COVENTRY'S KATHEDRAAL
IN LUISTER HERREZEN
HOFFMANNS VERTELLINGEN:
BOEIEND EN INTERESSANT
KLEURSPOELING
Vlieland
,,Zoldertoiieel" speelt „Argwaan"
,Chartres van deze eeuwvan
architect Spence Heerlijk
wandtapijt van Sutherland
Met K. en O. bij de Ned. Opera
THUIS ZELF DOEN
DE MOOISTE
MET
POLY-COLOR
KLEURSHAMPOO
Offenbach leeft nog steeds!
DISCUS HONDEBROOD
Onder auspiciën van Leids
Academisch Centrum
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 25 mei 1962
Vierde blad no. 30662
aanvaarden". Overigens herinnert
deze constructie aan de „flèches" van
de Franse kathedralen. „De ruïne wil
een herinnering zijn aan de boos
heid van de mens. wanneer hy God
verlaat", zo luidt de uitspraak van
provoost H. C. N. Williams, wiens
moeder, naar hij ons zei. Nederlands-
Afrikaans is. „Drie jaar geleden
sprak ik die taal nog", merkte hij
lachtend op. „Nu nog maar een heel
klein beetje".
Duitse bijdragen
gewoon zelf uw haar
wassen
uw eigen kleur ver
fraaien en verdiepen
óf een nieuwe modi
euze tint toevoegen
uw haar wordt veel
mooier, glanzender
en soepeler.
POLY
Haar-Cosmetica
tube voor 2 wassingen 1.95
Doe het thuis - doe het zélf!
(Van onze Londense correspondent)
uitgeoefend. Coventry voelt zich het
centrum van allerlei, wereldomvat
tende en soms ook wel politieke-twy-
felachtige vredesactiviteiten. Het
heeft banden aangeknoopt met an
dere steden, eveneens symbolen van
oorlogsleed: Stalingrad. Lidice, Arn
hem. Dresden. Serajewo, Caen, War
schau. Kiel en Hirosjima. Er is een
„Comité voor internationale vriend
schap".
Open voor alle groepen
Naar de provoost van de kathe
draal en ook de bisschop van Coven
try ons duidelijk maakten, wil ook
reze kerk vóór alles symbool zijn
van verzoening, niet alleen interna
tionaal, maar ook nationaal en met
name voor de plaatselijke industrie
door te dienen als brug in een ver
splinterde samenleving. Men wil
openstaan voor alle groepen en klas
sen en helpen de wonden van ver
deeldheid en onderlinge strijd te he
len. Als zodanig vormt de kathedraal
een oorlogsmonument met een posi
tieve inhoud, dat niet slechts treurt
om het verleden, maar doelbewust
heenwijst naar een zinvolle toekomst,
waarbij geloof en maatschappij innig
verbonden zullen zijn, doordat de
kerk haar taak in de 20ste eeuw be
grijpt. Coventry met zijn overheer
send industriële bevolking biedt hier
toe vele nieuwe aanknopingspunten.
In de bouw van de kathedraal
komt de haar toegedachte concrete
functie als waarlyk gemeenschaps
centrum tot uiting. Zeker, het bittere
verleden zal hier niet worden verge
ten. Het is onverbrekelijk verbonden
met het streven naar een betere we
reld. zoals de ruines van de oude ka
thedraal op unieke wijze organisch
verbonden werden met de nieuwe,
welke op een iets lager niveau er
loodrecht tegenaan gebouwd is. waar
bij de ereplaats behouden "blijft aan
de bewaard gebleven toren en spits.
Het abstracte, als een windwijzer be
wegende „vliegende kruis", ontwor
pen door Georffrey Clarke, en de
dunne, opengewerkte metalen mast,
waarop hij balanceerde tezamen het
uiterlijke merkteken vormend van de
nieuwe kathedraal, zijn reeds het
onderwerp van spot. Iedereen
spreekt meesmuilend over „het ding".
Maar de architect maakt er zich
geen zorg over. „Zolang men erover
praat, is het wat my betreft in or
de", zegt hij, ,3eter dan klakkeloos
De kathedraal, op een yan welks
buitenmuren Epsteins machtige beel
dengroep „St. Michael en de duivel"
prijkt, wil vooral ook middelpunt
zijn van Engels-Duitse verzoening.
Hiervan getuigen niet alleen de
talrijke Duitse geschenken, o.a. ook
de standaard voor het altaarboek
door de stad Hamburg, maar in het
bijzonder het „Internationale cen
trum voor christelijke verzoening",
in de oude ruïnes gebouwd door zes
tien jonge Duitsers. Door middel van
kerkcollecten en individuele giften
is in Duitsland hiervoor 10.000 pond
(honderd duizend guldenbijeenge
bracht. Ook voorzag de „Aktion Ver-
söhnung", welke in Israël een kib
boets heeft gebouwd en ook in Ne
derland. Frankrijk en Griekenland
liefdewerk heeft verricht, 't centrum
van een boekerij. Het bestaat uit
twee gezellige discussiezaaltjes, een
bibliotheek en een kamer voor inkeer
alsmede een keukentje en twee slaap
zalen. Het is voornamelijk bestemd
voor studenten en jongeren, maar
ook anderen zijn er welkom. Over
nachten is alleen mogelijk in groeps
verband. Het centrum wil bezoekers
ook in contact brengen met Engelse
gezinnen en dus niet alleen een soort
jeugdherberg zijn.
Een ander Duits verzoeningsgebaar
is de deelneming van het Berljjns
Philharmonisch Orkest aan het Co
ventry Cathedral Festival, dat zal
volgen op de consecratie van de ka
thedraal, in tegenwoordigheid van
Koningin Elizabeth, Prinses Marga
ret en andere leden van de konink
lijke familie.
Voor het festival heeft Benjamin
Britten een .War Requiem" geschre
ven en Sir Arthur Bliss een nieuwe
cantate. Yehudi Menuhin zal Bach-
sonates in de kathedraal uitvoeren.
Nederland heeft via het Produkt-
schap voor sierteeltgewassen de ge
meente Coventry ter gelegenheid van
de opening van de kathedraal 260
heesters o.a. azaleas en rhododen
drons geschonken, welke een
plaats hebben gekregen in het grote
plantsoen van het plein van het
nieuw opgebouwde stadscentrum, dat
in zeker opzicht herinnert aan Rot
terdam. dat Coventry's lot heeft ge
deeld. Er is een „Lijnbaan" met ex-
tra winkels op een eerste verdieping
en het nieuwe station vertoont even
eens overeenkomst met Rotterdams
Centraal Station. Het is trouwens het
eerste moderne station, dat Enge
land rijk is!
genfiguren en engelen zijn aan
gebracht en waardoor de ruïne
en de bewaard gebleven toren
en spits van de verwoeste kathe
draal zichtbaar zijn.
T ACQUES OFFENBACH (1819-1880) eenmaal cello-
J virtuoos en in 1847 tot directeur van de „Comédie Frangaise"
benoemd is een duivelskunstenaar geweest.
In zijn bijzonder bewogen leven, dat zich hoofdzakelijk in Parijs
afspeelde, schreef hij o.a. zo ongeveer 100 operettes, waarvan een
groot aantal repertoire hield. Men denke aan zijn „De Groother
togin van Geroldstein" en „De dochter van de tamboer-majoor".
Tegen het einde van dit leven hield hij zich met een ernstiger
genre bezig: daarvan getuigt zijn fantastische opera „Hoffmanns
vertellingen", gisteravond in het Gebouw voor K. en W. in Den
Haag door de Ned. Opera ten gehore gebracht. Onder het
auditorium bevonden zich, gelijk tijdens de Faustvoorstelling van
onlangs, vele K. en O. leden, wederom daarheen per autobus
vervoerd.
Een opera van „droom en
wer kelijkheid".
Daarin liet Offenbach alle
registers van zijn inventief en
superieur kunnen spreken.
Delen herinneren aan zijn
„opera comique" of „operette
maar naast de lichte en volko
men onproblematische toon valt
hier toch ook in sterke mate een
dramatisch en gevoelig accent te
beluisteren.
Nadat Offenbach juist vóór
zijn dood 5 oktober 1880
de pianopartij beëindigd had,
wijdde Ernest Guiraud zich aan
de instrumentatie, op enkele uit
zonderingen, welke Offenbach
zelf reeds verzorgd had.
Het effectvolle libretto van
Jules Barbier (1825-1901) is
gebaseerd op het deels in proza,
deels in verzen gehouden ..Les
contes d'Hofmann" van Michel
Carré en Jules Barbier.
Zy stelden de persoon van deze
uitgesproken dichterlijke romanticus
in het centrum van hun drama. Of
fenbach voelde zich tot de maca
bere geschiedenis hevig aangetrok
ken: alles wat hij tijdens zijn „vro
lijke" en „wufte" leven zogenaamd
had weggelachen, kwam naar boven
en het resultaat was, dat hij nu
ook uiting gaf aan diepere gevoe
lens, verwant als hij zich aan Hoff
mann voelde.
Het gaat in deze vertellingen, ge
groepeerd om de zangeres Stella, op
wie Hoffmann hopeloos verliefd was,
inderdaad fantastisch en demonisch
toe.
Naast de dichter Hoffmann is er
zUn duivelse rivaal Lindorf, die on-
dërscheidelijk onder zijn" eigen naam
en voorts als Coppelius, Dapertuto
en dr. Mirakel ten tonele verschijnt.
En zo maken wij dan de wonder
baarlijke gebeurtenissen mee, waarin
Stella resp. als de automatische pop
Olympia, de zangeres Antonia en de
courtisane Giulietta optjeedt, met
als beklemmende climax dat zij niet
aan Hoffmann, maar aan de duivelse
Lindorf haar hart schenkt. Redenen
te over voor een tragisch verloop
Gelukkig vindt Hoffmann zijn
troost uiteiydelyk weer by de muze.
Het is een onmogeiykheld al deze
onderling sterk constrasterende ge
beurtenissen, welke toch een eenheid
vormen, in kort bestek na te ver
tellen. Maar zij geven een treffende
weerslag van de strijd van de idea
listische kunstenaar tegen de sata
nische geest, die aan de eerste
slechts teleurstelling en smart brengt
Als in een kaleidoscoop trekken de
vele bonte scènes aan oor en oog
voorbij, waartoe de hyperromantische
en van elke realiteit .*rre staande
handeling dan ook ruimschoots stof
biedt.
Vandaar dat er welhaast geen
opera aan te wyzen is, waarmee op
het gebied der enscenering, na de
première op 10 februari 1881, zóveel
geëxperimenteerd is!
Als lugubere merkwaardigheid zy
nog vermeld, dat tijdens de succes
volle tweede opvoering te Wenen op
7 december 1881 het geheel bezette
Ringtheater in vlammen opging,
waarbij het merendeel der bezoekers
om het leven kwam.
Bijgelovigheid was daarna oorzaak,
dat deze „ongeluksopera" lange tijd
niet meer tot opvoering kwam, tot
de voorstelling te Berlijn in 1905 de
ban volledig brak en zy sindsdien
wereldnaam verkreeg.
„Hoffmanns
hoge eisen.
Vertellingen" stelt
Daaraan hebben talrijke leden van
de Ned. Opera tot grote voldoening
van het auditorium in een boeiende,
vlotte en interessante vertolking we
ten te voldoen. De vocale prestaties
stonden op een voornaam niveau,
daarbij was het verheugend te con
stateren, dat ook de actie levendig
en soepel bleek. Muzikaal gesproken
had Offenbach hier veel peilen op
z'n boog. Het is dan ook niet ver
wonderlijk, dat zy tallozen volkomen
vertrouwd in de oren klinkt. Offen-
bachs grenzeloze bewondering voor
Mozart is er herhaaldelijk in merk
baar. Men denke aan de coloratuur
aria's die Olympia zingt en waarmee
de sopraan Wilma Driessen een by-
zonder knappe prestatie leverde. De
lyrische sopraan Mizzi van der
Lanz, bekend uit velerlei operettes,
heeft zich eveneens sterk ontwikkeld
al hoede zy zich voor te veel vibre
ren. Zij gaf een diepgevoelde uitbeel-
ling van Antonia, die zo ongelukkig
aan haar zang te gronde gaat. Anny
Delorie is een dramatische sopraan
van grote uitdrukkingskracht, het
geen zy nadrukkelijk in haar rol van
de verleidelijke Giulietta kon bewij
zen. De Muze (Niklaus), de goede
genius van Hoffmann, die hem
steeds vergezelt, werd naar volle te
vredenheid gezongen door Sophia
van Santé.
Van de zangers noemen wij aller
eerst de tenor Johan van der Zalm,
die de Hoffmannfiguur alleszins
aannemelijk heeft uitgebeeld. Zyn
stem mist echter de ideale glans,
kan door te „open" zingen wel eens
onedel klinken. De Italiaanse karak
ter bariton Paolo Gorin had de moei
lijke taak vier rollen te presenteren,
hetgeen hij met grote veelzijdigheid
volbracht. Zijn omvangrijke stem
heeft grote kwaliteiten: jammer ge
noeg komt zyn buitenlands accent
de uitspraak van de Nederlandse
taal, evenals de verstaanbaarheid
niet ten goede.
Er verschijnen zoveel karakte
ristieke figuren op het podium, dat
Hoffmann (Joh. van der Zalm)
en Niklaus (Sophia van Santé)
met de studenten in de Kelder.
wij daarvan nog s:echts een enkeling
kunnen noemenzo Chris Reumer als
Andries en Pieter van den Berg als
Crespel, de vader van Antonia. De
laatste beviel ons thans veel beter
dan onlangs als Mephistofeles in
„Faust". Marijke Franssen had in
het naspel slechts een kleine spreek-
rol als Stella.
Onder de voortvarende leiding van
Leo Driehuis, die een lenige onder
linge eenheid voortreffelijk wist te
bewaren hebben solisten, orkest en
speciaal ook het studenten koor
zich met volledige overgave gewijd
aan deze specifiek, veelal ook licht
voetige Franse muziek, waarin Of
fenbach zo innig, melodieus maar
ook zo huiveringwekkend spookachtig
lyrisch zelfs extatisch tewerk gaat.
Frans Vroons komt lof toe voor
zyn regie, waarin enige originele
vondsten te waarderen waren. De
décors en kostuums, waaraan prof.
Charles Roelofsz zyn aandacht had
gewyd, getuigden van stijlinzicht en
smaak.
Ook de leden van het Nationale
Ballet (choreografie Karei Shook)
hebben zich gracieus geweerd.
Het was een opvoering, welke de
toets der kritiek ruimschoots, kon
doorstaan. Speciaal ook speeltech-
nisch gezien kon zy waardering
oogsten. Het draaitoneel bewees uit
stekende diensten, afgezien van een
enkele kleine hapering.
De in opdracht van het ministerie
van O.. K. en W door Jan Engelman
in het Nederlands vertaalde tekst,
voldeed ondanks de zware eisen,
welke aan de zingbaarheid gesteld
moeten worden, in ruime mate.
Men heeft hartelijk meegeleefd
ondanks de uiterst gecompliceerde
handeling en herhaaldelijk van grote
ingenomenheid blijk gegeven.
De Nederlandse opera heeft op
nieuw bewezen op de goede weg te
zijn! En daarbij aangetoond, dat
Offenbach ook in deze eeuw nog
„leeft"!*
H.
Meer voeding en met veel vlees.
VOOR DIER EN TUIN.
Nieuwe Rijn 50
Vandaag is. in tegenwoordigheid van Koningin Elizabeth, de
kathedraal van Coventry ingewijd. Er waren destijds 125 jaar
nodig om deze kathedraal, die op 14 november 1940 door de
Duitse bombardementen werd verwoest, te bouwen: van circa 1375
tot 1500. De herbouw heeft zeven jaar geduurd en vijftien miljoen
gulden gekost. Bouwmeester is Sir Basil Spence. die uit 219 collega
architecten gekozen werd. Het resultaat is prachtig: ondanks de
solidemassieve muren is het bouwwerk licht en zwevend ge
houden. Het gebouw is bovendien rijk aan bezienswaardige details.
Dank zij de gebrandschilderde ramen in de vorm van lange, smalle
..film "-stroken over de gehele wandlengte hangt er een innerlijke
mysterieuze gloed in het kerkgebouw, welke herinneringen op
roept aan de beroemde kathedraal van Chartres. Het gebouw is
dan ook reeds het Chartres-van-de-twintigste-eeuw genoemd.
Fraai is de open doopkapel, met
het grote raam van John Piper, aan
de voet waarvan de doopvont is aan
gebracht (waarvan wij kortgeleden
een foto publiceerden Red. L.D.) De
doopvont bestaat uit een nog stoffig
brok ruwe rotssteen uit de heuvels
van Bethlehem.
Maar van al deze dingen wordt
men zich pas bewust, wanneer men
zich na het binnentreden heeft los
gemaakt van de magneet, welke in
deze kathedraal alles naar zich toe
trekt, nl. het monumentale wandta
pijt, het grootste ter wereld, van
Graham Sutherland, dat tevens als
altaarscherm fungeert. Door afbeel
dingen was men met het Sutherlands
ontwerp al vertrouwd, maar het ta
pijt. dat op een afstand op een schil
derij lijkt en van dichtbij zelfs pen
seelstreken en allerlei kleurnuances
vertoont verwekt een sensationele
schok, niet alleen door zijn omvang,
maar vooral door zijn in deze omge
ving onnatuurlijke vrolyke kleuren
van een kindertekening, een enorm
grasgroen vlak, met in het midden
het hardgele ovaal van dikke, grotes
ke en Van Gogh-achtige hardgele
randen, als begrenzing van de tien
meter hoge figuur van „Christ in
glory", gezeten op de troon, met
ogen vol warm mededogen. Het zyn
de felle, primitieve kleuren, welke
de gehele overwegend grijze ruimte
met leven vullen, een oproep tot ac
tie, waarvan het gehele industriële
Coventry trilt, maar dan een actie
op geestelijk niveau, waarvan sinds
de oorlog, welke hier dieper won
den dan elders schijnt te hebben ge
slagen, de geestelijkheid in deze stad
op bewonderenswaardige manier ge
tuigenis heeft afgelegd.
Sutherlands kleuren vinden hun
tegenspel, behalve in Piper's magni
fieke raam van 195 abstract beschil
derde en ritmisch onderbroken rui
ten, in de vyf paar dubbele, naar het
altaar gewende ramen, welke tus
sen de harmonica-wanden zyn ver
borgen. Elk paar ramen, ontworpen
door twee studenten, die thans veel
belovende kunstenaars zyn, symboli
seert door middel van een bepaalde
kleur of een kleurencombinatie een
van de levensperioden van de mens.
Gisteravond opende de Schouwburg zyn deuren voor een onder auspiciën
van het Leids Academisch Kunstcentrum te geven voorstelling van „Arg
waan" een groteske tragedie in drie bedryven van A. P. van Hoek, uitgevoerd
door „Het Zoldertoneel".
De in 1935 geboren acteur studeert rechten hier ter stede, is hoofdredacteur
van Forum Academiale en richtte met medewerking van enkele vrienden
toneelliefhebbers in 1960 „Het Zoldertoneel" op. Hij schreef, na „Argwaan"
het toneelstuk „Duitsland Nugepubliceerd in het letterkundig
maandblad „Maatstaf", waarmede hij de Reina Prinsen Geerüug-prijs ver
wierf. Van een drietal éénacters, die de heksenvervolging tot onderwerp
hebben, voerde het Zoldertoneel er twee op, in kleine kring.
In „Argwaan" schildert de auteur
in de bizarre kleuren, die de grotes
ke tragedie hem vergunt, het samen
treffen van de vreemdeling met de
bewoners van een pension. Hij tracht
zijn vreemdelingschap te doorbreken
via het doorgronden van zyn omge
ving. Daarby overvalt hem de twij
fel of het niet zijn achterdocht is,
die zijn nieuwe omgeving voor hem
afsluit. Hij dooft zijn argwaan om
zich aan het bizarre milieu te kun
nen aanpassen. Echter zonder resul
taat; hij blyft zich de vreemdeling
voelen.
Hij neemt zijn lot in eigen hand
en is een wijle meester van de situa
tie. Om tenslotte te ervaren dat hij
tegen de conservatieve macht van
pater Gerbrandts niet is opgewassen
en met de kreet: „Leve het geloof en
de aanvaarding" zijn onmacht te er
kennen.
„Argwaan is de tragedie van de
denkende mens, van de filosoof, van
hem die afstand neemt, waardoor hy
als vreemdeling tegenover zyn omge
ving komt te staan".
Dit is volgens de auteur het hoofd
motief van deze groteske tragedie,
welke in moderne stijl is opgebouwd,
met een vaak geestige, soms door
studentikoze grollen ontsierde dia
loog.
De figuur van Jochem Spinet, de
denkende mens, zou door een meer
serieuze karaktertekening de grond
gedachte hebben versterkt.
Nochtans was de totale indruk van
deze opvoering zodanig dat wij met
belangstelling verder werk van deze
stellig begaafde schrijver tegemoet
zien.
Pas voor hen, die na de communie
terugkeren van het altaar, welks
enorme afmeting gebaseerd is op het
oorspronkelijke fresco van Leonardo
da Vinci's „Laatste Avondmaal",
openbaren zy zich in hun volle
pracht.
Vier jaar arbeid
Sutherlands wandtapijt, dat drie
kwart ton weegt, waaraan door Fran
se wevers in Autobussen vier jaar is
gewerkt, dat 200.000 gulden heeft ge
kost en is geschonken door een in
woner van Coventry die onbekend
wenst te blijven, versmalt ook de
ruimtewerking van deze overigens
niet zo grote kathedraal het ge
bouw ls 90 meter lang, ruim 26 me
ter breed en 26 meter hoog waar
door een zekere intieme sfeer is ge
schapen, welke in scherp contrast
staat met de meeste andere kathe
dralen.
Deze kathedraal van St.-Michael
bezit inderdaad een diepmenselijke
bewogenheid. De enkeling voelt zich
nergens door het massale overwel
digd, maar waar hy zich ook in het
gebouw bevindt, weet hy zich per
soonlijk betrokken bij de hoge be
stemming daarvan.
Dit is allemaal niet toevallig. De
bombardementen van Coventry, wel
ke als afschrikwekkend voorbeeld
voor andere steden moesten gelden
Adolf Hitler vond het werkwoord
„coventrieren" uit hebben hier
een blijvende psychologische invloed
Voor de aanvang deelde prof. dr.
R. F. Beerling namens het L.A.K.
het tot stand komen van de Stich
ting „Nederlands Proeftoneel" mede,
welke stichting zich ten doel stelt
stukken van Nederlandse schrijvers
door amateurs, in samenwerking
met de schrijver te doen opvoeren.
De voorstelling voltrok zich ln een
behoorlijk tempo met een rolbezet
ting, belangrijk sterker dan wij bij
vroegere opvoeringen zagen.
Meke te Haar als Gonda en Er-
nesta Bouman als Katinka Daandels,
de pensionhoudster, zetten het eerste
bedrijf krachtig in en gaven beiden
doorlopend een alleszins aanvaard
bare uitbeelding van deze figuren. A.
P. van Hoek, die behalve de tekst
regie ook de hoofdrol (Jochem Spi
net) voor zijn rekening nam, be
schikt over een goede dictie, doch
schoot in toneeltechnische vaardig
heid te kort.
G. H C. Soeteman verraste door
een zeer natuurlijke en ongedwon-
I gen weergave van Bastiaan Dork, de
huisknecht en nachtclubportier. Hy
verzorgde tevens de vlotlopende mice
en scène. S. Doorenbos speelde
Rodolf Dadels met begrip en A. V.
1 de Vos was een vermakelijke Ome
I Gerrit, de kleptomaan. Theunis de
Hoef was by J. Mulders ln goede
handen en Elly Hoogendoorn gaf een
rake vertolking van de verpleegster.
R. W. Danz kweet zich met ingehou
den, maar overtuigend spel van de
moeilijke taak pater Gerbrandt ge
stalte te geven.
Er waren bloemen voor de dames
en enthousiaste toejuichingen voor
schrijver en executanten.
B. H.
De enorme glazen wand van
de kathedraal waarop door
John Hutton transparante heili-
