Het amateurtoneel streeft naar
steeds hogere prestaties
TZhcVi
Mevrouw, u krijgt het beete!
kunst
kcXleiöoscoQp
Hermann Hesse-85-in
Montagiiola overleden
Betere smaak der
DAAN LADAN
Bij NATU-voorzitter mr. P. Cleveringa
d! massa dwingt ertoe
Liefhebberij in zèlf-spelen
j neemt in sterke mate toe
Mr. Waage is teleurgesteld
over de ontwikkeling
Leiding in een hand is catastrofaal
ALLES OP VERFGEBIED
Prof. Muntendam waarschuwt
tegen anti - conceptie - tabletten
Groot schrijver en dichter
met onoverzienbaar oeuvre
Jpgericht 1 maart 1860
Vrijdag 10 augustus 1962
Derde blad no. 30726
Advertentie
Es-
W.
Niveau om hoog l
DE conclusie, welke uit het ge
sprek getrokken kan worden
is, dat op alle mogelijke manie- 1
ren en met grote energie getracht
wordt 't niveau omhoog te brengen,
vooral omdat de massa, mede door
toedoen van de t.v., een zoveel be-
tere smaak heeft gekregen en zich
zeker niet meer tevreden kan en wil
stellen met voorstellingen, waarin
het dilettantisme er al te dik op ligt.
Mag dat vroeger al het geval ge
weest zijn, daartoe is thans geen en
kele mogelijkheid meer.
En om dat te bereiken doet de
N.A.T.U., onder de volijverige leiding
van mr. Cleveringa en gesteund door
een aanzienlijke subsidie van het
Rijk, haar uiterste best.
De resultaten van dit ernstige
streven zijn bij menige vereniging in
de laatste jaren gelukkig al sterk
merkbaar!
H.
U krijgt beslist het- beste, als u Knorr
bouillontabletten vraagt. Nieuw en modern,
samengesteld van 't fijnste vlees en voor
zien van heerlijke kruiden.
Neem Knorr bouillontabletten voor uw
eigengemaakte soep, voor uwdrinkbouillon
of als smaakverfijner voor uw gerechtenl
Dubbeltablet Vleesbouillon 35 ct
Dubbeltablet Kippenbouillon 40 ct I
Sfi
N
Ti\lt wéét *t: onze oud-stadgenoot mr. P. Cleveringa is in
rnJ*l zijn studententijd een enthousiast amateur-acteur en regis-
leur geweest.
NWij hebben hem in die jaren zien spelen en 't was steeds goéd,
wat hij deed.
Die liefde voor het amateurtoneel is hem bijgebleven.
I Vandaar vermoedelijk, dat dit amateurtoneel in hem een ver-
vJwoed bevorderaar heeft in zijn functie van voorzitter der Ned.
oqAmateur Toneel Unie. Naast zijn drukke werkzaamheden als
-^chef van de afdeling politie van het Ministerie van Binnenlandse
Zaken weet hij daarvoor nog wel de tijd te vinden.
•N Vermoedelijk zal de „thriller" hem wel het meest interesseren!
Maar nu iets anders, wat men
Hnischien niet weet.
Ni! De amateurtoneelspelers, over
wie mr. Cleveringa zijn zorgen
s'1aat gaan, zijn in onvoorstelbaar
""grote aantallen over het ganse
land verspreid.
Men zou haast geneigd zijn te
•rjjdenken. dat het ..toneelspelen"
ar de Nederlanders in het bloed zit.
H Zo is het evenwel stellig niet,
ii maar toch kent iedere stad en
i IJ welhaast ieder dorp, hoe klein
idijook, zijn amateurtoneêlvereni-
ging(-en). En zó komt het, dat
W de N.A.T.U. niet minder dan
ongeveer 1400 afdelingen telt
63. het Werkverband Katholiek
""Amateurtoneel wel 2000.
Als we in het Jaarboekje 1962
bladeren, zien we dat alleen al
de afdeling Leiden 34 verenigin
gen omvat, waarvan patuurlijk
"Litteris Sacrum" de belangrijk
ste is.
Kortom: er gebeurt hèèl wat
in die wereld der dilettant-tone
listen, voor wie het „staan-op-
de planken" een ware hobby is,
een levensvervulling in optima
forma!
Taak
"J T t ANDAAR, dat we eens met mr.
J \I Cleveringa zijn gaan praten,
3 om te horen hoe het met de
t<4 zaken staat.
5 '„Nu het met de toneelspreiding
tj? weer minder gunstig verloopt en dus
2f. vele plaatsen van goed toneel versto-
M ken zijn, ligt er misschien op den
duur voor de amateurverenigingen
!een taak om in deze leemte te voor
zien?".
„Het is nooit onze bedoeling ge
weest om met het beroepstoneel te
concurreren en we zullen dat ook in
de toekomst niet doen. Ik zie dan ook
geen reden, dat een erkend goede
1 amateurvereniging het land moet
gaan rireizen".
„Hoe staat 't eigenlijk met de pu
blieke belangstelling voor het ama
teurtoneel, nu men zoveel beroeps
toneel en dikwijls góed beroeps
toneel op de beeldbuis te zien
krjjgt?".
„De belangstelling neemt op het
ogenblik af. maar het eigenaardige
is, dat de liefhebberij om zélf toneel
te spelen, er sterk door groeit. Daar
om is het onze opgave en zetten wij
alles op alles, om de prestaties zo
boog ir. >gelijk op te voeren. Daar zijn
w« al enige Jare a mee bezig".
Adviseurs
Iedere provincie heeft thans een
toneeladviseur (enkele reeds twee),
die de verenigingen met raad en daad
bij staat. De adviseurs hebben een
„full time job". Zij geven leiding aan
verbetering van het spelpeil en de
repertoire-keuze. Zij geven voorts al
gemene vormingscursussen van drie
jaar 'voor amateurtoneelspelers en
-regisseurs en steunen ook de ver
enigingen bij de opzet van een voor
stelling door een z.g. „raamrêgie" van
vijf avonden, waarin van alles onder
het oog gezien wordt: keuze van het
stuk, rolverdeling, leesrepetities, mise-
en-scène enz.). Als landelijk adviseur
is werkzaam Arend Hauer. Deze geeft
o.m. leiding aan het regelmatig con
tact van de provinciale adviseurs.
Dat de basisopleiding voor ama
teurregisseur geen sinecure is, be
wijst het feit, dat in het eerste jaar
aandacht wordt gewijd aan de ont
leding van het toneelstuk, elemen
taire spel- en regievorming en aan
beweging en ruimte. In het tweede
cursusjaar houdt men zich bezig met
Mr. P. CLEVERINGA:
Prestaties omhoog!"
(Foto Leidsch Dagblad)
de opbouw van de scène, elementaire
regie, stijlbeweging, taalritmiek en
-melodiek, in het derde leerjaar wordt
aandacht gewijd aan praktische re
gie, toneelaankleding en -belichting.
In totaal worden 87 lessen gegeven.
Daarmee wordt de grondslag gelegd
voor een volkomen zelfstandige -groei
en ontplooiing van de amateurregis
seur.
Ook de jeugd
MET ingang van 1 september zal
ook een technische toneeladvi
seur de verenigingen bijstaan
bij ae voorbereiding van voorstellin
gen, o.a. in kleine zalen en dorpshui
zen. Deze krijgt de beschikking over
een autobusje met een volledige tech
nische apparatuur (voor belichting,
geluid enz.) geschonken door het
Prins Bernhahrdfonds.
Belangrijk vooral is ook, dat de
jeugd voor het amateurtoneel geïn-
tereesseerd wordt. Daarom zal bin
nenkort ook de aanstelling komen
van een adviseur voor school- en
jeugdtoneel, waarmee een aparte sec
tie zich sterk zal bezighouden.
„Is het niet bijzonder moeilijk de
beschikking te krijgen over dergelijke
adviseurs?".
„Inderdaad, zo is het. De meeste
acteurs willen zélf op het toneel
staan. De adviseurs moeten echter
deels acteur, deels ook pedagoog zijn.
Er zal dan ook niet te ontkomen zijn
aan een opleiding van beroepskrach
ten, die hun werk willen vinden in
het regisseren van amateurtoneel.
Een zodanige opleiding zou het beste
onder te brengen zijn bij een van de
toneelscholen".
Tenslotte wijst de heer Cleveringa
nog op de Ned. Bibliotheek voor het
amateurtoneel. Deze grote uitleen
bibliotheek bevat, behalve talrijke to
neelstukken, ook veel boeken over to
neel. Bovendien wordt het uitgeven
van geschikte manuscripten sterk ge
stimuleerd, teneinde tot een verbete
ring van het reportoire te komen.
Deze verbetering is sedert de oorlog
overigens al frappant geweest.
Sir Laurence
Olivier directeur
VAN HET ENGELSE
NATIONALE THEATER
(Van onze Londense correspondent)
Sir Laurence Olivier zal de eerste
directeur worden van het op te rich
ten Engelse Nationale Theater. Hij
blijft echter voorlopig directeur-re
gisseur van het nieuwe Festival
theater in Chichester. Er is meer
dan een halve eeuw voor nodig ge
weest om het denkbeeld van een
door de regering te subsidiëren Na
tionale Theater te verwezenlijken.
Het zal worden gebouwd op de
zuidoever van de Theems tussen het
Londense graafschapsgebouw en de
Rond het nationale Ballet
Een teleurstellende ontwikkeling, maar een rijke ervaringal
dus heeft de op verzoek van het bestuur van de Stichting ..Het
Nationale Ballet" teruggetreden zakelijke leider van deze ballet
formatie. mr. H. J. Waage. zijn commentaar samengevat over de
moeilijkheden in de leiding van „Het Nationale Ballet".
Zoals bekend is hebben deze moeilijkheden ertoe geleid, dat
mevr. Sonia Gaskell sinds half juli belast is met zowel de artistieke
als zakelijke leiding van Het Nationale Ballet. De heer Waage zijn
nieuwe taken toebedeeld, die het bestuur evenwel nog nader moet
concretiseren.
ren, niet als een raad van commissa
rissen, die eenmaal per jaar bijeen
komt om te vernemen hoe goed allet
wel is gegaan, doch ais een college
met groot gevoel voor eigen verant
woordelijkheid in deze, dat constant
zijn stempel op het beleid en het be
heer zal drukken in het belang van
dansers en instelling".
Royal Festival Hall, Londens mo
derne concertgebouw. Het Nationale
Theater zal bestaan uit een schouw
burg en een aangrenzend operage
bouw. Dit laatste zal het oude ope
ragebouw van Sadler's Wells vervan
gen, terwijl de beroemde „Old Vic"
een onderdeel zal worden van het
nationale theater, welks bouw zal
worden gefinancierd met een rege
ringstoelage van 10 miljoen gulden
en een toelage van de Londense
graafschapsraad van 13 miljoen gul
den en verder door de opbrengst van
de verkoop van het Sadler's Wells-
theater.
De regering zal het Nationale The
ater een jaarlijkse subsidie geven
van 3 miljoen gulden, terwijl de Lon
dense graafschap jaarlijks 1 miljoen
Teleurgesteld is mr. Waage, omdat
naar zijn mening alle goede voor
nemens, die tot uiting zijn gekomen
bij de met hem gevoerde bespre
kingen met de vertegenwoordiger van
het ministerie van O. K. en W., met
de voorzitter en penningmeester van
het voorlopige stichtingsbestuur en
met mevrouw Gaskell en ondanks de
duidelijke geest en tekst van de sta- J
tuten, die een verdeling van artis- j
tleke en zakelijke leiding dwingend
voorschrijft, op niets zijn uitgelopen.
Een rijke ervaring meent mr. Waa- i
ge te hebben opgedaan -„omdat ik een
segment van het culturele leven heb
leren kennen, waarin met veel élan J
en groot enthousiasme wordt ge
werkt en waarin vooral op sociaal
gebied nog van alles dient te worden
geregeld".
De artistieke en pedagogische ca-
pariteiten van mevrouw Gaskell zijn
volgens de heer Waage boven alle
twijfel verheven. „Daar ligt haar gro
te kracht en die hebben dan ook vele
grote artistieke successen tengevolge
gehad". Van organisatie, overeen
komsten en verbintenissen en per
soneelsbeleid „om maar enige
voorbeelden te noemen" heeft
mevrouw Gaskell volgens de heer
Waage „geen kaas gegeten".
„Het besluit van het bestuur om
ook de zakelijke leiding aan mevrouw
Gaskell te geven, vind ik geheel los
van mijn persoon èn voor de instel
ling, èn voor de dansers, maar ook
voor mevrouw Gaskell persoonlijk
catastrofaal", zo meent de heer Waa
ge. Juist om haar grote capaciteitèn
geldt volgens de heer Waage voor
mevrouw Gaskell in het bijzonder:
„in der Beschrankung zeigt sich der
Meister".
De heer Waage spreekt de wens
uit, „dat het bestuur in deze moei
lijk omstandigheden een wjjs, maar
vooral ook krachtig beleid zal voe-
(Advertentie)
gulden zal bijdragen. De graafschap
Londen wordt gevormd door de 28
gemeenten waaruit Londen bestaat.
Verwacht wordt dat het Nationale
Theater op den duur een soortgelij
ke betekenis zal krijgen als de Co-
médie Fran^aise in Parijs.
Verffabr. en grossier
NIEUWSTRAAT 11 - LEIDEN
Tel. (01710) 23156.
Na 18 uur: (01717) 31772.
Official dealer
PIETER SCHOEN
VERFCHEMIE
Teraardebestelling
prof. Charles Roelofsx
Velen hebben gistermiddag op de
begraafplaats Zorgvlied In Amster
dam een laatste groet gebracht aan
prof. Charles Roelofsz, de zondag op
65-jarige leeftijd ln Laren overleden
j beeldende kunstenaars. Tot hij een
j jaar geleden ziek werd was prof.
i Roelofsz hoogleraar aan de Amster
damse Rijksakademle van Beelden
de Kunsten.
Het waren voornamelijk beelden
de kunstenaars, jongeren zowel als
I ouderen, die op de dodenakker af
scheid waren komen nemen van hun
vriend, collega of leermeester. In de
aula sprak eerst namens de vrien-
den van de overledene prof. J. C.
j Engelman, die Roelofsz een moeilijk
man voor anderen, maar nog moei-
lijker voor zichzelf noemde. Prof.
Engelman vond Roelofsz niet alleen
een begaafd, maar ook een intelli
gent beeldend kunstenaar met een
scherpe pen. Dat zal volgens hem
j nog eens blijken als zijn pennq-
vruchten uit kunst en cultuur wor»
j den gebundeld.
j Prof. jhr. A. E. de Savornin Lob
man voerde het woord namens het
I college van hoogleraren en leerlin-
j gen van de Akademie van beelden
de kunsten.
I Als vriend en als vertegenwoordi
ger van de aquarellistenkring waar
van Roelofsz voorzitter was, sprak
tenslotte prof. O. B. De Kat.
De zoon van de overledene be
dankte voor de belangstelling.
ln bepaalde gevallen trombose-gevaren
Geen maatregelen voor
verder onderzoek
De directeur-generaal van de
Volksgezondheid prof. dr. P. Mun
tendam heeft een waarschuwing la
ten horen met betrekking tot de
ziektegevallen na het gebruik van
anti-conceptionele middelen, welke
in tabletvorm door de mond worden
ingenomen.
Deze middelen worden onder ver
schillende namen in de handel ge
bracht zoals: Enavid, Anovlar, Cono-
vid, Intex, Protex en Lyndiol. Tot
voor kort waren geen schadelijke
nevenwerkingen bekend.
Uit mededelingen in de buiten
landse medische pers bleek onlangs
echter, dat in enkele gevallen bij
vrouwen, die vroeger oen aderont
steking hebben gehad, zich deze aan
doening tijdens het gebruik van de
zwangerschap-voorkomende tablet
ten opnieuw voordoet en soms met
ernstige complicaties, zoals trombose,
Nobelprijswinnaar ging heen
(Van onze kunstredactie)
In zijn huis in Montagnola bij Lugano in Zwitserland is gis
teren de Duitse romanschrijver en dichter Hermann Hesse op
85-jarige leeftijd aan een hersenbloeding overleden. Nog kort
geleden, op 2 juli van dit jaar, vierde hij onder grote belangstel
ling zijn 85ste verjaardag. In 1947 kreeg Hesse de Nobelprijs
voor de literatuur, in 1955 verleenden de Duitse boekhandelaren
hem de Vredesprijs.
Amateurs op het podium tijdens de opvoering van een historisch
spel te Zwammerdam.
(Foto Leidsch Dagblad)
Hermann Hesse de laatste ridder
der romantiek zoals Hugo Ball hem
noemde werd in 1877 in Cahv
(Wiirtemberg) geboren als zoon van
een zendeling, een Duits-Rus uit Est
land. Zelf begon hij zijn carrière als
leerling in een boekhandel. Sinds
1902 leefde hij als vrij auteur. Al in
1923 liet h(j zich tot Zwitsers staats
burger naturaliseren.
Zijn beroemdste werken wafen
„Demian" (1919), „Der Steppenwolf"
(1927), „Narziss und Goldmund"
(1930) en „Glasperlenspiel" (1943).
Hesse's werk was aanvankelijk
sterk romantisch getint. Nadat de
auteur tijdens de eerste wereldoorlog
een psychische crisis had doorge
maakt, waarbij hij in contact was ge
komen met de psycho-analyse, werd
zijn werk echter psychologischer.
Vooral de gespletenheid der mense
lijke natuur, het duivelse tegenover
het heilige, vaak ook het lichamelijke
tegenover het geestelijke, speelde een
grote rol. In Hesse, die een felle af
keer had van het veilige burgerlijke
leven der 19de eeuw, leefde een ro-
mantiscne vagebondennatuur naast
een neiging tot pessimistische terug
getrokkenheid. In het boek „Glas
perlenspiel" vatte Hesse zijn gerijpt
humanisme samen. Het boek, dat
speelt in een orde ascetische monni
ken in een toekomstige wereld, pre
dikt een humanisme, dat zich in de
wereld begeeft en niet genoegen
neemt met een verstarde bloedeloze
reine geestescultuur. In het Duitse
cultuurgebied werd door velen Hesse
gezien als dc laatste grote schrijver
uit de beroemde generatie van Hugo
von Hoffmansthal. Thomas Mann,
Robert Musil en Hermann Broch.
Er was echter ook wel twijfel te
vernemen aan de blijvende waarde
van Hesse's werk. Hesse zelf noemde
trouwens zjjn werk eens ontoereikend
en onoorspronkelijk. Bij een heruit
gave van het boek „Narziss und
Goldmund" in 1953, zei hij nog, dat
hjj zich steeds bewust was van zijn
gebrek aan werkelijk grote begaafd
heid.
Tegen het doden
Het werk van Herman Hesse is
welhaast onoverzienbaar. Het omvat
gedichten, vertellingen en essays over
het tijdsgebeuren zoals „Der Euro
pa er" en een verzameling onder de
titel „Krieg und Frieden"
Als het meest typerende werk van
Herman Hesse, waarin zijn groot
dichterschap in alle facetten tot volle
uiting kpmt, wordt over het algemeen
„Das Glasperlenspiel" geschouwd.
In de eerste wereldoorlog weigerde
Hesse dienst op grond van gewetens
bezwaren. Na de oorlog verwelkomde
de Duitse jeugd hem als haar leider.
Maar na zich tegen het Duitse mili
tarisme te hebben uitgesproken en
zijn bewonderaars gewaarschuwd te
hebben dat zij moesten werken voor
een wedergeboorte van hun land,
trok hij zich in afzondering terug om
I te schrijven. Tijdens de tweede we-
I reldoorlog schreef hij vele gedichten
tegen Hitler, die hij onder vrienden
overal ter wereld liet circuleren on
der de titel „Gedachten tegen de
dwaasheid van het doden".
Onderscheidingen
Hermann Hesse werd op zijn 85ste
verjaardag het ereburgerschap van
Montagnola verleend. Hij was voorts
doctor houoris causa van de univer
siteit van Bern cn in 1937 onder
scheiden met de Gottfried-Keller-
prijs van Zürich, in 1946 met de
Goetheprjjs van Frankfcr', in 1950
met de Wilhelm Raabeprijs. In 1955
I werd hij cok tot de vredesklasse van
1 de orde „Pour le merite" verheven.
aldus prof. Muntendam. Hoewel het
verband tussen gebruik van het mid
del en de opgetreden afwijkingen
nog niet wetenschappelijk bewezen
is. wordt het door verschillende des
kundigen aannemelijk geacht.
Dezer dagen is gebleken dat zich
ook in Nederland enkele ziektegeval
len hebben voorgedaan bij vrouwen
die deze tabletten innamen. Mede
naar aanleiding hiervan heeft de
Nederlandse farmaceutische indus
trie Organon zich tot de Neder
landse artsen gewend met het ad
vies de tabletten niet aan te raden
voor die vrouwen, die op grond van
vroeger doorgemaakte aderontsteking
of van bestaande spataderen gepre
disponeerd zouden kunnen zijn voor
complicaties bij het gebruik van de
ze tabletten.
De geneeskundige hoofdinspecteur
van de Volksgezondheid heeft zich
tot de Nederlandse artsen gewend
om nadere inlichtingen te verkrij
gen over complicaties die zich bij
het gebruik van de anti-conceptio
nele tabletten hebben voorgedaan.
Intussen stelt de farmaceutische
'hoofdinspecteur een onderzoek in
naar de in het buitenland getroffen
maatregelen, welke op het ogenblik
nog niet hebben geleid tot een uit
de omloop brengen van deze midde
len.
Van de resultaten van deze onder
zoeken zal afhangen of hier te lan
de nadere maatregelen getroffen
zullen worden. Het gebruik van de
ze middelen zonder medische voor
lichting is bij de thans vermoedt
gevaren niet verantwoord, aldus prof.
Muntendam.
Proefneming wordt
voortgezet
Het hoofdbestuur van de Neder
landse Vereniging voor Sexuele Her
vorming deelt mee dat het zich
ernstig heeft beraden over het voort
zetten van de verstrekking van de
betrokken anti-conceptieve pillen
naar aanleiding van de berichten
over complicaties. Het heeft overleg
gepleegd met de bij het onderzoek
ingeschakelde medici. In een weten
schappelijke mededeling in het
British Medical Journal van zater
dag jl. wordt de mogelijkheid geop
perd dat er een samenhang zou zijn
tussen het gebruik van deze pillen
en het optreden van trombose bij
vrouwen die reeds vroeger aan ader
aandoeningen hadden geleden.
Met inachtneming van extra
voorzorgen oordeelt de NrV.S.H. het
verantwoord een gecontroleerde ver
strekking van de verschillende pre
paraten in het kader van een lopend
onderzoek voort te zetten, aldus het
communiqué van het hoofdbureau.
Op 1 februari j.l. is de N.V.S.H.
op haar consultatiebureaus in Am
sterdam. Den Haag en Rotterdam-
Noord bij wijze van proef begonnen
met deze nieuwe vorm van geboor
teregeling. De geneeskundige raad
van deze vereniging van 185.000 le
den had zich op 23 september 1961
al uitgesproken voor dc orale anti
conceptie-methodiek en de proefne-
jming. Vijfhonderd vrouwen van 21
tot 35 jaar werden voor de ongeveer
een jaar durende proefneming uitge-
I kozen.
