Warme uitlopers van de
koude oorlog om Berlijn
Coalitie - gesprek
in Bonn gestaakt
ANTI-RIJKENSGROEP BEGINT
MET EEN NATIONALE ACTIE
Dertig Russische en
drie Britse tanks als
nieuw machtsvertoon
CDU en FDP niet eens
Verontwaardiging over
spelen' met N.-Guinea
(£>m/ ^ÏÏie
WEERBERICHT
Geen ruilhandel met volken'''
Ontwikkeling Papoea's steunen
BRIXON
reuws.
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 27 OKTOBER 1961
No. 30483
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f 2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57056
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 2150T
(Van onze correspondent in Bonn)
In Berlijn dreigt de koude oorlog enige warme uitlopers te krijgen.
Grimmig stonden gisteren zware Amerikaanse pantserwagens en
tanks bij de grenspost Friedrichstrasse tegenover een Oostduitse pant
serwagen. Een kwartier lang bevonden de partijen zich zo, de wapens
in de aanslag, oog in oog met een gewapend conflict, waarvan de
gevolgen nog niet te overzien zouden zijn geweest. Na vijftien minuten
trokken zowel de Amerikanen als de Oostduitsers zich terug.
Gisteravond trok een colonne van meer dan dertig Russische
tanks Oost-Berlijn binnen. Zij werden gevolgd door jeeps en pantser
wagens voor het vervoer van militair personeel. Dit Russische machts
vertoon kwam als een volkomen verrassing. De tanks kozen plaats in
een afgezet vak bij Unter den Linden, een kilometer van de Branden
burger Poort, die aan de sectorgrens tussen Oost- en West-Berlijn
staat.
Hedenochtend hebben drie Britse Centuriontanks en een compagnie
soldaten stellingen ingenomen aan de sectorgrens in Berlijn. Een Britse
woordvoerder noemde deze versterking „een zuivere voorzorgsmaat-
regel".
Weer Oostduitsers
(14)
uitgeweken
De spanning is ontstaan doordat op
nieuw Oostduitse politiemannen Ameri
kanen in burger aanhielden aan de sec-
torengrens en naar hun papieren vroe
gen. Zoals bekend erkennen de Gealli
eerden geen Oostduitse controle in het
stadsverkeer. Alleen de Russen hebben
het recht geallieerd personeel te contro
leren, aldus de Westelijke stelling, die
gebaseerd is op het viermogendheden-
statuut voor Berlijn.
Tot tweemaal toe doorbraken Ameri
kaanse jeeps, vol met gewapende sol
daten, de versperringen aan de Frie
drichstrasse om Amerikaanse diploma
ten ongecontroleerd Oost-Berlijn bin
nen te geleiden. De Oostduitse politie
zag hierbij lijdelijk toe.
De spanning steeg gisteren in Ber
lijn tot zulk een hoogtepunt, dat hon
derden Westberlijners samenstroomden
bij de Friedrichstrasse om te zien wat
er precies aan de hand was. Intussen
wachtten de Westelijke stadscomman-
danten op bericht van hun regeringen,
welke houding zij bij de grensconflic
ten moesten innemen. In afwachting
daarvan stuurde men protest op pro
test naar de Russische stadscomman-
dant Solowjew, die zich daardoor even
wel niet liet intimideren en de protes
ten zonder meer van de hand wees.
Van doorgaans goed ingelichte zijde
in Berlijn is vernomen, dat de Oostduit
se politie en grenswacht opdracht heeft
alles te vermijden dat tot een ernstig
incident kan leiden. Sowjetrussische
functionarissen houden toezicht op de
naleving ervan.
Intussen hebben de Oostduitse auto
riteiten 99 luidsprekers langs de sec
torgrens in Berlijn laten aanbrengen.
Langs de 41 kilometer lange sector
grens schetteren deze installaties nieuws
berichten, afgewisseld met muziek, over
West-Berlijn.
Muur bezweken
De Westberlijnse politie deelde gis
teren mee, dat door de luchtdruk van
een ontploffing in Oost-Berlijn de
scheidsmuur in de voormalige Duitse
hoofdstad over een afstand van twintig
meter is bezweken. Er deed zich een
reeks ontploffingen voor waarbij een
twintigtal huizen in Oost-Berlijn werd
beschadigd. Volgens de Westduitse poli
tie gebruiken de Oostduitse grenswach
ten springstof voor het maken van
grachten langs de muur.
De afgelopen 24 uur zyn veertien
Oostduitsers, onder wie een grenswacht
in uniform, naar West-Berlijn uitge
weken. De Westberlijnse politie zei dat
Advertentie
,TRESLONG"ffm
HILLEGOM - Tel. 02520 - 5347 /t'iH
Onbeperkt kip eten ƒ6.-
Dag. diner-dansant, 's Maandags gesloten.
ENKELE BUIEN
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond: Opklaringen, maar ook plaat
selijk enkele buien, vooral in de kust
provincies. Matige tot krachtige, aan de
kust af en toe harde zuidwestelijke wind
Iets lagere temperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
28 OKTOBER
Zon op: 7.27 uur; onder: 17.20 uur.
Maan op: 20.54 uur; onder: 12.10 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.54 en 18.12
uur; laagwater te 1.42 en 13.56 uur.
de Oostduitse politie ongeveer twintig
schoten heeft gelost op een jongeman
die naar de Franse sector poogde te ont
komen. De jongeman viel kreunend tus
sen de twee prikkeldraadversperringen
langs de grens bij het station Wilhelms-
ruh. De Oostberlijnse politie sleepte hem
dertig meter terug en legde een nood
verband om zijn borst aan. Een uur
later werd hy door een vrachtwagen
weggehaald.
Van de vluchtelingen is een groep
van vijf personen, onder wie twee klei
ne kinderen, door de riolen gevlucht.
Drie jongelingen sprongen uit het. raam
van een huis aan de Bernauerstrasse
en worden door de brandweer in zeilen,
opgevangen.
De Westduitse minister voor zaken
betreffende geheel Duitsland, Lemmer
deelde gisteren in Dortmund mede, dat
minstens twintig mensen by inciden
ten aan de grens tussen Oost- en West-
Duitsland en Oost- en YVest-Berlyn
zijn gedood. Minister Lemmer sprak bij
de begrafenis van de journalist Kurt
Lichtenstein die twee weken geleden
door Oostduitse grenswachten werd dood
geschoten.
Londen bezorgd
Onze Londense correspondent telefo
neerde hedenochtend
Londen maakt zich nogal bezorgd over
de jongste Amerikaanse tactiek in Oost-
Berlyn. Men heeft de Verenigde Sta
ten achter de schermen gewaarschuwd
niet te ver te gaan.
Lord Home, de Britse minister van
Buitenlandse Zaken, is in nauw contact
met Washington. Londen is van oor
deel dat de aan een westelijk optreden
in Berlyn verbonden risico's nauwkeurig
dienen te worden afgewogen.
In regeringskringen beschouwt men
het optreden van Russische tanks in
Oost-Berlijn op zichzelf niet als een ern
stige militaire stap, maar als een beves
tiging van de opvatting dat hardhandi
ge Amerikaanse actie noodzakelijk een
Sowjetrussische antwoord uitlokt.
Londens is er allesbehalve over te spre
ken dat Amerikaanse tanks naar de
Friedrichstrasse zyn opgerukt omdat een
dergelijke stap het gevaar van een bot
sing verhoogt. Overigens staat de Britse
regering achter de Amerikaanse wat be
treft de handhaving van het geallieerde
recht tot vrije toegang van Oost-Ber-
lijn.
Japanse tram onder
aardverschuiving
bedolven: 31 doden
Op het Japanse eiland Kioesjioe
is een tram, waarin zich zesenzestig
passagiers bevonden, onder een
aardverschuiving bedolven: 31 in
zittenden zijn om het leven geko
men. Twaalf passagiers werden
zeer ernstig gewond, terwijl 22 er
met kneuzingen afkwamen.
F'
*-
De Westduitse coalitie bespre- grijpende wijzigingen" hadden willen
kingen tussen de (liberale) FDP
en de CDU zijn gisteren opgeschort
zonder dat een datum voor hervat
ting is vastgesteld. De partijen zijn
niet tot overeenstemming kunnen
komen. De aanwijzing van een
Westduitse Bondskanselier, die
maandag a.s. zou geschieden, is
eveneens uitgesteld.
De besprekingen van gisteren hebben
drie uur geduurd. De onderhandelaars
zullen thans rapport over het besproke
ne aan de wederzijdse parlementaire
fracties uitbrengen.
Een woordvoerder van de FDP ver
klaarde dat de christendemocraten „in-
EEN PRODUKT VAN
DE SIKKENS GROEP
met name in de economische en maat
schappelijke sectore nadat in de chris
tendemocratische party kritiek was ge
uit op „teveel concessies" aan de vrye
democraten op deze gebieden.
Van hun kant hadden de vrije demo
craten eisen gesteld, die geformuleerd
waren door het nationale partycomité
en die betrekking hadden op de bezet
ting der voornaamste posten in het
Westduitse ministerie van Buitenlandse
Zaken.
Van de zyde der christen-democraten
is verklaard dat de FDP de eis stelde
dat Von Brentano geen minister van
Buitenlandse Zaken meer zou zyn. Voorts
moest een vrije democraat als minister
van Staat aan het ministerie van Bui
tenlandse Zaken worden verbonden.
„Deze eisen hebben op beslissende wyze
bijgedragen aan het mislukken der on
derhandelingen", aldus de christende
mocratische woordvoerder.
Een woordvoerder van de vrye demo
craten heeft bekendgemaakt dat de
Bondsdagfractie van zijn partij niet
voor 2 november bijeen zal komen. „Wij
kunnen in alle rust de reactie van de
christen-democratische party afwach
ten", zei hij.
Dit blad bestaat uit 26 pagina's
Speciale berichtgeving)
Een groep Nederlanders, t.w. prof. G. Gonggrijp, prof.
mr. W. G. L. Lemaire, prof. dr. J. Prins, ds. J. H. Ritzema
Bos en de heer W. J. Leyds uit Naarden (secretariaat), is
een actie begonnen als tegenwicht tegen wat zij signaleert
als de onder bepaalde invloeden in Nederland groeiende
mening dat Nieuw-Guinea, ongeacht de wil van de Papoea's
aan Indonesië zou kunnen worden overgedragen. Een in een
verklaring vervat protest daartegen, ondertekend door 240
Nederlanders, onder wie een veertigtal hoogleraren en een
tiental parlementsleden hebben zij gisteren aan minister
Luns overhandigd. De verklaring is voorts aan de Nieuw
Guinea Raad toegezonden.
Plechtige beloften
De actie is een antwoord op die van
o.m. de groep-Rijkens en de hooglera
ren Duynstee en Röhling. De initiatief
nemers stellen als uitgangspunt hun
„morele verontwaardiging over het feit
dat in Nederland propaganda gemaakt
kan worden voor het spelen met het
lot van een volk dat aan ons verbon
den is geraakt", zo hebben zy op een
gistermiddag in „De Kroon" in Den
Haag gehouden persconferentie gezegd.
Zij herinneren aan de plechtige belof
ten, aan bet volk van Nieuw-Guinea.
dat Nederland het zo snel mogelyk zal
brengen naar het moment van vrye
zelfbeschikking.
Een verloochening daarvan zou vol
gens hen in feite het volkenrecht ver
zwakken. Uitlevering van een volk aan
derden, zo voeren zij aan betekent een
miskenning van het zelfbeschikkings
rechts als algemeen aanvaard beginsel.
Het zou een zeer ernstige vorm van ko
lonialisme betekenen.
„Met volken mag geen ruilhandel wor
den gedreven", zo herinneren de initia
tiefnemers aan de woorden ^an Wilson,
en zy concluderen ten aanzien van
Nieuw-Guinea: geen zakelijke of andere
belangen mogen de innerlijke kracht
ondermijnen van gegeven belofte en
rechtsbeginsel.
De groep „an'ci-Rijkens"-groep zou
men haar populairweg kunnen nomen
is van mening dat het onjuist is to
denken dat een onafhankelijke status
voor Nieuw-Guinea onmogelijk zou zijn
Uit haar midden werd gisteren naar vo
ren gebracht dat vele landen de laatste
tyd hun onafhankelijkheid hebben ge
kregen of die nog zullen krijgen, die
qua grootte, inwoneraantal, staat van
ontwikkeling en economische mogelijk
heden niet sterker staan dan Nieuw-
Guinea.
slissing van de bevolking zal uitvallen,
een nationale actie ontketenen om de
Papoea's moreel en materieel in hun
ontwikkeling te steunen. Zy denkt daar
bij aan meer onderwijs in Nederland
voor de begaafden en voorlichting op
allerlei gebied in het land zelf. Dit alles
„in samenwerking met de geëigende or
ganen van de Verenigde Naties". In
de verklaring wordt voorts de wens ge
uit dat de regering de Papoea's ruim
schoots de gelegenheid biedt op korte
termijn in het buitenland hun zaak uit
te dragen, zodat zy zich van de nodige
steun kunnen verzekeren teeen alle on
gerechtvaardigde aanspraken op hun
gebied.
In de verklaring wordt nadrukkelijk
gesteld, dat de ondertekenaars waarde
ring hebben voor de pogingen van de
Nederlandse regering om het zelfbe
schikkingsrecht van de bevolking van
Nieuw-Guinea ook internationaal veilig
gesteld te krijgen. Op hun persconferen
tie voegden enigen hunner hieraan toe,
dat h.i. een verder om zich heengrij-
pen van de voorkeur tot overdracht aan
Indonesië in de publieke opinie wellicht
ook het Parlement niet onberoerd zou
laten. Daarom ook willen zij met hun
actie een zo algemeen mogelijke me
ningsuiting van degenen die het tegen
deel zijn toegedaan de volksverte
genwoordigers in hun huidige stand
punt schragen.
De initiatiefnemers zyn prof. G.
Gonggrijp, prof. mr. W. L. G. Lemaire,
prof. dr. J. Prins, ds. J. H. Ritzema
Bos, secretaris is W. J. Leydt.
De Kamerleden die de verklaring on
dertekend hebben zijn mr. C. Berkhou
wer, mr. dr. J. van Bruggen, mej. mr.
J. J. Th. ten Broecke Hoekstra. J. H.
Couzy, dr. J. Meulink, J. Reyers, G.
Ritmeester, mr. K. van Rijkckevorsel,
J. H. Scheps, mr. B. P. van der Veen,
M. Visser en dr. M. van Heivoort.
De ondertekenaars behoren tot ver
schillende kringen der maatschappij.
Onder hen bevinden zich o.m. dr. J. W.
Meyer Ranneft, oud-lid van de Raad
van State en dr. J. van Baal, oud-gou
verneur van Nederlands Nieuw-Guinea.
Zacik uitdrogen
De groep wil. hoe ook de toekomstige
status van Nieuw-Guinea op eigen be-
De trots van de Franse koop
vaardij, het nieuwe passagiersschip
„France" in de haven van St. Na-
zaire, van waar het op 19 november
de maidentrip zal beginnen. Opval
lend is de bijzondere vorm van de
schoorstenen.
Prof. Geyser ter
verantwoording
Prof. A. van Selms, hoogleraar in do
Semitische talen aan de universiteit van
Pretoria, heeft gisteren op het met ge
sloten deuren in Pretoria gevoerde pro
ces tegen prof. Geyser voor laatstge
noemde gepleit. Hy werd door een syno
dale commissie van de Nederduits Her
vormde Kerk, waarvoor prof. Geyse?
zich moet verantwoorden, als getuige ge
hoord.
Prof. Van Selms, die in Nederland ge
boren is. zei later tegen verslaggevers,
dat de Duitsers ook hun „ketterij-pro
ces" gehad hebben en dat Karl Barth,
de grootste theoloog van deze tijd, in
1933 na dit proces uit gewezen werd.
Professor Geyser, die hoogleraar in de
theologie van het Nieuwe Testament is,
zou verklaard hebben dat „apartheid"
onschriftuurlijk is. Hiervoor moet hfj
zich nu verantwoorden. Drie studenten
zouden donderdag tegen de commissie
gezegd hebben dat prof. Geyser ver
klaard had, dat Christus van gemengde
bloede was en dat de Nederduitse Her
vormde Kerk hem daarom nooit als lid
zou hebben aangenomen.
Advertentie
Overjas die
getuigt van
klasse: Brixon
Elite stof, met
meesterhand
verwerkt:
Brixon
118.-
<5253,
Hoogstraat - Lelden
Namens een aantal vooraan
staande Nederlanders heeft ds. J.
H. Ritzema Bos (links) gisteren in
Den Haag een verklaring betref
fende Nieuw-Guinea aangeboden
aan minister Luns. In het midden
de heer W. J. Leyds, een van de
ondertekenaars en secretaris van
het comité, dat de tegen de groep
Rijkens georiënteerde verklaring
opstelde.
Uit het Leidsch Dagblad van
28 Oct. 1861:
Op een onlangs te Charles-
town gehouden verkooping van
slaven is gebleken, dat dit ar
tikel zeer in prijs gedaald is In
1860 werd nog betaald voor een
neger 100 dollar en voor een
negerin 500 dollar; nu slechts
golden 315 dollars.
Het provinciaal kerkbestuur
van Zuid-Holland heeft twee
diakenen der Herv. Gemeente te
Oude- en Nieuwe Wetering van
hun kerkelijke bediening ontzet,
wegens weigering om het Syno
daal reglement op de diaconiën
nateleven.
