INDIASE INVASIE IN GOA
DAMAN EN DIOE AL BEZET
ENORME CIRCUSBRAND IN
BRAZILIË: 300 DODEN
Schaatsen!
HUISMOEDER WON
EERSTE 100 GLD.
.s
Worgen ultimatum van
president Soekarno?
Vele kinderen onder de slachtoffers
Bevrijding na de instorting
van kolonalismezegt Menon
Het noorden op de schaats
„Juist India"
WEERBERICHT
Amerikaanse
kernproef
Bond Niemv-Giiinea
Op bepaalde datum zouden
wij gebied moeten verlaten
Flat ingestort
in Argentinië
WOUT BERGERS
(9uc/ Qtu
teuws
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 18 DECEMBER 1961
No. 30532
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f 2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Indiase strijdkrachten van leger en luchtmacht
zijn vannacht, even na middernacht plaatselijke
tijd (zondagavond Europese tijd) de drie Por
tugese enclaves aan de westkust van India,
Goa, Daman en Dioe, binnengevallen. De
/invasie werd ingeleid door krachtig artillerie
vuur. Van Indiase zijde waren in de afgelopen
weken ongeveer dertigduizend manschappen
bij de Portugese enclaves samengetrokken.
Hedenochtend omstreeks elf uur werd gemeld,
dat Daman en Dioe reeds gevallen zijn. De
Indiase strijdkrachten ontmoetten geen enkele
tegenstand. Tevoren was Dioe door Indiase
oorlogsschepen en vliegtuigen gebombardeerd.
J In Goa werd het radiostation door een hevige
De invasie van de Portugese enclaves (Goa niet 600.000 inwoners en een
oppervlakte van 3.400 vierkante kilometer is sinds 450 jaar een Portugese
bezitting en sinds kort een Portugese „provincie") werd van Indiase zyde
gemotiveerd als een maatregel „om de laatste sporen van het kolonialisme
op gebied van India uit te wissen". „De hardnekkige pogingen om een
regeling tot stand te brengen door onderhandelingen faalden en lieten geen
andere keus dan een slachting onder de bevolking van Goa te verhinde-
„De troepen helpen de bevolking van Goa na de ineenstorting van
luchtaanval verwoest. Ook het eiland Angediva
op enkele km. van Goa (er bevindt zich op dat
eiland een klein Portugees garnizoen) is ge
bombardeerd en aan de kust van zuid-Goa is
een bruggehoofd gevormd.
Portugese troepen hebben in Goa talrijke
bruggen, wegen en tunnels vernield om de
Indiase invasie te belemmeren. De Portugese
troepen bieden, volgens een officieel commu
niqué, helfhaftig tegenstand onder aanvoering
van de gouverneur-generaal, generaal Vassalo
e Silve, van wie eerder bericht was, dat hij, met
andere hoge functionarissen, per vliegtuig naar
Pakistaansgebied was uitgeweken.
Het Britse persbureau Reuter voegt
hieraan toe:
Het gebruik van geweld door India
geschiedt aan 'de vooravond van pre
sident Soekarno's „bevel" voor de
„bevrijding" van Westelijk Nieuw-
Guinea.
Het eiland Timor is deels Indone
sisch- en deels Portugees gebied,
maar Indonesië eist het Portugese
deel niet op. De Indonesiërs zeggen
dat zij bij hun gebied alleen datgene
willen voegen dat vroeger het gebied
van Nederlands-Indië vormde.
Niettemin hebben Indonesische
(Van onze Groningse
correspondent)
Jantje Tienkamp, echtgenote
van de heer Venekamp uit
Asen. mag dan acht weken ge-
leden moeder zijn geworden,
gisteren verdiende zij honderd
gulden op de schaats. Het was
de hoofdprijs van de eerste
grote rijderij voor vrouwen,
welke in dit nog zo prille sei
zoen in het noorden werd ge
houden.
Deze primeur was voor Engelbert,
eec: klein plaatsje onder de rook van
niciieiniii ncuurn uiuwucsiscuc 0 -
reu voormannen in het verleden bedekte Maar met all€«n daax
het koloniale bestuur als gevolg van een bevrijdingsbeweging der burgers waarschuwingen geuit dat Portugal i!Sn in nmrrf m n^t
van Goa". De Indiase minister van Oorlog. Krisjina Menon, verklaarde dat zich dient te realiseren, dat het in
de troepen strikte opdracht hebben een minimum aan geweld te gebruiken.
aan premier Nehroe gebracht. Dit
was zijn derde beroep binnen een
week om geen geweld tegen Goa te
gebruiken. Van de zijde der Weste
lijke mogendheden was al eerder druk
op Nehroe uitgeoefend om zich van
geweld te onthouden.
Derde militaire
actie van India
De Portugese regering overweegt
een beroep te doen op de Veiligheids'
raad en op het 300 jaar oude ver
drag tussen Engeland en Portugal.
Het is de derde maal, dat India is
overgegaan tot militaire actie om ge-
'*)ied terug te vèroveren waarop het
;praak maakte. Spoedig nadat
India onafhankelijk was geworden
kwamen Indiase militairen in actie
om de centraal-Indiase staat Hai-
derabad en de staat Djoenna-Gadh
(ten noorden van Bombay) bij het
land te voegen.
Portugal had woensdag j.l. in een
nota voorgesteld, internationale on
afhankelijke waarnemers naar het
grensgebied tussen de Portugese en
claves en India te zenden om de toe
stand daar in ogenschouw te nemen
en vast .te kunnen stellen, wie ver
antwoordelijk is voor eventuele grens
incidenten. India is in zijn antwoord
nota hier niet op ingegaan. Wel werd
gezegd dat de regering in Nieuw-
Delhi haar verbazing erover had uit
gesproken, dat Portugal niet gerea
geerd had op twee Indiase protesten
tegen „herhaalde aanvalsdaden".
De Indiase minister Krisjna Menon
verklaarde, dat uit onderschepte Por
tugese berichten was gebleken, dat
het bestuur in Goa ineenstortte dooi
de „vrijheidsbeweging" aldaar. Hoge
functionarissen vluchtten, de Portu
gezen hadden bruggen opgeblazen en
troffen voorbereidingen voor vernie
tiging van openbare nutsbedrijven en
voor een tactiek van verschroeide
aarde. Zij waren reeds bezig belang
rijk installaties in brand te steken.
De orde kon niet langer worden ge
handhaafd en er werd op grote schaal
geplunderd en brand gesticht.
De minister zei dat India had be
sloten tot daden over te gaan na
zorgvuldige overweging, veertien jaar
geduldig wachten en na Portugals
weigering om met India te onderhan-
ml delen in overeenstemming met het
handvest der VN-resoluties over het
ndt kolo-;->lisme.
inq
Internationale
reacties
T h a n t, de secr.etaris-generaal van
de Verenigde Naties," had er bij de
Indiase premier Nehroe en de Portu
gese leider dr. Salazar op aange
drongen over hun geschil inzake Goa
te onderhandelen.
Drie uur .vóór de Indiase aanval
had de Amerikaanse ambassa
deur in Neuw-Delhi een bezoek aan
tui:
o:-:
el:;
het nieuwe Azië een koloniale macht
is. In Indonesië bestaan ook organi
saties voor een „vrij Timor".
„De betrekkingen tussen India en
de S o w j e t-U n i e zijn hartelijk en
India kan in tijd van crisis op de
steun van de USSR rekenen", aldus mentaar oo het
verklaarde president Brezjnjow, die v
een bezoek aan India brengt, gisteren
in Agra. Moskou steunt „India's be
vrijding van de Portugese enclaves
vurig", aldus de president.
Ook Indonesië heeft zijn in
stemming betuigd met de Indiase ac
tie. De woordvoerder van het minis
terie van Buitenlandse Zaken. Har-
sono, zei o.a., dat India een vredelie
vend land is, dat gedwongen wordt,
geweld te gebruiken, maar met het
kolonialisme is geen compromis mo
gelijk. aldus Harsono. Indien het dui
delijk wordt, dat een koloniale macht
geen voetbreed wil wijken moet naar
alle middelen worden gegrepen om
klaarheid in de situatie te verkrijgen,
aldus deze woordvoerder.
Een woordvoerder van de
Nederlandse regering leverde
vanochtend het volgende com-
optreden van
India ten aanzien van Goa: „De
Nederlandse regering betreurt
het, dat juist India, dat zich in
de Verenigde Naties steeds
heeft opgeworpen als voorvech
ter van de beginselen van het
Handvest van de Verenigde
Naties en dat zich gekeerd heeft
tegen het gebruik van geweld,
ter bereiding van naiionale oog
merken tot eigen richting is
Dvergegaan".
(Men zie ook elders ir dit Blad)
tal van ijsbanen in noord en oost
de vlaggen uit, ten teken, dat het ijs
sterk genoeg werd om de schaatsende
menigte te dragen. Dat bleek soms
wel erg optimistisch. Het kraakte hier
en daar onheilspellend en het water
kwam op verschillende plaatsen op
het ijs. Maar geen wedstrijd werd
uitgesteld en de vreugde van de
schaatsliefhebbers was er nergens
minder om.
Ondergelopen
De in de laatste weken ondergelo
pen landerijen in midden-Friesland
vormden prachtige ijsbanen. Vooral
in de omgeving van Akkrum lagen
er enorme spiegelgladde ijsvlakten.
Ook daar staan er voor de komende
dsgen vele rijderijen op het program
ma. De kortebaanrijders en -rijdsters
blijken zich 'terdege op de winter te
hebben voorbereid. In de gewesten
zijn trainingen ingevoerd en de
NVBHS doet mee of organiseert op
eigen houtje precies hetzelfde.
Op drie plaatjes zijn reeds de
eerste geldprijzen geincasseerd.
Jantje Tienkamp was dus op haar
Noren de snelste in Engelbert. In de
eindstrijd versloeg zij een -andere
I huisvrouw, Arina Zomer-Struik uit
I Borger, die met zestig gulden genoe
gen moest nemen.
Mannen
Bfj de mannen in Termunten ver
schenen 12 deelnemers aan de start,
onder wie meteen maar de cracks
op de korte baan. Voetballen schijnt
een goede training te zijn, want het
waren allen voetballers, die de eer
van de beste plaatsen en het
meeste geld mee naar huis namen.
Boele de Vries, de kampioen van
Drente op de schaats en een zeer ge
waardeerd speler in het plaatselijk
voetbalelftal van Rolde kon honderd
gulden meer naar huis nemen. Willy
Kouwen, een van de voetbalfavorie-
tfc-n van Veelerveen, incasseerde zes
tig gulden.
Lucas Fidder uit Annen bleek in
Lagelari Hamweg de snelste van
2 rijders. Het werd met 60 gulden
gehonoreerd.
Tijdens een buitengewoon
congres in Den Haag heeft mr.
H. R. Nord afscheid genomen
als voorzitter van de Europese
Beweging in Nederland. Staats
secretaris Schmelzer reikte de
scheidende voorzitter de versier
selen uit van zijn onderscheiding
tot Officier in de Orde van
Oranje Nassau.
Aanhoudende vorst
Het KNMI deelt mede:
Een gebied van hoge druk, dat
zaterdag boven Polen tot ontwikke
ling kwam, heeft gedurende het
weekeinde de aanvoer van koude
continentale lucht naar onze streken
>n stand gehouden. Op het vliegveld
Twente kwam zowel gistermorgen
als vanmorgen 10 graden vorst voor.
Elders in Nederland werden, behalve
op enkele plaatsen aan de kust
minimum-temperaturen van 5 tot 9
paden bereikt.
Het gebied van hoge luchtdruk be
weegt naar Let westen. Het centrum
ervan zal morgen dicht bij ons land
komen te liggen. In verband hier
mede houdt het zonnig vriezende
weer aan. De vorst neemt niet verder
toe.
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Droog weer met weinig of geen
bewolking. Weinig wind Vannacht
matige, morgen overdag matige tot
lichte vorst.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
19 DECEMBER.
Zon op: 8.45 uur; onder: 16.29 u.
Maan op: 15.18 uur: onder: 5.27 u.
Hoogwater te Katwijk te 1.02 en
f3.27 uur.
Laagwater te 9.07 en 21.25 uur.
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's
De 800 ton metende Neder- \Gerrans Bay in Cornwall op de I wrikbaar op de onherbergzame
landse tankboot „Allegrity" is bij rotsen gelopen. Het schip on- kust.
Cato Engelen-
Sewing overleden
Eertijds beroemd
opera-zangeres
In het Maria Paviljoen te
Amsterdam is zaterdag j.l. op
bijna 94-jarige leeftijd overleden
de eertijds beroemde opera-zan
geres Cato EngelenSewing.
Dinsdag had zij in haar
woning aan de Nassaukade een
val gemaakt waarbij zij een
heupfractuur opliep. Vrijdag is
een geslaagde operatie verricht.
Het overlijden daags daarop
kwam nog onverwacht.
Donderdag zal haar stoffelijk
overschot op de begraafplaats
Zorgvliet ter aarde worden
besteld.
Catharina Dorothea Sewing werd
op 17 januari 1868 in Amsterdam
geboren.
Zij debuteerde in 1890 als Maritana
in Don Cesar de Besan. Zij was ver
bonden aan de Ned. Opera van J. G.
de Groot en verkreeg in 1898 een
engagement als coloratuur-zangeres
aan de opera in Hannover. Van 1901
1903 was zij verbonden aan het
Lyrisch Toneel, van 1903—1907 trad
zij op bij de Vlaamse Opera in Ant
werpen. van 1908—1913 in het Rem-
brandttheater in Amsterdam.
In 1915 vierde zy haar jubileum
als Susanna in „Figaro's Hochzeit" in
de Stadsschouwburg in Amsterdam.
Na 1921 was zy de medewerkster
van haar dochter Line Engelen, die
in Berlijn als zangeres debuteerde.
Amerika heeft gisteren zijn ze
vende ondergrondse kernproef
55
55
Volgens sommige waarnemers zou Soekarno als hij morgen zijn
bevelen inzake het verwerven van West-Nieuw-Guinea bekend
maakt, een ultimatum aan Nederland kunnen stellen om op een
bepaalde datum dit gebied te verlaten.
Overal zijn in Djocjakarta aanplakbiljetten met leuzen versche
nen. Daarin wordt een beroep gedaan op het overnemen van
Westelijk Nieuw-Guinea door Indonesië.
Troepen paraat
Indonesië rekent in de eerste
plaats op zijn strijdkrachten ter
uitvoering van president Soe-
.karno's „laatste bevel" inzake
de „bevrijding" van Nieuw-
Guinea. Dit is gisteren door een
hoge officier van de generale
staf in Djakarta meegedeeld.
Het was generaal-majoor
Soengkono, die het woord voer
de op een maandelijkse bijeen
komst van militairen.
Soengkono zei dat de troepen
paraat moeten zijn om zonodig
dadelijk naar de frontlinie te
gaan. „Er zijn nog zaken die een
beproeving voor ons zijn en de
huidige toestand plaatst ons
voor problemen", aldus de ge
neraal.
Militaire actie
Indonesië zou een militaire actie
moeten ondernemen indien Neder
land poogt onafhankelijkheid aan
Westelijk Nieuw-Guinea te geven, al
dus de Indonesische minister van De-
de huidige serie op het proefterrein fensic. dr. Soebandrio. op de con-
m lNjo"orio °rorinmon 1 ferentie van de nationalistische vrou
wenorganisatie, Gerwani. Hij zei dat
de „Nederlandse separistische poli
tiek een werkeiyke bedreiging was".
i in Nevada genomen. De explosie
was van geringe kracht. Volgens
een woordvoerder van de Commis
sie voor Atoomenergie was de
kracht een stuk beneden het equi
valent van 5000 ton TNT.
Tijdens een vraaggesprek in een
Amerikaanse televisie-uitzending,
heeft de Sowjetrussische
ambassadeur in de V.S., Mensjikow,
gisteravond verklaard, dat het „zeer
goed mogelijk" is dat de Sowjet-
Unie een kernbom van honderd
megaton tot ontploffing zal bren
gen.
Een enorme circusbrand, de rampzaligste uit de
geschiedenis, heeft gisteren in Brazilië het leven gekost
aan meer dan driehonderd personen, onder wie tal van
kinderen. Tweehonderd toeschouwers liepen zeer ern
stige verwondingen op.
Het nylondak van het volbe-
zette circus vlatte plotseling vlam
en stortte r\eer op de 2500 toe
schouwers, onder wie 1400 kin
deren. Binnen enkele minuten
was de circustent een laaiende
hel. Vele kinderen verloren het
leven in het gedrang bij de uit
gangen. De ramp. tevens de
grootste in de geschiedenis van
Brazilië, gebeurde in Niteroi.
Volgens de artsen is er voor het
grootste gedeelte van de tweehonderd
gewonden weinig kans dat zij hun
verwondingen zullen overleven. Gou
verneur Pecanha. die de reddings
werkzaamheden leidt, heeft herhaal
de verzoeken gedaan om artsen, ver
plegend personeel, bloeddonors en
medicynen.
Misdaad ia spel?
De oorzaak van de ramp staat
nog niet vast. Men acht de mogelijk
heid «niet uitgesloten, dat een vonk
uit een locomotief op het licht ont
vlambare nylon van de circustent
is terechtgekomen. Volgens het hoofd
van de brandweer zou echter van
brandstichting sprake zijn geweest.
Ook de eigenaar van het circus heeft
verklaard dat de brand door misda
dige elementen was gesticht. „Men
had mij al sedert- twee dagen ge
dreigd de tent in brand te zullen ste
ken" vertelde hij.
Deze brand was de derde waardoor
het circus, de Gran Circo Norte
Americano, werd getroffen. De bei
de vorige keren vielen er geen slacht
offers.
Plunderaars
Een groot probleem is het begra
ven van de slachtoffers, omdat er op
de begraafplaatsen van de stad niet
voldoende rolnite is. De politie ar
resteerde enkele plunderaars, die zich
niet ontzagen de slachtoffers van
hun bezittingen te ontdoen.
Bewoners bedolven
Een flatgebouw van zeven verdie
pingen is gisternacht in de Argen
tijnse hoofdstad Buenos Aires inge
stort. Zondagmiddag waren tussen
de puinhopen de stoffelijke resten
van achttien personen gevonden.
Men vreest dat er nog meer slachtof
fers zijn. Vijftien overlevenden wer
den uit de ruïne gered.
Hoewel het gebouw nog niet was
voltooid, woonden al gezinnen in de
eerste drie woonlagen. Volgens oog
getuigen is het gebouw letterlijk
uit elkaar gevallen. Kranen waren
nodig om de blokken beton te ver
plaatsen. waaronder de flatbewoners
waren bedolven.
„Soeloeh Indonesia"
verschijnt weer
De militaire autoriteiten van Dja
karta hebben het verschijningsver
bod voor het nationalistische dag
blad „Soeloeh Indonesia" opgeheven.
Het blad is twee weken niet ver
schenen.
Het verbod was opgelegd omdat in
een hoofdartikel van deze krant was
geschreven dat overheidspersoneel
zich zou moeten aansluiten bij poli
tieke partijen. Dit is voor bepaalde
categorieën ambtenaren echter ver
boden.
„Wij zijn wel gedongen tot een
militaire confrontatie. Wij zyn voor
vrede, maar omwille van de integri
teit en veiligheid van onze staat
moeten wij bereid zijn daarvoor of
fers te brengen", aldus dr. Soeban
drio.
Hy zei voorts dat Indonesië zelfs
niet graag wapens in het buitenland
koopt. Dit is echter een daad waar
toe het gedwongen werd. De Neder
landers konden niet over onze „on-
afhankeiykheid" horen zonder wrok.
„Wy zyn altijd bereid bittere er
varingen uit het verleden te verge
ten teneinde nieuwe ontmoetings
punten te vinden". Ook merkte dr.
Soebandrio op dat met het uitvaar
digen van een commando" door
president Soekarno op 19 december
in Djocjakarta „de bases voor de
maatregelen die wy tegen de Neder
landers zullen nemen, voltooid zullen
zün".
Zware faak
Op een militair herdenkingsfeest
te Soerabaja heeft de Indonesische
minister van Defensie en chef van
de legerstaf, generaal Nasoetion. gis
teravond gesproken over de taak van
het leger in het geval Soekarno be
vel geeft, west Nieuw-Guinea te „be-
vrüden". Hy zei. dat Soekarno op
het punt staat, dit te doen.
..Het is" aldus Nasoetion wel
duidelijk, dat onze taak dan zwaar
der zal zijn dan ooit tevoren. Wij
moeten gereed zijn oni West-Irian te
bevryden van de Nederlanders. Ik
vertrouw er op dat wij allen, en in
het byzonder de krijgsmacht, in
staat zuilen zijn, de komende op
dracht uit te voeren".
ADVERTENTIE
dan naar SCHAATSSPECIAI.TST
HAARLEMMERSTRAAT 232
RIJNSBURGERWEG 121.
Uit het Leidsch Dagblad van
19 Dec. 1861:
Uit de bekende Geogr
Mittb. van Dr. A. Petermans
nemen ivij de volgende cijfers
nopens de bevolking van ons
vaderland op 31 Dec. 1859.
O.a. Z.-Holl: 626.262 inwoners t
Leiden: 36.725. j
Uit het Leidsch Dagblad van
20 Dec. 1861:
Men berigt, dat ongeveer I
8000 vaten olie uit d$ bron
nen van Pennsylvanie thans i
op weg zijn naar Engeland,
zijnde de eerste belangrijke 1
aanvoer van dat artikel.