant voor de wetenschap De waarde der technische prestatie van een bemande kunstmaanvlucht op een hoogte van die der tot dus ver genomen proeven is onafhankelijk van het aantal omwentelingen. Wel iswaar moeten bij langduriger vluch ten meer voedsel en zuurstof worden meegenomen en ook nog andere de tails belangrijk worden gewijzigd, maar bij dergelijke vluchten gaat het technisch gezien, toch hoofdzakelijk om de start en de landing. Wel wordt de landingsoperatie iets moeilijker na een langdurige vlucht, aangezien dan kleine baanafwijkingen door de lange duur van de vlucht tot grotere afwijkingen in de landingsplaats kun nen leiden. De waarde van een langdurige ruimtevlucht is echter wel groter, dan die van een korte, aangezien men daarbij een beter inzicht kan krijgen in de gevolgen van een ruim tevlucht voor de mens in geestelijk en lichamelijk opzicht. Vooral het langdurig onderworpen zijn aan een toestand van schijnbare gewichts loosheid, een toestand die niet ten volle op aarde te simuleren valt, is van groot belang voor allen, die be- trokken zijn bij de ontwikkeling van de bemande ruimtevaart. In dit op zicht hebben de Russen na de vlucht van Titow en vooral na de dubbele vlucht van dit weekeinde ongetwijfeld een voorsprong op de Amerikanen. 1 Grote precisie Voorts is het opmerkelijk, dat de J Russen er in zijn geslaagd, de twee Wostoks in zo vrijwel identieke ba nen te lanceren, dat zij als het ware als tandem door de ruimte schieten. 1 Dit is een technische prestatie van de eerste orde. Tot een dergelijk prestatie zijn echter naar onze me ning ook de Amerikanen wel in staat, maar een openlijk bewijs daarvan is j nog niet geleverd. Er zijn evenwel aanwijzingen, dat de Amerikanen in de laatste maanden enige malen er in zijn geslaagd, onbemande ruimte vaartuigen te lanceren in vrijwel identieke banen, en deze door radio- I De twee Russische ruimtevaar ders Nicolajew (links) en Popo witsj in hun ruimtepakken, ge fotografeerd kort voor hun vlucht. grafische seinen van de aarde af naar elkaar toe te brengen en samen te koppelen. Officieel zijn hierover echter geen mededelingen verstrekt. Voorsprong van ongeveer een jaar Onze Londense correspondent telefoneerde hedenochtend Britse deskundigen geloven dat de Wostok-tweeling de voorloper is van een „rangeer station", vanwaar kosmonauten naar de maan en andere plane ten kunnen worden gelanceerd. Indien het rendez-vous slaagt, zou de Sowjet-Unie in de wed loop naar de maan een jaar voorsprong hebben op de Ame rikanen. Prof. Sir Bernard Lovell, directeur van de radiotelescoop van Jodrell Bank, zei: „Het eerste dat we Popo witsj hoorden zeggen was, dat hij bezig was zijn ruimtevaartuig te j manoeuvreren. Dit zou kunnen bete- i kenen dat de twee satellieten elkaar trachtten te naderen en zich bij el kaar gingen voegen. Wanneer deze techniek eenmaal is verwezenlijkt, dan is er geen grens meer voor de grootte van de ruimtevaartuigen. Men kan de omvang ervan dagelijks vergroten. De beste manier om mate- 1 riaal in een kringloop om de maan te krijgen, is door kleine stukken in d> 1 ruimte samen te voegen". Sir Bernard zei verder, dat hij een jaar geleden dacht, dat zowel Ame- rikanen als Russen het zonnestelsel op vreedzame wijze wilden verken- j nen. Lovell wilde niet pessimistisch zijn, maar geloofde dat men thans is teruggekeerd naar experimenten welke begonnen met militaire ra ketten. De rendez-vous-techniek heeft grote militaire betekenis en ook be tekenis voor vreedzame doeleinden. Een van Engelands leidende figuren op het gebied van ruimteonderzoek gaf als zyn mening te kennen, dat het manoeuvreren van twee satellie ten beter kan gebeuren door middel van automaten dan door mensen. Verder wordt in Londen nog opge merkt dat een ontmoeting in de ruimte ook kan betekenen dat satel lieten elkaar kunnen vernietigen. In dien zij de techniek vervolmaken illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll^ kunnen de Russen Amerika's mili taire satellieten, zoals de ruimte spion van de Midas-serie, neerschie ten. De volgende fase is wellicht satel lieten tijdens hun kringloop van brandstof te voorzien en dan door te zenden naar de maan. Deze techniek is nodig voor een maanschot. Men gelooft echter dat er nog zoveel pro blemen moeten worden opgelost dat het voorbarig zou zijn te voorspellen wie de race naar de maan zal win nen. Maar het staat voor ieder vast, dat technische moeilijkheden ten slotte. zowel door Amerikanen als Russen, zullen worden overwonnen. Er zijn enorme bedragen mee ge moeid. Bekend is, dat de Amerika nen bereid zijn 110 miljard gulden te besteden om de maan te bereiken. Omstreeks het middaguur hadden de beide Wostoks resp. 35 en 19 maal om de aarde ge cirkeld. Een waarnemingsstation bij Gotenburg (Zweden) meldde vanochtend, dat een van de twee voorbereidingen trof voor een landing en reeds vaart ver minderd zou hebben. Maar van Japanse zijde werd dit tegenge sproken. De temperatuur in beide ruimtevaartuigen is 15 tot 18 graden celsius. Over het ge wicht van de Wostoks is niets bekend, maar in Moskou werd aangenomen, dat zij veel groter zijn dan de I en II, die beide ongeveer een viereneenhalve ton wogen. Om half twaalf hedenochtend verscheen Popo witsj op de Russische t.v.-scher- men. Men zag hem tijdens zijn „kosmisch ontbijt". Langzaam bracht hij een tube met een gelei-achtige substantie naar de mond, terwijl hij met riemen in zijn stoel vastgebonden zat, O Slot pag. 2 gouverneur Wnd. Winkel begraven Het stoffelijk overschot van de waarnemende gouverneur van de Ne- derlandse Antillen Christiaan Winkel I is zaterdagmiddag om vijf minuten over vijf op de protestantse begraaf-1 plaats aan de Oranjestraat in Wil-1 lemstad met militaire eer ter aarde I besteld. Naast de auto met het stoffelijk overschot liepen minister-president j E. Jonckheer. de ministers Isa. Kroon, Tromp en Henriquez en de secretaris van de raad van ministers, die- als slippendragers fungeerden Hier achter volgden familieleden per auto of te voet en liepen burger lijke, kerkelijke en militaire autori teiten. De zaterdagochtend als vervanger van de gouverneur beëdigde mr. A "p. I J. van Bruggen, directeur van het kabinet van de gouverneur, sprak I namens de Nederlandse regering. (Van onze correspondent te Washington) New York is thans het centrum geworden van de onderhan delingen over Nieuw-Guinea. Zowel ambassadeur Van Roijen als Soebandrio, waren gisteren reeds aanwezig in de wereldstad, waar indien alles volgens de plannen ver loopt deze week in feite een einde zal komen aan het jarenlange geschil tussen Nederland en Indonesië. De begindatum van het formeel over leg is echter nog niet vastgesteld. Volgens Soebandrio moet men eerst nog over enkele punten een ak koord bereiken. De technische be sprekingen zijn n.l. nog niet ge heel afgelopen. Die waren de vorige week te Washington begonnen en zouden vandaag nog te New York worden voortgezet. Toch hoopt men nog steeds spoedig te komen tot een kort, formeel overleg, waarne de overeenkomst kan worden getekend. De inciden ten van de vorige week hebben evenwel aangetoond, dat men niet te snel moet menen dat alles in kannen en kruiken is. Een nieuw en ernstig incident zou de plannen kunnen torpederen. Soebandrio, die met een groot gezel schap in de nacht van zaterdag op zondag te New York is aangeko men, bracht reeds zondagochtend een bezoek aan Oe Thant, dat van elf tot twaalf uur duurde. De In donesische minister heeft zijn in trek genomen in het Hotel Plaza, ambassadeur Van Roijen logeert in het Hotel Drake. Vandaag zou Oe Thant wederom overleg plegen met Van Roijen en Soebandrio in de hoop alle obsta kels uit de weg te kunnen ruimen voor de te houden korte formele conferentie. (Voor de berichten over een nieuwe - nu mislukte landingspoging op het eiland Misool en het wan trouwen en de bezorgdheid, die in Nieuw-Guinea heersen over de voortdurende Indonesische infiltra ties, zie men elders in dit blad). (Van onze Utrechtse correspondent) Met een klap, die kilometers in de omtrek was te horen, is gistermiddag op het terrein van het Centraal Distributiebedrijf voor Gas aan de Steijnlaan te Zeist een hogedrukgascilinder ge ëxplodeerd. De gevolgen waren verschrikkelijk. Een machinist van het bedrijf, de 52-jarige heer S. W. van Butselaar uit Zeist, werd op slag gedood. De schade wordt op een miljoen geschat. Honderden meters in de omtrek i sprongen de ramen. Naar schatting 150.000 mensen kwamen zonder gas j te zitten. Urenlang zijn de brand- weren van Zeist, De Bilt. Driebergen, en de vliegbasis Soesterberg, geassi steerd door de plaatselijke BB en militairen, beziggeweest de branden, die het gevolg waren van de explo sie, te blussen en te voorkomen, dat nog meer gascilinders de lucht in zouden vliegen. Er waren bijna geen mensen op straat, toen het ongeluk gebeurde. Was dit wel het geval geweest, dan zouden er ongetwijfeld meer doden te betreuren zijn geweest. De cilinder explodeerde omstreeks kwart voor twee, het tijdstip waarop de meeste mensen aan het eten waren. ENGELAND WIL SPION SOBLEN DEPORTEREN (Van onze Londense correspondent' De Britse regering heeft zaterdag een deportatiebevel uitgevaardigd te gen dr. Robert Soblen, de in Amerika veroordeelde spion die zich sinds 1 augustus in een Engelse gevangenis bevindt. De consequentie van deze maatregel is, dat Soblens advocaten meteen stappen hebben gedaan om dit deportatiebevel voor het Hoogge rechtshof te betwisten. De regering, die dit had willen vermijden, heeft gezegd daartoe de gelegenheid te ge ven. Vandaar dat Soblen niet onmid dellijk dit weekeinde uit het land is gezet. Het deportatiebevel werd uitge vaardigd. nadat El Al had besloten de vluchten naar Londen en New York voorlopig te annuleren om het de Britse regering onmogelijk te ma ken Soblen met een toestel van de El Al naar Amerika te doen terug keren. 6 Er staan voor Soblens advocaten verschillende wegen open. Zy kunnen een verzoek indienen om het depor tatiebevel zonder meer ongedaan te maken of zijn kunnen de autoriteiten voor het gerecht dagen om op grond van de eeuwenoude, beroemde habeas corpus-wet (welke in Engeland de grondslag vormt voor de bescherming van de persoon^jke vrijheid) aan te tonen, dat Soblen in ctryd met deze wet wordt vastgehouden. Sobien blyft volhouden onschuldig te zijn. In dien Soblens deportatie door gaat, kan hij op elk schip of met elk vliegtuig gedwongen worden het1 land te verlaten. Maar de regering maakte alvast bekend, dat zij van plan is de spion met een vlieg' lig naar de VS terug te zenden. Op het emplacement van het Centraal Distributiebedrijf voor Gas in Zeist ontplofte zondag een tank met kraakgas. Het ge vaarte vloog de lucht in en be landde op het dak van een der bedrijfsgebouwen. Drie andere tanks werden ontzet en uit de stoelen geslagen. Bij de explosie is één persoon om het leven ge komen. De enige, die in de buurt was, was machinist Van Butselaar. Hy moet beziggeweest zyn aan zyn laatste controlegang. Een kwartier later na melijk zou hij worden afgelost. Men vond hem later bij de restanten van de tank. Zijn kleren waren verbrand hy laat vrouw en vijf kinderen na. (Men zie ook elders in dit Blad) Uit het Leidsch Dagblad van 13 Aug. 1862: Met de haringvisscherij is het ongunstig gesteld. Vol- gens berigt van de vier van i Scheveningen door A. E. Maas uitgeruste bommen was er tot dusverre geen vangst. Tot leraar voor de Hoog- duitsche taal- en letterkunde bij het gymnasium te 's Hage is benoemd Dr. C. A. X. G. T. Sicherer, lector aan de Hoo- geschool te Leiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1962 | | pagina 1