de Val
HET LEVEN VAN
VALSE MUNTERS
DE
Schokkende zaak (Mj;T £en haa™) gaf
stoot tot internationale samenwerking
AL VEERTIG JAAP
LANG VERGALT
voorop in
strijd,...
uit bittere
noodzaak
KONINKLIJK
VAM-18 M
KONINKLIJK BESLUI
VAN 18 MEUI945
Nederland ï|ÉERL
Gevaarlijk
Oorlogswapen
Meesterspion
Politiek wapei
Zaterdag 9 december 1961
Pagina 4
Zaterdagse bijlage
/^OLANG er Keld bestaat,
zolang heeft het vervalsen
ervan zijn aantrekkingskracht
uitgeoefend op mensen, die er
gebrek aan hebben. Het lijkt
namelijk zo eenvoudig: met
een stempeltje en wat metaal
maak je munten; met een
clicheetje, wat drukinkt en pa
pier maak je bankbiljetten.
Vals geld heeft hele landseco-
nomieën bedreigd, valse mun
ten hebben eenvoudige werk
lozen uit hun zorgen gehaald,
maar nog meer heeft vals geld
talrijken achter de tralies doen
belanden. Nederland heeft
daarin een belangrijke rol ge
speeld. Want hier is, veertig
jaar geleden voor het eerst,
de strijd tegen valsemunters
met kracht ingezet.
Het is geen toeval dat juist
de Nederlandse politie en jus
titie de verbeten jacht op val
semunters openden; want tij
dens de na-oorlogse inflatie in
Duitsland was daar vooral het
veilige geld een gewild artikel.
Vandaar dat het opbloeiende
vervalsingsbedrijf de wanhopi
ge produktie van marken stop
zette er was geen bijhou
den meer aan en overscha
kelde op de harde Nederland
se gulden. Van alle biljetten,
die in omloop werden gebracht,
waren die van 200 en 300 gul
den het gevaarlijkst, bijna per
fect nagebootst. Geen wonder
dat de Nederlandsche Bank het
benauwd kreeg van zoveel
waardeloos geld en de hulp in
riep van de justitie.
WIE toen twijfelde aan de beloof
de „forse aanpak" die bleek
te bestaan uit het detacheren van
één politieman bij de Bank moet
wel extra-verbaasd zijn geweest
over het resultaat van de Amster
damse politie-inspecteur Broekhoff.
Hij slaagde erin de valsemunters
tot in hun werkplaatsen na te ja
gen en wat in de politiehistorie
van het grootste belang is hij
zette daarbij buitenlandse politie-
instanties voor zich aan het werk.
Zo zijn voor het eerst in de histo
rie de internationale politie-activi-
teiten gecentraliseerd. Arrestaties
volgden en de eerste klap op de
vuurpijl werd de gevangenneming
van een Duits ingenieur in Mün-
chen en zijn handlanger, een Turks
koopman in Oostenrijk. De Turk
had in zijn villa een half miljoen
buitenlandse bankbiljetten, de mees
te met hoge waarden.
Vier jaar na zijn gelukkig begin
kreeg inspecteur Broekhoff de zaak,
waar de gehele wereld over sprak.
Juist deze affaire maakte duidelijk,
hoe gevaarlijk de valsemunterij
tegen een politieke achtergrond
kan zijn. Frankrijk kreeg een ver
lammende schrik, de Hongaarse
nationalisten kregen een gevoelige
tik en de Nederlandse politie kreeg
een geweldige pluim op de hoed in
„de zaak van de duizend-francbil
jetten". Een aaneenschakeling van
toevalligheden deed dit miljoenen-
komplot, dat onfeilbaar moest zijn,
in elkaar storten.
Na de deling van Oostenrijk-Hon-
garlje liet een Hongaarse prins
voor miljoenen aan vals geld ver
vaardigen voor zijn kostbare oor
logsplannen. Hij liet het mes aan
twee kanten snijden: met de val
se duizend-francbiljetten kreeg hij
het benodigde geld en hij zou tege
lijkertijd de Franse economie in el
kaar doen storten. Frankrijk had
namelijk een belangrijk aandeel
gehad in de splitsing van de Donau-
monarchie.
EEN gevaarlijk komplot. want de
biljetten werden feilloos ver
vaardigd in de rijkscarthografische
inrichting in Boedapest onder per
soonlijke bescherming van de poli-
tieprefect, die als zoveel andere
autoriteiten aan de zijde van de
prins stond. Toen kwam toeval
nummer één. Een kolonel, die het
geld in verzegelde pakketten onder
A CHTER een deur met Franse opschriften in een gebouw aan de Haagse Raamweg
heeft de enige sectiechef van Interpol buiten Parijs zijn kantoor. Het is de Neder
landse specialist J. W. Kallenborn, opgegroeid in de bestrijding van falsarissen, nu chef
van één der vijf Interpol-secties. Hij heeft de touwtjes in handen van de nationale politie
diensten, die belast zijn met de bestrijding van vervalsingen. „Valsemunterij is een
typisch internationaal misdrijf", zegt hij, „voor zover de opsporing van alle soorten mis
daden en misdadigers al niet een internationale zaak is". Over het werk van Interpol,
waarover veel romantische misvattingen bestaan, zegt de heer Kallenborn: „Vergelijk het
werk van een regisseur. Centraal worden hier alle activiteiten in Interpol-landen gere
geld. Hier komen de meldingen binnen, van hier gaan alle opdrachten tot acties uit".
Met een glimlach voegt hij er aan toe: „Wij sturen geen „eigen mannetjes" op onder
zoek uit. Interpol-speurders bestaan niet, hoewel ik graag naar hen kijk op het televi
sie-scherm".
LINKS: Bij vergrotingen val
len valse bankbiljetten dooi
de mand: dit zijn gedeelten
van de valse rijksdaalders,
die enkele jaren geleden
nogal wat opschudding ver
wekten. Het portret op de
vergroting toont duidelijk
het verschil in de echte (bo
ven) en de valse (onder)
techniek.
REPORTAGE
Jan Houwen
FOTO'S
Peter van Breukelen
RECHTS: Een politiefotograaf
maakte dit plaatje van een
op het eerste gezicht ama
teuristische, maar toch vrij
goed geoutilleerde werk
plaats van valsemunters.
dekking van een feilloos vervalst koerierscertificaat
naar Amsterdam en Stockholm moest brengen, ver
loor zijn zekerheid bij de Nederlandse grens. Zijn
paspoort deugde niet en het werd de aristocratische
hoge militair zwart voor
de ogen. De douanier
liet de kolonel echter
door op voorwaarde dat
hij in Den Haag een
visum zou halen.
Dit incident werd de directe aan- het Weense politiecongres (twee Geld Centrale" was nadat hij als weg aan de internationale touwtjes ingerichte geheime werkplaatsen, in
leiding tot het mislukken van het jaar daarvoor op initiatief van de jong inspecteur al de rechterhand trekt, heeft drie opzienbarende za- een zorgvuldig bewaakt deel van
komplot, want ook al kon de Hon- Nederlandse marechausseekapitein werd van inspecteur Broekhoff ken meegemaakt. Eerst de Hon- Sachsenhausen, lieten de Duitsers
gaar een van zijn pakketten in Am- Van Houten gehouden) wordt weer is nu met de leiding belast. gaarse zaak. daarna de bekende 140 gevangenen, onder wie vijf Ne-
sterdam aan twee van zijn Hongaar- actueel: een internationale politie- De heer Kallenborn, die nu op zaak met het valse Portugese geld, derlanders, Engelse ponden maken,
se collega's overhandigen, in Den centrale. In 1929 sanctioneert de Vol- zijn bureau aan de Haagse Raam- dat als echt werd gedrukt bij de De nazi's financierden hiermee hun
Haag liep hij tegen de lamp. Toe- kenbond deze voorloper van Inter- staatsgelddrukkerij in Londen (ook buitenlandse aankopen, betaalden
val nummer twee. Want, aarzelend pol. Nederland richt geen centrale MERKWAARDIG hoe een val- een arrestatie en een proces in Ne- hun geheime agenten en hadden
voor de Hongaarse legatie, waar hij op: er is namelijk al een perfect semunter die een waarlijk derland) en daarna de zaak van een voor Engeland fataal plan met
inderdaad zijn visum kreeg, had de apparaat, waarvan de heren Broek- vakman<trhart aan He> rïnn het »Himm,er8eld die mogelijk de enorme voorraad: vliegtuigen
kolonel namelijk zoveel tijd ver- hoff en Van Houten in Wenen had* 7i noE grotere gevolgen gehad zou zouden de ponden in allerlei cou
pures moeten afwerpen boven
speeld dat hij op die zaterdagmid- den verteld,
dag te laat was om bij een bank jn de bestrijding van valsemun-
geld te kunnen wisselen en terecht- ters en de vervaardigers van val-
kwam bij een wisselkantoor in de se aandelen, reischeques en pas-
Passage. poorten zal Nederland een belang-
Terwijl hij het duizend-francbiljet ,-jjke roj blijven spelen. Interpol
tussen zijn vingers liet ritselen zei vestigt zelfs zijn enige sectie buiten
de wisselagent: „Dat is vals". Zo- Parijs in Nederland. De heer J. W.
als de douanebeambte zich niet liet Kallenborn, die jarenlang hoofd van
intimideren, zo lapte de wisselagent de nationale Nederlands „VaN
de hooghartige Hongaar aan zijn
laars. Onzeker liet deze een twee
de vals biljet in zijn sok glijden
Voor hij het wist zat hij op het po
litiebureau, waar de jonge wacht
commandant aanvankelijk aarzel
de om de buitenlander van oplich
ting te beschuldigen. Maar op aan
wijzing van de vrouw van de wis
selagent, die het snelle gebaar naa
de sok had gezien, kwam het twee
de biljet te voorschijn. Toeval num
mer drie. Nog verzon de Hongaa
uitvluchten, maar bij het fouillere
kwam het hoteladres van zijn hand j
langers in Amsterdam te vooi
schijn. Toeval nummer vier of blut
der nummer één. De twee ander
Hongaren werden gepakt juist toe,
zij het geld natelden, dat z\j bi
Amsterdamse diamanthandelarer
voor echt zouden uitgeven. He
tweede miljoenenpakket kwam u»
de bagage van de kolonel.
legt, soms door slordigheid kunnen hebben
een fout maakt, waaraan
zijn produkten goed zijn te
herkennen. De figuur voor
de „twee" op deze valse
rijksdaalder (rechts) is van
boven niet gesloten. Ook zon
der vergroting is dit te her
kennen.
DE FUNDAMENTEN van valse- ten naar een schuilplaats in de
muntersdromen liggen nu - stuk- Oostenrijkse bergen evacueren,
geslagen door de politie in de
archieven. De Himmler-biljettenmaar we saboteerden de opbouw
met het stempel .falsification" van de werkplaats zó lang, dat we
boven, de biljetten van de „hon-
j j ook daar de tanks al hoorden schie-
derd-guldenzaak de duizend-
francs van de Hongaarse prins *en voor er een biljet van de per-
rechts) en de vrij recente valse Sen was gekomen. „Doden met va-
rijksdaalders (onder).
kantie noemden we ons zelf, om
dat we zeker gedood zouden worden
voor we in handen van de „vijand"
zouden vallen. Het geheim moest
bewaard blijven".
De gedwongen vervalsers over
leefden de oorlog, dank zij het ge
luk dat de nazi's gas wilden ge
bruiken voor zo'n massa-executie.
Twee groepen kwamen op de drem
pel van de gaskamers, de derde
waarin de Nederlanders waren
doodde onderweg de bewaking en
redde daarmee ook het leven van
de anderen, van wie de executie
in afwachting van de laatste groep
werd uitgesteld. De Amerikanen
bevrijdden voor hen op tijd het ver
nietigingskamp.
Toch zijn er vele van die. niet
van echte te onderscheiden „Himm
ler-biljetten" in omloop gebracht,
merkwaardigerwijs door geallieer
de soldaten en later ook door Oos
tenrijkers. Want een deel van de
voorraad is door een saboterende
chauffeur in een diepe kloof van
een bergbeek gestort, waar een ge
deelte van de kisten openbarstte
en werd ontdekt. Tot in '52 zijn d®
pondsbiljetten in omloop geweest,
fel nagejaagd door de politie.
HET LAATSTE bedrijf wellicht
van deze zaak gaat nu nog spe
len: meesterspion Cicero, een Turk,
eist van de tegenwoordige Duitse
regering een schadevergoeding van
1.500.000 gulden voor de valse
„Himmler-biljetten", waarmee hij
nu nog zit. Dezer dagen heeft hij
zijn eis bij de rechtbank in München
ingediend. Overigens heeft hij pre
cies zo'n bedrag van zijn honora
rium van de nazi's al uitgegeven,,
zonder dat iemand er de produkten
van de geheime werkplaats in Sach
senhausen in herkende.
Over de resultaten van de
40-jarige Nederlandse „Vals
Geld Centrale", uitgedrukt in
het in beslag genomen valse
geld, laat men zich maar vaag
uit: met de mededeling dat de
eerste vier jaren na de twee
de wereldoorlog 36 ontdekte
werkplaatsen op naam van de
Centrale staan, moeten we het
dan maar doen. Dit zou ech
ter een vals beeld van de ac
tiviteiten van de valsemun
ters geven, want het is, zoals
de heer Kallenborn vertelt, ja
renlang vrij rustig geweest.
Dat is dan het resultaat van de
gecentraliseerde bestrijding
van de valsemunters, die het
ondanks de feilloos georga
niseerde tegenspeler toch
nog willen proberen.
Groot Brittannië om zo de Engelse,
toch al kwetsbare oorlogseconomie,
te ondermijnen. Voor het zover
was naderden de Russen Sachsen
hausen.
OOK WEER in de na-oorlogse Een gevangene uit de werkplaats,
tijd leerde de wereld toen het
valse geld als wapen kennen: nu later d00r de hecr Kallenborn ge-
als oorlogswapen. In voortreffelijk hoord, vertelt hierover: „We moes-
OPSCHUDDING in Frankrijk, bi
zorgdheid in alle andere lander
nu de wereld voor het eerst word
geconfronteerd met vals geld al
politiek wapen. De gedachte var.
M a
Veertig jaar geleden ging Nederland met de stichting van de „Vals Geld Centrale" vooraan ut
de strijd tegen de valsemunters. De Nederlandse Centrale, thans geleid door de majoor van de
Rijkspolitie de heer W. N. Reehorst, is het voorbeeld geworden voor de meeste andere landen ter
wereld, die in de jaren dertig op voorstel van de Volkenbond ook dergelijke speciale politie
diensten oprichtten. Alleen al het bestaan van deze centrales, die via Interpol nauw samen-
werken, heeft het leven van de valse
munter vergald. Geen burger koestert
nu meer wantrouwen tegen het bank
papier. Dat is te danken aan het werk
en de preventieve werking van de be
strijders van de valsemunterij.
