Leiden in 't spoor van
stoutmoedig Groningen
Residentie-Orkest in
reeks van hoogtepunten
ZENDELINGEN?AAR NAAR
TOM-TOMS IN ROEANDA
Eduardo del Pueyo
een ware meester
Soekarno niet
naar Engeland?
De superioriteit zegevierde
over de gehele linie
Engelien Egberts
reeds in Sydney
R1JVERKEER:
Nazorg voor zwakzinnigen
mn eeu banaan
bij zijn naam
Uitzonderlijke avond
WAT GEBEURT ER
MET ONS KIND?
LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 9 FEBRUARI 1962
Het huls moest verbouwd en inge
richt worden, want de patiënten die
er zouden komen wonen moesten er
zich „thuis" voelen. Drie jaar later
had men de beschikking over een ka
pitaal van f 750.000.
Er zijn nu drie huizen, waarin
geestelijk misdeelden wonen, wer
ken en zich geborgen voelen, niet
opgeborgen. En de kosten? Acht gul
den per persoon per dag!
En nu wil de Leidse commissie Te
Huis hetzelfde. Het ideaal, dat in
Groningen bereikt werd is ook haar
doel. Maar hebben de commissieleden
zich de problemen wel gerealiseerd?
Weten zij wie er in het te stichten
tehuis ondergebracht kunnen wor
den? Is men verzekerd van een ge
regelde aanvoer? Moeten er mannen
in komen te wonen of vrouwen?
Welke aard van afwijking moeten
diegenen hebben, die voor plaatsing
in aanmerking kunnen komen? Heeft
men zich wel voldoende rekenschap
gegeven van de voorschriften die
voor een dergelijk tehuis gelden? Dit
zijn enkele vragen die gisteravond
rezen, toen men de commissie Te
Huis aan de vergadering voorstelde.
De nieuwe commissie Te Huis,
die het in Groningen bereikte
ideaal, ook in Leiden tracht te
verwezenlijken. Vierde van links
(zittend) de echtgenote van de
commissaris van de Koningin in
Zuid-Holland, mevr. L. H. A.
Klaaseszde Bruyne.
(Foto L.D./Holvast)
dan waarmee „de Groningers" begon
nen. Het is te hopen, dat dit een
gunstig voorteken is.
wachtlijst
En toch, het tehuis moet er komen.
Er zijn wel „inrichtingen" in Neder
land, maar weinig goede. En de
wachtlijst voor de goede wordt elke
dag langer en hoe langer die v.«- cht-
lijst wordt, des te geringer wordt de
zekerheid van de ouders, dat hun
geestelijk minderwaardige kind ook
na hun dood in goede handen is.
Het beginkapitaal, waarover de
commissie Te Huis beschikt, be
draagt f 17.000. Dat is f 13.000 meer
President Soekarno heeft na zyn
terugkeer van het eiland Bali een
bespreking van twee uur gehouden
met de leden van de „generale staf
voor de bevrijding van West-Irian".
Naar verluidt z(jn op deze bijeen
komst „alle aspecten" van de kwestie
ter sprake gekomen.
Het Indonesische persbureau „An-
tara" heeft gemeld, dat Soekarno
mogelijk zou afzien van buitenlandse
reizen in dit jaar „om de strijd voor
de bevrijding van West-Irian van
nabjj te volgen". Soekarno heeft een
bezoek aan Engeland in mei op het
programma staan.
Er zijn avonden, waarop de toehoorder van de ene verbazing in de
andere valt: zowel door de waarde der composities als door de presta
ties der uitvoerende kunstenaars.
Dat was gisteren in de Stadsgehoorzaal zo!
Dominerende figuur was de Spanjaard Eduardo del Pueyo, sinds lang
te Brussel wonend, wel eens de grand seigneur" der hedendaagse
pianisten-generatie genoemd.
Muzikale persoonlijkheid zonder weerga, een grootmeester der
pianistiek: in de perfectie van zijn briljant technisch kunnen en in de
absolute voornaamheid van zijn uitbeeldingen een der veelzijdigste
kunstenaars.
Want niet alleen herinnert men zich zijn Mozart-, Beethoven- of
Tsjaikowsky-interpretatiesmaar ook op zijn volstrekt eigen terrein, het
.Spaanse" is hij in waarheid onovertrefbaar.
De bewijzen daarvoor waren dit
maal weer overtuigend. Men hoorde
hem in De Falla's „Noches en los Jar-
dines de Espana" en wist 't als op
slag. „Dit is het"".
Dit is weergeven van deze drie
nachtelijke impressies, zoals het niet
anders kin. De sprookjesachtige sfeer
werd voorgetoverd in de sublieme
weelde van zijn ongeëvenaard rijk ge
nuanceerd coloristisch toucher. Deze
„nocturnes" zijn opgedragen aan de
vermaarde pianist Ricardo Vines: zij
konden onder Del Pueyo's handen
echter geen gevoeliger, dan wel strak
ker. markanter of dynamischer ver
tolking verkregen hebben. Zulks in
opvallend harmonische samenwerking
met het in deze stukken zo uitermate
belangrijke orkest, geïnspireerd als
het tenvolle leek.
En wat te zeggen van Del Pueyo's
formidabel spel in Ravels' pianocon
cert in G? Ook hier, in dit luchtige,
spirituele geheel bleef de „voornaam-
I heid" overheersen. Wij kunnen ons
I nauwelijks herinneren dit concert
ooit luchtiger, klaarder en doorzich
tiger gehoord te hebben. Ieder noot,
ieder akkoord kwam glashelder door,
verbazingwekkend geslepen. Ook het
orke9t verdient eenzelfde hulde voor
zyn schitterend aanpassingsvermogen
en de wijze, waarop het veelal tot nu
toe volkomen verborgen gebleven par-
tituurlyke geheimenissen openbaarde.
Del Pueyo heeft voor dit hechte
samengaan dan ook nadrukkelijk en
innemend zijn dank betuigd aan Van
Otterloo en het orkest. Men kon aan
hem zien, dat dit geen schijn was,
maar oprecht gemeende gevoelens
weergaf.
Over de gehele linie had bewon
derenswaardige superioriteit gezege
vierd in een werk, dat met onvoor
stelbaar raffinement jazzinvloeden
met in het middendeel de eer
bied voor klassieke meesters als Bach
en Mozart doet doorklinken.
Wat Del Pueyo hier gepresteerd
heeft was uniek!
Het auditorium heeft dit onderkend
en hem na het ademloos beluisteren
van dit al even adembenemend groots
spel met geestdriftige ovaties hulde
gebracht.
In de Burgerzaal van het stadhuis werd gis
teren na afloop van de diesrede van de rector
magnificus een receptie gehouden, welke be
zocht werd door vertegenwoordigers van alle
geledingen van de Leidse Universitaire gemeen
schap en vele gemeentelijke instanties. De rector
prof. dr. G. Sevensber wordt gelukgewenst met
de verjaardag van de Universiteit door de pre
sident curator dr. E. H. Reerink.
Nog een andere verbazing overviel
ons: Béla Bartóks „Muziek voor
snaarinstrumenten, slagwerk en ce
lesta" (van 1936)een der belang
rijkste en meest persoonlijke compo
sities van het Hongaarse genie.
Bartók plaatst hier naast de twee
strijkersgroepen: harp, klavier, trom,
jekkens, tam-tam, pauken, xylo
foon en celsesta. Deze originele be
zetting vereist een speciale opstelling
op het podium. De rijke effecten,
velke hiermee bereikt worden, zijn
/an singulier gehalte. De praktische
litvoering ervan stelt de hoogste
nsen. Het Residentie-Orkest slaagde
>rin daaraan welhaast feilloos te vol
doen. Speciaal in het bruisende, on
zegbaar moeilijke slot-Allegro.
Alles wat deze, van het karakteris-
ieke Hongaarse idioom doordrenkte
nuziek ademt, werd met uiterst pre-
•ïsie gerealiseerd: wie deze gecom
pliceerde partituur bestudeerde weet
vat dit betekent. Hoe Bartók veelal
met een minimum aan uitdrukkings
middelen een dwingende macht over
de klank oproept o.a. ook met de
ruisende harp- en paukenglissandi
en daarbij door middel van celesta
en xylofoon de meest verrassende re
sultaten laat opklinken, is een van
zyn fascinerende geheimenissen.
Wij hebben opnieuw ervaren, welk
een grandioos schepper deze Bartók.
die totaal nieuwe orkestrale wegen
wist te ontdekken, geweest is.
Aan alle geraffineerde finesses
(Foto L.D./Holvast) dezer partituur had Van Otterloo zijn
aandacht gewyd, daarby steeds de
grote iyn in ongemene spanning
vasthoudend.
Ook dit was een uitzonderlijke ge
beurtenis!
Zy bekroonde een avond, welke op
eenvoudige wyze was ingezet met de
Haydn-symfonie no 95 In c kl. t. van
1791: zeker niet een van diens be-
langrykste maar wel biymoedlgste.
Met charme is zy gespeeld, met ex
cellent voorgedragen solopassages van
de cellist Zagwyn. Een vriendeiyk be
gin, dat echter nog In de verste verte
niet deed vermoeden, naar welk een
reeks van hoogtepunten dit concert
later zou voeren.
En dat zowel pianistisch als or
kestraal op het hoogste niveau stond!
H.
Echtpaar Van Vierzen
in het goud
„Hy die als vriend hier binnen
gaat, komt nooit te vroeg, maar
steeds te laat". Dit is een spreuk,
waaraan het echtpaar B. van Vier
zen zich nu al vüftig jaar gehou
den heeft.
Allen die het gouden echtpaar dan
ook in de komende dagen zullen gaan
feliciteren, zullen in de gang van het
huis aan de Gasstraat 48 die spreuk
aantreffen.
De heer en mevr. Van Vierzen zyn
geen echte Leidenaars. Zij leerden
elkaar kennen in de stad .waar zy
beiden geboren werden: Delft. De
gouden bruidegom was daar „bar-
biersbediende',' zoals ze dat vroeger
noemden. Kort nadat ze getrouwd
waren, verhuisden bruid en bruide
gom naar De Lier. Daar trad de heer
Van Vierzen in dienst van de PTT
als hulpbesteller. Vervolgens verhuis
de het echtpaar naar Leiden en is
daar tot nu toe biyven wonen. De
zeven dochters, die het echtpaar Van
Vierzen ryk is en van wie er een met
haar echtgenoot en kinderen in Jo
hannesburg woont, zullen allen het
grote feest op 14 februari meevieren.
Ook het merendeel van de 20 klein
kinderen zullen hun grootouders ko
men feliciteren. Het zal een drukke
dag worden voor bruid en bruidegom,
maar ze kunnen er nog wel tegen, al
zyn ze beiden 73 jaar.
Eduardo del Pueyo
Engelien Egberts is gisteren per
vliegtuig te Sydney in Australië aan
gekomen. Zoals bekend, wilde zij
niet met haar ouders naar Australië
emigreren en dook zy in Amsterdam
onder om by haar verloofde, de 19-
jarige Ton Ruytenbeek. te kunnen
biyven. Later had zij zich by de po
litie aangegeven.
zy zei tot verslaggevers, dat zy
haar verloofde drie weken geleden
voor het laatst heeft gezien. Zy wist
niet wat er sedertdien met hem is
gebeurd. Toen zy in het Amster
damse tehuis voor minderjarige
vrouwelyke gevangenen verbleef,
heeft men haar, naar zij de verslag
gevers te Sydney door middel van
een tolk meegedeeld, geen toestem
ming gegeven hem te ontmoeten of
op te bellen. „Ik heb nog wel een
briefje kunnen schryven en het uit
het tehuis kunnen smokkelen, maar
i' ik heb er geen idee van of Ton het
heeft gekregen omdat hij niet heeft
geantwoord".
zy zei, dat zy erin berust heeft een
I Jaar by haar ouders in Australië
door te brengen.
I Over haar vertrek zei zy: „Ik heb
eraan gedacht my te verzetten toen
vier politiemannen my te Amster
dam aan boord van het vliegtuig
brachten, maar wat kan een meisje
als ik doen tegen vier grote politie
mannen?"
Verder zei Engelien. dat zy by een
oom in Melbourne zal wonen zolang
haar ouders en de negen andere kin
deren nog niet in Australië zijn. De
zen zyn op de „Zuiderkruis" onder
weg naar Australië.
Geef vrye doorgang aan voetgan
gers op zebrapaden. Sla niet met
grote snelheid een hoek om. Direct
om die hoek kan een zebrapad liggen
BBBBBBHBBBBBBBBBBBI
Men noemt het het grootste sociale probleem
ln Nederland: de zorg en de nazorg voor de
geestelijk gehandicapte. Ook in Leiden gaat men
zich intensiever met dit probleem bezighouden
dan in voorgaande jaren het geval was. Het Al
gemeen Welzijnfonds uit Groningen was hier
voor het voorbeeld bij uitstek. Is het gisteravond
een historisch moment geweest in Het Gulden
Vlies, toen daar in besloten kring de commissie
Te Huis werd geïnstalleerd, of zal dit prijzens
waardige initiatief gedoemd zijn te mislukken?
De instelling van de commissie heeft ten doel te
komen tot de stichting van een tehuis voor gees
telijk gehandicapten in Leiden en Omgeving.
De secretaris van de Dr. A. van Voorthuijsen-
stichting, de heer M. G. H. de Haan verrichtte
de installatie van de nieuwe commissie, bestaan
de uit mevr. L. H. A. Klaaseszde Bruyne,
mevr. A. S. L. de Ruyter de WildtHoogen-
dijk, mej. R. L. van Voorthuysen en de heren
G. P. E. Weijer en H. Tjeenk Willink. Boven
dien werden qualitate qua de heren J. M. v. d.
Brink, psycholoog, C. Woudt, sociaal-peda-
goog en M. G. H. de Haan aan de commissie
toegevoegd.
OEGSTGEEST
Burgerlijke Stand
Geboren: Joost P., zn van R. Zecha
en A. P. M. Peeters; Johanna M., dr
van C. D. de Mooij en G. Starkenburg;
Slmone J., dr van S. C. Byi en J. A.
Overbeek; Monique, dr van J. de Rui
ter en M. H. Rodenhuis.
Getrouwd: C. van Tol. 25 Jr en J.
Hermans, 17 Jr.
Overleden: G. E. Th. Kahmann.
(Van een onzer redacteuren)
Negenentwintig, energiek, lang en donker is hij. Over enkele
weken vertrekt hij samen met zijn evenoude echtgenote naar
Roeanda. Het vreemde, verre land in Afrika, waar de blanke
vaak met argwaan en wantrouwen wordt ontvangen. Het land,
daar zijn zij van overtuigd, dat ook op hun steun en hulp wacht
bij het geestelijk volwassen worden.
sel een cursus gevolgd, om straks,
daarginds, les te geven aan negers,
die op hun beurt de biyde boodschap
van het evangelie zullen doorvertel
len.
Zo spoedig mogeiyk na de zesde
maart zullen zy via Leopoldstad naar
Roebengera, hun basisplaats by het
Kivoemeer, reizen. Een land met een
heerlyk klimaat: overdag draaglyke
temperaturen en 's nachts vry koel.
Het eerste halfjaar zal het echtpaar
ingewerkt worden door een oudere
predikant uit Zwitserland. Zoals over- I
al in de wereld waar zending bedre
ven wordt, gaan de kerken, die in
Europa openlyk tegenover elkaar
staan, hier hand in hand. Met name
de Belgische kerk heeft in Roeanda
Oeroendi bergen werd verzet. Onge
veer 51 °/c van de bevolking is ge-
christianiseerd. De overigen leven,
evenals hun voorouders eeuwenlang
deden, in voortdurende angst voor
bosgeesten en de medicynman.
Zendingspredikant Jb. v. d.
Neut, Alphenaar van geboorte,
vertelt graag over de taak. die
hij zich gesteld heeft.
„Alsublieft geen heldenverering,
want helden zijn wij niet".
Hij vertelt over het uitdragen
van het Evangelie, dat in zijn
leven centraal staat. Over de
plannen, die hij en zijn jonge
vrouw, in het tropische land wil
len verwezenlijken.
„Wy moeten deze mensen gaan
begrypen. Vooral in Nederland staat
men gauw klaar met een beoordeling,
en dat is meestal een veroordeling
Om een brug van blank naar
zwart te kunnen slaan heeft de jon
ge predikant zich geworpen op de
studie van het Kinyarwanda, de taal,
die de negers daar spreken; er staan
in zyn boekenkast naast dr. Zjivago
lyvige banden over de Kongo en het
leven in het oerwoud. Om deze re
den ook heeft de echtgenote van de
zendingspredikant., mevrouw G. P. v.
d. Neut-Byi met haar man in Brus-
Nog enkele weken en dan maakt |HQB jOflR
het echtpaar Van der Neut persoon- «g
lyk kennis met de primitieve toe- -vVv:
standen, die het nu nog slechts uit j
boeken kent. Met de koeienplaag by- MrsSSW
voorbeeld, die ontstaan Is, doordat
een oud bygeloof leerde, dat de koe
heilig is. De koeien in Roeanda deze toestand is ook aan het veran-
Oerundi mogen (mochten) niet ge- vertelt ds. Van der Neut ia-
slacht worden en namen daardoor chend. „Tegenwoordig trekken ne-
steeds in aantal toe. Bovendien ge
ven zij byzonder weinig melk. „Maar
gers met koeien langs de deur en
vragen hoeveel vlees je ervan wilt
hebben.
Zyn zy ervan overtuigd, dat het
beest by verscheidene afnemers op
gedeeld wordt, dan gaat hij er aan
Over enkele weken rydt daar op de
schier onbegaanbare wegen van Roe
anda Oerundi ds. Van der Neut uit
Alphen in zyn auto, een eenzame
automobilist. Hij zal de tom-tom ho
ren, die aankondigt dat de weg vrij
is: een symbolische ontmoeting van
het stenen tydperk en de beschaving.
Met de inderhaast aangeschafte In
leiding tot de Autotechniek zal hy
zich wel weten te redden. Een ver
stopte carburateur zal daar zeker niet
zyn grootste probleem zyn.
Advertentie
Na afloop van de installatie
plechtigheid werd in de grote zaal
een bijeenkomst gehouden, waarin de
heer J. G. W. Schroder, directeur
van de stichting Het Algemeen YVel-
zyn fonds te Groningen, een lezing
hield naar aanleiding van de be
nauwende vraag die vele ouders van
geestelijk gehandicapte kinderen zich
stellen: „Wat zal er met ons kind ge
beuren als wy er niet meer zyn?"
De zorg voor het gehandicapte kind
en vooral de nazorg is sinds de twee
de wereldoorlog steeds meer in de
belangstelling komen te staan. De
oude Grieken, die toch de funda
menten legden voor onze huidige be
schaving, zagen in het geestelyk on
volwaardige kind geen probleem: zy
wierpen het zonder meer van de rot
sen af de zee ln. De overbeschaafde
Romein Cato, die men de erenaam
„de wyze" gaf, verbande de zwakzin
nigen naar het eiland Aesculapius,
waar zy de hongerdood stierven. Nog
geen twintig jaar geleden werden
tienduizenden van dergelyke mensen
geëlimineerd, omdat zy geen goede
vertegenwoordigers waren van het
„Herrenvolk".
Nu, in 1962, zyn er nog steeds zeer
veel mensen die de mening toegedaan
zyn, dat geestelyk en lichamelyk ge
handicapten niet in de maatschap-
py thuishoren, omdat zy zo anders
zijn dan wij, normale mensen. En al
die misverstanden zyn ontstaan, om
dat men zich niet de moeite gaf zich
te verplaatsen ln de gedachtenwereld
van deze gebrekkigen.
Beschutte
werkplaats
Het begin van deze eeuw kenmerk
te zich door de omschakeling van het
ambacht naar de industrie. De gees-
telyke gehandicapte kon in de we
reld van het ambacht gebruikt wor
den als een „dommekracht".
De omwenteling naar de mechani
satie schiep aanvankelijk voor hem
een nieuw probleem, maar al spoedig
bleek, dat hij soms geschikt was om
in het arbeidsproces een normale
plaats in te nemen. Toch werd het
hem steeds moeilijker gemaakt.
Ongeveer veertig jaar geleden
greep de overheid in door in Dor
drecht de eerste beschutte werkplaats
te stichten. Steeds meer van die
werkplaatsen verrezen, overal ln den
lande. Maar nog lang niet overal Is I
de situatie ideaal.
In Groningen b.v. is de Gemeente-
ïyke Sociale Werkvoorziening, een1
voorziening die elf jaar geleden van
overheidswege geïntroduceerd werd,
een vaag begrip, waarmee geen reke-1
ning wordt gehouden, omdat het aan
de gemeente is deze al of niet toe te
passen.
Vaak worden ouders gedwongen j
hun geestelyk misdeelde kind in
een internaat te plaatsen. Dit be
tekent voor welk ouderpaar dan ook,
dat het op een lager sociaal plan
moet gaan leven, want de kosten voor
een dergelyk internaat zyn uitzon-
derlyk hoog.
drie huizen
Is het daarom te verwonderen dat
daar in Groningen een groep men
sen, allen ouders van gehandicapte
kinderen, een fonds stichtten, waar
uit een volledig Ingericht tehuis be
kostigd kon worden?
De poging van de Groningers is
een enorm succes geworden, al leek
het daar in het begin niet op. Het
aanvangskapitaal van de stichting
bedroeg f4000. Dat was in november
1957. Een half jaar later echter kon
de stichting zich de eigenaresse noe
men van een landhuis, zonder dat zy
daar een cent voor betaald had.
