Rechtlijnig, emotioneel
strijder voor recht
i
Ministerschap kroon op arbeid
ban zeer begaafd Leids jurist
Op zoek in Leiden
PROF. MR. J. C. VAN OVEN TACHTIG JAAR
d-
Mr. dr. L. Sprey overleden
Rij regel
bij regenweer
LAATSTE LEIDSE TRAMS
UITGEBRANDE WRAKKEN
ericht 1 maart 1860
Woensdag 15 november 1961
Tweede blad no. 30504
iaj
(Van een onzer redacteuren)
jjn van de bekendste Leidse juristen die niet
ïiscji in de werkkamer zich als theoreticus
f in de grote maatschappij zich als praktisch
x Jer voor het recht grote vermaardheid heeft
enrorven, prof. mr. J. C. van Oven. zal
iag 17 nov. a.s. zijn tachtigste verjaardag
£fjn: nog jong van geest en even vol van
k -e voor de rechtswetenschap en haar prak-
,.Vje toepassingen als toen hij ongeveer zestig
rv Grote waardering geldt zeker
O O
io°i ook de mens
,f. Van Oven heeft de grote waardering, die hem ongetwijfeld bü dit
ten deel zal vallen, niet alleen en zelfs niet in de eerste
gjjj verworven door zijn fenomenale kennis van het recht en zijn groot
inzicht, maar veeleer door de zijn daarbuiten evenzeer als
sprekende menselijke kwaliteiten, zijn emotionele strijdvaardigheid
fiet recht in de menselijke samenleving, zijn beminnelijk medeleven
Aijnderen, de rechtlijnigheid in zijn levenshouding, en de bescheidenheid
et ongetwijfeld ongewild zijn grote gaven krachtig onderstreept,
g. I
geboren docent
'^hoogleraar de functie van
0((Van Oven die in Leiden het
aanspreekt heeft hij onge-
jld veel de danken gehad aan
Hij werd op 17 novem-
te Dordrecht geboren als
jvan een zeer bekend directeur
vijen HBS. Zowel zijn opvattin-
lTpitrent wetenschappelijk onder-
dkls zijn talenten als docent en
«rijze van doceren zijn beinvloed
ïïdit milieu van zijn eerste le-
9 fren-
Dordrecht bezocht hij HBS
mnasium. waarna hii aan de
:ntelijke Universiteit van Am-
m rechten studeerde. In 1905
iveerde hij cum laude bij prof.
Houwing op een in slechts
maanden geschreven proef-
getiteld „De bezitsvorming en
luncties".
Journalist
Jte tijd oefende hij de advoca-
jiUit, om daarna als chef redac-
buitenland van „Het Nieuws van
g" in functie te treden. Deze
ilistieke periode heeft een ze-
dcjyerbondenheid tussen hem en
hs geschapen, die tot op de dag
3den stand heeft gehouden on
later zo geheel anders gerichte
Jbelanstelling. Zelfs bij de aan-
ott van zijn ministeriele periode
ingaan van het emeritaat als
sprak prof. Van Oven
liover ons nog de hoop uit, iets
tonen doen aan een wettelijke
van het verschoningsrecht
journalist, een hoop die hij-
lls zeer klein beschouwde en die
j>ok niet bewaarheid werd, maar
zijn blijvende belangstelling
üe journalistiek sprak. Deze be
veilig werd tevens bewezen door
yele bijdragen in andere (ge-
jen en geschreven) vorm van de
ontwikkeling van de Neder-
|e journalistiek.
8 Advertentie
Sj Zoekt U een
jGOUDEN ARMBAND
jr f 70.— en f 100. Of f 300 en
f 400.—.
J. WATER, Haarlemmerstr. 207,
heeft het.
I Grote keuze in alle prijzen.
jaar geleden zijn studies op dit terrein aanving.
Meer dan een halve eeuw heeft prof. Van
Oven het recht in de breedste zin des woord
gediend: als journalist, als hoogleraar in Gro
ningen, als hoogleraar in Leiden, als minister
van Justitie, als oprichter en medewerker-hoofd
redacteur van het Nederlands Juristenblad, als
wetenschapsbeoefenaar in algemene zin na het
neerleggen van zijn openbare functies.
dacht van de juridische wereld weten
te trekken.
Leiden
Op 11 maart 1925 aanvaardde hy
het Leids professoraat in het Ro
meins recht met een oratie over „De
betekenis van het Romeinse recht-
voor de studie van het hedendaagse
privaatrecht". Hy heeft deze functie
(met de gebruikelijke korte onder
breking in de bezettingsjaren) be
kleed tot hij in 1952 met emeritaat
ging in verband met het bereiken
van de 70-jarige leeftijd.
Het was geen periode van rust, die
toen voor prof. Van Oven aanving.
Hij bleef werkzaam in een aantal
andere functies waaraan niet een
dergelijke niet op persoonlijke kwali
teiten en gaven afgestemde „fatale"
leeftijdsgrens gebonden is, en wierp
zich tevens nog sterker dan voorheen
op zijn wetenschappelijke arbeid.
Den Haag
Enige jaren later, in 1956, werd hij
tot de hoogste post in den lande op
het gebied van het recht geroepen:
hij werd aangezocht, de plotseling
overleden minister van justitie mr.
L. A. Donker op te volgen voor de
tijd tot de verkiezingen enkele maan
den later.
Hij aanvaardde deze even onge
wone als eervolle benoeming met gro
te vreugde, mede omdat deze hem de
gelegenheid zou kunnen geven tot
de invoering van een wet, waarvan
de strekking hem steeds zeer na aan
het hart had gelegen: de opheffing
van de handelingsonbekwaamheid
van de gehuwde vrouw. Hü heeft
de grote voldoening mogen smaken,
tijdens zün korte ministeriele arbeid
inderdaad dit wetsontwerp aanvaard
te zien.
Het komt meermalen voor, dat
een minister na het neerleggen van
zijn functie een professoraat aan
vaardt. Sporadisch evenwel wordt een
emeritus-hoogleraar tot het minis
tersambt geroepen. Prof. Van Oven
heeft deze benoeming mede gezien
als een bekroning van arbeid van
tientallen jaren en heeft ook om die
reden, voor slechts enkele maanden
de zware ministeriële taak aanvaard.
Juristenblad
Zeer in het bijzonder moet ook nog
het werk als initiatiefnemer tot en
hoofdredacteur van het Nederlands
Juristenblad genoemd worden. In
1951 viel prof. Van Oven een hul
diging ten deel in de kring van de
Leidse Academische Senaat ter ge
legenheid van zijn 25-jarig hoofdre
dacteurschap van dit wetenschappe
lijk tijdschrift. De president curator
van de Universiteit dr. J. E. baron
de Vos van Steenwyk reikte hem
bij die gelegenheid de versierselen
uit van de door de Koningin ver-
Pro/. mr. J. C. Van Oven
naar een door zijn broer geschil
derd portretdat bestemd, is om
eerlang geplaatst te worden in
de Senaatskamer.
Groningen
De wetenschap trok hem echter
sterker dan een loopbaan by de
pers, omdat hij meende in die rich
ting meer te kunnen doen voor het
recht dan op andere wijze. In 1917
gaf hij gehoor aan een verzoek van
de Rijksuniversiteit te Groningen om
de leerstoel voor het Romeins recht
te bezetten. Hij had toen op 36-jari-
ge leeftijd reeds door een aantal we
tenschappelijke publikaties de aan-leende onderscheiding tot Ridder in
TYPERINGEN
Er zijn enkele bijzonder tref
fende uitspraken over de per
soon en het werk van prof. Van
Oven gedaan in de loop der ja
ren. Enkele willen wij hier niet
onvermeld laten.
Dr. J. E. baron de Vos van
Steenwijk merkte tijdens de hul
diging bij het 25-jarig hoofd
redacteurschap van het Neder
lands Juristenblad het volgende
op: „Het diepgewortelde rechts
gevoel van prof. Van Oven moet
vooral ook in deze tijd zo be
langrijk worden geacht, nu wij
nog leven in de golf van ont-
rechting in de gehele maat
schappij, die in en reeds voor de
jongste oorlog zo hoog werd op
gejaagd. Het is van onschatbare
waarde, dat in deze tijd de eer
ste stappen van de toekomstige
juristen door een rechtschapen
geest en groot wetenschappelijk
jurist als prof. Van Oven wor
den gericht."
Prof. mr. J. M. van Bemmelen
naar aanleiding van zijn benoe
ming tot minister: „Gedurende
zijn gehele leven heeft hij alles
1 gedaan met een absolute inzet
van zijn gehele persoon
Hier komt een man aan het be
wind, die zijn leven lang gestre
den heeft tegen onrecht en voor
de gerechtigheid Hij was
(tijdens de oorlog) een der be
zielende krachten, die de Leidse
juridische faculteit en daarmee
de gehele senaat aanvoerde in
zijn verzet tegen de overweldi
ger, toen deze in 1942 probeerde
de Leidse Universiteit te nazi-
ficeren."
En tenslotte twee uitspraken
van prof. Van Oven over zich
zelf namelijk ten eerste uit zijn
afscheidscollege tijdens de dies
viering in 1952: „In mijn gees
telijke vorming door de litera
tuur mijner jeugdjaren hebben
drie figuren een grote plaats in
genomen: Dickens, Horatius en
Heine. Aan Dickens had ik de
opstandigheid tegen de onge-
rechtigheid der menselijke sa
menleving ontleend, aan Hora
tius de geestelijke houding, die
het desondanks mogelijk maakt
het leven te aanvaarden en niet
in somberheid, te vervallen, en
aan Heine zowel het een als het
ander als een synthese."
En voorts de uitspraak aan 't
het begin van een college:
„Dames en heren, toen ik mijn
proefschrift schreef was ik jong
en onbezonnen. Nu ben ik oud
en nog steeds onbezonnen."
Dit laatste citaat tekent wel-
licht het zuiverst de levendige j
geest, onbarmhartige zelfspot en i
voortreffelijke doch tevens milde
mensenkennis van de jurist, die
overmorgen zijn tachtigste ver-
jaardag viert.
de Orde van de Nederlandse Leeuw.
De voordracht tot deze benoeming
was van twee ministers uitgegaan,
namelijk van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen en van Justitie, waar
door het eerbewijs zowel een juridisch
aspect had als een hulde bedoelde
te zijn voor de kwaliteiten van prof.
Van Oven als uitdrager van de
rechtsbeginselen.
Smuts
Tijdens het jaar, dat prof. Van
Oven het rectoraat van de Leidse
Universiteit uitoefende (1947-1948)
ificiële publikatie
&NWIJZ7NG VOETGANGERS-
OVERSTEEKPLAATSEN
jïgeroeester en Wethouders van
3d brengen ter openbare kennis
5jij hebben besloten voetgangers-
Hteekplaatsen aan te wijzen op
5Fq. welke zijn vermeld in een op
w 125 van het Stadhuis ter in-
5|Uggende lijst.
{jchriften van dit besluit zijn ver-
"to aan de Hoofdingenieur-Dlrec-
fan de Rijkswaterstaat in Zuid-
hd, aan de door de Minister van
en Waterstaat aangewezen
togen, behartiging van ver
tongen ten doel hebbende, en
iedeputeerde Staten van Zuid-
id.
Openbare les van
dr. L. Bosch
Op dinsdag 21 november te klokke
4.15 uur hoopt dr. L. Bosch benoemd
tot buitengewoon lector in de facul
teit der wis- en natuurkunde om on
derwijs te geven in de biochemie, zyn
ambt openlijk te aanvaarden door
het uitspreken van een rede in het
Groot Auditorium.
Overeenkomstig de wens van de fa
milie, maken wij er eerst thans mel
ding van, dat zaterdagavond na een
ziekbed van slechts enkele dagen op
byna 60-jarige leeftijd aan de ge
volgen van een hartaanval is over
leden de heer mr. dr. L. Sprey, se
dert vele jaren een bekend advocaat
en procureur te dezer stede en wo
nende te Oegstgeest.
Naast zijn drukke rechtskundige
praktijk bekleedde de heer Sprey tal
Advertentie
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
Wist U dat? Duizenden „gemo
toriseerde" mensen scheppen
er groot genoegen in om met
een vaartje door regenplassen to
rijden. Het effect is ook aardig:
een waterballet! Het is echter
raadzaam deze watersport
uitsluitend te „beoefenen" op
stille wegen. Extra rustig rijden
in de stad is wèl zo hoffelijk
tegenover voetgangers en
fietsers: niemand vindt het
leuk de bespette danseur te zijn
in bovengenoemd ballet!
En over hoffelijk gesproken:
weet U wat iedereen (regen of
geen regen) altijd waardeert?
Als U een Gladstone presen
teert. Want Gladstone is - met
of zonder filter - een sigaret
die iedereen voldoening
schenkt.
VOORNAAM EN AANGENAAM
20 STUKS F h-
Klaprooscollectie bracht
f4627 op
De hier ter stede onder auspiciën
van de Ver. van Huisvrouwen gehou
den Klaprooscollecte heeft ruim
f 4627,opgebracht. Zoals bekend is
dit bedrag bestemd voor de Ned. Oor
logsgravenstichting.
>*J> Cj
Salon Ca Ciberté
COIFFURE CREATION
Bevrijdingsplein 42 Leiden
Telefoon 34550
Ruime parkeergelegenheid
Twee Canadezen en vijf Amerikanen maken een
studiereis door Europa. Zij zijn in opdracht van hun
regeringen op zoek naar de beste methode, die men
in die landen zou kunnen gaan volgen, om ongeschool
den in een betrekkelijk korte tijd geschikt te maken
voor het bedrijfsleven.
Deze week zijn zij de gasten van de Contactgroep
voor de Opvoering van de Productiviteit te Den Haag.
Gisterochtend waren zij op bezoek bij de heer G. H.
Kottelaar, de directeur van de Regionale Werkplaats
voor Vakontwikkeling van Volwassenen te Leiden.
Voordat 't gezelschap dat uit vakbondsmensen bestaat
in Nederland kwam, had het reeds een bezoek aan
Engeland gebracht, om ook daar mogelijkheden van
een snelle en doeltreffende scholing te bestuderen.
Nu liggen er nog verscheidene Westeuropese landen
op hen te wachten. Vandaar ook, dat zij zich nog niet
aan een rechtstreekse beoordeling waagden over de
Nederlandse regionale werkplaatsen.
De komende week zullen zij nog meer van deze
iverkplaatsen in Nederland gaan bekijken.
Hier ziet men het gezélschap voor de regionale
werkplaats aan de Roosevéltstraat.
werd aan veldmaarschalk J. C. Smuts
het eredoctoraat in de rechten ver
leend en uitgereikt. Het is voor
prof. Van Oven een grote voldoening
geweest als rector deze andere stam
verwante voorvechter van het recht
te mogen begroeten.
Prof. Van Oven is van jongs af
an de socialistische beginselen toe
gedaan geweest, doch heeft zich niet
actief op politiek terrein bewogen,
zelfs niet tijdens zijn ministeriële
periode, toen hij slechts als „vakmi
nister" zün moeilyke taak ten uit
voer heeft gelegd.
Verzet tegen onrecht
In het korte bestek van het voor
gaande kan onmogelyk volkomen tot
uitdrukking worden gebracht, op wel
ke voortreffelijke wyze prof. Van
Oven de veelzydige taken, welke hy
in de loop der jaren op zich heeft
genomen, ten uitvoer heeft gelegd,
noch de omvang worden getekend
van de invloed, die hü door zün zeer
persoonlüke manier van doceren en
het overdragen van liefde voor de
rechtswetenschap en de rechtsbede
ling op zeer velen heeft gehad;
slechts in grote lünen is het mo-
gelük, hiervan een beeld te geven
Misschien is het meest tekenend
de wyze, waarop hy het onrecht ty-
tydens de Duitse bezetting tegemoet
trad: open, krachtig, rechtlijnig en
moedig. In deze houding tekende
zich zyn gehele strydvaardige leven
voor verdieping en handhaving van
het recht af. Was het wonder dat
hij door de bezetters, die zün bezie
lende felheid schuwden, vervolgd en
verbannen werd, onderdook en
juist in die tüd ztfn grote werk
„Leerboek van Romeins privaatrecht"
schreef? Was het wonder dat hy
van zün studietyd af hecht bevriend
was met die andere grote Leidse ju
rist Meyers?
Ongetwyfeld zullen tallozen, die
prof. Van Oven als jurist en mens
hebben leren kennen, hem op deze
büzondere dag hulde willen brengen
voor het vele, dat hü op onvoorstel
baar uiteenlopende terreinen voor zo-
velen heeft betekend.
Buren onder elkaar
„Neen", erkende de Haagse politie
rechter, „het hjkt me geen pretje
zo met je buren te moeten omgaan".
Verdachte had vooraf een beschou
wing gegeven over de vele en velerlei
plagerüen welke hü al 2 jaar heeft
te doorstaan gekregen en waarvan
de grootste wel was, dat de radio
keihard werd aangezet, wanneer de
buurvrouw overdag de woning ver
liet. En daar kwamen dan natuur-
hjk vele scheldpartijen bij. Er was
zelfs een verzoeningspoging op het
politiebureau belegd, doch zonder re
sultaat.
Nu stond verdachte terecht, omdat
hij buurvrouw een klap had gegeven.
van functies, voornamelük op sociaal-
medisch terrein. Zo was hü geduren
de langer dan een kwarteeuw secre
taris en bestuurslid van de Chr. Ver.
van Ziekenverpleging „Het Diacones-
senhuis" en eveneens vele jaren se
cretaris van de Vereniging voor Mis
vormden, welke de Anna-kliniek voor
Orthopaedie exploiteert. De heer
Sprey, die van 1931 tot 1939 voor de
Chr. Historische Unie zitting had in
de gemeenteraad van Oegstgeest, was
sinds 1950 kantonrechter-plaatsver-
vanger te Leiden en was nog steeds
voorzitter van het Scheidsgerecht van
de Ned. Ver. van Bloembollenhande
laren te Haarlem en lid van de Com
missie van beroep voor het middel
baar en voorbereidend hogeronder-
wijs. Voorts was hü o.a. vele jaren
voorzitter van de Raad van toezicht
en advies van de Stichting „Oud-
Poelgeest", voorzitter van de synodale
generale commissie voor behandeling
van bezwaren en geschillen der Ned.
Herv. Kerk, bestuurslid en later ook
penningmeester van de Ver. voor Chr.
M.O. te Leiden en voorzitter van de
documentaire zuiveringscommissie
voor overheidspersoneel.
In de totstandkoming van het Be
jaardencentrum „Hofwyck" te Oegst
geest had hü een groot werkzaam
aandeel.
De erkenning van en waardering
voor zün voortreffelüke juridische
kwaliteiten kwamen o.a. tot uiting in
het aanbod van een leerstoel aan de
Vrüe Universiteit te Amsterdam als
opvolger van prof. dr. L. Oranje,
welk aanbod hij evenwel meende niet
te moeten aanvaarden.
Mr. Sprey was officier in de Orde
van Oranje-Nassau. Als secretaris
van het College van Kerkvoogden van
de Hervormde Gemeente te Oegst
geest heeft hü, eveneens gedurende
vele jaren, een belangryke büdrage
geleverd tot de bevordering van het
geestelük leven in deze kring.
Met mr. Sprey is een uiterst kun
dig en rechtschapen man heengegaan
die zün vele activiteiten in alle stilte
en grote bescheidenheid vervulde en
die zich door zün uitnemende ver-
standelüke en menselijke eigenschap
pen een uitgebreide vriendenkring
had verworven.
Zün heengaan wordt op vele plaat
sen als een groot en ernstig verlies
gevoeld.
De begrafenis van het stoffelijk
overschot heeft heden in alle stilte
plaats gevonden op de begraafplaats
nabü het Groene Kerkje.
Prins Bernhard opent
Gildchuys
Donderdagmiddag 23 november a.s.
om half zes zal Prins Bernhard in
Amsterdam het „Vynkoopers-Gilde-
huys van de Stichting museum het
Wynkoopers Gildehhuys en de Ver
eniging de Amsterdamse Wijnkopers
officieel openen. Dit Gildehuys is
gevestigd in een 17e eeuws pand aan
de Koestraat 10-12, een zijsteeg van
de Oude Zyds Achterburgwal.
In dit oudie perceel, eigendom van
de Vereniging Hendrick de Keyser,
was reeds het geschiedkundig me
disch farmaceutisch, museum ge
vestigd. Het is thans uitgebreid met
het Wünkopersmuseum.
In vroeger eeuwen was die Koe
straat. een belangrü'ke straat van
Amsterdam. Volgens de overlevering
hebben er diverse bekende Neder
landers gewoond, zoals Hendrick de
Keyser en Sweelinck.
„In woede", zei verdachte,
„Kan ik me begrüpen", beaamde
de rechter. „Ik zou maar eens met
het huisvestingsbureau in Leiden
gaan praten", adviseerde hij; „zo
gaat het niet. De politie heeft er
maar werk mee en wü hebben ook
wel iets anders te doen dan buren
ruzies te berechten".
De officier vorderde f 25 boe te,
doch de rechter vond f 10 boete vol
doende.
Hedenavond wordt in de Jaco-
ba-zaal van „Den Burcht" de eerste
van een reeks evangelisatiebyeen-
komsten gehouden. Deze büeen-
komsten worden georganiseerd door
het evangelisatie-comité van de Ad
ventkerk in Leiden. De lezing van
hedenavond wordt gehouden door ds.
B. Slond uit Den Haag. De overige
lezingen worden gehouden door de
plaatselüke predikant der Advent
kerk ds. K. C. v. Oossanen.
Thans zijn de laatste tramstellen van het Leidse Stationsplein
gereden naar de sloopplaats nabij Allemansgeest. Daar werd de
vlam gestoken in de voordien wat brandbaarder gemaakte wagens,
teneinde op een vlugge en efficiente wijze het hout uit de gevaarte
te verwijderen. De metalen restanten zijn in de vorm van schroot
zeer waardevol. Deze foto toont een van de laatste wagens, die
door het vuur tot een triest wrak werd omgetoverd.
(Foto L.D./Holvast)
