VER. STATEN dringen op
„vreedzame regeling" aan
GESPREK begonnen -
STRIJD duurt voort
Vanochtend nit GOA:
„verzet ineengestort
Ook Oe Thant doet
beroep op partijen
Vliegtuig stort in
menigte: 20 doden
Velen pogen geivelcl om Nieuw-Guinea te vermijden
Gaat gesprek
beginnen?
KITONA-KATANGA
WEERBERICHT
(Due/ Qiïe
teuws
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 20 DECEMBER 1S61
No. 30534
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDUE Zïl UITSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f 2.55 per maand; f 0 59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
SOEKARNO heeft dus gisteren
zijn geruime tijd geleden aan
gekondigde rede gehouden over
de wijze waarop West-Irian „heim
ins Reich" zou moeten keren. En hij
heeft daarbij tot veler opluchting
geen onmiddellijk wapengeweld aan
gekondigd, doch zijn volk opgeroepen
tot spontane actie, wanneer hij, Soe-
kamo, het tijdstip daartoe gekomen
acht.
Deze betrekkelijke gematigdheid,
waarop velen na het gewelddadig op
treden van Nehroe in Goa, nauwelijks
hadden duiwen hopen, mag bepaald
niet tot geruststelling leiden ten aan
zien van de spanning in dit deel van
de wereld.
De Indonesische ambassadeur in
Washington, Zarin Zain, verklaarde
nog gisteravond dat de spanning in
zijn land „tot het kookpunt" is ge
stegen. En dat is ook waarlijk geen
wonder na de voorafgaande jaren
lange propaganda, welke bij voort
during op de bevrijding van West-
Irian gericht is geweest en waardoor
de gehele kwestie van het bezit van
Nieuw-Guinea een oneindig veel gro
tere politieke betekenis heeft gekre
gen dan het reële bezit ervan recht
vaardigt.
NADAT ook de Verenigde Naties
zich onmachtig hadden betoond
om op het hoogste internationale
niveau een voor beide partijen aan
vaardbare oplossing te bewerkstelli
gen, werden in beide kampen de
stemmen talrijker en luider van hen,
die aandrongen op rechtstreeks over
leg.
De grote moeilijkheid was en bleef
evenwel, dat aan Indonesische zijde
bij voorbaat als niet-discutabele voor
waarde de onbeperkte soevereiniteits
overdracht van West-Irian werd ge
steld en aan Nederlandse zijde het
zelfbeschikkingsrecht der Papoea-be
volking.
Van de Indonesische bereidheid om
deze rode lap de Hollandse stier niet
van tevoren voor ogen te zwaaien,
maar ze op z'n minst gesproken, ach
ter de rug te verbergen, is ons voor
het eerst gebleken toen kort geleden
n& de mislukking in de V.N.
twee vooraanstaande Indonesische
politici, Mohammed Yamin en Zain
in een exclusief onderhoud met onze
reisredacteur Brugsma de gedachte
van een rechtstreeks en open gesprek
lanceerden.
Uit de recente berichten uit Ame
rika over het gesprek, dat gisteren
te Washington in tegenwoordigheid
van hooggeplaatste Amerikaanse
functionarissen van het Dept. van
Buitenlandse Zaken heeft plaats ge
vonden tussen de Indonesische en Ne
derlandse ambassadeurs Zain en Van
Roijen, valt niet op te maken of beide
partijen zich in beginsel bereid heb
ben verklaard om deze primaire eis
te laten vallen. Onze eigen correspon
dent, dr. Korteweg, meldt ons, dat
dr. Van Roijen namens onze regering
andermaal uiting heeft gegeven aan
Nederlands bereidheid tot onderhan
delen „op basis van zelfbeschikking
voor de Papoea's en in tegenwoordig
heid van derden", doch andere bron
nen leveren daarmede strijdige be
richten.
Het is ook niet geheel duidelijk van
wie het initiatief tot dit overleg is
uitgegaan. Sommige berichten luiden
dat Indonesië niet-officieel Amerika
om bemiddeling zou hebben gevraagd,
andere beweren, dat het contact met
Amerikaanse tussenkomst tot stand
zou zijn gekomen als gevolg van Soe-
karno's antwoord aan president Ken
nedy nadat deze had aangedrongen
op een vreedzame oplossing van het
geschil.
HOE het ook zij, deze vraag is niet
belangrijk. Nu de Verenigde Na
ties niet bereid zijn gebleken
deze kwestie onder haar rechtstreeks
toezicht te nemen, schijnt een direct
gesprek tussen de beide meest be
langhebbende partijen zo langzamer
hand de enige manier om een gewa
pend conflict te voorkomen.
Wij hebben dezer dagen een woord
voerder van de Nederlandse regering
horen verklaren dat Soekarno (nog)
niet tot gewelddadig optreden is over
gegaan, omdat hij zich daartoe mili
tair en economisch niet sterk genoeg
voelde. Wij zijn daar, eerlijk gezegd,
niet erg gerust op. Ook al is het zeer
wel mogelijk, dat aan Indonesische
zijde niet een voor 100% efficient ge
bruik van het beschikbare wapen
arsenaal wordt gemaakt, anderzijds is
het technische en numerieke over
wicht zó groot, dat de uitslag van een
eventueel, doch onverhoopt militair
treffen moeilijk kan worden betwij
feld.
Wellicht heeft Soekarno overwogen,
dat oorlog altijd verlies betekent, ook
al wordt hij gewonnen. Misschien
ook deinst hij uit vrees voor interna
tionale repercussies er toch nog voor
terug om agressie te plegen jegens
een land, dat, bij wijze van spreken,
zijn handelwijze ontleent aan het
Handvest der Verenigde Naties.
Maar hoe dan ook: het belangrijk
ste is op dit ogenblik en in deze
omstandigheden, dó,t er gepraat
wordt.
Niet alleen Indonesië en Nederland,
maar de gehele wereld heeft er be-
tang j, dat dit conflict dat nu al
15 jaar de verhouding voortdurend
heeft verslechterd, eindelijk tot een
oplossing wordt gebracht.
De Ver. Staten hebben gisteravond een verzoek tot Nederland
en Indonesië gericht om tot een vreedzame regeling inzake
Nieuw-Guinea te komen.
De woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buit.
Zaken Lincoln White heeft verklaard, dat Amerika blijft geloven
dat het geschil op aanvaardbare wijze geregeld kan worden. Als
een eerste stap tot onderhandelingen beschouwt men het feit, dat
zowel dr. J. H. van Royen en de Indonesische ambassadeur in
de V.S. Zain, gisteravond een bezoek hebben gebracht aan de
onderminister van Buit. Zaken, Averall Harrisman. speciaal belast
met de aangelegenheden in het Verre Oosten. De mening over
heerst dat Soekarno in zijn rede de deur voor onderhandelingen
niet gesloten heeft.
Ook de waarnemend secretaris-generaal der V.N., Oe Thant, heeft op
president Soekarno van Indonesië een beroep gedaan zich te onthouden
van elke actie in de kwestie Westelijk Nieuw-Guinea „die aanleiding zou
kunnen geven tot een bedreiging van de vrede en veiligheid"
Ëen soortgelijke mededeling richtte hij tot de Nederlandse premier
De Quay.
Diepi
e bezorgdheid
Oe Thant spreekt zijn diepe
bezorgdheid uit over de .moge
lijkheid van het ontstaan van
een ernstige situatie tussen de
Republiek Indonesië en Neder
land".
Oe Thant verklaart ernstig
te hopen, dat beide partijen
.bijeen zullen kunnen komen
om naar een vreedzame oplos
sing van het vraagstuk te zoe
ken" en dringt er vervolgens op
aan de nodige stappen hiertoe
te nemen.
Zijn telegram was gelijk aan
dat, hetwelk hij de vorige week
tot de premier van India en
Portugal over Goa heeft gericht.
De Nederlandse permanente
vertegenwoordiger bij de V.N.
mr. C. W. A. Schürmann, heeft
gisteren na de rede van presi
dent Soekarno een onderhoud
met Oe Thant gehad.
invAsie niet
eenvoudig
Nog wordt gemeld, dat Amerika
met Engeland en Australië overlegt
over stappen om president Soekarno
te weerhouden van een aanval.
Amerikaanse ambtenaren wijzen er
op, dat Soekarno jarenlang heeft
beloofd alleen „vreedzame middelen"
te zullen aanwenden. Zij weten dat
de Indonesische strijdkrachten steeds
sterker worden, maar vragen zich af
of een invasie wel zo eenvoudig is
en ook, of de Indonesiërs die taak
rel willen uitvoeren.
De Amerikaanse ambtenaren ge
loven dat de communisten, die al
krachtig zijn in Indonesië, de meeste
winst zullen halen uit een invasie
of deze lukt of niet.
Het is belangrijk, zo zegt men in
welingelichte kringen in Amerika, te
voorkomen dat Soekarno in een
positie komt dat hij niet anders meer
kan dan een invasievloot laten ver
trekken. Een militaire actie zou zo
wel Indonesië als Nieuw-Guinea in
de grootste economische en politieke
moeilijkheden brengen.
Men spreekt de hoop uit, dat door
besprekingen tussen beide partijen
de crisis op zijn minst kan worden
„bevroren". Erg optimistisch is men
op dit punt echter nog niet.
Soekarno schrijft
president Kennedy
De Indonesische minister van Bui
tenlandse Zaken, Soebandrio, heeft
vandaag de Amerikaanse ambassa
deur in Djakarta een voor president
Kennedy bestemde brief van presi
dent Soekarno overhandigd. Men
neemt aan dat deze brief een ant
woord is op het schrijven, dat Ken
nedy vorige week aan de Indonesi
sche president richtte en waarin hjj
Soekarno verzocht zou hebben in de
kwestie-Nieuw-Guinea geen geweld
te gebruiken. Naar verluidt zou Soe
karno hebben geantwoord, dat wan
neer Indonesië geweld zou moeten
gebruiken bij de verkrijging van het
omstreden gebied, het dit niet zou
nalaten.
T roepeiibeweging
Nieuw-Guinea
bij
Belangrijke troepenbewegingen zijn
vandaag gesignaleerd op de Indo
nesische eilanden grenzend aan Wes
telijk Nieuw-Guinea.
Volgens in Djakarta ontvangen in
lichtingen heeft kolonel Boesjiri, de
commandant van Oost-Indonesië,
verklaard dat zijn soldaten voorbe
reid zijn op alle eventualiteiten. Hjj
zei dat een eenheid mariniers, voor
zien van cte modernste bewapening,
voortdurend ontschepingsoefeningen
houden. Vliegtuigen hebben gisteren
boven een aantal Indonesische dor
pen de tekst verspreid van de rede
van president Soekarno. In Djakar
ta oefenen en defileren militairen in
veldtenue.
Nieuw-Guinea
is waakzaam
De commandant der Zeemacht in
Ned. Nieuw-Guinea schout-bij-nacht
L. Reeser, heeft bekendgemaakt: „In
afwachting van de toespraak van
president Soekarno werd een ver
hoogde paraatheid van de strijd
krachten ingesteld teneinde beter op
incidentele militaire acties te zijn
voorbereid. Op grond van de inhoud
van deze toespraak is er thans geen
reden deze mate van verhoogde pa
raatheid voort te zetten. Daarom is
men thans geleidelijk teruggekeerd
tot de reeds gedurende enige jaren
bestaande waakzaamheid."
Vervolg op pag. 2
Koningin Juliana heeft giste- Corrie Elshout bood de Koningin
ren een delegatie ontvangen van het eerste exemplaar aan van een
het landelijk jeugdcomitè voor j grammofoonplaat waarop de
de anti-honger-actie „10 X 10" A „10 X 10-melodie" gespeeld
wordt door de Waal Town Jazz
band, waarvan de opbrengst ten
goede van de actie komt. Geheel
links de actieleider Piet Kersten.
Drieduizend krijgsgevangenen
Ofschoon India gisteren mee
deelden, dat de Portugese en
claves Goa, Daman en Dioe
door zijn troepen waren bezet
en dat generaal Tsjaudhoeri de
overgave van de Portugese
strijdkrachten in het hoofdkwar
tier te Pandjim (hoofdstad van
Goa) had aanvaard, hielden de
Portugezen aanvankelijk nog
stand in de havenstad Marma-
gao. Dit werd bekendgemaakt
door het Indiase ministerie van
Defensie. Premier Nehroe ver
klaarde, dat er nog meer haar
den van verzet waren. lieden-
Minister Luns
naar Den Haag
De ontwikkelingen in de kwestie-
Nieuw-Guinea hebben minister Luns
doen besluiten vanochtend uit Brus
sel naar Den Haag terug te keren.
ochtend werd echter gemeld,
dat ook 't verzet in Marmagan
ineengestort is.
De Indiase regering heeft
haar ambtenaren gelast zich
niet als overwinnaars te gedra
gen.
Van Indiase zijde is medegedeeld,
dat de Portugese gouverneur van
Daman gewond is en door een hef-
schroefvliegtuig van bet Indiase leger
naar Bombay is overgebracht. De
zelfde bron meldde, dat veertig ge
wonde Portugezen in het hospitaal
van Pandjim worden verpleegd. In
totaal drieduizend man Portugese
troepen hebben zich aan de Indiase
overmacht overgegeven. Het Indiase
leger heeft zes Portugese tanks ver
overd. Aan de Indiase en buiten
landse pers is de toegang tot Goa
geweigerd. De journalisten hebben
zich telegrafisch bjj premier Nehroe
en minister Menon beklaagd over het
gebrek aan medewerking „bij het
verslaan van de veldtocht in Goa".
Volgens premier Nehroe is de In
diase actie tegen de enclaves ge
rechtvaardigd door het feit, dat zij
maar 24 uur duurde. De Portugese
regering en duizend soldaten konden
Het trotse nieuwe Franse zee- Ivan Le Havre verlaten voor de Iongeveer een week op de At-
kasteel Franceheeft de haven I laatste technische proefvaart van I lantische Oceaan.
De Kongolese premier Adoela
en president Tsjombe van
Katanga hebben gisteren kort
na hun aankomst in Kitona een
eerste informeel gesprek gehad.
Vandaag zouden de eigenlijke
onderhandelingen beginnen.
Nigeriaanse V.N.-soldaten
hebben een veiligheidskordon
om Kitona gelegd om een even
tuele aanval op de stad tijdens
de besprekingen te kunnen af
slaan.
Gisteren landde eerste het vliegtuig
van Tsjombe en de Amerikaanse am
bassadeur in Kongo, Gullion, in Ki
tona en ongeveer anderhalf uur la
ter het toestel van Adoela en zijn
medewerkers. Personeel van de Ame
rikaanse ambassade zei dat Tsjombe
er zeer vermoeid uitzag. Sommige di
plomaten zijn van oordeel, dat
premier Adoela wellicht zal instem
men met een federatie, waarin Ka-
tanga een grote mate van autonomie
zou krijgen.
Overigens werden gisterochtend in
het zuidelijke deel van Elisabethstad
nog ongeveer 200 mortiergranaten af
gevuurd ondanks het aangekondigde
tijdelijke bestand, terwijl Ethiopische
VN-soldaten in de loop van de dag
verscheidene doelen hebben bezet op
het grote industrieterrein van de
Union Minière. Volgens een VN-
woordvoerder trokken de Ethiopiërs
het terrein op nadat zjj van daar
waren beschoten.
De premier van Kongo, Adoela,
had trouwens voor zijn vertrek naar
Kitona verklaard, dat de operaties
van de VN in Katanga gedurende
zijn besprekingen met Tsjombe zou
den voortgaan. Eerder was gemeld
dat secretaris-generaal Oe Thant
een bestand had afgekondigd voor
de duur der onderhandelingen.
niets doen en deden niets. Het was
alleen maar een voorgevel waarachter
in het geheel geen kracht schuil ging.
Had India niet ingegrepen, dan zou
er een vacuum in Goa zijn geweest,
waarvan alleen boeven en anti-soci
ale elementen zouden hebben gepro
fiteerd. Dit ontbindingsproces was in
feite al begonen, aldus Nehroe.
Van officiële zijde in Nieuw-Delhi
is gisteren bekendgemaakt dat
Krisjna Menon, de minister van Ver
dediging van India, onmiddellijk
naar New York zal reizen. Zijn be-
siuit zou onverwacht zijn genomen
en wordt in verband gebracht met
de scherpe veroordeling door de Wes
terse landen in de Veiligheidsraad
van de Indiase actie in Goa.
Intussen hebben de Verenigde Sta
ten hun plannen om de kwestie-Goa
in de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties ter sprake te bren
gen, laten varen. In welingelichte
kringen verluidt, dat de leider van
de Amerikaanse delegatie, Adlai Ste
venson, tot de slotsom is gekomen
dat er voor de kwestie „geen toe
komst" bestaat. Men is zoals gis
teren reeds door onze correspondent
in Washington werd verwacht van
oordeel dat een behandeling van de
kwestie-Goa in de Algemene Verga
dering eenzelfde uitslag zal geven als
in deze week gehouden bijeenkomst
van de Veiligheidsraad. Volgens
waarnemers komt dit neer op de er
kenning dat de Verenigde Naties in
deze zaak machteloos zijn.
Zuidkoreaanse boot
kapseist: 34 (loden
Bij het eiland Wando aan de zuid
westkust van Korea is een veerboot
gekapseisd en gezonken, waardoor
34 mensen verdronken. Achttien op
varenden -.daagden erin zwemmend
de kust te bereiken.
Protest
De Belgische minister van Buiten
landse Zaken, Spaak, heeft er gister
avond bij de secretaris-generaal
der VN tegen geprotesteerd dat in
Elisabethstad het vuren nog voort
duurt. Hij deed een beroep op Oe
Thant de VN-troepen op te dragen
de gesloten wapenstilstand te eerbie
digen, daar het in aller belang is
dat een vreedzame oplossing wordt
gevonden.
Negentien Franse politici en schrij
vers, onder wie de conservatieve oud
premier Pinay, h ebben president
Kennedy gisteren telegrafisch ver
zocht zjjn „tot zelfmoord leidende po
litiek van ondersteuning der actie
van de Verenigde Naties in Katanga"
te wijzigen. De groep verklaarde in
haar telegram ook „diep geschokt"
te zijn door het optreden der V.N.
Een groep Katangese functionaris
sen, onder wie een generaal en een
blanke officier, is gisteren met een
geheime zending uit Johannesburg
per vliegtuig naar Parijs vertrokken.
De groep, die maandag in Johannes
burg aankwam, weigerde iets tegen
verslaggevers te zeggen.
BIJ SPAANSE STAD SEVILLA
Twintig personen, onder wie
acht kinderen, werden gedood
en honderd gewond, toen gis
teren een vliegtuigje neer
stortte in een menigte buiten
de Zuidspaanse stad Sevilla.
Van de gewonden verkeren er
vijftien in levensgevaar.
De mensen waren bijeengekomen om
een convooi vrachtauto's te be
groeten dat uit Madrid was ge
komen met hulpgoederen voor
slachtoffers .van de overstromingen
waardoor de stad eind vorige
maand werd geteisterd.
Het vliegtuig was gecharterd door een
weekblad in Madrid, „La Actuali-
dad Espanola", dat een verslag
wilde geven van de ontvangst. Het
toestel raakte een mast alvorens
tussen de menigte neer te storten
en vloog onmiddellijk in brand.
Alles ging zo snel in zijn werk dat
men geen tijd had zich te reali
seren wat er gebeurde. De twee
bemanningsleden kwamen om het
leven.
Het stadsbestuur had toestemming
gegeven de zaken en winkels gis
teren vroeger te sluiten om de p*»
woners van Sevilla in staat jb
stellen het convooi te verwelkom-
jongens in arrest
(Van onze correspondent)
De Rotterdamse politie heeft gis
teravond na een wilde achtervolging
op de Rijksweg RotterdamUtrecht,
onder de gemeente Nieuwerkerk aan
de IJssel, een 17-jarige jongen uit
Gouda aangehouden, die ervan wordt
verdacht zaterdag in Den Haag een
Renault Ploride te hebben gestolen.
De wagen werd in de Karei Door
manstraat in het centrum van Rot
terdam gesignaleerd. De knaap, die
achter het stuur zat, begreep, dat hij
was ontdekt en vluchtte met het
voertuig naar Kralingen, waar hij
naar de Rijksweg reed. In de wagen
bevonden zich nog drie jongens twee
van hen konden, nadat de gestolen
auto bij Nieuwerkerk was klemgere
den, ontkomen. De bestuurder en een
jongen van 15 jaar, die naast hem
zat, werden gearresteerd.
kwakkelweer
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond
Veel bewolking met plaatselijk mist
of motregen. Aanvankelijk weinig
wind, later zwakke tot matige wind
uit noordelijke richtingen. In het
noorden van het land weinig veran
dering, elders langzaam verdere stij
ging van temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
21 december
Zon op; 8.46 uur; onder: 16.30 uur.
Maan op: 16.35 uur; onder: 7.43 uur.
Hoogwater te Katwijk te 2.41 en 14.56
uur, laag water te 10.46 en" 23.06 uur.
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's
Gisteravond werd op de markt
bij het stadhuis in Gouda een
kerstviering gehouden. De enor
me kerstboom stond weer opge
steld voor het raadhuis, waarin
duizenden kaarsjes waren aan
gebracht.
Uit het Leidsch Dagblad van
23 Dec. 1861:
De Algemeene Kerkeraad i
der Ned. Herv. Gem. te R'dam
heeft voor de openstaande i
leeraarsplaats als no. 1 ge- i
noemd ds. D. Chantepie de i
la Saussaye te Leiden.
