Joop (le l'Ecluse
Kleurentelevisie
Marian
Anderson
zingt in
stadion
filmt poppen en tekeningen
(dure) droom voor
een verre toekomst
Toeval
K.J
Wormen
Erfelijk
FOIO's J. HOLVAST
VJ
AAAA-MARIE LOE YVEREARERG
Wonderlijke hobby van Leidenaar
leidt
60-jarige
het matterne
leren binnen
Opgericht f maart 1860 Vrijdag 30 maart 1962 Vijfde blad no. 30617
„Een poppenfilm van
Joop de l'Ecluse"
r Het lijkt een vergissing.
Want de meeste Nederlan
ders kennen eigenlijk al
leen maar Joop Geesink, die
met de produkten van zijn
"Dollywood" wereldfaam ver
overde. Toch is de grote Joop
niet de enige vaderlander, die
poppenfilms maakt.
Er zijn meer van dergelijke
cineasten, maar zij blijven uit
de aard der zaak ver in zijn
schaduw. Want zij zijn ama
teur. Zij doen het voor de
aardigheid. Het is hun hobby.
Overigens een verschrikkelijk
tijdrovende hobby. Dat hebben
wy wel gemerkt, toen wij op be
zoek waren bij Joop de l'Ecluse,
een van de weinige Leidenaars
wellicht nog de enige die
van poppen- en tekenfilmerij be
zeten is. Inderdaad „bezeten"
want al heeft hij het ons niet
met zoveel woorden gzegd, ook
dat bleek ons overduidelijk uit het
gesprek.
Hij heeft veel, héél veel voor
zijn hobby over. Veel energie, veel
tijd en veel geld. Want ook, of
misschien nog beter: juist voor
een amateur-cineast is er heel
wat geld gemoeid met de aan
schaffing van de nodige appara
tuur. Camera's, projector, projec
tiescherm, bandrecorder, lampen
en wat er al niet meer nodig is.
Maar nog groter dan deze ma
teriële is de geestelijke investe-
Ai
Als ze de lichten heeft gedoofd
zien we de vruchten van vele win
teravonden werk: een kolderieke
persiflage in zwart wit op de
historie van Wilhelm Teil en een
kleurrijke treinreis naar een vro
lijke vakantie, (passend op het
ritme van een uiterst pittig stukje
dixieland).
ring: vijf maanden lang vrijwel
iedere avond geconcentreerd wer
ken voor een tekenfilmpje van.
tweeëneenhalve minuut! Alleen de
bezeten hobbyist kan het geduld
en het doorzettingsvermogen op
brengen.
Hoe komt men toch tot zo'n
wonderlijke liefhebberij
Toeval, louter toeval.
Artistiek gevoel en grote hand
vaardigheid heeft de nu 47-jarige
Joop de l'Ecluse altijd gehad. Het
gehele smaakvolle interieur van
zijn woning aan de Heemskerk
straat 63 getuigt ervan. Allemaal
eigen werk! Het feit, dat hij in
het reclamevak is gegaan, wijst
ook al in die richting. Nu al meer
dan een kwart eeuw bij een
schoenenzaak aan de Haarlem
merstraat.
VIJF maanden
bijna elke avond
voor een filmpje
van 2V2 minuut
Urenlang, hele avonden.
Week in, week uit. Maand
in, maand uit, zit Joop de
l'Ecluse zo over zijn werk
tafel gebogen. Lampen op
de tekeningen gericht,
camera boven zijn hoofd.
Passenmeten, schuiven.
Tekenfilmpjes maken eist
veel geduld en doorzet
tingsvermogen.
„Waarom nu juist poppen? Ach,
ik had veel interesse in het werk
van Joop Geesink, vooral het ar
tistieke gedeelte daarvan. Ik ben
ook in zijn studio geweest. Prach
tige filmpjes maken ze daar.
Meesterstukjes! Voor mij was het
aanvankelijk natuurlijk maar wat
experimenteren. Toch werd ik lid
van de filmliga in Leiden. Daar
was men meteen enthousiast. Een
poppenfilmer hadden ze nog niet
gehad. En zulk enthousiasme
slaat over. Wat doe je dan? Je
gaat verder!"
En nog naamloos poppetje
voor een nog naamloos
filmpje, dat in de toekomst
wellicht gemaakt zal wor
den. Een komisch papie
ren produkt van Joop
de VEcluses bewonderens
waardige handvaardigheid.
En handvaardigheid was toch
ook vereist voor de liefhebberij,
die hij er vroeger op na hield:
goochelen.
„Niets bijzonders. Wat eenvou
dige trucs in een komische vorm
gebracht. Maar dat is alweer een
hele tijd geleden. Vóór mijn hu
welijk deed ik1 het al niet meer.
Trouwens, het was alleen voor
bruiloften en partijen", vertelt
Joop.
Toch moet men de aanleiding
voor zijn huidige hobby bij het
goochelen zoeken.
„Een kennis van mij maakte
eens een filmpje van mijn goo-
chelnummer. Het was niet best
geslaagd en dus deden wij het
over. Ik vond dat filmen reuze
leuk. In een opruiming heb ik
toen ook een heel gewoon came
raatje gekocht. Voor 160 gulden,
ik kon er dus niets voor verlangen.
Dat is nu zes of zeven jaar gele
den. Na het gebruikelijke familie
filmpje ben ik al meteen aan een
poppenfilm begonnen. Over een
goochelaar".
Maar toch, de poëtischer „Bloe-
menfantasie" op Schuberts melo
dieuze „Rosamunde" kan ons nog
meer bekoren.
Een spel met kleuren en vor
men. Bloemen openen en sluiten
zich tegen een prachtig achter-
Als we vragen, hoeveel filmpjes
hij al gemaakt heeft, schieten
oudste twee van zijn drie kinde
ren in de lach.
„Ga ze maar eens tellen, pa",
adviseert de tienjarige zoon Willy,
wiens tekening aan de wand al
laat zien, dat de appel niet ver
van de artistieke boom is geval
len. („Mijn dochter Clasien te
kent ook heel behoorlijk").
„Ik weet het echt niet", bekent
Joop de l'Ecluse: „Maar het moe
ten er elf of twaalf geweest zijn.
Poppen- en tekenfilms. Prijzen?
Twee eervolle vermeldingen en
een derde prijs bij landelijke wed
strijden. Binnenkort gaat er een
naar het amateur-filmfestival in
Den Bosch en één naar het
NOFA-congres in Utrecht. We
zullen zien wat daar uit komt.
Maar praten is mijn sterkste zij
de niet, ik vertel liever door mid
del van filmpjes".
Het duurt even voor de beide
woonkamers zijn omgetoverd in
een privébioscoopje.
De blonde mevrouw De l'Eclu
se („Ja, het geeft wel wat rom
mel, maar het is toch ook erg
leuk. De kinderen kunnen zijn
filmpjes wel elke dag zien. Ze
krijgen er nooit genoeg van")
fungeert als lampeniste.
Terwijl in de meeste landen
van Europa de zwart-wit tele
visie nog pas in opmars is,
kennen andere iverelddelen
reeds jaren de kleurentelevisie.
Maar slechts op bescheiden
schaal.
Nu pas begint in Amerika de
kleurentelevisie wat meer in
gang te vinden. De verkopen
van toestellen voor de ont
vangst van kleurentelevisie in
de VS nemen wat toe maar be
dragen nog slechts drie pro
cent van de totale afzet van
tv-toestellen. Non maar onge
veer anderhalf procent van de
televisietoestellen der Ameri
kaanse kijkers zijn kleuren-
ontvangers en de Amerikaanse
industrie verwacht niet, dat
deze percentages in de komen
de jaren spectaculair zullen
stijgen. Het percentage kleu
rentelevisietoestellen zal vol
gens de verwachtingen van de
Amerikaanse marktdeskundi-
gen in de eerstkomende drie a
vijf jaar niet stijgen boven de
7 a 8 procent van de totale af
zet van tv-toestellen.
In Japan, het enige andere
land, waar uitzendingen in
kleuren plaats vinden, is zo
vermoedt men bij Philips de
kleurentelevisie om prestige-
redenen ingevoerd. De Japan
ners zouden op technisch ge
bied niet bij de Amerikanen
achter willen liggen, maar het
kost hun alleen maar geld. De
kleurentelevisie is in dit land
nog steeds voor alle betrokke
nen een verliesgevende zaak.
Dat zelfs in Amerika voorlo
pig geen doorbraak in de rich
ting van de kleurentelevisie is
te verwachten, vindt naar de
industrie veronderstelt in
hoofdzaak zijn oorzaak in de
hoge prijs van een kleurenont-
vanger. Een dergelijk toestel is
namelijk ongeveer anderhalf
tot tweemaal duurder dan een
zwart-wit-ontvanger.
Dit betekent uiteraard, dat in
Europa, waar de levensstan
daard zoveel lager is, kleuren
televisie voorshands een toe
komstdroom zal blijven. Wel
licht dat Engeland het eerste
Europese land zal zijn, ivaar
de kleurentelevisie ivordt ge
ïntroduceerd. Dit land heeft
het dichtste net van televisie
zenders en kent reeds commer
ciële televisie op grote schaal:
in het afgelopen jaar werd hier
ongeveer een miljard gulden
aan televisiereclame besteed.
Mogelijk zal de commerciële
televisie hier de spits afbijten
Philips vervaardigt nog geen
kleurentelevisietoestellen voor
de huiskamer, wel voor de
professionele sector.
De beroemde Amerikaanse zan
geres Marian Anderson zal „He's
got the whole world in His'
hands" zingen aan het slot van
een massaspel, dat Carel Briels
begin september op vijf achter
eenvolgende dagen in het Olym
pisch Stadion te Amsterdam of
het Feyertoord Stadion in Rotter
dam hoopt te vertonen.
Of daarbij als stille dreiging een
imitatie-atoomwolk in paddestoel-
vorm boven het stadion zal ver
schenen, staat nog niet vast.
„Duitse ingenieurs hebben mij
een ingewikkeld plan voorgelegd,
waarvan ik nog niet weet of ik
het kan gebruiken", zegt Carel
Briels. Hij kan ook nog niet zeg
gen of het een „echte" wolk van
rook zal zijn of een geprojec
teerde. Er zullen eerst proeven
worden genomen en als het effect
niet voldoet zal het plan van de
wolk niet worden uitgevoerd.
Bij de regie zal Briels ernstig
rekening houden met de wensen
van de Amerikaanse en Canadese
televisie, die belangstelling hebben
voor het spel, dat „One world or
none" zal heten en waarvoor vol
gens Briels door particulieren
f 1.200.000 zal worden voorgescho
ten. Briels is er voor naar Ame
rika geweest. Hij heeft Jan de
Hartog niet kunnen overhalen tot
het schrijven van de tekst (circa
2000 woorden), maar hij heeft de
hoop daartoe nog niet opgegeven.
„De Hartog heeft het erg druk
met een nieuw boek, dat binnen
kort aan een uitgever in handen
moet worden gesteld", zo verklaart
de perschef van Briels voor het
komende spel. de vroegere KLM-
gezagvoerder Willem van Veenen-
daal.
In Amerika hebben Briels en
Van Veenendaal wel de dansgroep
van de negerdanseres Carmen de
Lavallade geëngageerd. Deze uit
circa 60 medewerkers bestaande
groep zal in september de „vrucht-
baarheidsdans" van het spel op de
grasmat uitvoeren.
Gevraagd naar eventuele moei
lijkheden, die het spel in de weg
zouden kunnen worden gelegd op
grond van „rode interpretaties",
antwoordde Briels: „Het spel zal
cultureel, politiek en industrieel
volkomen onaantastbaar zijn".
grondje, omgeven door fladderen
de vlindertjes en bezige bijtjes.
Het is een vroeger werkje van
Joop de l'Ecluse, maar hij kon
ons nog de tekeningen laten zien,
die voor dit filmpje gediend heb
ben. We tellen even. Voor éen
bloem, die opent en sluit: 19 of 34,
ja zelfs 46 tekeningen
We kunnen ons voorstellen, hoe
deze amateur-cineast aan het
werk is geweest. Gebogen over zyn
werktafel. Boven zijn hoofd de
camera gemonteerd. Zijn ogen en
rappe vingers dwalen over de te
keningen, die voor hem liggen. Al
les moet nauwkeurig passen. Het
achtergrondje onderop, de bloem
er ergens ingestoken en daar weer
de grassprietjes bovenop. Het mo
ment komt, dat alles ligt, zoals
hij het hebben wil. Licht uit, één
opname.
Dan weer licht aan, streepje
zetten om te weten, hoeveel op
namen er al gemaakt zijn
bloempje verwisselen, achter
grondje en voorgrondje wat ver
schuiven, weer het licht uit, weer
één opname.
Geen moment mag zyn aan
dacht verslappen. Het aantal op
namen moet in overeenstemming
zijn met de getelde maten van
de muziek. Even afleiding een
opmerking van zijn kinderen of
het rinkelen van de huisbel en
het is mogelijk, dat hjj niet meer
Scherp bespiedt Joop de
l'Ecluse door zijn camera
de poppen, die mede ge
stalte moeten geven aan
een sprookje van Ander
sen.
„Dit was misschien ivat te-
hoog gegrepen, maar ik
heb geen zin om het op
nieuw te doen. Er komt
wel weer wat anders.
WatIk weet het nog niet.
Zoiets komt ineens. Toen
ik mijn eerste film ge
maakt had, dacht ik: „Nu
weet ik niets meer". En
nu heb ik al meer dan een
dozijn filmpjes gemaakt.
Ik pieker er maar niet
over. De onderwerpen
komen vanzelf!"
weet of hij al een streepje gezet
heeft. Of hij het achtergrondje
al verschoven heeft. Dan is al het
work voor niets.
En zó zestien opnamen voor één
seconde film. Voor 2'j minuut
film dus zo'n 2400 opnamen
En wij begrijpen nog beter, wat
er een precisiewerk nodig geweest
voor het maken van het veel le
vendiger tekenfilmpje „Vrolijke
vakantie", waarin een lustig spe
lend bandje met een wiebelend
treintje een zonnig uitstapje te
gemoet rijdt.
De getekende trompettist moest
immers spelen als de trompet
overheerst in de muziek. Zo ook
de klarinettist, de pianist, de
drummer en de trombonist. Alles
precies synchroon. En welke mini-
tueuze zorg moest er worden be
steed aan een dergelijk filmpje
over de taptoe Delft.
Maar wellicht nog omslachtiger
is het maken van een poppen-
filmpje. Beentje wat verzetten,
armpje iets veranderen, hoedje
wat. schever, hoofdje wat meer ge
bogen. Niet teveel, maar ook niet
te weinig. Voor iedere opname.
Zestien opnamen voor één secon
de film
En dan hebben we nog niet
eens gesproken over de tijd, die
er gaat zitten in het maken, van
die ragfijne, fantasierijke tekenin
gen of de kostelijke papieren pop
pen!
Waar haalt Joop de l'Ecluse
nog de tijd vandaan om zijn huis
te schilderen met veel functio
nele kleuren trap en gang zelf
te stofferen, wandmeubels te ma
ken en wat hij al niet meer dok
tert aan zijn woning?
„Oh ja, ik maak ook nog wel
eens een linoleummozaiek. Dat
grote stuk daar aan de wand heb
ik ook zelf vervaardigd. Bij mijn
twaalfjarig huwelijksfeest. De
twaalf vindt u terug in het aan
tal bladzijden van het boek, dat
op het schilderspalet ligt. Voor
het overige is alles in vijfvoud.
De vogels en de kwasten. Want
we hebben een gezin van vijf per
sonen.
EIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllllllllllllllllllllllllllllliiiliiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiii
illllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
lllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllill
lllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHllllllllllllllllllllllllllltlllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIHI
Be» P*
De 24-jarige Anna-Marie Louwe-
renburg, assistente van de pers
chef van de Koninklijke Rotter
damse Lloyd vaart op dit mo
ment met de „Willem Ruys" een
zeer bijzondere taak tegemoet.
Deze jonge Rotterdamse zal een
60-jarige man moeten voorbe
reiden op een kennismaking met
de verschijnselen van het mo
derne leven, die voor haar en
voor ons volkomen normaal
zijn. maar die hij nog nooit
heeft gezien.
Geen eenvoudige taak.
„Maar zij is er tegen opgewassen."
Het zal haar best lukken, meent
haar baas Carel Knijff.
De vreemde gast wordt opgehaald
van het eilandje Pitcairn in de
Stille Oceaan. Op dit kleine
stukje grond temidden van een
schier eindeloze watermassa
wonen de nazaten van de mui
ters van de „Bounty". De over
levenden van deze gloedvol be
schreven en even enthousiast
verfilmde muiterij vestigden
zich in 1790 op dit eilandje. Zij
hebben door de eeuwen heen
een harde strijd om het bestaan
moeten voeren, maar deson
danks leeft er op dit ontoegan
kelijke plekje nog een kleine
gemeenschap, welke onder lei
ding van ..chief magistrate"
Fletcher Christian (die dus de
zelfde naam draagt als de lei
der van de muiters in de acht
tiende eeuw). Het volkje leeft
totaal geïsoleerd. Slechts af en
toe gaat er een schip op de
rede voor anker, van welke ge
legenheid de bewoners gebruik
maken wat primitief houtsnij
werk te ruilen voor hen waarde
volle zaken.
Zoals eerder gemeld heeft kapi
tein Herman van den Heuvel
van de „Willem Ruys" een zwak
voor de bewoners van dit eiland.
Als het even kan blijft zijn
schip enige uren op de rede
als het op een van zijn wereld
reizen toch in de buurt komt,
en gaat de scheepsarts aan land
om de zendeling en zijn vrouw,
die er wonen en die ook de me
dische zorg voor de bewoners op
zich namen, terzijde te staan.
Zo ontstonden een t.b.c.-onc'er-
zoek en zelfs een „bloedbank".
Maar de zestiende wereldreis,
waaraan de „Willem Ruys" nu
bezig is, heeft voor het eilandje
een zeer bijzondere betekenis.
Want de 60-jarige hoofdman
Christian Fletcher zal aan boord
van de „Willem Ruys" genomen
worden en als gast van de Lloyd
de wereldreis meemaken en
enige tijd in Nederland door
brengen.
De man kan zich geen voorstel
ling maken van het moderne
leven. Een auto, een flatgebouw,
het stadsverkeer en andere voor
ons bekende verschijnselen, zyn
hem totaal vreemd. Hij zal er
voor de eerste maal in zijn leven
kennis meemaken en na zijn te
rugkeer op het eilandje de be
woners ervan vertellen. En de
24-jarige Anna-Marie Louwe-
renburg (bovenste foto) zal hem
daarbij als gids van dienst zijn.
De onderste foto toont Christian
Fletcher aan boord van de
„Willem Ruys" op een van de
voorgaande reizen.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
]|||lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllll!l|||||llllll!llllllllll|l||llllllllll!lllllllillllll|||||||||||||llll||||||l||||||||!||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||fj^
