„ZOUTPIJLERS" BEHEERSEN DE
ONDERGROND VAN n.w.-EUROPA
Toenemende vraag naar
slinkende grondstoffen
Huishoudelijke voorlichting wordt
van zeer groot belang geacht
Diep in de schoot der aarde
Zij dringen als de lava bij een
vulkaan door de aardkorst heen
Onuitputtelijke energiebronnen
in de vorm van atoom en zon
Begroting Maatschappelijk Werk
Subsidies voor probleemgebieden
Bisschop kwam
ZATERDAG 7 OKTOBER 1961
(Van een speciale medewerker)
x Als in een groot deel van n.w.-Duitsland en het aangrenzende
Noordnederlandse gebied de bodem tot op zekere diepte laag voor laag
zou worden „afgepeld", dan zouden we aanvankelijk onze ogen niet
geloven. Dit uitgestrekte gebied, honderden kilometers lang en breed,
zou zich dan presenteren als een spiegelgladde vloer, bestaande uit zout
met misschien hier en daar een pekelmeertje (van al de regen, die dan
ongetwijfeld inmiddels zou zijn gevallen) en met het vreemdste van al:
zoutbergen van vele honderden en zelfs duizenden meters hoogte, die
als exotische „bobbels" dit ongetwijfeld merkwaardige beeld zouden
completeren.
Maar zoiets zal ons nooit beschoren zijn, al zijn we van dat zout-
voorkomen in de ondergrond behoorlijk op de hoogte. Dat wonderlijke
zoutberglandschap ligt onder een dik pakket van klei-, zand-, kalksteen
en mergellagen, die in bonte mengeling en zonder enige regelmaat op
de zoutmassa's zijn afgezet.
„UITLOGEN"
Soms, héél soms, zien we iets van die
merkwaardige ondergrond, als een bo
ring diep in de aardkorst is doorgedron
gen en heldere zoutkristallen aan de
oppervlakte brengt. Soms ook merken
we op een andere manier, dat er zout
in de ondergrond zit, of althans heeft
gezeten. Dan vallen plotseling gaten in
de oppervlakte, of storten huizen in, of
zakken straten langzaam weg héél
langzaam soms, maar onweerstaanbaar
en onherroepelijk. Dan heeft het grond
water, van huis uit „zoet", het zout op
gelost, „uitgeloogd" zoals het heet, en
naar elders afgevoerd, en heeft de daar
door ontstane holte de druk van de daar
boven liggende aardlagen niet kunnen
weerstaan, zodat een verzakking het ge
volg moest zijn. In Twente, waar ook,
zoals bekend, zout in aanmerkelijke hoe
veelheden in de bodem voorkomt en zelfs
door uitloging (langs kunstmatige weg)
wordt geëxploiteerd, behoeven we voor
zoiets niet bang te zijn. De „brug" van
de boven de roetzoutlagen voorkomende
klei- zand- en kalksteenafzettingen is
sterk genoeg om ons allen, onze wonin
gen, fabrieken, kantoorgebouwen en
spoorlijnen te dragen zij is enkele
honderden meters dik.
En onderaardse zoutbobbels, zoals in
Noord-Nederland en Noord-Duitsland,
hebben we hier maar één, bij Weerselo
een zeldzaamheid in deze streek. Het
eigenlijke „zouthorstengebied" begint veel
verder naar het noorden, ongeveer bij
de lijn, die van Coevorden naar het
Duitse stadje Meppen en verder oost
waarts kan worden getrokken daar
zitten die puisten bij tientallen in de
grond, en meestal ook op behoorlijke
diepte, onder Schoonlo en onder Win
schoten en elders in Groningen en
Drente.
Hoe al dat zout en vooral die zoutber
gen zijn ontstaan, is een onderwerp
waarover al veel dikke geleerde boeken
zijn volgeschreven.
Kristallisatie
Men stelt zich voor, dat in deze gebie
den, die heel, heel lang geleden (ruw
geschat verscheidene tientallen miljoe
nen jaren) door de zee bedekt zijn ge
weest, omstandigheden hebben geheerst
als bij voorbeeld thans nog het geval is
met de Karabugas, een binnenzee, die
door een smalle opening in een land
tong met de Kaspische Zee in verbin
ding staat. Bij de monding ligt de zee
bodem als een drempel dicht onder de
waterspiegel. Over deze drempel wordt
steeds zouthoudend water in dc binnen
zee gevoerd. Het bekken heeft geen toe
voer van zoet water of neerslag. Warme
droge winden veroorzaken sterke ver
damping en verlaging van de waterspie
gel, zodat nieuw zeewater binnenstroomt.
Het geleidelijk verzadigde water daalt
naar de bodem en de kristallisatie van
verschillende in het zeewater opgeloste
zouten begint. Ondanks het feit dat zout
een voortreffelijk conserveringsmiddel is,
zal men er geen resten van levende
wezens als vissen in aantreffen in
zo'n sterke zoutoplossing kunnen zy niet
leven. Het is duidelijk, dat zulke omstan
digheden voor het ontstaan van de
machtige zoutlagen in noordwest-Europa
lang moeten hebben aangehouden. Ze
hebben zich zelfs in verschillende geo
logische tijdvakken meer dan eens her
haald het zijn dan ook typische
„woestijnformaties", waarin het onder
aardse zout kan worden aangetroffen.
Steenzout in de ondergrond heeft de
merkwaardige eigenschap zich buitenge
woon plastisch te gedragen, als het on
der zware druk van boven dergelijke
vormingen afgezette lagen (daklagen)
komt te staan. Dan „vloeit" het als het
ware naar plaatsen, waar zulke dekla
gen minder sterk of dik zijn, en als
gevolg van druk elders wordt het naar
boven geperst.
Zo ontstaan zoutpijlers als die van
Winschoten: ze dringen als lava bij een
vulkaan door de aardkorst en doen daar
bij soms ingewikkelde bodemstructuren
van omhooggeplooide en zelfs omgewip-
te lagen ontstaan.
„Zoutpijlers'
En daar zitten we nu met die merk
waardige zouthorsten, „zoutpijlers", zo
als ze ook wel eens genoemd worden.
„Saltdomes" zeggen ze in de V.S.
„Salzstöcke" (zoutstokken) in Duitsland,
en de geleerden hebben er een héél
mooi woord voor bedacht: „Diapyren".
Ze zijn in de loop van de vorige eeuw
Zouthorsten in het noordelijk
deel van Nederland en het aan
grenzende Duitse gebied (ontleend
aan „Geologische geschiedenis van
Nederland'
in het middelpunt van de belangstelling
komen te staan, toen men in het gebied
ten noorden van Hannover op de plan
ken van enkele onderaardse zoutbergen
aardolie in exploitabele hoeveelheden
heeft aangetroffen.
Het gevolg daarvan is geweest, dat er
bijna geen zoutbobbel meer is, waar niet
is geboord. In sommige gevallen zijn
daarbij nieuwe olievoorkomens ontslo
ten of heeft het onderzoek geleid tot de
stichting van een kalizoutmijn. Nog
steeds houden de zouthorsten de aan
dacht van de winningmaatschappijen
gaande en worden er boringen verricht,
waarmee de geheimen van die merk
waardige massa's verder worden ontslui
erd.
Een kaart, waarop al die onderaardse
zoutbergen zijn geprojecteerd, biedt het
wonderlijkste beeld, dat we ons kunnen
oorstellen en dat we in de aanhef van
dit artikel hebben getracht weer te ge
ven. Maar, zoals ook opgemerkt, we zien
of merken er doorgaans heel weinig van,
en dat is in de meeste gevallen maar
goed ook. Economisch nut hebben ze
echter wel afgeworpen, ook in ons land.
Een jonge spruit van de „Koninklijke
Zout" te Hengelo, de Kon. Ned. Soda
Industrie te Delfzijl, betrekt namelijk
haar grondstoffen uit de zoutkorst van
Winschoten, een van die genoemde bob
bels. Ook anderszins hebben ze van zich
doen spreken, maar dan geldt het wel
eens zeer grote problemen.
Prijs voor Joop Stokkermans
te Genève
Onze stadgenoot, de pianist Joop
Stokkermans heeft gisteren op het con
cours te Genève (78 buitenlandse deel
nemers) met zijn vertolking van een
pianoconcert van Liszt, de derde prijs
behaald.
Z.U1D
WINSCHOTEN
NOOR»
30 km
£0 km
fOkm
iooo m
JooOi»
OEGSTGEEST
Mcdagaskar-week
De bewoners van Madagaskar hebben
nog steeds te lijden van de natuurramp
van enkele jaren geleden, die de hele
samenleving op dit mooie eiland ont
wrichtte. Armoede en werkloosheid zijn
er nu nog steeds de gevolgen van. Om
deze eilandbewoners te helpen heeft de
Wereldraad van Kerken een Madagas-
kar-project ontworpen. Nederland wil
hier ook aan meehelpen. De Oecumeni
sche Raad wil gelden bijeen brengen om
hiermee een modelboerderij helemaal te
inventariseren.
Een groepje jongeren uit Oegstgeest
wil de week van 2128 oktober f 300 voor
deze inventaris bijeen brengen. Men
heeft enkele activiteiten ontwikkeld. Bij
de voorbereidingen zijn ze reeds tot pret
tige samenwerking gekomen tussen de
jongeren van de Hervormde, Gerefor
meerde en Rooms-Katholieke Kerk. Het
programma ziet er als volgt uit:
21 oktober: Grote autorally, samenge
steld door ervaren rallyryders. Start om
2 uur; Rosarium, Oegstgeest. Iedere
deelnemer krijgt een blijvende herinne
ring. Opgave vóór 12 oktober door stor
ting van f12,50 op giro 3012, Rotterdam-
sche Bank, 's Gravenhage t.g.v. P. J.
Verhaar, met vermelding: Actie Mada
gaskar, Oegstgeest.
22 oktober: Poppenkast in het patro-
raatsgebouw. Aanvang 2.30 uur.
25 oktober: Poppenkast in de gymzaal
van de Leidse Hout ULO. Aanvang 2.45
uur.
25 oktober; Schaken in het zendings-
huis. Er zullen simultaanwedstryden ge
speeld kunnen worden tegen sterke spe
lers van het Leidsch Schaaak Genoot
schap. Opgave bü H. v. d. Schrier, Ter-
weeweg 3 6of 's avonds aan de zaal. Aan
vang 8 uur.
De gehele week wordt er een tentoon
stelling van dia's en films gehouden in
het pand Prinses Beatrixlaan 35. Voor
di+ doel kan men ook de hele week le
peltjes kopen.
WASSENAAR
„Bouwt mee"
Een nieuwbenoemde propaganaa-com-
missie van de R.-K. Sportvereniging
Blauw Zwart heeft een „Bouwt Mee"-
actie aangekondigd, die tot doel heeft
gelden bijeen te brengen voor het bou
wen van nieuwe kleedkamers, waaraan
bij de vereniging een zeer grote behoefte
bestaat. Een eerste initiatief is het or
ganiseren van een inzamelingsactie van
oud-papier, dat op het Blauw Zwart-ter-
rein kan worden ingeleverd elke maan
dagavond en zaterdagmiddag.
Ernstige problemen
niet onoplosbaar
„Of vjj het prettig vinden of niet, de
mensheid is op een punt gekomen,
waarvan geen terugkeer mogelijk is.
Wij zijn voor ons persoonlijk en maat
schappelijk bestaan volkomen afhanke
lijk geworden van wetenschap en tech
niek".
Met deze woorden wijdt dr. Harri
son S. Brown, professor in de geo-che-
mie aan het California Institute of
Technology, in een der laatste nummers
van het Johns Hopkins Magazine ge
wezen op een feit dat niet alleen voor
Amerika maar voor de gehele wereld
geldigheid bezit, namelijk dat onze aar
de in snel tempo van haar natuurlijke
hulpbronnen ontdaan wordt.
„Toen de mensheid in de achttiende
eeuw de mechanische energie van de
machine ging gebruiken, ving een fan
tastische omwenteling, een enorme cul
turele verandering aan", aldus dr.
Brown. In het eerste miljoen jaren van
zijn bestaan was de mens een voedsel
verzamelaar. Toen zesduizend jaar ge
ledein op nog schuchtere wijze de land
bouw tot ontplooiing kwam, leerde de
mens op doeltreffender wijze voor zich
en zijn naasten te zorgen. Thans heeft
de verbijsterende vooruitgang op tech
nisch gebied zijn wereld grotendeels tot
een. economische samenleving gevormd.
„Wij zijn echter veel dichter bij het
begin van deze tweede (industriële) om
wenteling dan oy het eind", zegt dr.
Brown.
Lang geleden kon de mens klompen
zuiver koper dat hy voor zyn werktui
gen nodig had zo maar van de grond
oprapen. Nu heeft hy al het zu:vere
koper reeds lang van het aardopper
vlak en uit de bodem, die hy met zijn
boren en mynschachten kan bereiken,
weggehaald. Hy is gedwongen keper-
erts te verwerken, dat niet meer dan
een half procent koper bevat en hy
constateert dat yzererts, kolen, aard
olie en zelfs water op even snelle wyze
verminderen.
De schrRver merkt op, dat de voor
uitzichten ernstig zyn, omdat de men
sen nu harder moeten werken en meer
geld en meer machines moeten gebrui
ken om dezelfde hoeveelheid grondstof
fen voor de industrie te verkrijgen.
Daarby komt dat de vraag naar at de
ze in hoeveelheid slinkende stoffen
voortdurend toeneemt.
„Ik twRfel er geen ogenblik aan", al
dus dr. Brown, „dat de wereld, om een
algemene catastrofe te vermRden, te
eniger tyd geheel en al geïndustriali
seerd zal moeten zyn. En in geval de
wereld haar levensstandaard zou op
trekken tot die der Verenigde Staten,
zouden alle ter wereld bestaande mR-
nen en fabrieken een eeuw lang op vol
le kracht moeten werken om dit won
der tot stand te brengen".
Het probleem is echter niet onoplos
baar. De schryver vestigt er de aan
dacht op dat de mensheid onuitputte
lijke energiebronnen (in het byzonder
het atoom en de zon) ten dienste staan,
voldoende om een sterk geïndustrialiseer
de maatschappy miljoenen jaren lang
alle benodigde energie te leveren.
Het is niet onmogeiyk, aldus dr.
Brown, dat de mens eens voor zyn
energievoorziening de bergen op aarde
zal slopen. By onderzoekingen is vast
gesteld dat een gewocn brok graniet
op één miljoen delen ongeveeer vier de
len uranium en 15 tot 20 delen thori
um bevat. Dit zyn weliswaar Kleine
hoeveelheden, maar het uranium en het
thorium in een ton graniet bezitten
evenveel energie als ongeveer 50 ton
steenkool.
Om deze stoffen uit het graniet te
verkrygen is betrekkelyk weinig energie
nodig. „Wanneer wij de hoeveelheid
energie die equivalent is met 15 ton
steenkool verkrijgen ten koste van één
ton kolen dan is dat een enorme winst.
Bovendien kunnen ook andere waar
devolle metalen tydens de bewerking
van het graniet gewonnen worden.
Een wereld met een tienvoudige be
volking van de huidige en met een le
vensstandaard geiyk die der Amei'ka
nen, zou volgens dr. Brown per eeuw
slechts een millimeter van de aardkorst
voor zyn energievoorziening afknabbe
len en het zou lang duren voord t sich
ernstige moeiiykheden zouden voordoen.
Doorsnede van de zouthorst bij Winschoten, een der „grondpijlers" van de soda industrie te Delfzijl.
Ruim negen miljoen voor Ambonezenzorg
Maatschappelijk Werk zal volgend jaar op de Gewone Dienst
ruim ééén miljoen gulden meer vergen dan over 1961, t.w. 136.462.000
gulden. Naast enkele kleine posten vergen subsidies buitengewone
pensioenen o.m. de algemene oorlogsongevallenregeling weliswaar
tezamen rond f. 7 miljoen méér, doch de uitgaven ten behoeve van de
gerepatrieerden uit Indonesië konden bijna f. 8 miljoen lager worden
geraamd. Het geeft minister Klompé voldoening, dat zowel in de krin
gen van de gemeentebesturen als van het particuliere initiatief een
groeiende belangstelling bestaat voor het maatschappelijk opbouwwerk.
Aandacht wordt gevraagd voor het be
lang van een goede huishoudelijke voor
lichting, omdat door suggestieve recla
mes en de massa van aanlokkelijke arti
kelen het beheer van het huishouden
moeiiyker is geworden en de kans op
sociale moeilijkheden voor de gezinnen
daarmede groter.
Anderzyds kan een juist gebruik van
nieuwe huishoudelyke machines en an
dere produkten de arbeid van de huis
vrouw verlichten. Deze ontwikkeling met
zyn goede mogelijkheden naast kwade
kansen vraagt om intensieve aandacht.
Voor 1962 is daarom een miljoen gul
den uitgetrokken (f235.000 '61) in ver
band met een in te voeren nieuwe sub
sidieregeling voor de verschillende acti
viteiten van o.a. de Stichting Huishou
delyke en Gezinsvoorlichting. Tot nu toe
wordt 70 procent van het cursuswerk
van deze stichting gesubsidieerd via het
nyverheidsonderwys.
Zelfwerkzaamheid
aanmoedigen!
Een van de centrale doelstellingen van
haar beleid acht minister Klompé de
subsidiering, welke er op gericht is de
zelfwerkzaamheid van de bevolking aan
te moedigen.
Het ligt in haar bedoeling de subsidie
regelingen voor het algemeen maat-
schappelyk werk en voor de samenwer
kingsorganen op levensbeschouwelyke en
algemene grondslag per 1 januari 1962
te herzien, waarby het subsidieplafond
verhoogd zal worden van 70 tot 80 pet
en de Rykssubsidie zal worden opge
trokken van 30 tot 40 pet. Overleg hier
over met de lagere overheid en het par
ticulier initiatief is gaande. In verband
hiermede is voor het algemeen maat
schappelijk werk uitgetrokken f3.823 000
if2.539.000) en voor de samenwerkings
organen f 1.900.000 (f592.000).
Subsidies
Voor 1962 staan de volgende subsidies
genoteerd voor de ontwikkelings- en pro
bleemgebieden:
Ontwikkelings- Probleem
gebieden gebieden
Sportvelden/ Overige
zwembaden projecten
Groningen f 141.300 f 164.572 f
deskundigheid voor subsidiering van
cursussen" en voor bejaardenhelpsters
en bejaardenverzorgsters, voor zover niet
vallend onder het nyverheidsonderwys.
Voor uitgaven met betrekking tot
maatschappelijke bemoeiingen ten be
hoeve van bejaarden is f200.000 uitge
trokken.
Onaangepasten en
gehandicapten
Voor bijzonder gezins- en wykwerk is
f 4.5 miljoen uitgetrokken en voor de
bouw van wijkhuizen f 200.000,
Voor het maatschappelyk werk ten
behoeve van gehandicapten is f 1.136.000
uitgetrokken.
Tenslotte merkt minister Klompé op,
dat het van belang is dat het maat-
30500
30500
30500
Friesland
Drente
Overyssel
Nrd-Holl.
Zeeland
Nrd-Brab.
Limburg
„177.000
„111.000
70.575
50.175
„148.500
51.450
134.143
134.357
54.214
57.643
151.928
53.143
560.000
700.000
560.000
280.000
175.000
315.000
630.000
280.000
f750.000 f750.000 f3.500 000
De onder probleemgebieden vermelde
bedragen, welke voorlopig zyn vastge
steld, zyn voor de helft bestemd voor
sportvelden en zwembaden.
Toezicht op
bejaardentehuizen
In verband met de veelal sterk uiteen
lopende adviezen van belanghebbende
organisaties, de Ver. van Ned. Gemeen
ten en de provincies over het vooront
werp van wet op het toezicht van be
jaardentehuizen, is een nieuw concept
ontworpen, dat onderwerp van gesprek
in de ministerraad zal uitmaken.
In het belang van een goede verzor
ging der bejaarden is ruim f200.000,
uitgetrokken op de post „Bevordering
Medische Dienst
Leiderdorp Dokter H. A. Blau-
wendraad, Hogewaard 4, Koudekerk,
tel. 01714-208.
Oegstgeest Dokter J. B. Hugen-
holtz, tel 20390.
Voorschoten Dokter van Schalk,
Jul. van Stolberglaan 62. tel. 3344. Wijk
verpleging Gezondheidscentrum, tel.
2177. Dokter Abarbanel, Chopinlaan 32,
tel. 3857, voor eigen patiënten.
Wassenaar Dokter J. A. Romer
Lange Kerkdam 56, tel 2501. En dokter
J. C. de Neef, Wilhelminaplein 1, tel.
8303. Apotheek Siderius, Langstraat 86,
cel. 2141. N
Warmond Ned. Herv. Kerk. Zondag
10 uur v.m. ds. A. H. Smits uit Noord-
wykerhout. 7 uur nam. ds. H. L. Boon
stra.
Wij verzoeken onze abon
nees in Leiden, die een keer
de krant niet ontvangen,
vóór 7 uur n.m. (zaterdags
tussen 4 en 6 uur)
no. 30500
te bellen, waarna ons blad
alsnog wordt bezorgd.
Voor de buitengemeenten
wordt voorzover de agent
schappen telefonisch bereik
baar zijn, elke klacht onmid
dellijk doorgegeven.
Bel vooral niet onze in de
telefoongids vermelde kan-
toomummers voor Admin.
of Red., want deze kunnen
U niet helpen.
30500 30500 30500
NOORDWlfKERHOUT
Aan de vooravond van de inzegening
en officiële ingebruikneming" van het
klein-seminarie van het bisdom Rotter
dam is Mgr. Janssen, zonder dat hy
daarvan tevoren in kennis was gesteld,
een feesteiyke ontvangst in Noordwy-
kerhout bereid.
Op de hoek 's-Gravendamseweg-Lan-
gelaan werd de bisschop niet alleen op
gewacht door regent, leraren en stu
denten van het seminarie maar ook
door burgemeester P. M. M. van der
Weyden, een hele stoet gidsen, verken
ners. kabouters en welpen en door de
R.-K. harmonie St. Jeanne d'Arc en de
Boekhorstruiters.
Na de officiële begroeting door de
burgemeester, waarby deze de bisschop
de verzekering gaf. dat het seminarie
en zyn inwoners in Noordwykerhout
met sympathie zyn begroet en het wel
en wee van het seminarie de bevolking
zeker ter harte zal gaan, werd de bis
schop, die vergezeld was van de vicaris
mgr. Schaper, in feestelyke optocht met
wapperende vlaggen en vroiyke muziek
over de Langelaan naar het seminarie
geleid.
De inzegening van de gebouwen heeft
vandaag in tegenwoordigheid van vele
geestelijke autoriteiten ook van buiten
het bisdom plaats gehad.
Maandagmiddag zal het aan het se
minarie verbonden gymnasium officieel
in gebruik worden genomen in tegen
woordigheid van de staatssecretaris van
Onderwijs.
schappeiyk werk zich niet alleen in de
studeerkamer, maar vooral ook door ex
perimentele arbeid oriënteert omtrent de
bydrage, die het kan geven in het ge
heel van de revalidatie.
Voor de maatschappeiyke en geeste-
lyke verzorging van gerepatrieerden is
f 1.470.000 uitgetrokken, voor verzorging
van gerepatrieerden in contractpensions
f 8.860.000 en voor uitkeringen aan ge
repatrieerden f 15.155.000.
Voor Ambonezenzorg is in totaal een
bedrag van f 9.141.000 bestemd.
AANDACHT VOOR
DE MOSSEL
Het voorlichtingbureau voor de voe
ding meldt.
Begin september Js weer het oester-
en mosselenseizoen geopend, onder Ko-
ninklyke belangstelling en met veler
lei festiviteiten. Vooral de mossel ver
dient het om eens flink in het zonnetje
en op veel vuren en tafels gezet te
worden. Het is wel typisch, dat m di
verse landen om ons heen de mossel
in hoog aanzien staat en in ons eigen
land weinig gegeten wordt. Vroeger
zag men misschien vooral tegen het
schoonmaken op tegenwoordig zyn
de mosselen schoon en wel in plastic
zakjes te koop. Gemakkelyker kan
het niet. Ook het koken levert geen
moeiiykheden en is in een ommezien
gebeurd. Probeert u ze weer eens u
zult er geen spyt van hebben. Mosse
len zyn niet alleen lekker, maar ook
ryk aan voedingsstoffen.
fcECEPTEN VOOR 4 PERSONEN
MOSSELEN KOKEN
2 A 3 kg schoongemaakte mosselen
nakyken openstaande exemplaren
een tik geven. Wanneer zy niet dicht-
biyven de mosselen wegdoen. De mos
selen wassen en zor.der of met een
bodempje water in een grote pan op
zetten met een paar plakken ui. wat
peterselie- en selderygroen en peper
korrels). De mosselen vlug aan de
kook brengen en onder af en toe om
schudden gaarkoken in ongeveer 10
minuten. Zy zyn gaar wanneer de
schelpen openstaan. De mosselen in de
schelp opdienen of voor het opdienen
uit de schelp wippen. Het kooknat ze
ven en vermengen met azyn en zout
naar smaak. De mosselen met gehakte
peterselie bestrooien en geven met het
sausje van het kooknat of opdienen
met een tomaten-, pinda- of peterse
liesaus. Ryst of gekookte of gebakken
aardappelen en een sla erby geven.
GEBAKKEN MOSSELEN
De gekookte mosselen uit de schel
pen nemen en laten uitlekken. De mos
selen door paneermeel wentelen en in
hete boter of margarine vlug bruin en
croquant bakken. De mosselen met
zout (en peper of een weinig kerrie)
bestrooien.
MOSSELEN MET TOMATEN
2 kg schoongemaakte mosselen, 500
g tomaten, 2 uien, beter of margarine,
zout (peper). De mosselen nakyken
'en wassen. De tomaten en de uien
schillen en kleinsnyöen. De boter of
margarine smelten en de uien licht
bruin fruiten. De tomaten ermee ver
mengen. De mosselen toevoegen en het
geheel op een heet vuur. onder af en
toe omschudden, gaarkoken. Kooktyd
plm. 10 minuten. Zout en peper naar
smaak toevoegen en de mosselen heet
opdienen.
RIJST MET MOSSELEN (EN
PAPRIKA)
2 kg mosselen, 400 g droogkokende
ryst. 2 eetlepels olie. 6 dl (4 kopjes)
water met een vlees- of kippebouillon-
blokje (1 paprika), 1 ui. zout. boler of
margarine (citroensap, tomatenket
chup).
In een braadpan de olie heet laten
worden. De ryst toevoegen en, onder
roeren, verwarmen totdat de korrels
lichtgeel van kleur zijn.
Het water met het bouillonblokje
toevoegen. Het geheel vlug aan de k^ok
brengen en de ryst zachtjes gaarkoken
in ongeveer 25 minuten.
Inmiddels de paprika wassen en
doorsnyden en het zaad en de zaad-
ïysten verwyderen. De paprika in
stukken snyden en deze de laatste 5
minuten met de ryst meekoken.
De mosselen nakyken, wassen en in
een grote pan met. wat ui en peterselie
vlug gaarkoken. Kooktyd ongeveer 10
minuten.
De mosselen uit dc schelpen nemen
en met de ryst en de paprika vermen
gen. Zout, boter of margarine en aes-
gewenst wat citroensap of tomaten
ketchup naar smaak toevoegen.
Van gemarineerde mosselen, :e koop
in plastic doosje of potjes, zyn sma
kelijke hapjes te maken: slaatjes
(al of niet met aardappel of Diet),
„toostjes" (met wat mayonaise, ket
chup of een stukje gebakken bacon)
of „cocktails" (mosselen in een glas
leggen, naar verkiezing vermengen
met b.v. garnalen en bedekken met
een ravigotesaus ol tomatenmayonai-
se).
